Cursus zestiende- en zeventiende- eeuws Nederlands

VI Zedenleer

Antwoorden

1	Onpersoonlijk werkwoord.
1/3	ghedenckt: werkwoordelijk gezegde (Jonstighe Spieghel: aangesproken persoon) dat ... laveren: onderwerpzin my: meewerkend voorwerp.
1	‘goedgunstige’. ‘maat’. ‘uit Noord-Duitsland’.
1/2	Predicatieve toevoeging.
2	‘schip’. Verscherping.
3/4	Geen a.c.i. omdat het voorzetsel ‘te’ ontbreekt.
3	‘hevig’.
3/4	walghen = ‘draaien’, balghen = ‘vechten’: deze twee woorden zijn samen te vertalen als ‘opspelen [2×]’.
4	‘braakte uit’. Persoonlijk voornaamwoord.
4/5	Tot de dranken in zijn buik.
5	Wederkerend voornaamwoord.
6	Van ‘zullen’; conjunctivus. ‘of’. Twee zinsdelen: al = predicatieve toevoeging, en te hope = resultatieve werkwoordsbepaling.
7	Beide mogelijkheden zijn aanwezig. Als ghezeyt een deel van het werkwoordelijk gezegde is, dan is er samentrekking van het onderwerp en de persoonsvorm Dit was (vertaling: ‘Dit was gezegd, dit was ook vlug gedaan’). In het andere geval is ghezeyt een conjuncte participiumconstructie bij Dit (vertaling: ‘Toen dit gezegd was, was het ook snel gedaan’). De laatste mogelijkheid leidt tot de beste interpretatie.
8	Het is een wens.
9	‘datzelfde’.
9/13	alzo ... ghezwolghen (9/11): conjunct bij zy (9) by ... ghezwolghen (11): conjunct bij die ... verwerringhen (10); ondergeschikt.

[p. 203]

11	‘daarvan’.
9/13	Samengetrokken is op dat zy [...] machten werdē; overspannen: werdē fungeert achtereenvolgens twee keer als hulpwerkwoord van de lijdende vorm en één keer als koppelwerkwoord.
12	Genitivus identitatis.
13	‘gemakkelijk’. ‘scheef’.
14	‘is’-‘het’. ‘daarentegen’.
15	Meervoud. Naamwoordelijk deel van het gezegde; ‘moeilijk’.
16/9	Lijdend voorwerpzin.
16	vele (16).
16/7	‘in de overtuiging de ware leer te kennen’.
17	Naar vele (16); aanwijzend voornaamwoord; ‘voor hen’. Onderwerp; ‘niets’. Ontkenningspartikel.
19	‘het onder ogen zien’.
20	daar af berispende: conjunct bij elck ander (19). Bijwoordelijke bepaling. Genitivus partitivus afhankelijk van iet (21).
20/1	‘zoiets’.
21/2	Relatieve aansluiting.
23	Naar welck... dwaasheyd (21); bepaling bij dit ... wezen (23/5); zinsvervlechting. dit ... wezen (23/5); a.c.i..
23/4	werck: kern dit, myn: nevengeschikte voorbepalingen vā ... Zedevorm: nabepaling; ‘dit werk van mij van de kunst om goed te leven of van - zoals u het noemt - de kunst of de vorm van de zeden’.
24	‘kunnen’. Meewerkend voorwerp.
25	dit ... Zedevorm (23/4); ‘het [...] allemaal’. Epenthesis.
26	‘over’. ‘toestand’/ ‘lichaamsgesteldheid’.
27	‘iedereen’.
27/8	Samengetrokken zijn de woorden Deze zaken zijn.
28	‘bij zichzelf’. ‘zo’ -‘men’ -‘er’.
28/9	‘als men er maar op wil letten’.
30	helle: kern der menschen: voorbepaling zelve: nabepaling.
31	‘of’/ ‘dan wel’. Indicativus.