De Middelnederlandse boerden

(1957)–C. Kruyskamp– rechtenstatus



[pagina 100]
XVIIaant. Ga naar margenoot+ Dits vanden vesscher van parijs Ende van sinen wiue, sijts wijs. Vraye rime ende scone woort Sijn metten genen wel gehoert, 5[regelnummer] Die recht ende redene kinnen; Verstaet na mi, ic sal beginnen. Buten parijs op ene mile, Daer geuielt op ene wile Dat .i. vischer nam .i. wijf 10[regelnummer] Die scone was: al hare lijf Was behagel ende mengoetGa naar voetnoot11. Die brulocht was starc ende groet;Ga naar voetnoot12. Daer waren comen haire beider mage,Ga naar voetnoot13. Alst noch plaghen alle daghe 15[regelnummer] Jn die werelt ouer al Daer men brulocht houden sal. Hoert wat hi nam met sinen wiue:Ga naar voetnoot17. Hondert scape ende daer toe viue; Vij. coye ende .xx. swine 20[regelnummer] Hadde hi te huweleke in scine; Bosch, mersch, coren ende lantGa naar voetnoot21. Gaf si hem in sine hant. Hi dede hare grote werdichede, Daer ende elre te meneger stede, 25[regelnummer] Alse elc man doet sinen wiue. Genoechte hadde hi met haren liue Alsoe dicke alse sijn herte begherde; Nochtan geliet si ende geberde,Ga naar voetnoot28/29. Alst hare ieghen therte ware. 30[regelnummer] Daer na binnen den zeluen jareGa naar voetnoot30.
[pagina 101]
Laghen si op enen nacht te gader. Si seide: in minne moeder no vader,Ga naar voetnoot32. Noch niemene die ic kinne, Alse ic v doe, suete minne; 35[regelnummer] Jc wille dat ghijs sijt te vroeder,Ga naar voetnoot35. Soe en doe ic suster no broeder. Die vischer sprac: lieue minne, Maect mi nu des in inne,Ga naar voetnoot38. Ga naar margenoot+ Waer omme ghi mi soe sere mint. 40[regelnummer] Si sprac: omme dat ghi mi wint Al dies mi bedarf ten liue;Ga naar voetnoot41. En sijn int dorp niet si viue Soe wel geuoedt van enen man. Bedi eerst recht dat ic v anGa naar voetnoot44. 45[regelnummer] Bat dan iemene die nu leeft, Want ghi mi menechweruen geeft Spise harde meneger tiere,Ga naar voetnoot47. Versche vische vter riuiere, Wijn, broet, herste, capoene.Ga naar voetnoot49. 50[regelnummer] Blauwe, brunet ende groene, Daer toe moreit ende scarlaken,Ga naar voetnoot51. Van elcken hebdi mi doen maken Een paer binnen desen jare.Ga naar voetnoot53. Een lettel quam hi hare bat nare,Ga naar voetnoot54. 55[regelnummer] Soe dat sien saken porden;Ga naar voetnoot55. Mettien gaf hij hare tandworden Ende sprac: ghi soud mi lettel minnen Omme dat goet dat ic kan winnen, Haddic verloren minen vrient, 60[regelnummer] Die v dicke heeft gedient, Die tusschen mine bene staet. Soudic v minnen dore dat quaet?!Ga naar voetnoot62. Nenic, bi miere wet! Mijn herte soude v onnen bet,Ga naar voetnoot64.
[pagina 102]
65[regelnummer] Haddijs niet, dan si nu doet. En dunct geerre vrouwen goetGa naar voetnoot66. Dat men met hare heeft te doene.Ga naar voetnoot67. Helpe vrouwe, het maect die zoeneGa naar voetnoot68. Tusschen den here ende der vrouwen. 70[regelnummer] Si sprac: ghi moget mi getrouwen Dat ghi noit met minen liue Hadt te doene als man met wiue, En was mi ieghen therte sere,Ga naar voetnoot73. Al doghedict dore der werelt ereGa naar voetnoot74. 75[regelnummer] Ende ics v niet wernen en dorste.Ga naar voetnoot75. Hets sceren vrouwe, het hebben borsteGa naar voetnoot76. Goede vrouwen des harenthare,Ga naar voetnoot77. Al maectijt selue dus onmare.Ga naar voetnoot78. Ga naar margenoot+ Soudic v minnen dore dat quaet 80[regelnummer] Dat tusschen uwe bene staet? Nenic, dat moete god weten; Jc woudent die honden hadden geten,Ga naar voetnoot82. Ende vwen liue niet en deerde.Ga naar voetnoot83. Die vischer peinsde ende begherde 85[regelnummer] Sijn wijf te proeuene, wiste hi hoe.Ga naar voetnoot85. Hi stont op eens margens vroe Ende nam den roeder in sine hantGa naar voetnoot87. Ende liet tscip driuen daer hi vant Van versche vischen sinen coeuer.Ga naar voetnoot89. 90[regelnummer] Ouer ane der seynen oeuer Warp hi sijn nette ende hadder in Van goeden vischen meer zo min, Van alsoe vele alse hem goet dochte. Doe royde hi wech alse hi beste mochte 95[regelnummer] Thuus wert weder dore den stroem.Ga naar voetnoot95. Doe mercte hi ende nam goemGa naar voetnoot96.
[pagina 103]
Waer driuende quam man ochte wijf; Doe waest een monec, .i. vet keytijf, Ene crune hadde hi bescoren. 100[regelnummer] Wildi verstaen, soe moeghedi horen Waer bi die monec verdranc: Hi hadde gemint ouerlancGa naar voetnoot102. Eens ridders wijf ende lacher bi. Die riddere was stout ende vri; 105[regelnummer] Alse hi den monec bi sinen wiue Vant, soe ving hi tenen kniueGa naar voetnoot106. Ende wilde den monec steken doet. Die monec was naect ende bloet; Tere venstren hi wt spranc 110[regelnummer] Jn die seyne ende verdranc Ende quam driuende in den stroem. Die vischer mercte ende nam goem Hoe hi sijn wijf proeuen mochte. Techterste alse hi hem bedochte,Ga naar voetnoot114. 115[regelnummer] Trac hi sijn mes vter scede, Nu hoort wat hire met dede: Hi sneet den monec af dat let Daer hi der vrouwen diende met, Ga naar margenoot+ Dat men hiet sijn euen oude.Ga naar voetnoot119. 120[regelnummer] Doe liet hine driuen daer hi woude. Die vischer scorste den vede in sinen ghereGa naar voetnoot121. Ende haeste hem thuuswert sere. Tierste dat hi quam an tsant,Ga naar voetnoot123. Trac hi sijn scip ane dlant 125[regelnummer] Ende hing sijn nette inder zonnen. Doe quam daer gheronnenGa naar voetnoot126. Een knecht met eere mande Die svischers wijf daer sande Omme versche vische iegen noene. 130[regelnummer] Die vischer sprac toten garsoene: Nem al die vische, draechse hare.Ga naar voetnoot131.
[pagina 104]
Jc woudic binnen desen jare Gheuischet en hadde, op ene zakeGa naar voetnoot133/4. Dat ic bat ware te gemake. 135[regelnummer] Die knecht sprac: wat es v, here? Jc ben tonghemake sereGa naar voetnoot136. Dat v enege sake let.Ga naar voetnoot137. Thuuswaert haeste hi hem te bet, Sijns heren was hi in groten vare.Ga naar voetnoot139. 140[regelnummer] Die vrouwe wart sijns gheware Ende vraeghde: waer es dijn here? Vrouwe, hi comt, maer hi es sere Tonghemake, seide hi mi. Wetstu, seide si, wat hem si? 145[regelnummer] Nenic vrouwe. hoe mochtict weten? Die knecht was cume gesetenGa naar voetnoot146. Vore dat die vischer quam ghegaen Als ene die sere es ondaen. Hi ging sitten biden viere; 150[regelnummer] Sine gelate ende sine maniere Toende ochte hi soude versceden.Ga naar voetnoot151. Hi beefde met allen leden. Ende gebeerde jammerlike.Ga naar voetnoot153. Si seide: minne, god die rike 155[regelnummer] Behoude v te minen liue, Want ic ware emmer keytiueGa naar voetnoot156. Verloric v. twine segdi mi, Dore god, welc uwe mesquame si?Ga naar voetnoot158. Ga naar margenoot+ Vrouwe, wat holpt dat ict v seide! 160[regelnummer] Hine leeft die mi gehelpen can, Clerc, leec, wijf noch man. In haren arm nam sine tire stontGa naar voetnoot162. Ende custene ane sinen mont. Hi seide: vrouwe, gaet van mi, 165[regelnummer] Jn wane v nemmermeer comen biGa naar voetnoot165.
[pagina 105]
Alsic te voren hebbe ghewesen, Want in mach niet ghenesen Van den rouwe die ic draghe. Die vrouwe sprac: ghi maect v claghe 170[regelnummer] Harde groet; segt wat v deert. Die vischer sprac: sint ghijt geertGa naar voetnoot171. Te wetene ens v niet steet tonberne,Ga naar voetnoot172. Soe willict seggen gherne. Heden margen quamic geuaren 175[regelnummer] Daer vele goeder vische waren, Jn drie ridders warenden,Ga naar voetnoot176. Dat mi comen es te scanden, Want si hadden mi gewachtGa naar voetnoot178. Ende vingen mi met haerre cracht. 180[regelnummer] Deen hiet mi dat ic soude kiesen Welc let dat ic soude verliesen Van algader minen leden. Doe badic hen op houeschedenGa naar voetnoot183. Dat si mijns genadech waren 185[regelnummer] Ende mi thuuswert lieten varen. Dese bede en wilden si niet gestaden;Ga naar voetnoot186. Echt hieten si mi beraden.Ga naar voetnoot187. Doe pcinsdic in minen moet: Verlore ic minen enen voet, 190[regelnummer] Soe moestic metter stelten gaen, Ende lietic mine hant af slaen, Waer met soudic mi generen? Jn mochten niet ontberen. Verloric mine oghe, ic ware blint; 195[regelnummer] Oec stonde mi te hebben toren,Ga naar voetnoot195. Haddic mine ore verloren: Ga naar margenoot+ Men soude seggen ic ware .i. dief.Ga naar voetnoot197. Vrouwe, doe haddic alsoe lief Dat men mi tquaet af snede,
[pagina 106]
200[regelnummer] Dan enech mire ander lede. Wat quaet meindi? sprac die vrouwe. Jc saelt v toeghen, sem mire trouwe,Ga naar voetnoot202. Sprac die vischer, ende ontknochteGa naar voetnoot203. Wt sire slippen dat hi brochte 205[regelnummer] Ende warpt der vrouwen op hare voete, Ende si besaecht met goeder moete.Ga naar voetnoot206. Doe docht der vrouwen geliken enen vede Bat dan enen andren lede. Fi v, seit si, quaet keytijf, 210[regelnummer] Nu en gauic niet om al v lijf Tquaeste stroe onder minen voet.Ga naar voetnoot211. Dat ghi leeft, waer toe eest goet? Jc wilde nu ter wilen quame Die doet ende si v dleuen name, 215[regelnummer] Soe waric ws met eren quite! Wat joyen of wat delite Salic hebben met uwen liue? Si riep knapen, ende joncwiue Ende dede hare bedde draghen 220[regelnummer] Ende hare scrine op .i. waghen.Ga naar voetnoot220. Har koye, hare scape algader Dede si driuen te haers vaderGa naar voetnoot222. Wel haesteleke enen knecht. Die vischer sprac: ghi hebt onrecht, 225[regelnummer] Vrouwe, dat ghi dus gebeert,Ga naar voetnoot225. Ende ghi te voren soe onweertGa naar voetnoot226.Ga naar voetnoot226/7. Maket alsic was met v. Wildi mi dus ontuaren nu, Men souds v spreken lettel eren. 230[regelnummer] Ghi selt v herte bekerenGa naar voetnoot230. Ende bliuen sitten in v goet. Si sprac: godsat hebbe diet doet!Ga naar voetnoot232.
[pagina 107]
Jc wille weder danen ic quam.Ga naar voetnoot233. Alse die vischer dat vernam, 235[regelnummer] Riep hise ende seide: vrouwe, Hoert, ic geloefde v trouwe, Ga naar margenoot+ Jc salse v houden, moet ic leuen.Ga naar voetnoot237. Mi was ghistren gegheuen .iiij. pont, min noch mee; 240[regelnummer] Comt hare, nemt die twee.Ga naar voetnoot240. Sietse hier in minen gere.Ga naar voetnoot241. Die vrouwe haeste hare derwaert sere Tot dat si tsiere slippen quam; Doe taste si voert ende vernamGa naar voetnoot244. 245[regelnummer] J ding in sine broec raghen.Ga naar voetnoot245. Si loegh, hare begans behagen. Doe sprac si te haren man: Soe help mi god ende sente Jan, Wat raghet hier tuschen v been? 250[regelnummer] Minne, dat sceden van ons tween Dat vernoyde mi soe sere, Dat ic genade bat onsen here, Ende hi gehorde mine bede Ende heeft mi ter seluer stede 255[regelnummer] Een ding verleent, daer tander stoet. Jc wout ware alsoe goet Alse dander dat ic hadde te uoren, Daer mi af comen es dese toren; Des soudic proeuen gherne, 260[regelnummer] Ondanc hebbe dies werne.Ga naar voetnoot260. Hi namse ende warpse neder; Hine was te voren no seder Noyt soe vriendelike met hare. Doe stoet si op ende riep: vaert hareGa naar voetnoot264. 265[regelnummer] Weder in metten goede! Mi es vele bat te moede Dant was een lettel eer.
[pagina 108]
Hare toren ende hare seer Es vergaen, hare man es genesen. 270[regelnummer] Ander werf riep si met desen: Dapperlike ontladet goet Ende settet weder daert stoet, Ende driuet quic in den stal.Ga naar voetnoot273. Groet leet ende ongheual 275[regelnummer] Moetic van sinen liue horenGa naar voetnoot275. Die ons desen groten toren Ga naar margenoot+ Ende dit vernoy heeft gedaen, Maer goddanc hets wel vergaen.Ga naar voetnoot278. Aldus bleef die vrouwe daer. 280[regelnummer] Men leest noch ende hets waer Dat en es onder tsemels trone Man soe rike noch soe scone, Soe edel noch soe wel geboren, Hadde hi sine vede verloren 285[regelnummer] Ende hem die mesquame deert,Ga naar voetnoot285. Datten ench wijf begeert;Ga naar voetnoot286. En es oec lazer noch croepel geen,Ga naar voetnoot287. Mer heeft hi tuschen sine beenGa naar voetnoot288. Een ding datmen heet den vede, 290[regelnummer] Hine crijchter .i. wijf wel mede.	margenoot+ 328c voetnoot11. behagel schoon; mengoet liefelijk. voetnoot12. starc met veel gasten. voetnoot13. mage verwanten. voetnoot17. nam...wiue verkreeg door zijn huwelijk. voetnoot21. mersch broekland. voetnoot28/29. toch gedroeg zij zich en deed zij alsof het (nl. de vleselijke gemeenschap) haar enz. voetnoot30. den zeluen jare het jaar nl. van hun huwelijk. voetnoot32. in ic en. voetnoot35. sijt te vroeder begrijpt, weet. voetnoot38. maect...inne laat mij goed begrijpen; leg mij uit. margenoot+ 328d voetnoot41. ten liue voor mijn levensonderhoud. voetnoot44. an gun; gezind ben (jegens u). voetnoot47. tiere soort. voetnoot49. herste ribstukken. voetnoot51. moreit zwart. voetnoot53. Een paer scil. cleder. voetnoot54. bat nare, dichterbij. voetnoot55. sien saken zijn ding (vgl. Fr. chose); porden overeind ging staan. voetnoot62. dat quaet dat lelijke ding. voetnoot64. onnen bet meer welgezind zijn. voetnoot66. En het