De knuppel in het doksenhok

Achter de doos met hondejongen

Toen ik het materiaal verzamelde voor de documentatie De

[p. 40]

Surinaamse literatuur 1970 - 1985 kwam ik bij veel schrijvers over de vloer. Ontroering overmande mij bij het zien van de wijze waarop veel schrijvers hun materiaal bewaren: dat is werkelijk oog hebben voor de zo betrekkelijke waarde van literatuur in het ondermaanse! Maar als documentalist - en in die hoedanigheid kwam ik daar toch - schreide ik krokodilletranen over de onbekommerdheid waarmee het cultureel erfgoed ‘beheerd’ wordt. Het aantal dichters dat de eigen bundels niet meer heeft of niet meer vinden kan, is legio. Bij één heer moest ik mee naar het rommelhok achter op het erf. Een doos met hondejongen werd opzijgeschoven, toen een fiets zonder banden, een gereedschapskist, twee manden en ja hoor, daar was de bundel, de nietjes kreeg ik er los bij. Op een andere plaats was het laatste exemplaar van vaders boek net een half uur in gebruik genomen als kleurboek voor kleine Anand. Frits Wols overkomt dit niet met zijn recensies: die bewaart hij onder de kussens van het bankstel, een aanbevelenswaardige, want veilige plaats! Bij iemand bleken ingeplakte foto's maar uit het boek gescheurd te zijn, inclusief de gedichten aan ommezijde. Ik moest naar Hein Eersel, die had alles, zei men mij. ‘Ja,’ zei Hein Eersel, ‘maar ik bewaar alleen de goede bundels en van al die kleine rommelboekjes heb ik periodiek een groot vuur gemaakt achter op het erf.’ Hoorspelschrijver Wilfred Texeira vertelde me dat bij Radio Apintie ‘per ongeluk’ vele banden met hoorspelen zijn overgespoeld. En zo gaat de litanie van overlijdensberichten door.

Met de bibliotheken is het iets beter gesteld, met de nadruk op ‘iets’. Het CCS bezit de grootste collectie, gevolgd door de Onderwijs Bibliotheek. Beide bibliotheken beschikken over slechts één uitleenexemplaar van Leo Ferriers roman Atman. Uit de direktiekamer van het CCS zijn verschillende boeken verdwenen. In een kast met hang-

[p. 41]

mappen zijn tientallen boekjes samengepropt; als ze al niet vouwen door het inscheuren van de veel te volle hangmappen, dan wel door het openen en sluiten van de laden, omdat ze uit de laden steken. Het raadplegen van beide bibliotheken is vaak tijdrovend omdat de ordening noch op auteursnaam, noch op chronologie van verschijnen, noch op onderwerp is gebeurd.

Er zijn wel goede boekhandels (of moet ik zeggen: er waren er voordat de boekenimport het loodje legde?) maar de volgende anecdote is wel aardig. Ik zag op een tafel Proefkonijn van Paul Marlee liggen, zoals u weet een boek dat in Suriname is uitgegeven. Ik stapte naar de toonbank en vroeg de juffrouw of ze de roman Proefkonijn van Paul Marlee had. Ze dacht diep na en antwoordde: ‘Nee, die hebben we niet en die wordt ook niet meer geïmporteerd.’