Letterkundig woordenboek voor Noord en Zuid

[roman]

roman, lett. = verhaal in de volkstaal (lingua romana) in Romaanse landen. Oorspr. op rijm: Karelromans, Roman van de Roos;

[p. 446]

zie ridderpoëzie. Nu elk uitgebreid prozaverhaal.

Na de ridderromans kwamen in Spanje de Amadisromans op, weldra over geheel Europa verspreid. Op hun beurt weer verdrongen door de Sp. schelmenromans en door Don Quichote. In Frankrijk kwam de roman in de 17e eeuw tot zeer grote ontwikkeling. Dat begon met de herdersroman Astrée van D'Urfé, 1610. Daarnaast kwam de heroïsch-galante roman op van La Calprenède (Cassandre, 1645) en van Madeleine de Scudéry (Le grand Cyrus, 1653), elk van duizenden blz. Daartegenover de realistisch-komische romans, b.v. de Roman Comique van Scarron. Vele van deze buitenlandse romans te onzent vertaald, b.v. Don Quichot en De Doorluchtige Comedianten van Scarron. De idealistische F. romans nagevolgd in de Arcadia's; de realistische in de schelmenromans; de galante b.v. in de Dool-hof van Socia, 1643, en bij S. v. Hoogstraten; zie daar. De Ned. roman begint in de 17e eeuw met Den Vermakelijken Avonturier van Heinsius. Ook in de 18e eeuw nog avonturenromans en overvloed van vertaalde romans uit het Sp., F. en E., tot Sara Burgerhart van Wolff en Deken, die ‘niet vertaalt’ was.

Zie verder historische roman. In de 19e eeuw ook vele andere. Zeer groot is het aantal romans sedert 1880. Zie J. ten Brink, Vosmaer, Wallis, Netscher, Van Eeden, Van Deyssel, Couperus, Van Looy, Van Groeningen, Perelaer, Schimmel, Robbers, Mw. Goekoop, Borel, Van Schendel, Van Oordt, Willem Paap, Van Hulzen, Johan de Meester, Frans Coenen, Stijn Streuvels, Scharten-Antink, Marie Metz-Koning, Herman Teirlinck, Cyriel Buysse, Querido, Augusta de Wit, J. Eigenhuis, J. Huf van Buren, Herman Heijermans, Van Booven, Henri Borel, H.H.J. Maas, Emants, Cornelie Huygens, Virginie Loveling, Ina Boudier-Bakker, Jant Nienhuis, Rein Brouwer, Wytze Keuning, Theun de Vries, Roothaert.

zie Roman-Repertorium. Een verhandeling over de Oorsprong, opkomst en voortgang der romannen van D. Huet, uit het F. vertaald door M. Kind, 1715.

De Ned. roman, van 1940-'50, overzicht van B. Stroman.