|
| |
| |
| |
Het II. Hooftstuck.
Van d' oudtheyt der Stadt: Was eerst een stercken Borgt, die metter tyt tot een Stadt is toegenomen: Haer standt voor het jaer 1413: Hoe deselve naederhandt is versterckt: De beletselen daer in voorgevallen: Eyndeling den voortganck en voltrecking, mitsgaders veranderingen daer in gedaen tot op dese tegenwoordige tydt: Schanssen daer aen en om-gelegen, en groote vande Stadt.
DAt dese Stadt een vande oudtste Steden van Vlaenderen is, kan by niemant getwyffelt werden; gelijck wel door wie, en wanneer deselve gestigt is, om de redenen in 't voorgaende Hooftstuck bygebracht.
Sy was over eenige eeuwen (gelijck verscheyde andere Steden in Vlaenderen, ende meest alle in | |
| |
Duytschlandt eertyts geweest sijn) niet meer dan een stercke Borgt, die gestaan heeft aende Assche-Poorte, van welcke Poorte wy de plaetse en gelegentheyt hier nae sullen aenwysen.
Buyten en om desen Borgt wierd metter tijdt seer getimmert en veel Wooningen opgeslaegen, sulcx deselve Plaetse eyndeling met Stadts Voor-rechten is voorsien geworden, en al van de tijdt van Philips van Elsaten Grave van Vlaenderen en Vermandoys (die aende Regeering is gekomen Anno 1156) by seecker Handtvest van den selven Grave onder den naem van Oppidum ofte Stadt erkent geweest.
Nochtans hoewel dese Plaetse van soo langen tijdt den naem van van Stadt hadde verkregen, ende van tijdt tot tijdt van Inwoonders vermenigvuldigde, was deselve echter seer swack ende alleen omcingelt met een Gracht ende eenige steene Bruggens over deselve, sulcx sy veele Vyandtlijcke invallen ende | |
| |
verwoestingen onderworpen was.
Waerom die van Hulst in den Jaere 1413 haere gelegentheyt hebben voorgedraegen aen Johan, toegenaemt de Onvertsaegde, Hertog van Bourgongien en Graef van Vlaenderen, ende versogt dat sy haere Stadt met Vesten, Wallen ende Poorten mogten voorsien, die haer versoeck heeft ingewilligt, ende daer toe verleent de volgende Brief van Octroy, uyt het Fransch vertaelt.
JOhan Hartogh van Bourgoigne, Grave van Vlaenderen, van Artois ende van Bourgoigne, Palatin, Heere van Salins ende van Mechelen. Doen te weten, aen alle jegenwoordige ende toekomende: dat van wegen onse seer Lieve en Welbeminde Vrinden de Schepenen, Borgeren, Ingesetenen ende gantsche Gemeynte van onse Stadt Hulst, ons ootmoedelijck is verthoont, dat dewyle deselve onse Stadt is gelegen in een vlack Landt nae by de Zee, ende
| |
| |
als een Frontiere van ons Landt van Vlaenderen, naegebuyrich van d' een zyde aen het Landt van Brabant, Hollandt ende Zeelandt, soo dat niet anders als de Zee tusschen beyden is, ende van d' ander zyde aen ons Landt vande Vier Ambaghten ende het Waes, binnen dewelcke niet een beslooten Stadt of Sterckte is, daer sy Supplianten in voorval van binnen-landtsche tweedragt souden konnen hebben vertreck, hulpe ofte bystandt, uytgenomen alleen in onse Stadt van Gendt, dewelcke gelegen is seven mylen van onse Stadt Hulst, nochte oock in geval van Oorlogh, dat Godt verhoede, tusschen eenige van onse voorseyde Nabuyren van d' een zyde ende ons voorsz Landt en Graefschap van Vlaenderen van d' ander zyde, waer door onse gemelte Stadt ende omliggende Landen by gebreck van Fortificatien souden onderworpen sijn van gebrandt, geplundert ende gerooft te worden, mitsgaeders t' eenemael gebragt in verwoestinge, sulcx wy ende onse gesey-
| |
| |
de Landen ende Onderdaenen vande selve onse Stadt ende de geene daer aengelegen, als de voorseyde van de vier Ambaghten, het Waes ende andere haere Nabuyren ons toebehoorende, souden konnen hebben seer groote ende onhelpelijcke schaede, ende waer tegens soude konnen voorsien werden, indien de voorseyde onse Stadt was verseeckert, gesterckt ende besloten met Gragten, Muyren ende Poorten, gelijck veel andere onse Steden van ons voorseyde Landt van Vlaenderen, want de meeste der Inwoonders van ons Landt en omliggende Plaetsen souden haer in de selve vertrecken, bewaeren ende te beter konnen tegenstaen het gewelt van de Vyanden, soo sy seyden: ende 't is alsoo dat om tegen te gaen de voorseyde ende andere onheylen, die souden mogen opkomen, ende om het beste van ons ende onse voorseyde Stadt, de Supplianten oock te kennen gaven seer begeerich te sijn om de selve Stadt te verstercken met Gragten, Muyren, Poorten en andere aen goe-
| |
| |
de Steden nodig en behorende, 't gene sy niet en souden durven nog te mogen doen sonder daer op te hebben ons Verlof ende toestemminge; welcken aengemerckt, ende dat sy het geene voorseyt is, ons seer ootmoedelijck hebben versogt: SOO IS 'T: dat wy geneygt sijnde ter selver bede ende die saecken rijpelijck overwogen, mitsgaders gesien hebbende het ondersoeck by ons bevel daer op gedaen, door onse Lieve ende Getrouwe Ridders Messires François van Havesbeke en Philips de Jonge, van de welcke wy sijn onderricht van het voordeel of schaede die wy souden konnen hebben met aen de Supplianten in te willigen haer-lieder versoek, hebben wy de selve by advijs van onsen Raede ingewilligt en toegestaen, gelijck wy door den inhoude van desen Brief uyt sonderlinge gunst inwilligen ende toestaen voor ons, onse Erven ende Nakomelingen, Graven ende Gravinnen van Vlaenderen, dat sy Supplianten de voorseyde onse Stadt Hulst, naer haer beste goetduncken sullen mogen
| |
| |
besluyten ende verstercken met Grachten, Muyren ende Poorten, ende die t' onderhouden ende doen onderhouden, op de beste ende voordeligste maniere als mogelijck is, sonder hier om te vervallen aen ons ofte onse voorseyde Erven ende Nakomelingen in eenige schuldt of breucke; Mits welcken wy oock bevelen aen onsen Souvrain Bailliu, aen onsen Bailliu van Hulst, ende aen alle onse andere Rechteren ende Ampt-luyden van ons voorseyde Landt van Vlaenderen, tegenwoordige ende toekomende haere Stedehouders ende yder van hen-lieden soo veel ende sodaenig aen hun behoort: dat sy dese onse gunst ende verlof doen standt grijpen, ende de Supplianten in ende op de maeniere als boven verhaelt, deselve volkomentlijck ende vredelijck laten hebben ende gebruycken, sonder daer tegen te doen ofte gedogen gedaen te werden, nu nochte in toekomende tijden eenige storinge ofte belet; Want het ons alsoo gelieft, ende willen dat het naer gekomen werde. Ende ten
| |
| |
eynde dese saecke zy vast ende onverbreeckelijck voor altijdt, hebben wy ten oorkonde van dien onsen Zegel hier aen doen hangen, behoudens ons recht in andere saecken. Gegeven in onse Stadt van Gendt den 20. dag van December in 't Jaer onses Heeren MCCCCXIII.
Dan of wel dit Octroy by de Hulstenaers was verkregen, is nochtans uyt krachte van 't selve weynig of niets te wege gebracht .
Want alsoo den Hoochstgedachten Graef Jan den Onvertsaegde, sijn Vaeder Philips, toegenaemt de Stoute, in de heerschappie gevolgt was, ende oock hervat hadde desselfs Vyantschap tegen den Hertog van Orleans, sijn daer uyt opgeresen langduyrige Oorlogen tusschen den meergemelten Graeve ende Huyse van Orleans, waer door dese Landen met aen den Graeve hulp en bystant te doen, seer verarmt wierden, en by gevolg die van dese Stadt mede alsoo gedruckt sijnde, | |
| |
hun goet voornemen moesten onderlaeten.
Tot dat sy in den Jaere 1426. van Graef Philips de Goede daer toe van nieuws versogt ende verkregen hebben andere Brieven van Octroy.
By middel van dewelcke sy de handt wel eenigsints aen 't werck hebben geslaegen, doch met weynig vrugt, uyt oorsaeck, dat den voorseyden Oorlog nauwlijcx geeyndigt sijnde, in Vlaenderen oprees een inlandtsche beroerte ende tweedragt tusschen den gemelten Grave Philips ende die van Brugge, oock naderhandt die van Gendt met der selver aenhang.
De Hulstenaers, die hun altijdt aen de zyde van hun wettig Opper-Heer hadden gehouden, hebben daerom ende om de naegelegentheyt met die van Gendt in de voorseyde beroerten veel jammer en ongeval moeten lijden.
Soo verre dat haere Stadt in de selve Beroerten by die van Gendt verbrandt ende t'eenemael ver- | |
| |
woest is geworden, gelijck sulcx bewaerheyt seeckeren Brief van den Hoochstgedachten Graef Philips in de Stadts Archives berustende, van inhoudt ten deele soo volgt.
PHilips by der gratien Godts &c. Wy hebben ontfaen 't ootmoedig vertoog van onse goede Vrinden Schepenen, Borgeren ende Ingesetenen van onse Stadt Hulst, dat door den Oorlog die lange tijdt herwaerts is geweest in onse Landen van Vlaenderen, de voorseyde onse Stadt by die van Gendt, onse Vyanden, is verbrant ende t'eenemael verwoest &c. Gegeven te Rijssel in 't Jaer 1453.
Dit onaengesien heeft'et de Hulstenaers aen geen moet ontbroocken, die met oplichtinge van Lijfrenten, en dat de Graef haer hadde quytgescholden , sodaenig aendeel als sy schuldig waeren te betaelen in de gemeyne schattingen, de Stadt wederom hebben behuyst en versterckt, soo dat sy haer inden | |
| |
Jaere 1460. met Wallen en twee Poorten, naementlijck de Potter-Poorte ende Assche-Poorte sagen omringt.
Inden Jaere 1468. hebben d'Inwoonders neffens de voorseyde twee Poorten noch een andere gebouwt, naementlijck de Hospitael ofte Gentse, ende twee a drie jaeren daer naer de Begyne-Poorte.
Om dese beginselen meer aen te queecken, heeft Gravinne Maria in den Jare 1477. dit volgende Octroy geaccordeert.
