Voorwoord
Dit boek beoogt een hulpmiddel te zijn bij het interpreteren van zestiende en zeventiende-eeuwse teksten uit het Nederlandse taalgebied. Na de enthousiaste ontvangst van de Cursus Middelnederlands van Maaike Hogenhout-Mulder ontstond bij de uitgever de behoefte aan een soortgelijk boek voor de zestiende- en zeventiende-eeuwse taal. Zo is deze Cursus Zestiende- en Zeventiende-eeuws Nederlands te zien als een vervolg op de Cursus Middelnederlands. Hij heeft een overeenkomstige opbouw en dezelfde brede tekstkeuze.
Bij dertig tekstfragmenten worden vragen gesteld die dienen als steun bij de interpretatie en die wijzen op grammaticale en lexicale problemen. Hieraan gaat een beknopte grammaticale inleiding vooraf met voorbeelden die zijn ontleend aan het tekstmateriaal. We beginnen het boek met een historische schets van de zestiende en zeventiende eeuw om de teksten die aan de orde komen, enigszins in hun tijd te plaatsen. Het boek is bedoeld als een cursus die het best tot zijn recht zal komen onder deskundige leiding, maar tevens geschikt is voor zelfstudie. Mede met het oog hierop zijn bij de laatste drie teksten ook de antwoorden gegeven. De tekstfragmenten zijn zowel in deel 2 als deel 3 gerangschikt naar opklimmende moeilijkheidsgraad. In de vragen bij de eerste teksten wordt steeds verwezen naar de betreffende paragrafen van de grammaticale inleiding.
De cursus is bestemd voor allen die geïnteresseerd zijn in de zestiendeen zeventiende-eeuwse Nederlandse taal, met name studenten Nederlands aan lerarenopleidingen, M.O.-opleidingen en universiteiten. Tevens hopen we dat diegenen die vanuit andere vakgebieden, zoals algemene taalwetenschap, geschiedenis en filosofie, met onze ‘oude’ taal in aanraking komen, er hun voordeel mee kunnen doen.
De zestiende en zeventiende eeuw bieden een schat aan teksten op allerlei gebied. Keuze te over om een cursus als deze mee op te bouwen. Ons tekstmateriaal kan gegroepeerd worden rond een zestal thema's, die naar onze mening stuk voor stuk bepalend zijn voor het gezicht van de zestiende- en zeventiende eeuw. Deze thema's zijn (met een tekstvoorbeeld daarbij): de 80-jarige oorlog (Inname van Den Briel), magie en wetenschap (Spoken), literatoren en taalkundigen (Liefdesverklaring), de boekdrukkunst en tekstuitgaven (Voorschriften voor boekdrukkers), het dagelijks leven (Wenken voor de oude dag) en de beschrijving van landen en steden (Ontdekkingsreis). Heel veel hebben we moeten laten liggen, maar we hopen dat deze cursus nieuwsgierig zal maken...
De teksten in dit boek zijn alle in de zestiende of zeventiende eeuw geschreven, dan wel voor de eerste keer in druk verschenen. Wat betreft de weergave van het materiaal valt het volgende op te merken: we zijn zoveel mogelijk uitgegaan van de eerst verschenen druk, tenzij een latere druk duidelijk beter was. Dit is bijvoorbeeld het geval bij het gedicht van Huygens (nr. 25). Van hem is immers bekend dat hij zijn werk voor elke nieuwe uitgave bijschaafde. Alle teksten zijn diplomatisch weergegeven: nergens is de spelling of interpunctie genormaliseerd. Zo zijn de teksten uit die oude eeuwen aan ons overgeleverd en zo moeten ze ook gelezen en geïnterpreteerd worden.
Auteursrechtelijk beschermd