Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Papieren tijgers (1980)

Informatie terzijde

Titelpagina van Papieren tijgers
Afbeelding van Papieren tijgersToon afbeelding van titelpagina van Papieren tijgers

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.76 MB)

Scans (11.55 MB)

XML (0.41 MB)

tekstbestand






Genre

proza
sec - letterkunde

Subgenre

non-fictie/essays-opstellen
kritiek(en)


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Papieren tijgers

(1980)–Gerrit Komrij–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 63]
[p. 63]

Kunst

[pagina 64]
[p. 64]

Over Art Deco en ‘spulletjes’ uit de jaren twintig

Dit zijn enkele bezorgde aantekeningen van een misantroop met maagzuur die een en ander met lede ogen ziet en overigens ook al niet erg vrolijk is.

Over de avant-garde.

De moderne avant-garde bestaat uit kappers, mode-ontwerpers en homosexuelen, drie beroepen die weinig om het lijf hebben, zo niet niets.

Drie bezigheden ook die door de blindste putters kunnen worden aangepakt, zonder enige vooropleiding.

Hun avant-gardisme uit zich in hun smaakvolle voorkeur voor spulletjes. Ze hebben leuke spulletjes áán, ze sjouwen leuke spulletjes huiswaarts, ze hébben in een mal gehucht bij Brugge, tussen Koekelare en Oedelem, toch énige spulletjes gezien, de spulletjes komen hun oren uit.

En een béétje spulletje heet soms nostalgisch of jugendstil of opoespulletje, maar altijd Art Deco, want niemand weet precies wat dat betekent.

Natuurlijk: het is ook een on-term voor een bepaalde kunstrichting uit zowel de jaren twintig als dertig; en natuurlijk: wie neemt Alfonso of Christiaan of Ton of Max of Eugène of Hans iets kwalijk, wanneer ook de kunstcritici en kunsthistorici weliswaar niet op pumps, maar dan toch met baggerlaarzen aan door deze materie stampen.

Kunstcritici zijn zeldzaam goed in het kletsen uit hun nek. In begripsverwarring. Zo was er onlangs op de tv zo'n aflevering van een nos-kunstprogramma, Beeldspraak, of Spraakbeeld, of Spraakverbeelding, in ieder geval steevast gewijd aan Hogere Kunst, Ballet, Mime en Praatjes voor de Vaak. Die aflevering handelde over Kitsch, en Kitsch was er wederom het tegengestel-

[pagina 65]
[p. 65]

de van Echte Kunst in, Kitsch was voor de gewone man en Kunst had niveau en vooral, en daarin kon je, dacht ik, het geluid van een van de medewerkers aan dat programma, Simon Mari Pruis, herkennen, Kitsch was natuurlijk niet functioneel. Voor mensen als Pruis betekent kunst functionaliteit of sterven; zodoende kwam hij er (oh, overjarige discussie) in dat programma toe een typische, zeg maar Art-Deco-richting als de Amsterdamse School in de architectuur af te doen als nonsens en luid te schallen, te jubelen en te sint-vitusdansen van vreugde over de bunkers van Betondorp. De bronskreet van het functionalisme, die door iedere sociologisch, agogisch of onlogisch georiënteerde student kunstgeschiedenis, die mee wil tellen, wordt aangeheven.

De gaskamers, meneer Pruis, ik heb het al eens gezegd, díé waren functioneel.

Nee, niet alleen bij die leuke mensen met bééldige spulletjes, maar ook bij die lui met aplomb is de begripsverwarring algemeen. Doch wat wil men? Golfplatenpersers, glazuurbereiders, balleningooiers, klosseninzetters, matrassennoppers, lingerieknipsters, neuzenzwikkers, stempelstellers, zodenstekers, zoutpannenstokers, zuurkooltrappers, zerkenschavers, zwemvestenmakers en zweedsroggebroodbakkers, ze hebben allemaal een eerlijk beroep, maar heeft een kunstcriticus of, pereant qui ante nos nostra dixerunt, een literatuur-, een muziek-, een toneelcriticus een eerlijk beroep? Je hoeft er, dat is klaar, niet veel voor te weten.

Maar van die geestelijke kappers weer naar de echte! Het is werkelijk verbazingwekkend hoe in enkele jaren ‘de’ Art Deco, waarvan vóór die jaren nog niemand gehoord had, een commerciële list is geworden die alles mooi en nieuw maakt. ‘Ziet, ik maak alles mooi en nieuw. En tweemaal zo duur.’

Elke modewinkel die niet louter boezelaars en verpleegstersschorten verkoopt, heeft een klap van de molen gekregen; ze heten Garbo, Twenties, Tarzan, Hollywood, Salty Dog, Laurel & Hardy, en uiteraard... 't Spulletje. Je kan zelfs geheel à la Art Deco uit eten, of à la half en half Art Deco, wat dan meestal neerkomt op een combinatie van nostalgie, Grootmoeders Tijd, Aubrey Beardsley, rustieke balpoten en empire-hengsels, de gekste dingen bij elkaar dus, hetgeen vanzelfsprekend ook aan het eten te merken is.

[pagina 66]
[p. 66]

Uiteraard doen de grote warenhuizen mee: in de Bijenkorf in Den Haag, een bouwwerk van Kramer en een voorbeeld van wat ze dus voor het gemak Art-Deco-architectuur noemen, word je smoezelig door verkoopkappers naar allerlei hoekjes met ‘echte Art Deco’ gelokt, die men aldaar tegen typisch eigentijdse prijzen kan aanschaffen, terwijl het hele Kramer-interieur is afgeschermd, bedekt en verlaagd met plastic en bordpapieren platen. Opdat we er maar niets van zullen zien. Want de werkelijkheid bederft de kooplust! De twintiger jaren lijken begeriger tegen een polyether beschot! Zo worden op grote schaal oude winkeltjes leeg gezandstraald om er écht oude winkeltjes van te maken.

En de advertenties... De laagste niveaus van communicatie en commercie hebben binnen de kortste tijd een modieuze, maar sympathieke rage tot iets zo walgelijks gemaakt dat ik bij god hoop nog eens onverwacht een futuristisch restaurant binnen te stappen om uit een toekomstkopje een nog niet uitgevonden drankje te drinken.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken