Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Mi lenga. Deel 2 (1971)

Informatie terzijde

Titelpagina van Mi lenga. Deel 2
Afbeelding van Mi lenga. Deel 2Toon afbeelding van titelpagina van Mi lenga. Deel 2

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.70 MB)

Scans (18.27 MB)

ebook (3.35 MB)

XML (0.16 MB)

tekstbestand






Genre

non-fictie

Subgenre

studie
non-fictie/schoolboek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Mi lenga. Deel 2

(1971)–Pierre Lauffer–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 76]
[p. 76]

Di djeshete lesaant.



illustratie

Konhunshon

Tin un gran diferensha den un preposishon i un konhunshon.

 

Un preposishon tin un komplemento. Pero un konhunshon no tin komplemento.

 

‘Sara ta keyru ku su ruman’

Den e frase aki ‘ku’ ta preposishon, ‘su mama’ ta e komplemento.

 

‘Carla ku su ruman ta oochi’

Aki den ‘ku’ ta konhunshon. Den e kaso aki ‘ku’ ta meskos ku ‘i’

 

Un konhunshon ta konektá. palabra, grupo di palabra, frase o párafo.

[pagina 77]
[p. 77]

Yani i su galiña. (E konhunshon ‘i’ ta konektá dos palabra).

 

Bo ruman mayó huntu ku mi ruman chikí ku ta bay skol. (‘Huntu ku’ ta konektá dos grupo di palabra).

 

Mi tin ku bay kas, pero mi ta pasa seka mi amigu promé. (‘Pero’ ta konektá dos frase).

Konhunshon koordiná

Un konhunshon koordiná ta un palabra ku ta konektá ekspreshon di mesun rango gramatikal.

Por ehèmpel: ‘Maria i su ruman parse otro’ E palabranan ‘Maria’ ku ‘su ruman’ ta di mesun rango gramatikal, pasobra tur dos ta suheto di e vèrbo ‘parse’.

Pesei e konhunshon ‘i’ ta un konhunshon koordiná.

 

Otro konhunshon koordiná ta:

 

pero, o (of), sinembargo, ni ..... ni, tantu ..... komo, no solamente ..... pero.

 

Kay ta riku, pero su ruman ta pober

Bo ta papya kuné o ku nos?

E ta desapuntá, sinembargo e no a pèrdè kurashi.

Brigida no ta ni grandi ni chikí.

No solamente e ta sabí, ma e ta humilde tambe.

Tantu nos komo boso tin e mesun obligashon.

Konhunshon subordiná

Esaki ta un palabra ku ta konektá ekspreshon ku no ta di mesun rango gramatikal.

Un frase subordiná no por para nunka riba su mes, sin yudansa di e frase prinsipal.

[pagina 78]
[p. 78]

Por ehèmpel: Pedrito a kontestá ora nan a yama su nòmber

‘Ora nan a yama su nòmber’ no ta kompletu sin ‘pedritu a kontestá’

 

Algun konhunshon subordiná ta. Maske, awnke, pasobra, basta, te ora.

 

Otro konhunshonnan ta: Pero, tambe, den kaso ku, di moda ku, sino, si, kon tal ku, asina ku, a menos ku, pa, ya ku, no obstante ku, di pursi, si akaso, tempu ku. apenas, ora ku, myentras, dia ku.

 

Korda bon ku tin konhunshon ku ta eksigí modo subhuntivo. (omishon di ‘ta’).

 

Por ehèmpel: Si bo bay mañan .. ........ .........

Asina e muchanan yega kas ............

Pa mi komprondé .........................

Maske e rabya .......................

Te na ora bo logra .......................

Promé ku e pega soño ..................

Basta e ponemi na altura ..............

Ora e yega na realisá ...............

Sorto di konhunshon koordiná

Tin kwater sorto di konhunshon koordiná:

Kumulativo, alternativo, adversativo (di kontraste) i deduktivo (di konklushon).

 

Kumulativo i, ..... tambe, meskos, no menos ku, no solamente ..... pero tambe.

P.e.: Un a risibí e premyo i e otro a haña promoshon.

El a bira pober i loko tambe

Nan ta kulpabel, abo tambe (meskos).

Elias, no menos ku bo, ta ladron.

No solamente nan a akusé, pero nan a kondené tambe.

[pagina 79]
[p. 79]

Alternativo Sea ....., o, ni .... ni. sino.

P.e.: Sea e hòmber o su ruman a kometé eror

E no ta ni floho ni ladron.

Sali aki fo, sino mi ta yama polis.

 

Adversativo (di kontraste) Pero, sinembargo, myentras ku, basta.

P.e.: E ta tristu pero ku speransa.

Nan ta riku, sinembargo nan no ta felis.

Hende sabí ta stima bèrdat, myentras ku bobonan ta gusta ko'i loko.

Bay kaminda bo ke, basta bo no keda largu.

Deduktivo (di konklushon):

Pesei, anto, pasobra, di pursi.

P.e. E tabata kulpabel, pesei nan a seré

Ta ora di bay, laga nos muf anto.

E mester muri un dia, pasobra tur hende ta mortal.

Mi no tin mester di dje, di pursi e no por yudami.

Konhunshon subordiná

Un frase ta subordiná na un otro, ora e ta dependé di e otro. E frase di kwa e frase subordiná ta dependé, nos ta yama frase prinsipal.

Prinsipal Konh. Subordiná
Lo mi lesa e buki si bo konsehami.
Nos ta spera ku bo ta bira bon.

[pagina 80]
[p. 80]

Tin nwebe sorto di dependensya: Aposishon, kowsa, efekto, intenshon, kondishon, konseshon (kontraste), komparashon, moda, tempu.

Aposishon:

Prinsipal Subordiná
El a konta nos (echo) ku awaseru a yobe.
El a skirbi nos (echo) ku el a yega bon.

E frase dependyente ta ‘aposishon’ di e sustantivo ‘e echo’ (loke por ekspresá o omití).

Kowsa

Prinsipal Subordiná
Lo e logra pasobra el a traha duru
Mi ta bay komo ta bo deseo.
   
Laga nos bay drumi ya ku ta lat kaba.

Efekto

Prinsipal Subordiná
El a papya asina tantu te ku el a pèrdè rosea.

Intenshon

Prinsipal Subordiná
Nos ta traha pa nos gana nos pan.
El a bebe remedi di moda ku e por bira bon.

Kondishon

Prinsipal Subordiná
Lo mi purba si nan permitimi.
Mi ta aseptá basta (kon tal ku) bo firma.

[pagina 81]
[p. 81]

Prinsipal Subordiná
El a dal abow komo si fwera el haña atake.

Konseshon (kontraste):

Prinsipal Subordiná
E ta un hòmber pober maske e ta di bon famia.
E tabata kansá no obstante ku el a drumi hopi.
Nan ta bon mucha awnke nan grandinan a muri.

Komparashon

Di grado igwal:

E ta mes sabí ku mi (ta).

E stimabo mes tantu ku mi (ku e stimami).

 

Di grado desigwal:

E ta mas sabí ku bo.

Nan ta menos bibu ku boso.

Moda

Prinsipal Subordiná
Esei no ta bèrdat asina lew ku mi sa.
El a skohe su hendenan di akwèrdo ku nan kapasidat.
Manera bo sembra asina lo bo kosechá.

Tempu

Prinsipal Subordiná
El a bati na porta na momentu ku seys or a bati.
Lo mi sali tan pronto ku bo habri.
Solo lo sigi sali myentras mundu ta eksistí.

[pagina 82]
[p. 82]

Prinsipal Subordiná
El a bolbe kas Despwes ku el a kaba di traha.

Ehèrsisyo

Menshoná e konhunshonnan den e frase ku ta sigi:

1.E tabata mashá popular, pesei nan a vota pe.
2.Si un persona ta felis, otro hende ta envidyé.
3.Fedoy no ta ni sabí ni bon tipo.
4.Alex ta tantu fyel komo simpátiko.
5.Nos ta kome pa nos keda na bida.
6.Mani no ta kabayero manera abo.
7.Ya ku nos ta komprondé otro, nos por papya kla.
8.Entre abo ku mi, laga nos tene e asuntu aki sekretu.
9.Nan ta pober sinembargo nan ta felis.
10.E ta un sinbèrgwensa meskos ku su ruman.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken