Poëtische werken. Deel 9. Treur- en blijspelen. Deel 2

[p. 239]

Overzicht van Haarlems verlossing.

Dit zangspel werd met een te voren schier ongekenden luister opgevoerd. De dekoratiën - vooral die, welke het plein van 's Graven jachthuis en de Groote Markt te Haarlem voorstelden - waren onverbeterlijk, zoo wat de lokale waarheid als wat het effekt betreft: de kostumes waren nieuw en met de meeste zorg gekozen: de optochten, gevechten, enz. uitmuntend gemonteerd: het drama zelf was niet van levendigheid, van afwisseling en van verrassende effekten ontbloot: de gekozen zangwijzen, uit Mosé, uit Guillaume Tell, uit le Comte Ory, uit l'Italiana in Algieri, uit de meest beroemde, en hier te lande minst bekende, operaas van Rossini genomen, behoorden tot de beste gewrochten van den maëstro: en ondanks dit alles, werd Haarlems verlossing, reeds van den eersten avond, voor ledige zalen gespeeld. De oorzaak hiervan was echter zeer natuurlijk. Ik had my ter goeder trouw verbeeld, dat muzykstukken, die op zich zelve verdienstelijk zijn, het ook zouden blijven, wanneer zy by elkander gebracht werden; en het bleek van achteren, dat de uitwerking van het eene hinderlijk was aan die van het andere, Bovendien waren vele daarvan te hoog, te laag, weet ik het! - althans niet gezet overeenkomstig den omvang of soort van stem, die er toe noodig was: - zoo dat dus de uitvoering van het muzykale gedeelte niet weinig te wenschen overliet. De uitslag van dit alles was, dat ik een zeer slechte dienst aan den Schouwburg bewezen had, dat er groote kosten gemaakt waren, die niet vergoed werden, en dat ik my zelven plechtig beloofde, nimmer weder zangspelen op muzyk te zullen schrijven.

Wat nu het drama zelf betreft, zoo gevoel ik nog altijd eenig leedwezen over de mislukking; want ik geloof, ook by

[p. 240]

't herlezen, dat het - met de hulp van opzettelijk daarby vervaardigde, goede muzyk, - kans had gehad te bevallen. Wel mist de handeling alle eigentlijk gezegde intrigue en bepaalt zy zich nagenoeg tot de voorstelling van een historieel feit; - maar wat in een treurspel of eigentlijk gezegd drama een gebrek zoû wezen, is verschoonbaar in een zangspel, waar de intrigue zoo weinig tot de hoofdvereischten behoort, welke het publiek verlangt, dat de meeste werken van dien aart er van ontbloot zijn. Ofschoon alzoo niet meer dan een historische voorstelling, bevat Haarlems Verlossing nog al afwisseling van détails: de karakters, niet alleen der hoofd- maar ook der nevenpersonen, als de oude Slotvoogd, als de Wapensmid en de twijfelmoedige Burger, zijn goed geschilderd en goed volgehouden: de dialoog is over 't geheel levendig: en het gesprokene gedeelte was dan ook wat by de opvoering het beste voldeed: met opzet had ik gezorgd, dat zy, die alleen zangers en geen akteurs waren, ook niet veel te zeggen kregen. Dit was ook de reden, dat ik eene der rollen van het Stuk in tweeën splitste. De Vlaamsche Edelman namelijk, die Haemstede uitdaagt, en de Vlaamsche Edelman, die door Assenede naar Haarlem gezonden wordt, waren oorspronkelijk een en dezelfde persoon; doch ongelukkig was de tweede tenorzanger, aan wien die party moest worden opgedragen, niet in staat, een regel te deklameeren, ja zelfs een enkele dragelijke gebaarde te maken. Ik scheidde daarom van zijn rol byna alles af, wat gesproken moest worden, en gaf dit aan een verdienstelijk Tooneelspeler, die niet zong, of 't althands in dit Stuk niet behoefde te doen.