De wereld in! Serie 2. Deel 3

[p. 63]

15. Wat is nu een kolonie?

Een kolonie?’ zei de meester. ‘Wat of een kolonie is? Ja, hoe zal ik dat nu zeggen! Maar hoe kom je er aan?’

‘O Meneer,’ zei Dina, ‘Toosje gaat misschien mee met een vacantie-kolonie. Maar wat is nu eigenlijk een kolonie?’

‘Aha, kom je er zóó aan! Nu, misschien kan ik het je dan toch wel uitleggen. Die zwakke kinderen gaan met elkaar een poosje wonen in een vreemde streek, met twee volwassen menschen er bij, om voor ze te zorgen. Dat heele troepje bij elkaar is nu een kolonie. En die heet eigenlijk niet vacantie-kolonie, maar gezondheids-kolonie, omdat ze er voor hun gezondheid zijn. Weet je 't nu?’

Ja, nu wist ze 't. Maar toch zei Meneer nog:

‘Als alleen Toosje naar buiten ging, dan zou je niet zeggen van een kolonie. En als er dertig kinderen naar buiten gingen, en ieder logeerde bij een ander, dan was het ook geen kolonie. Neen, het heele troepje moet bij elkaar blijven. En het hoeven niet juist kinderen te wezen, 't mogen ook groote menschen zijn.’

‘Ja natuurlijk,’ zei Dina, ‘die kunnen ook wel ziek zijn.’

[p. 64]

‘Ja maar, meisje, 't hoeven ook al weer geen zieken te wezen, 't mogen ook gezonden zijn. Zou jij wel zin hebben, om met je vader en je moeder en je broertje en je zusje op reis te gaan?’

‘O ja Meneer, graag!’

‘Naar een ver land?’

‘Ja, ja!’

‘Waar de menscheneters wonen?’

‘O neen, dat niet. Er moeten goede menschen wonen?’

‘Nu goed. Nu ga jelui op een schip. En er gaan nog een paar huisgezinnen mee. En dan ga jelui eindelijk allemaal in een heel vreemd land aan wal. En daar ga jelui met elkaar wonen. Dan maken die menschen en kinderen ook samen een kolonie. Begrijp je 't nu?’

‘Ja Meneer. Maar dat doen de menschen toch nooit? Die gaan toch niet naar een vreemd land, om daar met elkaar te wonen?’

‘Wel meisje, dat hebben ze al zoo dikwijls gedaan. Ik heb jelui immers wel eens van de Oost verteld?’

‘Ja Meneer, toen nog bij die mooie plaat.’

‘Nu, dat is ook een heel ver land. En daar woonden vroeger alleen maar bruine menschen, die daar geboren waren. Maar toen zijn er blanken naar toe gegaan en die zijn daar blijven wonen. Die hebben daar dus een kolonie gemaakt. En later zijn er weer blanken naar toe gegaan, en die hebben daar ook een kolonie gesticht.

[p. 65]

Toen kwamen daar dus allemaal koloniën van blanken in het land van de bruinen.’

‘Maar Meneer, waarom gingen die blanken daar dan wonen? Voor hun gezondheid?’

‘Neen kind, gezondheidskoloniën waren het niet. Maar in die warme landen groeien heel veel dingen, die we in ons land niet kunnen laten groeien, omdat het hier niet warm genoeg is. Bijvoorbeeld muskaatnoten en kruidnagelen en peper en suiker en koffie en thee en cacao. En die wilden de blanken graag hebben, niet alleen om ze zelf te gebruiken, maar ook om ze weer te verkoopen en er dan goed wat op te winnen. Om al die dingen was het hun te doen, en niet om hun gezondheid. Voor hun gezondheid was het beter geweest, als ze maar thuis waren gebleven. Want aan die groote hitte zijn de blanken niet gewend. En daar werden ze dan ook dikwijls ziek van. Maar voor hun beurs was het er best. Want ze kregen al die waren heel goedkoop, en die stuurden ze dan met schepen hier naar toe, en ze verkochten ze dan weer heel duur.’

‘En,’ zei Meneer nog, ‘als jelui nu bij een kruidenier ziet staan’ - en Meneer schreef even op het bord -

KOLONIALE WAREN,

‘dan weet je, wat dat beteekent. Daar verkoopen ze dan waren uit onze koloniën in de Oost: peper en al die andere dingen. En rijst niet te vergeten.’

[p. 66]

Dat was een moeilijk woord, om uit te spreken: ko-lo-ni-a-le. Een woord van vijf lettergrepen, en allemaal zulke kleintjes. Vier lettergrepen elk van twee letters. En één lettergreep van maar één letter.

‘Kun jelui dat woord nu uit je hoofd opschrijven?’ vroeg Meneer.

Dat durfden de kinderen nog niet te zeggen. Ze konden het nog niet eens allemaal goed uitspreken. Nu, dat moesten ze dan maar eens eerst leeren.

Toen zei opeens een jongen: ‘Meneer, soldaten die naar de Oost gaan, heeten ook kolonialen.’

‘Juist. Maar wat is nu het verschil tusschen de koloniale waren en de kolonialen? De soldaten gaan naar de Oost toe, en al die andere dingen komen er juist vandaan.’

‘Ja maar,’ zei Dina, ‘de soldaten komen, er ook wel vandaan. Want mijn oom Jan is soldaat in de Oost geweest, en die is toen toch weer hier naar toe gekomen.’

‘Zeker, maar hij moest toch eerst naar de Oost toe gaan. Of is hij er gegroeid, net als de peper? - Maar kom, we zitten nu al een heelen tijd in de Oost, laten we nu weer eens naar ons eigen landje gaan. We hebben toch net Aardrijkskunde.’

‘Maar meneer, als we van de Oost leeren, dat is toch ook Aardrijkskunde?’

‘Ja, maar dat is voor ons nog een beetje te ver. We moeten eerst nog maar een poosje dichterbij blijven.’