Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Jelle, in koumelker. 1895-1955 (1955)

Informatie terzijde

Titelpagina van Jelle, in koumelker. 1895-1955
Afbeelding van Jelle, in koumelker. 1895-1955Toon afbeelding van titelpagina van Jelle, in koumelker. 1895-1955

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.29 MB)

Scans (32.32 MB)

XML (0.37 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

roman


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Jelle, in koumelker. 1895-1955

(1955)–Wytse Liuwes–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 100]
[p. 100]

Diuwke en har hushalding

It is jountiid. De bern binne op bêd en Diuwke sit mei de hân ûnder de holle to dreamen en to prakkesearjen.

Jelle is nei in gearkomste fan it boun fan lânhierders. ‘Dan hastû it ekris rûm om 'e hurd,’ hat er sein.

In bulte hat hja der net mei op. Mar hja giet sels ek ien joun yn 'e moanne nei de gearkomste fan 'e boerinnen. De ôfdieling is net great en dêrom moatte alle leden trou opkomme. Oars wurdt it gau to ûngesellich. En om't hja der sels wolris in kear allinne út moat, kin hja der noch minder om tsjin Jelle fûterje.

Sa net, soks soe oars ek wol net sa bot oankomme, hwant sa is hja net. En it is foar in minske ek wolris goed, syn tinzen ris stil gean to litten. Ommers elkenien sjocht jerne in kear efterom. En f'râl, as it jier wer om de ein siket, dan moat men de rekken ris opmeitsje.

Ja, hja hat gâns mear soargen as yn de jierren, doe't hja jit frijfaem wie. Boereminsken hawwe winliken altiten soargen, tinkt hja.

Mar as faem lit men dy oan de âlden oer. Efternei binne dat grif de moaiste jierren. Salang de man feint is, en de frou faem!

Mar... men bisiket ek wolris om dat forline hwat moaijer op to sieren as it west hat.

Fansels, as men faem is mei de fammen en as men letter forkearing krijt, dan liket alles ljocht en licht en maklik.

[pagina 101]
[p. 101]

Dan is der gjinien, dy't de takomst bytiden net roazich sjocht. As skoallefamkes hawwe hja de forteltsjes heard fan in prinseske, dat altiten mar sliepte. Salang oant in eale jonkman har wekker makke mei in tútsje. En sûnt libben dy altiten lokkich...

Mar hja hearden ek fan de wrede Blauburd. En fan lyts Tûmke en syn bruorkes, en syn âlden harren greate earmoede.

Sa wurdt it bernehert al ynsteld op lok, mar ek op wredens en op soargen. En Diuwke bitinkt, dat hja wolris dreamd hat. Mar... in dreamster hat hja dochs nea west. Hja wie to nofteren om mear fan it libben to freegjen, as it har jaen koe. En doe't hja mei Jelle troude, doe sprieken hert en forstân beide. En it forstân miskien wol tige sa lûd as it hert.

Hwant yn Jelle siet in tûk boerke, mar hy wie al hwat âlder en ek hwat stikem en sinnich. En hy koe him min jaen, lykas hy eins wie.

Hwat hie dat koart nei harren boaskjen al in spul jown. Doe't de ûngetiid bigong, woe Diuwke mei melke, alteast jouns en by ûngetiderswaer. Mar... dat woe Jelle net heal lije. ‘Dû bliuwst yn de hûshâlding, en ik yn it bidriuw. It soe forduld wêze, as kin ik it brea foar de hûshâlding allinne net fortsjinje.’

Dy joun hie Diuwke tajown. Mar hja sei daelk: ‘Dû winste it hjoed. Mar ik de oare kear. Ik liz melkersklean ré en as it mei de ûngetiid op 'e neil bigjint to barnen, dan melk ik mei. Dan kin der in man mear yn 't hea bliuwe.’

En in pear dagen letter hie hja sûnder praetsjes tuolle en spantou krigen en wie hja meigien to melken.

Sa wie dat bleaun. Yn it drokst fan 'e ûngetiid,

[pagina 102]
[p. 102]

en by need ek oars wolris, molk hja mei. En it kealleboamen wie dan ek foar har.

En hja fielt it: sa heart it op it lytse boerespul. Oars stiet in frou tofolle bûten it bidriuw. Somlike froulju fan sokke lytse boerkes witte net iens, hoefolle kij der molken wurde en hoefolle kealtsjes oanhâlden wurde sille.

