Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid

[historieliederen]

historieliederen bewaren de indruk, die een grote gebeurtenis maakt op het volk. Zo is er een lied bewaard op de moord van Floris V, die verklaard wordt, doordien de graaf Machteld van Velzen had onteerd, wat ook door Van Velthem mogelijk geacht werd. Het lied is bewaard, omdat het afgedrukt is achter de eerste uitgave van Melis Stoke's Rijmkroniek, 1591.

De oudstbewaarde historieliederen zijn uit de 14e eeuw, b.v. Van cort Rozijn, d.i. Segher de Curtroysijn, Zeger van Kortrijk, de schoonvader van Jacob van Artevelde, onthoofd op last van graaf Lodewijk van Nevers, 1337.

Uit de 15e eeuw: Dood van hertogin Maria, 1482; Strijd van Maximiliaan tegen Karel VIII, 1491; De Heer van Lelidam (L'Isle-Adam), doodgeslagen door de Bruggelingen, 1437; Slag bij Blangijs, 1479; Beleg van Nieuwpoort, 1489; Mechelen in oorlog met Brussel en Antwerpen, 1432; Bedevaart van de Hertog van Kleef, de graaf van Hoorn en de heer van Batenburg naar 't H. Land, 1450.

Uit de 16e eeuw: Philips de Schone naar Spanje, 1506; Karel V keizer, 1519; Klaaglied van de Hertog van Gelder, 1505; Een Liedeken van Thyenen, 1507, insgelijks over Karel van Gelre; Gerrit van Raephorst, die in 1509 Catharina de Grebber schaakte, een aanzienlijk meisje uit Leiden. Verder een aantal over de oorlogen van Karel V, te beginnen met de Slag bij Pavia; over Maarten van Rossem en over de vernedering van Gent, 1540.

Liederen tijdens de Vrijheidsoorlog verschenen in overgroot aantal: op bisschop Sonnius van 's-Hertogenbosch, op de inquisiteur Mr. Petrus Titelman, op de paters goedleven:

O, pater, schept doch eenen moet
En cust eens u abdisse!

Beantwoord door R.K. dichters, vaak niet minder fel. zie Geuzenliederen. Zie ook Van Varen en van Vechten.

De historieliederen zijn het eerst verzameld door Van Vloten als Geschiedzangen; zie daar. Verder uitgegeven door Paul Fredericq. Een proefschrift over Historieliederen uit de M.E. is van Dr. C.C. v.d. Graft, 1904; haar verzameling loopt tot 1543. Zij heeft 49 liederen, waarvan er 28 voorkomen in het Antwerps Liedboeck.

Ned. Historiedichten sedert 1527, door P.H. Muller, 1940.