Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De schrijver, zijn schaamte en zijn spiegels (1981)

Informatie terzijde

Titelpagina van De schrijver, zijn schaamte en zijn spiegels
Afbeelding van De schrijver, zijn schaamte en zijn spiegelsToon afbeelding van titelpagina van De schrijver, zijn schaamte en zijn spiegels

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.74 MB)

XML (0.18 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

non-fictie/essays-opstellen
poëtica


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De schrijver, zijn schaamte en zijn spiegels

(1981)–Gerrit Krol–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 65]
[p. 65]

20. Over de functie van ‘The Waste Land’. Waarom schrijven lijkt op schaken. Over zetfouten

Toen ik het gedicht The Waste Land van Eliot gelezen had, in de vertaling van Theo van Baaren, vroeg ik me af, niet voor het eerst in mijn leven overigens: hoe onbegrijpelijk mag literatuur zijn?

Het probleem is bekend, bij de lezer, maar niet minder bij de schrijver, die nooit een helder idee zal neerschrijven als hij niet aan dit idee interessante complicaties kan toevoegen. Literaire schrijvers van ideeën, dichters bijvoorbeeld, zorgen ervoor dat wat hun zo duidelijk voor ogen staat met de nodige sier wordt ingepakt, ze schrijven er een weg naar toe, soms een dwaalweg, ze omgeven hun schat met ondoordringbaarheden, en soms is er helemaal geen schat en zijn er alleen maar ondoordringbaarheden en soms zijn deze ondoordringbaarheden nog wel zo interessant.

De schrijver. Het valt hem, met de technieken die hij zich heeft eigen gemaakt, niet moeilijk om moeilijk werk te schrijven. Het probleem is om een moeilijk werk te schrijven dat nochtans te begrijpen is. Dat is zijn taak. Het is de taak van de schrijver zo'n boek te schrijven en het is de taak van de lezer om het te begrijpen.

Niet elke lezer is zo maar in staat een moeilijk boek te begrijpen, daarvoor moet hij al veel andere moeilijke boeken gelezen hebben. Of hij moet de hulp inroepen van iemand die makkelijk moeilijke boeken leest: een interpretator, of interpreet. Hoe moeilijker het verhaal, des te beter is de in-

[pagina 66]
[p. 66]

terpreet - als hij het verhaal begrepen heeft. En des te beter, vervolgens, het verhaal.

Aan de kunst van het interpreteren zelf - hoe je iets begrijpt in de wereld, en hoe je kunt laten zien dat je iets begrepen hebt - is een aparte paragraaf (22) gewijd. Déze paragraaf zetten we voort met een bewering waar u niet van zult opkijken: aan het begrijpen van de interpreet gaat het begrijpen van de schrijver vooraf. Altijd weer hoor je van schrijvers die zeggen: gut, haal je dát eruit, dat had ik er helemaal niet ingestopt. Zo'n uitspraak tekent de slechte schrijver, de goede schrijver overkomt zo'n meevaller slechts bij uitzondering. De regel is dat hij alles wat hij schrijft, inclusief de ongeschreven uitbreiding, zoals een schaker zijn varianten uitwerkt, al speelt hij ze niet - doorheeft. Natuurlijk.

Van alle mogelijkheden die zijn tekst bij de opzet ervan bood, heeft hij, woord na woord schrijvend en doorstrepend en nadenkend, over het geheel, over wat hij geschreven heeft, en doorgestreept en nog schrijven zou, en niet schrijven zou, díe mogelijkheid verwerkelijkt die de beste van alle mogelijkheden is.

Met beste bedoel ik dat elk woord zijn betekenis heeft en dat die betekenis afhangt niet van iets dat buiten de tekst ligt maar alleen van andere woorden in de tekst. Laat ik het heel precies zeggen: zijn betekenis hangt af van de betekenis van de woorden die er aan voorafgaan en met zijn betekenis bepaalt het de betekenis van de woorden die nog volgen, kortom: elk woord staat nog een keer op de juiste plaats ook.

Conclusie: als in een tekst woord A verandert in woord B, wordt daarmee de betekenis van de hele tekst veranderd. Ik zou graag willen dat het anders was, maar je merkt het bijvoorbeeld bij zetfouten, als een woord of zin blijkt te zijn weggevallen. In een gewoon artikel maakt het niet uit, de omringende tekst vangt die fout wel op, de lezer merkt het niet

[pagina 67]
[p. 67]

eens. In literatuur merk je het wel. Literatuur kenmerkt zich daardoor dat een zetfout erin onmiddellijk wordt opgemerkt - door een goede lezer. Een goede lezer is een lezer die na zo'n zetfout niet verder kan.

Eliot heeft heel mooie gedichten geschreven, hij heeft bovendien de Nobelprijs voor literatuur gekregen, maar veel interpreten zijn het met mij eens: zijn beroemdste gedicht bevat talloze regels die zich laten vervangen door andere regels. Ze staan daar niet noodzakelijk. The Waste Land is daarom een slecht gedicht, het is geen literatuur. Laten we niettemin de schrijver ervan bewonderen. Hij schreef het en hij wilde dat het slecht was en hij liet het drukken. Hij deed dit met opzet.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken