Kruisgang der jeugd

[p. 5]

Ter oriënteering

Dit boek is ontstaan uit een samenwerking van Jef Last met den Duitschen emigrant Harry Wilde. Van Wilde ging het idee uit, hij verzamelde, als Last's secretaris, oorspronkelijk het op Duitschland betrekking hebbende materiaal, doch ontwikkelde zich weldra tot mede schrijver van vele der in Duitschland spelende gedeelten. Bij schrijven en omwerken was weldra de samenwerking zoo intens, dat dikwijls een zelfde zin op twee verschillende vaders kan bogen.

Uitgaande van het feit dat een geheele jeugdgeneratie ontspoord was, trachtten wij de oorzaken dezer ontsporing zoo onpartijdig mogelijk te analyseeren. Voorwaarde daartoe was een volstrekte eerlijkheid, die iedere caricatuur, ook van den tegenstander, uitsloot. Niet op onze meeningen kwam het aan, maar wel daarop, of de meeningen der verschillende groepen, de oorzaken welke achter deze meeningen scholen, en de bewoordingen, waarin zij in die tijd uitgesproken plachten te worden, juist waren. Niet of een Sirach de gebeurtenissen b.v. op de Zeven Provinciën juist zag en juist interpreteerde is de vraag, maar wel of hij ze in deze periode inderdaad zóó gezien heeft en zoo heeft besproken. In het licht der gebeurtenissen, die sindsdien gevolgd zijn, blijken vrijwel al de in dit boek verdedigde opvattingen meer dwaling in te houden dan waarheid. Haat en vertwijfeling verblindden voortdurend de blik van deze jongeren, het ongeduld hunner vertwijfeling maakte dat ze geen oog hadden voor de moeizame constructieve arbeid die elders gepraesteerd werd, hun behoefte aan een ideaal verleende aan het communisme en de Russische heilstaat een glans, waarover wij thans nog slechts meelijdend glimlachen kunnen. Zoo moest hun weg wel naar de ondergang voeren, hoe edel vaak ook hun bedoelingen waren. De arbeidersklasse zal geheel andere wegen moeten inslaan, dan die van het geweld en de onderlinge haat, welke de hier geteekende catastrofe tot consequentie hadden. Voorwaarde hiertoe echter is een onderling begrijpen, waarop een nieuwe kameraadschap gebouwd kan worden.

[p. 6]

Bij het schrijven van dit boek hebben wij getracht de wezenlijke inhoud van het historische gebeuren duidelijk te maken. Ook hebben wij er hierbij naar gestreefd tegelijkertijd, door grondige bronnenstudie, persoonlijk onderzoek en karakteranalyse, de feitelijke werkelijkheid zooveel mogelijk te benaderen. Doch, zooals bij ieder kunstwerk, was ook hier een zekere vereenvoudiging, combinatie van figuren enz. niet te vermijden. In Rinus van der Lubbe zagen wij een symbool voor de ten onder gaande werklooze jeugd onzer dagen. Uit alles, wat wij over hem hoorden en lazen, trachtten wij zoowel zijn karakter als zijn lotgevallen zoo eerlijk mogelijk te reconstrueeren. Desondanks blijft natuurlijk de hier geteekende Rinus Wolfaart een fantasiegestalte en nog veel vrijer hebben wij moeten omspringen met de hem omringende figuren. Uitdrukkelijk zij hier vastgesteld dat wij de familie van den werkelijken Marinus van der Lubbe in het geheel niet kennen en dat het dus volkomen onjuist zou zijn hier naar portretten te zoeken. De verandering van namen is niet een trucje of een sleutel, maar de uitdrukkelijke bekentenis, dat wij fantasiefiguren in de plaats gesteld hebben van reëele. Daar waar wij echte, historische namen gebruiken, staan wij ook in voor de zuiverheid der citaten. Om het historisch gebeurde zoo dicht mogelijk te benaderen, maakten wij overigens, behalve van de niet theoretische nationaal socialistische en marxistische literatuur, ook gebruik van romans als Pliviers ‘Demokratie’, Erich von Salomons ‘Die Geächteten’, Wageners ‘Drieduizend meter in dood water’, voor de reconstructie van bepaalde scènes.

Allerminst heeft het in onze bedoeling gelegen eenige groep te hoonen of te krenken. Voor hem die terugziet is het al te gemakkelijk fouten in het verleden te constateeren, die echter veel minder dan gemeend werd uit verraad, veel meer voortkwamen uit de omstandigheden of de beperkte gezichtskring van hen die deze fouten maakten. Niet ‘Rechthaberei’ kan de zin van dit boek zijn, maar uitsluitend de overtuiging dat allen, zonder uitzondering, fouten begingen en dat wij uit deze fouten moeten trachten te leeren. De grootste van al deze fouten echter was ons gebrek aan werkelijk socialistische liefde.

DE SCHRIJVERS.