Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Deel 3

Vervolch der Zee-custen³⁾.

Van C. Frio tot die Punta di buen Abrigo, (in onse Caerte qualijcken⁺ Abitrioga ghestelt) zijn 100. mylen, over dese punt strect die Tropico Capricorni, ende die Linea van repartitie, 'welc zijn voornaemde bestecken. Van buen Abrigo, zijn 50. mylen tot die

3) Deze kustbeschrijving klopt niet met de kaart (kaart III). Zij sluit aan bij de afstandsopgaven in 't begin van de beschrijving van Brasilia (hiervóór blz. 118 en 119): C. di S. Augustijn tot Baja de todos santos 100 m.; van daar tot C. dos Abrolhos ofte dos Baixos 100 m.; tot C. Frio 100 m.

+ C. Frio. P. de buen Abrigo.

[p. 172]

⁺Baja de S. Miguel, ende van daer tot de reviere van S. Francisco, welck leyt op 26. gr. zijn 70. mylen.

Van S. Francisco tot R. Tibiquire, zijn 100. mylen, al waer blyven Puerto de Patos, light op 28. graden, ende hier tegens over een Eyland S. Catharina gheheeten, Puerto del Faraiol, ende andere. van Tibiquiri tot R. de la Plata, steltmen meer als 50. mylen, in voegen datter zijn 660. mylen van C. di S. Augustijn, tot R. de al Plata, dat is de Silver Reviere, welcke is ghelegen op 35. graden aen die zuyd zyde vanden AEquinoctiael. Dese Revier wort van die Wilden die Re. van Parana geheeten, ofte Paranaguasu, twelc te seggen is groot water, oft een reviere gelijck die Zee, hebbende eenige ostien die seer breedt zijn, ende veel Eylanden, is rijck van Silver, Parlen, edel gesteenten ende van visch, heeft in die breede 20. myl. ende veeleylandekens, tusschen beyde die hoecken, naemlijck, de S. Maria tot C. blanco, dese revier wast ende loopt over gelijck die Nilus, het lant vruchtbaer makende, ende dat ooc op eenen tijt des iaers, na sommige opinie heeft zijnen oorspronck uyt die geberchte des Coninckrijcx van Peru, ende in dese revier comen⁺ veel andere groote revieren, als Avancay, Vicas, Purina ende Xauxa, die haren oorspronck hebben int hooge landt Bombon. Die Spaengiaerden die op dese reviere woonen, zijn sommige so hoogh opgecomen, dat zy aen Peru ende die Mynen van Potosi strecten. Die geheele custe langhs van C. Frio af, tot die R. de Plata, ofte R. Solis toe, zijn groote schoone mannen, wel geproportioneert, dan eeten alle menschen vleijs, het land is vol Brasily ⁺houts, ende vol witte Anime. Van R. de Plata tot die P. di S. Elena heeftmen 65. mylen. Van S. Elena tot Arenas Gordas, zijn 30. my. Van daer tot Baros Anegados 40. myl. Van daer tot Terra Baixa 50. myl. Van Terra Baixa tot Bahya Sin Fondo 65. myl. Van dese Bahya, welcke valt op 41. gr. stellen zy 40. myl. tot die Arrecifes de Lobos. Hier grenst aen het landschap van die Patagones, al waer die inwoonders Reusen zijn haer aengesicht met het sop van kruyderen schilderende¹⁾. Van Lobos, welck heeft in die hooghte 44. gr. heeftmen 45. myl. tot den hoec van ⁺S. Dominigo. Van desen hoeck tot een anderen, genaemt C.

+ B. de S. Miguel.
R. de S. Francisco.

+ R. Auancay.
R. Vicas.
R. Purina.
R. Xauxa.
Landt
Bombon.
R. de Plata.

+ P. di S. Elena.
Arenas Gordas.
Baros Anegados.
Terra Baixa.
B. Sin Fondo.
Arreciffes de lobos. Patagones.

1) Het verhaal van de reuzen in Patagonie is afkomstig van Antonio Pigafetta, die de reis van het schip Victoria om de wereld meegemaakt had (1519-1522). Zijne beschrijving is opgenomen door Ramusio in dl. I van de Navigationi. Zie over de reuzen fol. 353/354. Afbeeldingen van de reuzen werden geregeld gegeven op de 16e-eeuwsche kaarten van Zuid-America: zie op onze kaart III.

+ S. Dominigo.

[p. 173]

Blanco, zijn 20. myl. Van C. Blanco zijn 60. myl. tot die Re. van⁺ Iohan Serrano, welck leyt op 49. gr. ende wort van andere genoemt R. de Trabajos, tusschen beyden ligt de Baja de S. Iuliaen, in welcke een goede haven is, het volck wilt sonder wapen, met huyden bekleet, sonder wetten, ende seer groot van stature.

⁺Vandaer teltmen 80. mylen tot het Promontorium ofte den uythoeck de las 11000. Virgines, Van die elf duysent Maechden, welck leyt op 52. graden ½. op d'incomste van die strate van Magellanes, die welcke streckende is op een ghelijcke hooghte van Oost ende West 110. mylen lanck, andere stellen 130. mylen, ende de zuyden ende noorden van Veneçula 1200. mylen, heeft in die breede 2. mylen, ende op sommighe plaetsen een weynich meer seer diep, neemt meer toe dan af, ende loopt na middagh. In dese strate zijn⁺ seer veel Eylandekens ende havens, die custe ten beyden zyden seer hoogh, ende van groote rotsen, het landt onvruchtbaer, heeft gheen greynen, ende kout, heeft vast het gheheele iaer snee, daer ontrent zijn groote boomen, ende vele Cederen, ende eenighe andere boomen, vruchten voortbrenghende ghelijck Bisnole ofte Kriecken; Daer houden oock Struijs voghelen, ende andere groote voghelen, veel vreemde ghedierten, daer zijn Sardinen ende vliegende visschen, ende zy eeten die eene spyse tot die andere, vele Zeewolven, met welcker vellen zy haer kleeden, Walvisschen uyt⁺ welcker gebeenten zy Barckskens maken, als oock van rinden van boomen. Dese Strate is ontdeckt ende gevonden van Fernando Magellanes Portugees, int jaer ons Heeren 1521. naer anderen haer rekeninghen 1519¹⁾. den 21. Octobr. daer in comende, ende in Decembri daer uyt, alwaer doen die langhste daghen waren ende die cortste nachten. Van dese Strate machmen lesen die historie⁺ van Indien²⁾, ende die Navigatie der Englischen, die oock hier door ghevaren zijn. Die Coninck van Spaengien heeft int jaer 1582. bevolen, dat men op die hoeck ende incomste van dese Strate eenighe Casteelen bouwen soude, om andere natien te beletten, die door vaert in die zuyd Zee nae Peru, daer hy zijn meeste schat van daen krijght, etc.³⁾ Ontrent dese Strate woonen seer groote Reusen, die 10. ende 11. voeten ende oock grooter gheschreven werden te zijn.

+ C. Blanco.
R. de Iohan Serrano.

+ [57 a]

+ De Eylanden in Streto Magellanes zijn hoogh van gheberchten, en al on vruchtbaer.

+ Maken scheepkens van ghebeenten van Walvisschen ende rinden van boomen.

1) Deze dubbele opgaaf geeft Linschoten op dezelfde bladzijde nog eens; zie hierna.

+ Anno 1521. is dese Strate eerst gevonden.

2) Ramusio, Navigationi I fol. 346-370. Calveto, noot op Benzo (1581) blz. 302.

3) Deze aanteekening vond Linschoten op de kaarten van Plancius. Ook wat volgt, over de reuzen.