Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Jelle, in koumelker. 1895-1955 (1955)

Informatie terzijde

Titelpagina van Jelle, in koumelker. 1895-1955
Afbeelding van Jelle, in koumelker. 1895-1955Toon afbeelding van titelpagina van Jelle, in koumelker. 1895-1955

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.29 MB)

Scans (32.32 MB)

XML (0.37 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

roman


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Jelle, in koumelker. 1895-1955

(1955)–Wytse Liuwes–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 97]
[p. 97]

Buter, brea en griene tsiis...

Né, wy fortelle hjir net fan Greate Pier, dy't nei't men seit syn finzenen lottere mei dizze wurden.

It giet om de prizen fan bûter, tsiis, molke en nôt. De bûter gong op 't slimst foar sawn stûren de kilo nei Ingelân.

Dat seit winliken alles. Swart en driigjend like Jelle de takomst. De dreage molke koe net mear fortsize wurde. Hwant it fortsiizjen koste mear as de dreage molke wurdich wie.

De tsiis brocht neat op, en stie grien to wurden yn de pakhûzen. En it nôt koe men net kwyt.

Ebels, de man dy't de hierboeren foarljochte hie nei syn bêste witten, liet ek sjen, dat hy dochs net mear wie as in profeet dy't brea iet. Doe't de nôtprizen tige sakken, en de molke earst noch net sa bot, liet er syn pleats yn 'e greide lizze en fé ynkeapje.

Dat wie de wiisheit út de stêd. Men moat jin oanpasse en produsearje, hwat it bêst bitelle wurdt.

Mar de boerewysheit leart, dat by in delklits earst de bouboer de greatste opneuker krijt. En ien of twa jier letter de greidboer. En dat se dan efterinoar, o sa stadich, wer hwat by de wâl opklatterje. Earst de bouboer, dan de greidboer. Mar dêr wie it noch net oan ta. En Ebels krige sadwaende in dûbelde delset. Lokkich mar, dat hy in Grinzer boer wie, mei in aerdich kaptaeltsje. En syn traktemint as lid fan de Keamer gyng troch.

Op de gearkomsten fan boeren waerd der troch guon skealik om lake. Oaren muoide it. Mar de measten achten it wol goed.

[pagina 98]
[p. 98]

Oars is it al folle de boer syn eigen skuld, as er it net foarinoar hâlde kin. Mar as in forneamd man it dan folle minder docht as ien fan harren, dan kin ek elkenien sjen, hoe slim as it der foar stiet...

Yn dy tiden kaem master Sytsma in kear by Jelle oan. Jelle hie noch by him op 'e jounskoalle gien om hwat lânboukunde op to dwaen. En sûnt dy tiid wie der altiten in bytsje in bân bleaun.

Né, master woe der net yn. Jelle wie dochs nei it lân? Ja, dat tocht er al. Mar Diuwke moast him de groetenis dwaen. En Jelle moast dit krantsje ek ris lêze. Nou, dat wie goed fansels.

En f'râl, om't master it sein hie, joech Jelle him dêr de jouns mei stúdzje by del.

Nou, dat mocht ek wol, hwant it wie hwat droech iten, dat er optsjinne krige. In birekkening fan in Grinzer boer, by de boeren noch forneamder as Ebels. F'râl by de bouboer en de gernierker. Hwant it stikje yn dit blêd wie fan Dr Oortwijn Botjes, in man dy't doktere oer ierappelsykten en al sa. En de birekken dy't er joech, dy sloech op syn eigen pleats. Elk koe it neigean. En it eintsjebislút? As der gjin hier rekkene waerd fan dy bêste klaeigroun, en de arbeiders soene in skelling yn 'e ûre fortsjinje, dan moast der jild op ta...

Jelle hie it measte forstân net fan 'e bou. Mar krekt, as moast it sa wêze, yn dy dagen kaem femylje út it Bilt in Snein to iten. En doe oer alles prate en birekkens opsette.

Doe kaem Jelle mei it krantsje op 'e lappen.

‘Ja,’ sei syn neef. ‘Sa wie it krekt.’ En hy woe dat krantsje wol graech mei hawwe om it syn buorlju lêze to litten.

Nou, dat koe fansels tige skoan.

[pagina 99]
[p. 99]

En Simen, sa hiet dizze neef, rekke ek op 'e tekst fan in man by harren wei. Dy hie in lyts spultsje op 'e klaei. Mar doe koe er in fiks spul yn de omkriten fan Twizel keapje. Nij lân, mar goedaerdige groun. Dat gyng oan foar 50.000 goune.

Doe it eigen spultsje forkeapje en in hypteek fan 25.000 goune der op. Dat wie in jier of fiif lyn bard. Nou wie alles forkoft troch de hypteekhâlder... En Diuwke forhelle fan in boer, midden út Fryslân. Goekunde fan har suster. Dy minsken hiene in greate pleats, alhiel har eigen.

Doe waerd der krekt sa'n pleats yn itselde doarp forkoft. En om't dy boer twa soannen hie, dy't beide graech buorkje woene, wie dizze pleats koft foar de twadde soan. En op beide in hypteek fan 'e heale wearde.

Dat wie noch minder as fiif jier forlyn.

Nou wiene beide pleatsen forkoft. De soannen nei Kanada en de âlde minsken yn in húske fan 'e tsjerkfâlden...

‘Ja, dat der hwat dien is oan dy hieren, is miskien wol goed, mar dan hiene se tagelyk ek hwat dwaen moatten oan de hypteken. Nou binne der in poarsje gefallen, dat hja it noch minder makke hawwe, ynpleats fan better. Yn dizze beide gefallen wiene it boeren, dy't it fel oer de nekke helle waerd.

Mar mei hoefolle forhierders mei forhypteke bisit is dat bard, sûnder dat immen dat heard hat? Sa, ûnder de hân wei?’

Ek dêrfan koe Simen eksimpels nei foaren bringe. Ja, wol swier hongen noch de skaden oer Fryslân. En dochs, it docht sa goed, as men jin ris tsjin in oar útprate kin. Tige foldien oan wearskanten waerd ôfskie nomd. En Jelle moast tasizze, dat hy ek in kear yn 't Bilt komme soe to praten.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken