De geest in Limburg. Met een inleiding van de Limburgsche Liga

VIII.
Heden, verleden en toekomst.

Bij het beoordeelen eener dergelijke beweging vrage men zich af, of ook elders soortgelijke stroomingen zich niet voordoen. We gelooven, dat dit in meerdere landen het geval is en citeerden uit een rede van den Pruisischen minister-president 't een en ander omtrent Rijnland.

Het is ons ook bekend, dat in Noord-Brabant verwante strevingen bestaan en dat vroeg of laat ook daar een defensieve organisatie tot stand zal komen, wellicht zelfs Brabantsche Liga geheeten.

Naast die stroomingen bestaat er, in Brabant sterker dan in Limburg, eene die men een groot-Nederlandsche noemen kan, doch die het Katholieke Zuiden van ons Nederland bij dat andere Katholieke deel der Nederlanden, ook wel Vlaanderen geheeten, wil zien.

Of we willen of niet, of we durven ziende wezen of angstig blind: in alle staatkundige verhoudingen groeien veranderingen, in welke veranderingen het eerst de grens-

[p. 28]

landen betrokken raken. Alleen zij die de toekomst in de oogen durven blikken, zullen de het leven eigene veranderingen ten goede kunnen leiden.

Laten we de zaken durven zien zooals ze zijn:

In den N.W.-hoek van het Europeesche vasteland liggen twee kleine staten. België en Nederland. België wordt bewoond door twee rassen: Vlamingen en Walen, die door taal en zeden vreemd zijn aan elkander en die zich allebei - de een meer de ander minder - verdrukt voelen of tenminste zeer gehinderd. In beide volken zien we sterke stroomingen naar een beheer volgens eigen aard. Het nu bestaande staatsorganisme is niet natuurlijk.

Nederland biedt een veel hechtere eenheid, doch ook daar is een minderheid die zich in haar ontwikkeling gehinderd voelt. Naar mentaliteit is het verschil tusschen het overwegend protestantsche Noorden en het nagenoeg geheel Katholieke Zuiden wellicht nog grooter, dan het onderscheid tusschen Walen en Vlamingen. Bovendien bestaat er een bijna onoverbrugbare tegenstelling tusschen de belangen van het sterk industrieele Zuiden en den grooten machtigen handel in het Noorden.

Vlamingen en Nederlanders zijn van één ras en ééne taal. De staatkundige verwikkelingen hielden deze machtige volksgroepen immer van elkaar gescheiden, doch der eeuwen groei en wisseling moet ze op een gegeven moment weer te zamen voeren. Toch bieden ze geen volstrekte eenheid. Vlaanderen, Noord-Brabant en Limburg willen iets anders dan de Noordelijke meerderheden, en zouden, eenmaal volgens hun natuur weer bij elkaar, zeker eindelijk eens volkomen ongehinderd door vreemden naar taal of karakter, hun Zuidelijken, Katholieken doch tevens Nederlandschen aard willen uitleven.

Er zijn evenwel ook talrijke geestelijke, cultureele en materieele belangen die het Zuiden met het Noorden vereenigen: rasgemeenschap, taal, wetenschap, kunst, algemeen christelijke zeden. Een te nauwe band ware echter

[p. 29]

niet goed; verleden en heden bewijzen dit wel. Een federatieve eenheid zou evenwel kunnen brengen, wat de Nederlandsche stam al eeuwen en eeuwen ontbeert, wat ontstond voor de Duitschers, Franschen, Engelschen en Italianen: een alle stamgenooten omvattenden staat: een groot-Nederland.

Natuurlijk zou oen dergelijke oplossing groote en zeer voor de hand liggende moeilijkheden medebrengen, doch de tijd zelf lost deze niet zelden op verrassende wijze op. Ook het heden is voor een dergelijk staatsverband nog niet rijp, allerminst in Limburg. Wel zijn daar de invloeden van het Fransch-Waalsche en Duitsch-Rijnsche sterk ebbende, doch de Vlaamsche invloed komt pas opzetten.

Vooral in Limburg was men, vlak vóór en na 1918, alles behalve Vlaamsch gezind, en niet alleen in Franskiljonsche kringen. Daarin kwam kentering. De door Dirk Coster in ‘Nieuwe geluiden’ opgemerkte geestelijke oriënteering der Katholieke Zuidelijke provincies begint zich even af te teekenen. Momenteel is ‘de geest in Limburg’ intusschen nog geheel vrij van buitenstaatsche doch mede-Nederlandsche invloeden. Wanneer de toekomst verleden zal zijn geworden, kunnen zich de dingen in de aangeduide richting hebben ontwikkeld.

Wat er voor het oogenblik leeft is enkel zucht tot zelfbehoud en verlangen naar volkomen gelijkberechting. Dat de verhoudingen niet alleen door oorzaken van buitenaf wat scheef zijn gegroeid, wordt ook in Liga-kringen wel in gezien. En uitgesproken ook. Want ‘de geest in Limburg’, zich uitende in deze veel aangevochten organisatie is niet alleen goed Nederlandsch doch bleef ook vrij van eenzijdigheid en onverdraagzaamheid.

We herinneren ten slotte eraan, dat de eerste publieke daad, de eerste materieele steun - hoe bescheiden ook - gold in beproeving geraakte Noorderbroeders. Dit bewuste gebaar zegt beter het innerlijk milde Limburgsche dezer beweging, dan al de nu circuleerende oncontroleerbare angstige, onzinnige en soms kwaadaardige praatjes!