en. voetnoot67. te doene scil. sexueel. voetnoot68. Helpe och wat. voetnoot73. En was of het was. voetnoot74. dore der werelt ere voor de vorm, of: om uw aanzien(?). voetnoot75. ics v niet wernen en dorste ik mij niet tegen u durfde verzetten in deze zaak. voetnoot76. hets sceren dat is onzin; borste l. dorste? voetnoot77. harenthare allerwegen. voetnoot78. maectijt onmare doet gij het verachtelijk voorkomen. margenoot+ 329a voetnoot82. geten gegeten. voetnoot83. Ende als het; mits het. voetnoot85. proeuene op de proef stellen. voetnoot87. roeder roer (hij laat zijn boot stroomafwaarts drijven en heeft dus alleen te sturen). voetnoot89. coeuer overvloed. voetnoot95. dore den srtoem tegen de stroom op. voetnoot96. nam goem nam waar. voetnoot102. hadde gemint was de minnaar van. voetnoot106. ving greep. voetnoot114. Techterste ten laatste; alse hi hem bedochte toen hij iets bedacht had. margenoot+ 329b voetnoot119. sijn euen oude zie Aant. bij XII, 172. voetnoot121. de visser stopte het lid in een slip van zijn mantel. voetnoot123. Tierste zodra. voetnoot126. gheronnen toegesneld. voetnoot131. hare heen. voetnoot133/4. op...gemake dan zou ik er om zekere reden beter aan toe zijn. voetnoot136. tonghemake verontrust. voetnoot137. let deert. voetnoot139. Sijns heren om zijn heer. voetnoot146. cume nauwelijks. voetnoot151. Toende zag er uit, was zodanig. voetnoot153. gebeerde deed zich voor. voetnoot156. keytiue er ellendig aan toe. voetnoot158. Dore god om godswil; mesquame het ongeluk dat u is overkomen. margenoot+ 329c voetnoot162. tire stont toen. voetnoot165. comen bi erotice. voetnoot171. sint aangezien. voetnoot172. ens...tonberne en ge er niet van af wilt zien. voetnoot176. drie ridders warenden het jachtgebied van drie ridders. voetnoot178. gewacht opgewacht, beloerd. voetnoot183. op houescheden met een beroep op hun heusheid; beleefdelijk. voetnoot186. gestaden inwilligen. voetnoot187. Echt wederom. voetnoot195. toren nadeel. margenoot+ 329d voetnoot197. ic ware .i. dief immers dieven sneed men de oren af. voetnoot202. sem mire trouwe op mijn woord. voetnoot203. ontknochte knoopte los. voetnoot206. met goeder moete aandachtig (eig. op haar gemak). voetnoot211. Tquaeste het minste. voetnoot220. scrine kist(en). voetnoot222. te haers vader naar haar vaders huis. voetnoot225. gebeert tekeergaat. voetnoot226. Ende ghi terwijl ge toch. voetnoot226/7. soe onweert maket er zoveel minachting voor had. voetnoot230. v herte bekeren tot inkeer komen. voetnoot232. godsat hebbe vervloekt zij. voetnoot233. danen vanwaar. margenoot+ 330a voetnoot237. moet ic leuen zo lang ik in leven mag blijven. voetnoot240. hare hier. voetnoot241. gere slip. voetnoot244. vernam merkte, voelde. voetnoot245. raghen vooruitsteken. voetnoot260. vervloekt zij wie het mij zou willen beletten. voetnoot264. vaert hare rijdt hierheen. voetnoot273. t quic de levende have, het vee. voetnoot275. van sinen liue...die van de persoon die. margenoot+ 330b voetnoot278. wel vergaen goed afgelopen. voetnoot285. mesquame ongeval. voetnoot286. Datten (afhangend van leest in 280) dat (in dat geval) hem enz. voetnoot287. lazer melaatse. voetnoot288. Mer heeft hi als hij maar heeft.

Vorige Volgende

XVIIaant.