En nou is it forkeard, as man en frou oars neame oer prate kinne as oer kij en keallen en molke. Mar it doocht ek net, as de frou bûten it hiele bidriuw stiet en de man net ris mei har oerlizze kin.

En bûten dat... As de man ris in pear dagen siik is, of mear as healsiik, dan moat de frou ek ris ynfalle kinne.

As de man dêr tsjinoer in kear mei skûtelwaskje kin en yn de sloppe tiid jouns ierappelskylt, de kachel oanset en soks mear, dan rint alles gâns nofliker. Fansels, yn haedsaken moat elk op eigen mêd bliuwe, mar men moat nou ek wer net sa fier gean, as soe de frou to goed wêze foar it boerewurk. ‘Hwant dêr is nimmen to goed foar; in bulte wol to biroerd,’ tinkt hja.

Hark, hwat is dat? Hja skrillet efkes, mar dan glimket hja. It is har âldste, lytse Jehannes. Jitteris ropt er: ‘fuort! fuort!’

Hy hat hjoed op 'e molkwein sitten en mocht de leije hâlde. Dat is tige fortroud, hwant de âld happe wol min út it steed. ‘Dou moast lûder roppe fan fuort! sei de molkrider. Hy heart dy net!’

Nou, doe hat Jehannes him ward. Men koe him op 'e oare ein fan 'e buorren roppen hearre. En nou, yn 'e sliep wei, bilibbet er alles jitteris.

It is in krigel lyts baeske, en op skoalle kin er neffens Juf mar moai skoan meikomme. En dat kear-

[pagina 103]
[p. 103]

deltsje fielt him foar syn acht jier! Frjemd, hat er dat fan Jelle, of fan har? Men seit wolris, dat men jinsels pas kennen leart, as men jins bern goed acht slacht. Mar ja, soms skynt it aerd fan in pake of beppe, of fan noch in staech fierder tobek, him ek wolris to oppenearjen.

Nou ropt er wer. Noch lûder as niis. Hja giet nei it bêd ta en leit him efkes de hân op 'e holle.

Sjesa! Nou wurdt er rêstiger. Oars soe er Willemke ek noch wekker meitsje kinne, en dat moat nou mar net.

Ja, Willemke mei har flaeikjend: ‘Ik bin Memme greate faem, nou?’

En dan wol hja yn alles mei helpe en rêdde.

Dêr sil hja ek ûnwennich fan wurde, as dy mei in goed jier nei skoalle kin. ‘Dan krij jo it rom, minske’ sei buorfrou koartlyn.

Mar hja mei der net om tinke. It giet har allegearre fiersto hurd. En is dat winliken net it bêste biwiis, dat hja it noch net sa min hat? It giet sunich by de kant lâns, mar pronkje en mei moai guod piele, dat hat har nea sa bot lein. As alles kreas is, dan is it dochs ek goed? Der binne froulju dy't leafst in keamer fol moai guod hawwe wolle, om der alle dagen op om to wriuwen en to boarsteljen.

En as dan de man by forsin in stap yn dy moaije keamer set en him in heastûk út 'e sokken falt, dan is it mei sokke froulju oan it malbearen ta. Dat men aerdichheit oan 'e hûshâlding hat is fansels tige skoan, mar sa soe hja dochs net kinne.

Dan forgriemt men earst it jild om dat moaije guod to keapjen. En letter de tiid om it glêd en skjin to hâlden.

Mar ja, as men jerne moai guod lije mei, dan is it

[pagina 104]
[p. 104]

wolris in toer om jin to bidimjen. En frâl, as in buorfrou it hwat breed hingje lit. Dan moat men stiif yn 'e skuon stean; oars keapet men gau mear as it lije kin. En soks bart it measte, as de frou alhiel bûten it bidriuw stiet. Dan wit hja sa goed net, dat it yn slimme tiden sunichoan moat. Mar boppedat, dan siket hja har fordivedaesje to makliker yn de moaije keamer. Immen dy't ek ris nei de kij omsjocht of nei in pear moaije kealtsjes, hat dêr ek har geniet fan... Mar hark... Jelle komt der yn. Nou mar gau de kachel ôfdwaen, elk in ringenet opite en dan hurd op bêd.

En moarn Jelle mar ris hwat útkloarkje oer de gearkomste. Dêr is it nou to let foar...


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken