Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Kleding in Nederland 1813-1920 (1991)

Informatie terzijde

Titelpagina van Kleding in Nederland 1813-1920
Afbeelding van Kleding in Nederland 1813-1920Toon afbeelding van titelpagina van Kleding in Nederland 1813-1920

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (3.56 MB)

ebook (4.02 MB)

XML (1.54 MB)

tekstbestand






Genre

non-fictie

Subgenre

proefschrift
non-fictie/geschiedenis-archeologie
non-fictie/lifestyle


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Kleding in Nederland 1813-1920

(1991)–K.P.C. de Leeuw–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
bron

K.P.C. de Leeuw, Kleding in Nederland 1813-1920. Z.n., Tilburg 1991

codering

DBNL-TEI 1

Wijze van coderen: standaard

dbnl-nr leeu182kled01_01
logboek

- 2017-06-02 KE colofon toegevoegd

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar Koninklijke Bibliotheek Den Haag, signatuur: 4034889

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Kleding in Nederland 1813-1920 van K.P.C. de Leeuw uit 1991.

 

redactionele ingrepen

De eindnoten zijn in deze digitale editie direct bij de bijbehorende nootverwijzingen geplaatst. De volgende pagina’s zijn hierdoor komen te vervallen: 409, 410, 411, 412, 413, 414, 415, 416, 417, 418, 419, 420, 421, 422, 423, 424, 425, 426, 427, 428, 429, 430, 431, 432, 433, 434, 435, 436, 437, 438, 439, 440, 441, 442, 443, 444, 445, 446, 447, 448, 449, 450, 451, 452, 453, 454, 455, 456, 457, 458, 459, 460, 461, 462, 463, 464, 465, 466, 467, 468, 469, 470, 471, 472, 473, 474, 475, 476, 477.

p. v: ondesteund → ondersteund: ‘heeft mijn studie ondersteund’.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (ii, 12, 40, 42, 274, 276, 382, 478) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.


[pagina i]

Kleding in Nederland 1813-1920

 

van een traditioneel bepaald kleedpatroon naar een begin van modern kleedgedrag


[pagina iii]

Kleding in Nederland 1813-1920

van een traditioneel bepaald kleedpatroon naar een begin van modern kleedgedrag

PROEFSCHRIFT

ter verkrijging van de graad van doctor aan de Katholieke Universiteit Brabant, op gezag van de rector magnificus, prof. dr. L.F.W. de Klerk, in het openbaar te verdedigen ten overstaan van een door het college van dekanen aangewezen commissie in de aula van de Universiteit op vrijdag 5 juli 1991 te 16.15 uur

door

KATHARINA PAULINE CHRISTINE DE LEEUW

geboren te 's-Gravenhage

Tilburg 1991


[pagina iv]

Promotor: Prof. dr. H.F.J.M. van den Eerenbeemt

ISBN 90-9004248-2


[pagina vii]

INHOUDSOPGAVE


  WOORD VOORAF v
 
  INHOUDSOPGAVE vii
 
  LIJST VAN GERAADPLEEGDE COLLECTIES xiii
 
  GEDRUKTE BRONNEN EN LITERATUUR xiv
 
  VERKLARENDE WOORDENLIJST xl
 
1. INLEIDING 1
 
  1.1. PROBLEEMSTELLING 3
 
  1.2. OPZET EN VERANTWOORDING 4
  1.2.1. De keuze van het tijdvak en de aangebrachte cesuren 4
  1.2.2. Opbouw en methode 7
  1.2.3. Bronnen 9
 
DEEL A THEORETISCH KADER 11
 
2. THEORETISCHE ACHTERGRONDEN 13
 
  2.1. AFBAKENING VAN DE BEGRIPPEN KLEDING, KLEDERDRACHT, STREEKDRACHT, VERZORGING VAN HET UITERLIJK, KLEEDGEDRAG EN MODE 13
 
  2.2. KLEEDGEDRAG ALS ASPECT VAN SOCIAAL HANDELEN 15
  2.2.1. Betekenissen en functies van kleding en uiterlijk voor mens en samenleving 15
  Kleding en uiterlijk in het spanningsveld cultuur-natuur 17
  Kleding en uiterlijk in het spanningsveld individu-samenleving 19
  2.2.2. Kleding, uiterlijk en sociale groepen 24
 
  2.3. NAAR EEN ANALYSEMODEL VOOR KLEEDGEDRAG VANUIT HISTORISCH EN SOCIOLOGISCH PERSPECTIEF 27

 


[pagina viii]


  2.3.1. De integrale geschiedschrijving van de Annales-groep en het AGIL-schema van Talcott Parsons 28
  2.3.2. Sociologische moderniseringstheorieën 32
  2.3.3. De constructie van twee ideaaltypen: traditioneel en modern leefpatroon 38
 
DEEL B KLEDING EN DE SOCIO-CULTURELE CONTEXT: EEN SYNCHRONISCHE NETWERKANALYSE EN TRANSITIE-ANALYSE 41
 
3. EEN ‘BEVROREN’ STANDENMAATSCHAPPIJ (1813-1850) 43
 
  3.1. TRADITIE EN GEZAPIGHEID 43
 
  3.2. MET NAALD EN DRAAD 47
  3.2.1. Kleermaker, naaister en kledingproduktie in de huishoudens 47
  3.2.2. Nieuwe ontwikkelingen in de kledingproduktie 49
  3.2.3. De uitvinding van de naaimachine 50
  3.2.4. De situatie van de kledingproducenten 51
  3.2.5. De kledingdistributie 54
 
  3.3. ZONDIGE TIJD- EN GELDVERSPILLING 55
  3.3.1. Mentaliteit 55
  Expressie van sociale status 57
  Zedelijkheid 59
  Geslachtsspecifieke kleding en kleedvoorschriften 61
  3.3.2. Esthetische normering 63
  3.3.3. Schouwtoneel en forum 65
 
  3.4. STANDSGEBONDEN KLEDING 66
  3.4.1. De stad 67
  Hogere sociale strata 69
  Middengroep 76
  Lagere sociale strata 81
  Armen 85
  3.4.2. Het platteland 89
  Burgerbevolking 91
  Boerenbevolking 94
  Landarbeiders en huispersoneel 99
  Vissers 101
 
  3.5. SAMENVATTING 103

 


[pagina ix]


4. DE NEDERLANDSE SAMENLEVING AAN HET BEGIN VAN DYNAMISERING (1850-1880) 109
 
  4.1. EEN NIEUW ELAN 109
 
  4.2. NAAIMACHINE EN ARBEIDSVERDELING DOEN DE KLEDINGPRODUKTIE STIJGEN 113
  4.2.1. De opkomst van de haute-couture 113
  4.2.2. Veranderingen in de arbeidsorganisatie van de kledingproduktie 114
  4.2.3. Technische innovatie op meerdere terreinen 117
  4.2.4. De situatie van de kledingproducenten 120
  4.2.5. De kledingdistributie 121
 
  4.3. NUTTELOZE WEELDE 123
  4.3.1. Mentaliteit 123
  Het nieuwe denken over persoonlijke hygiëne en preventieve gezondheidszorg 124
  Streven naar statusverhoging 127
  Zedelijkheid en erotiek 130
  Polarisatie van vrouwelijkheid en mannelijkheid 132
  4.3.2. Esthetische normering 133
  4.3.3. Schouwtoneel en forum 135
 
  4.4. EERSTE AANZETTEN TOT MODERNISERING VAN HET KLEEDGEDRAG 136
  4.4.1. De stad 136
  Hogere sociale strata 137
  Middengroep 143
  Lagere sociale strata 147
  Armen 151
  4.4.2. Het platteland 155
  Burgerbevolking 156
  Boerenbevolking 159
  Landarbeiders en huispersoneel 164
  Vissers 167
 
  4.5. SAMENVATTING 170
 
5. DE EIGENLIJKE ‘TAKE-OFF’ VAN DE MODERNISERING IN NEDERLAND (1880-1920) 175
 
  5.1. IN DE MAALSTROOM VAN HET MODERNE LEVEN 175
 
  5.2. CONFECTIE CONTRA MAATWERK 181
  5.2.1. De haute-couture bloeit 182

 


[pagina x]


  5.2.2. Steeds verdergaande rationalisatie van de kledingproduktie 183
  5.2.3. Technologische innovatie 185
  5.2.4. De situatie van de kledingproducenten 187
  5.2.5. De kledingdistributie 192
  De opkomst van filiaalketens en warenhuizen 193
  Andere verkooptechnieken 194
 
  5.3. KLEDING WORDT EEN OMSTREDEN ONDERWERP VAN GESPREK 196
  5.3.1. Mentaliteit 196
  Nivellering van standsverschil in kleding en uiterlijk 197
  ‘Schoon’ zijn en gezond blijven 201
  Feminisme en ‘vrouwelijkheid’ 209
  Concurrentiestrijd tussen twee concepten van zedelijkheid en erotiek 212
  Identiteit en identificatie 215
  5.3.2. Esthetische normering 216
  5.3.3. Schouwtoneel en forum 220
 
  5.4. KLEDING, KLASSENSTRIJD EN EMANCIPATIE 222
  5.4.1. De stad 222
  Hogere sociale strata 223
  Middengroep 233
  Lagere sociale strata 238
  Armen 248
  5.4.2. Het platteland 254
  Burgerbevolking 256
  Boerenbevolking 259
  Landarbeiders en huispersoneel 264
  Vissers 268
 
  5.5. SAMENVATTING 270
 
DEEL C VERANDERINGEN IN KLEEDGEDRAG 1813-1920: EEN DIACHRONISCHE ANALYSE VAN LANGE-TERMIJN-ONTWIKKELINGEN 275
 
6. DE ONDERLIGGENDE STRUCTUUR VAN VERANDERINGSPROCESSEN IN HET KLEEDGEDRAG TUSSEN 1813 EN 1920: MODERNISERENDE EN TRADITIONALISERENDE TENDENSEN 277

 


[pagina xi]


  6.1. DE MODERNISERENDE INVLOED VAN CONFECTIEKLEDING 277
 
  6.2. DE MODERNISERENDE INVLOED VAN VERANDERINGEN IN DE INRICHTING VAN HET DAGELIJKS LEVEN 281
  6.2.1. Wijzigingen in woon- en werksituatie als moderniserende factoren 281
  6.2.2. De invloed van de toenemende mobiliteit 286
  6.2.3. De impact van het ontstaan van vrije tijd en van diverse vormen van vrijetijdsbesteding 287
  6.2.4. Sport als grote modernisator op kledinggebied 289
 
  6.3. TRENDSETTERS: VERBREIDERS VAN ‘MODERN’ KLEEDGEDRAG 292
  6.3.1. De elite en haar rol als trendsetter 292
  6.3.2. Sociale nieuwkomers en hun moderniserende effecten 295
  6.3.3. De moderniserende kwaliteiten van de jeugd 297
  6.3.4. Couturiers als trendsetters 299
  6.3.5. De ‘gewone’ man en vrouw als modemakers 301
 
  6.4. CONSERVATIEVEN: TEGENSTANDERS VAN ‘MODERN’ KLEEDGEDRAG 303
  6.4.1. Confessionelen 304
  6.4.2. Traditionalisering onder de boeren- en vissersbevolking 311
  6.4.3. Overige behoudende tendensen 312
 
  6.5. HET MODERNISERINGSPROCES OP KLEDINGGEBIED 314
 
7. EXPRESSIE DOOR MIDDEL VAN KLEDING 1813-1920: VERSCHUIVINGEN IN HET RELATIEVE BELANG VAN DE VERSCHILLENDE FUNCTIE-ASPECTEN VAN KLEDING EN VERZORGING VAN HET UITERLIJK 320
 
  7.1. KLEDING EN VERWIJZINGEN NAAR SOCIALE POSITIE EN MAATSCHAPPELIJKE FUNCTIE VAN DE DRA(A)G(ST)ER 322
  7.1.1. Kleding als visitekaartje 322
  7.1.2. Kleding en herkenning 325
  7.1.3. Kleding als façade 329
  7.1.4. Kleding als statussymbool 333

 


[pagina xii]


  7.2. KLEDING ALS UITDRUKKING VAN DE MAN-VROUW-VERHOUDING OP MAATSCHAPPELIJK TERREIN EN DE CODERING VAN ‘MANNELIJKHEID’ EN ‘VROUWELIJKHEID’ 336
  7.2.1. Kleding en de maatschappelijke posities van man en vrouw 338
  7.2.2. Kleding en de codering van ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’ 343
  7.2.3. Kleding, erotiek en zedelijkheid 346
 
  7.3. KLEDING ALS ‘TOONZETTER’ BIJ SPECIALE GELEGENHEDEN 352
  7.3.1. Doop 353
  7.3.2. Communie en aanneming 354
  7.3.3. Huwelijk 355
  7.3.4. Overlijden 356
  7.3.5. Leeftijdfasen 357
  7.3.6. Zondagse kleding 359
  7.3.7. Seizoensgebonden kleding 361
 
  7.4. KLEDING ALS UITDRUKKINGSMIDDEL VAN HET INDIVIDU 362
  7.4.1. Kleding, persoonlijkheid en individualiteit 362
  7.4.2. Kleding en identificatie 369
  7.4.3. Kleding als middel om te protesteren 373
 
  7.5. KLEDING EN ESTHETISCH IDEAALBEELD 375
 
8. EVALUATIE 383
 
9. SAMENVATTING 393
 
  SOMMAIRE 401
 
  NOTEN 409
 
  INDEX VAN GEOGRAFISCHE NAMEN 479
 
  INDEX VAN NAMEN VAN PERSONEN, ONDERNEMINGEN, INSTELLINGEN EN VERENIGINGEN 483
 
  CURRICULUM VITAE 488

 


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken