Limburgs sagenboek

[pagina 1]

Pierre Kemp

Limburgs Sagenboek

[pagina 3]

Pierre Kemp

Limburgs Sagenboek

Inleiding van Frans van Oldenburg Ermke

nv Leiter-Nypels, Maastricht

[pagina 4]

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

[pagina 5]

Inhoud

Blz.
17	Woord vooraf
21	Ter inleiding
23	Van heiligen en vromen
23	Van Sint-Servatius
23	Zijn jeugd
23	Zijn wonderbare bisschopswijding
24	De gebroken altaarsteen
25	Het visioen van St.-Servaas
26	Een arend wuift Sint-Servaas koelte toe
26	De mirakuleuze sleutel
27	De kracht van de sleutel doodt muizen
27	Zijn drinkschaal geneest koortslijders
27	De heilige doet bronnen ontspringen
28	St.-Servaas wandelt over de Maas
29	De grond verheft zich om de heilige tot zetel te dienen
29	De dood van de heilige
29	De gestrafte spotter
30	De heilige doet de zee voor Tongeren wijken
30	Wonderen op het graf van St.-Servaas
30	Beschermer van Maastricht
31	De Noormannen vernederd
31	De Maastrichtenaren nemen hun relieken terug
32	Relieken begroeten relieken
32	Wonderbare genezingen
33	Van de H. Designatus
33	Van de HH. Monulphus en Gondulphus
35	Van Sint-Jan het Lam
35	Van de H. Amandus
36	Van Sint-Lambertus:
36	Zijn jeugd
36	St.-Lambertus draagt vuur in zijn voorschoot
37	De bronnen van Wintershoven en Holset
38	St.-Lambertus en de H. Landrada
39	Wondertekenen bij zijn marteldood
40	De gestolen kam
40	Van Sint-Hubertus
41	Van de H. Oda
42	Van de H. Willibrordus
42	Van Sint-Gerlacus:
42	Hoe Gerlacus haar knipte dat nooit meer verder groeide
42	De duivel rolt kuipen, vaten en andere hindernissen voor Gerlacus
43	Duivels verstoren de nachtrust van de heilige

 

[pagina 6]

Blz.
43	De duivel wil Gerlacus met een berg hinderen
43	De voeten van de heilige dampen
43	Water verandert in wijn
44	De duivel neemt de gedaante aan van Gerlacus' vriend
44	Het visioen der H. Hildegardis
45	Kerkdeuren gaan vanzelf voor de heilige open
45	De H. Servatius berecht Sint-Gerlacus
45	Hoe de aarde van zijn graf in de gedaante van bloed veranderde
46	Van de straf die iemand trof die een tand van de H. Gerlacus uittrok
46	Van een meyssen dat van twee quaden bewaert wiert, van blintheyt, ende verlies haars mans
47	Sint-Norbertus en de spin
47	Winandus van Elsloo
49	Ailbertus van Antoing
50	Van kerken, kapellen en wonderbeelden
50	Onze-Lieve-Vrouwe-Bidweg te Maastricht
51	Onze-Lieve-Vrouw in het Zand
52	Van de Twaalf Zilveren Apostelen en de Gouden Christus
54	Van een hostie, waaruit te Meerssen bloed en water vloeiden, toen in de kelk de vloeistof ontbrak
55	De brand van Meerssen
55	De ketting der Bokkerijders
56	O.-L.-Vrouw van Oostrum
57	Het gestolen Mariabeeldje
58	Het gespaarde heiligenbeeldje
58	De gevangen kerkdief
58	O.-L.-Vrouw van Ommel te Nunhem
59	Het wonderbare schot
59	De Drie Beeldjes drijven boven
59	O.-L.-Vrouw van Schilberg
60	De zeven voetvallen
60	De wolf en het schaap
61	Het Mariabeeldje te Wessem
61	Het Leenderkapelletje van Schaesberg
62	De Bedrukte Lieve Vrouw van Venlo
63	Het Zwarte Kruis van Wijk
63	Het Sprekende Christusbeeld te Roermond
65	De Mariakamer
66	De Zwarte Madonna van Sittard
66	De vrijmetselaar

 

[pagina 7]

Blz.
67	Historische sagen
67	De Romeinse hoofdman
67	Karel de Grote ontdekt de hete bronnen
68	Keizer Karels handtekening
68	De laatste Carlovingier
68	‘Huijn’ van ‘Emma's Rode’
69	Een gift van Koning Sanderbout
70	De Tellsage en het Limburgse dorp Elsloo
71	Een hertogin als dievegge
71	Margreetje van Limburg
76	Reginald van Valkenburg
78	Reinout van Valkenburg
79	De vloek van Ensebroeck
80	Een, twee, drie en vier oren
81	Een onschuldige gehangen
81	Het beroep op Gods Oordeel
82	Nachtelijk feest
82	De zilveren hoefijzers
83	De Stalberg
83	Drie geslachten
84	De dobbelaar op Lichtenberg
86	Van stichtingen en oorsprongen
86	De Rogstekers
88	De overwinning van Enighausen
88	Rolduc
89	Het Schinkenmannetje te Venlo
90	Maastricht
90	De Hessenberg
90	De knopen
92	De Spilstraat te Maastricht
93	De Koning van Spanje
93	Lottum = Lot er um
93	Wijk
94	De Pepinusbrug
94	De Schelkensbeek
95	De Wannevliegers

 

[pagina 8]

Blz.
95	De Doolweg te Sittard
96	De Duivelsberg
97	Montfort ligt ordeloos
97	Sint-Willibrordusweg
97	De Snellesprong
99	Klimmen
99	De zetel van Koning Sanderbout
100	Amby
100	Limbricht
100	De Kozakkenberg
100	Budel en Weert
101	De Halve Maan te Eygelshoven
101	Marie-Oirsbeek
101	Si tard = Sittard
102	‘Schimmern’ en ‘Schinnen’
102	Suestram = Susteren
103	De Heerestraat in Geulle
104	De Sint-Catharinasteen
104	Reuver
105	De Drususberg
105	De Foetel
106	Lichtenberg
107	Van Profetieën en voortekenen
107	Diocletiaan en de Druïde
108	De profetie van Johannes Leliëndaal
109	Luchtverschijnselen
109	De Kerstnachtviering van de Augustijnen
109	De doodsbel
110	De doodsbode van Sweykhuisen
110	De berechting
110	De Dood klopt
110	De vurige bezem
111	De lijkstoet
111	De doodsbode
111	De doodsbruid
112	Wonderlijk verschijnsel in de lucht
112	Drie zonnen

 

[pagina 9]

Blz.
113	Duivelssagen
113	De verdoemde gehangene
115	Een woekeraar kauwt bij zijn sterven geld
116	De duivel in de gedaante van de gelukzalige Maagd Maria
117	De duivel als kindje
117	Godeslas
118	De deurwaarder en de duivel
120	De duivel te slim
121	Het ameublement van de duivel
122	De duivel lapt schoenen
122	De verdwenen appelen
124	De duivel voorzegt een bevalling
124	De vlugge heer
125	De duivel en zijn moer
125	De koets van de duivel
125	De ramenassen
127	De duivel als bedgenoot
127	De aap
129	De duivel als hond
130	Het vliegend laken
131	De molenaar van Maasniel
132	De verblinde zwemmer
133	De tegenspreker
133	De vierde man
134	De verwensing
134	De duivel plaagt
135	De zadenteller
135	De wreker
137	Van verzonken klokken en kastelen
137	De Klokken van Vijveren
137	De klokkenkuil van Swolgen
138	De Havender klokken
138	Die ‘in de Horsten’
138	Een verdronken klok
138	De klok in de ‘Breulkuil’ te Beegden
139	De klok van Horst
139	Red mij! Red mij!