MAria by der gratie Godts Hertoginne van Bourgoigne, van Lothier, van Brabant, van Limburg, van Luxemburgh ende van Gelre; Gravinne van Vlaenderen, van Arthois, van Bourgoigne, Palatine, van Henegouwe, van Hollandt, van Zeelandt, van Namen ende van Zutphen; Marck-Gravinne des Heyligen Rijcx; Vrouwe van Vrieslandt, van Salins ende van Mechelen: Allen den genen die onse presente lette-
| |
| |
ren sullen sien Salut. Doen te wetene, dat wy ontfangen hebben d' ootmoedige supplicatie van onsen Welgeminde de Bailliu, Schoutheeten ende Schepenen van onser Stede van Hulst, over hem-lieden ende over alle de Poorters ende Ingesetenen der selver Stede van Hulst; inhoudende hoe dat wylent onse harde lieve Heere ende Groot-Vadere de Hertoge Philips, wiens Ziele Godt gedincke, in sijnen levene begeerde ende ordonneerde den voorsz Supplianten, dat sy souden fortificeren ende besluyten de voorsz Stede met Vesten, Poorten ende Mueren, ende ter hulpen van dien, ende ten fine dat sy te badt souden mogen doen ende vulcommen sijne begeerte, gaf hem lieden ende schalt quite seeckeren termijn van Jaren alsulcke Portie, als de voorsz Supplianten hem schuldich ende gehouden waeren te betalen, ter causen vande penningen vande subventie hem doen geconsenteert ende loop hebbende binnen sijnen Lande van Vlaenderen: ende achtervolgende dien de voorsz Sup-
| |
| |
plianten maeckten Finantien ende vercochten up hem lieden, ende up de voorsz Stede, sekere groote sommen van Lijfrenthen, by sijn Octroye ende Consenten, dewelcke penningen sy employeerden ende bekeerden in 't beginsel van te makene vande voorsz Poorten, Vesten ende Mueren, ende continueerden daer inne tot dat wijlen onse harde Lieve Heere ende Vadere, wiens Ziele Godt gedincke, commende was ande Heerelijckheyt van onse Lande van Vlaenderen; dewelcke daer naer opstelden groote Wapeningen, omme t'onderhoudt van den welcken, de voorsz Supplianten over heure portie jaerlijcx betalen moeste seeckere groote sommen van penningen, ende eyndelijck waren soo verre belast dat sy 't voorsz Werck laten moesten, sonder daer anne meer te doen Werckene, 't welcke oyt sightent met allen in ruine ende te verliese heeft gelegen. Ende het sy alsoo, dat de voorsz Supplianten goede wille, affectie ende begeerte hebben, omme in 't voorseyde Werck te continuerene,
| |
| |
ende op te makene ter versterkenisse van onser voorsz Stede van Hulst, die genoeg gelegen es op de fronturen van onse Lande van Vlaenderen by der Zee, ende dat ten desen fine sy ende den gemeene lichame van diere geconsenteert hebben, dat men up hem lieden omme stelle totter somme van hondert ponden grootene onser munte van Vlaenderen eens wegdragens, omme die te bekeerene inde betalinge vanden voorsz Wercke; niet min sy en souden niet dorren nochte oock mogen de voorsz Ommestellinge doene, sonder daer af te hebbene onse Letteren van Octroy, alsoo sy seggen, daeromme sy ons ootmoedelijcke gebeden hebben; waeromme wy dese saecken gemerckt, die altijts begeeren de Fortificatie ende versterckinge van onse Steden ende Plaetsen, ten beschudde van onse Landen ende Ondersaten, ende sonderlinge van onser voorsz Stede van Hulst, die gestaen es in ons Landt vande vier Ambachten genoeg by der Zee alsoo verseyt es. Den voirseyden Supplianten genegen tot
| |
| |
heurer begeerten hebben Geoctroyeert ende Geconsenteert, Octroyeren ende Consenteren vuyt speciale Gratie by desen onsen Letteren, hem lieden gevende orlof, dat sy up hem lieden ende den gemene Lichame van onser voorsz Stede van Hulst, ende sonderlinge up de gene die met hem lieden gewone sijn ende behooren te contribuerene, mogen omme stellen ende poincten de somme van hondert ponden grooten onser voorsz Munte van Vlaenderen eens weg dragens, ende ditte by werfven, te wetene 't elckent twee ofte dry maenden de somme van iijc. ponden Parisis Munte, voirseyt totter voorsz somme van hondert ponden grooten: behoudens dat den meesten ende gansten deel van de voorsz Ingetene van onse voorsz Stede van Hulst, daer inne consenteeren, omme de voorsz somme by hem lieden bekeert ende beleyt te wordene aende refectie ende vulmakinge van de voorsz Poorten, Vesten ende Mueren, ten aller meesten oorboire ende proffijte van onser voorsz Stede.
| |
| |
Behoudens dat de voorsz Supplianten, ofte de gene die de handelinge vande voorsz penningen hebben selen, daer af gehouden werden goede Reeckeninge ende bewijs te doene, daer 't behooren sal ende als sy dies versogt werden. Mits welcken wy ontbieden ende bevelen onse Baillius vande vier Ambachten, van onser voorsz Stede van Hulst, ende allen anderen onsen Officiers ende Justiciers, wien dat aengaen mag, huere Stedehouders ende elcken sonderlinge, dat van onser jegenwoordiger Gratie, Consent ende Octroye, inder manieren voorsz, sy doen laten ende gedogen den voorsz Supplianten vulcomentlijck ende vredelijck gebruycken ende useren, sonder hem lieden daer in te doen, ofte gevene, noch gedogen gegeven ofte gedaen te sijne, eenich letsel noch beletsel ter contrarie: want het ons alsoo gelieft gedaen te sijne. In oorconden van desen soo hebben wy onsen Zegel hier anne doen hanghen; Gegeven in onser Stede van Gendt den xix. dag van Hoymaent in 't Jaer ons Heeren
| |
| |
duyst vier hondert ende sevene en 't seventig.
Door dit middel wierden de begonnen Fortificatien seer verbetert, verscheyde Bolwercken bygevoegt, de oude Grachten verdiept, ende een nieuwe Buytegracht gedolven, mitsgaders twee Block-huysen, voorsien met allerley Krijghs-behoeften, opgerecht, sodaenig dat de Stadt haer in den Jare 1487. by nae onwinbaar vertoonde.
Inden Jare 1542. wierd de Stadt met een steene Muyr omcingelt, ende alle andere Fortificatien, soo door de outheyt als Oorlog vervallen, herstelt ende opgemaeckt.
Maer wederom naer een groot verloop van jaeren, voornaementlijck door den Oorlog seer vervallen sijnde, sijn in den Jaere 1618. alle de oude Fortificatien, Poorten als andersints afgeworpen, ende de nieuwe (die noch in wesen sijn) wegens den Koninck van Spangien | |
| |
aenbestedet, en waren deselve binnen den tijt van twee a drie jaeren voltrocken, sulcx de Stadt daer door een gantsch beter en heerlijcker gedaente heeft aengenomen.
Als naementlijck: met hooghverhevene Wallen, kloecke Strijck en Borst-weeringen, negen Bolwercken, een dobble Kat, vijf Ravelijns ofte Halve-maenen, te weten een voor elck van de drie Poorten, met noch twee andere brede ende diepe Grachten, mitsgaders Contre-escharpen naer advenant (die oock ten meerderen deele van een Buyte-gracht sijn omvangen) in welcken standt, gelijck wy geseyt hebben, sy haer noch jegenwoordig opdoet, werdende niet sonder reden voor een seer stercke Fortresse gehouden.
Hebbende noch tot meerder beschuttinge verscheyde Forten of Sterckten, naementlijck een uyr vande Stadt het Fort Sandberg, ende op het beloop van een quartier uyrs de Moerschans, beyde op een | |
| |
passagie, sijnde dat van Sandberg aende Moerschans, ende het laetste aende Stadt door een Trenchée of Linie van communicatie met Bolwercken, Borst-weeringen ende Grachten voorsien, gehecht en gesloten.
Soo oock van d'andere zyde het Fort Nassouw op den Dijk van Absdale, doch is het selve by doorsteeckinge van den voorseyden Dijck seer digt onder het Fort ten Jare 1672. gedaen, van de Zee t'eenemael weg-genomen, welck Fort mede door een Trenchée aen de Stadt was gesloten.
De Stadt begrijpt jegenwoordig in haeren omloop van binnen langs de Wallen ende Bol-wercken acht hondert en thien Gentsche landtroeden, ofte wel 4050 passen.
|
|
Auteursrechtvrij