 

[pagina 10]

Blz.
140	Nog een verzonken burcht
140	De klok van Haelen
141	Het verzonken Slot van Heythuizen
141	Gestrafte goddeloosheid
142	Van wilde jachten en spookwagens
142	De Wilde Jacht
142	De Wilde Jacht over de Afferdse heide
143	De Wilde Jacht te Maastricht
143	De Drie Beeldjes
144	De ‘Schwere Noth’
144	De spookwagen in het Sint-Jansbos te Oud-Valkenburg
145	De Wilde Jacht te IJzeren
146	De sage uit het ‘Venn’
148	Het vurig ros van Ghoir
148	Heldewé's wagen
149	De vuurwagen van Stein
149	De vuurwagen van Blitterswijck
149	De vuurwagen van het Langerfeld
149	Het Doodlager
150	De lijkwagen
151	Van reuzen en dwergen
151	De Reuzenkuil te Echt
151	De heuvel bij Wellersloo
152	De lange man
152	De Auvermannetjes
153	Het rijk van de Alvermannetjes
154	Het vertrek van de Auvermannetjes uit Geulle
155	De dwergen als twiststokers
155	Stin! Stin!
156	Aardmannetjes
156	De wraak der Alvermannetjes
157	De Averput
158	Van schatten
158	De schat bij de Geulbrug
160	Een pot vol geld

 

[pagina 11]

Blz.
162	De vuurbol in de Bourgogne
163	De schat in de kelder
163	De schat als geboortegift
164	Het vuur van Allerzielen
164	De verloren schat van Ittervoort
165	De schat van de Gravenberg
165	Het spook in de ransel
166	Het spook in de pan
169	De onderaardse gang
170	Kiste-trui
170	De schat van de Mookerheide
171	De schat van de scheper van Beegden
171	Het Gouden Kalf
171	De schat van Graaf Hendrik
172	Van tovenaars
172	De wildstroper van Enzebroek
173	De vrijkogel
174	De vliegende koets
174	De smid van Lutterade
175	Het vliegende paard
175	De Bokkerijders
175	De wonderbare zaaier
176	De kleine Schepper
176	Heksenbijeenkomst op de Paap bij IJzeren
177	Middelen tegen tovenarij
178	Van heksen en maren
178	De heksen van Roermond
179	Heksendansen
179	Door haag en struik
181	De bultenaars van Aken
183	De waldhoorn
184	Hand aon hand, poet aon poet, mörgen is d'n duvel doet
185	De mestkar vastgezet
186	Hoefijzers aan handen en voeten
187	De mare gesnapt
188	De mare kamt paarden

 

[pagina 12]

Blz.
188	Het kamrad
189	Een meid die zich kon veranderen in een kat
189	De behekste oven
190	De heksenappel
191	De gewonde pad
192	Het zieke been
194	De behekste kar
195	Het bedorven brouwsel
197	De pad
199	De behekste weg
200	De duivel te erg
201	De kaartlegster
202	De kat op het molentje
203	De kwade hand
204	De heks met de harmonika
204	De luisterkat
205	Een heks zet karren vast
206	De heksen vechten
207	De mooiste kat
209	Door heg en struik
210	Voor mij is geen zaligheid
211	De naakte heks
212	De heksenzeef
212	Heksendans
213	Een berg katten en nog meer
213	Het dwergje van Wijnandsrade
214	Gestolen kippen
215	Een mijnwerker ‘vastgezet’
215	Een heks doet prijzen winnen
216	Van plagen
216	De laatste rat
216	De luizen
217	De uittocht van de krekels
218	De zak muizen
218	De rupsen van de oude Mie
219	Een kudde varkens gezonden
219	Steenwerpen te Baarlo

 

[pagina 13]

Blz.
220	Van spoken
220	Het spooktournooi
221	Kwelgeest in een klooster
222	Het spook in het Wittevrouwenveld
223	De tol van de Kollenberg
223	De schim van Tieske Prick
224	Het Maasspook van Kessel
225	De verdronken naaister
225	Het doden- of geestenhemd
226	Het spook op de ‘Céramique’
226	Het onrechtvaardige melkmeisje
227	De vee-ranselaar
228	De spookkamer
228	De oplossing
229	De onbekende bewoonster
230	Het spook te Well
230	De reinsteen
231	De inspecteur van belastingen
231	Schenckenburg
231	De blinde ronde
232	De te vroeg gestorvene
233	Galgspoken
233	Het spook dat naar zijn eigen begrafenis keek
233	De timmerman van Gulpen
236	Haal over!
237	De verdwenen kudde
237	Gods weer, goed weer!
238	De onweersgeest
238	De vloeker bestraft
238	Het Zigeunerkind
239	De zelfmoordenaar
240	Van spokende dieren en dingen
240	De hommel
240	Een haas spreekt
241	Het lachende veulen
241	Het witte veulen

 

[pagina 14]

Blz.
242	Het reuzenpaard
242	Het hazevel
243	Kettinghonden
243	Het geheimzinnige hert
243	De vier muren
244	Het doornenbos
244	De levende stoel
246	De geheimzinnige poort
247	Een spookkat
247	De bloedende kei
248	Van weerwolven
248	De man die absoluut eens uit moest
249	De weerwolf van den Oversten Hof
249	De grijze haarlok
251	De wraak van de weerwolf
252	De stem van boven
252	Dansende hond
253	De weerwolf verlost
253	De weerwolf als redder
254	Jager en weerwolf
254	Het weerwolfsvel verbrand
255	De lachende weerwolf
255	De halsband
256	Van vuurmannen
256	De vuurman tussen Arcen en Velsen
256	De vuurman van Venlo
257	De vuurman van de Bergerstraat
257	De vuurman uitgedaagd
258	De vuurbol
258	Andere vuurgeesten
259	Van juffers en gedaanten zonder kop
259	De witte juffer van het Gebroken Slot van Grubbenvorst
260	De Groene Jonkvrouw van Baarlo
260	De Witte Juffers van Blitterswijk
260	De Kolverjonker

 

[pagina 15]

Blz.
261	De hovaardige juffrouw
261	Het kaarsje
261	De lange juffrouw
262	De juffrouw zonder kop (Echt)
264	De man zonder kop
265	De juffrouw zonder kop (St.-Odiliënberg)
265	De juffrouw zonder hoofd van Cortenbach
266	De non zonder kop
266	De wagen vol mensen zonder kop
266	De kanunnik zonder kop
268	Van verzuimde bedevaarten en ongeldige missen
268	De verzuimde bedevaart
271	Overgenomen bedevaart
271	Het spook van de Gravenberg
272	Het teken van de verloste
273	De vergeten missen
274	De vergeten bedevaart
275	De ongeldige mis
276	De spookmis
278	Van zondagsschennissen
278	De zondagsschenners gestraft
278	Het vissen op zondag gestraft
279	De munters in de pannenhoven
279	De gestrafte maaier
279	De derde visser
280	Maai niet op zondag
281	Zo groot als een bakoven
282	Van verkochte zielen
282	Vaar-Köbke
285	Ridder Riddert
286	God zegene u, moeder!
287	De duivel brengt een contract terug
288	De kwitantie uit de hel

 

[pagina 16]

Blz.
291	Protestanten sagen
291	Het bewijs van Pater Vink
292	De zwevende grafsteen
292	De beeldstormer gestraft
293	De groeiende beeldjes
293	De duivel als werver
294	Van onrechtvaardige vonnissen
294	De onrechtvaardige rechter
297	De lindeboom van Kan
298	De heg die niet meer groeien wil
298	De put die niet gedempt kan worden
299	Varia
299	Spek en eieren in de pan
300	De geheimzinnige kist
300	Het mannetje in de maan
301	Het uitvinden van de kalender
302	Hoe de duivel de zaag uitvond
303	Waarom de duivel de mensen leerde roken
304	De waterman
304	Het Kaïnsteken
305	Kruisenregen
305	Een brand gestuit
305	Grenspalen verzetten
305	Peperkoek spinnen
305	De zeven schepenen van Eys
308	Register van plaatsnamen