Bloemlezing uit de bundel Uyt-spanningen

(1971)–Jodocus van Lodenstein– rechtenstatus


Gods Soon in 't VleeschGa naar voetnoot* Sie daar! sie daar! daar gaat den Hemel op!Ga naar voetnoot1 Daar crijgen al de schaduwen de schop!Ga naar voetnoot2 Siet daar de Waarheyd! daar het gerig oogGa naar voetnoot3 Der Vaderen van eeuw tot eeuw na vloog. 5[regelnummer] Immanu-el, die al van Eeuwicheyd (Eer d'aarden-grond in wat'ren was geleydt /Ga naar voetnoot6 Den Hemel blonck) sijn lust had in het steyl Van 't Eeuwig / Eeuwig / Eeuwig Godlijck Heyl /Ga naar voetnoot7-8
[pagina 87]
Ligt daar in lompen armlijck opgerolt / 10[regelnummer] Werd als een hulploos menschen-kind gesolt.Ga naar voetnoot10 Wilt gy / O mensch! / 't geheym verstaan! 'k beding Sluyt d'oogen toe / en siet dan wat ick sing. Daar is niet sigtbaars / daar 't geloov verschijnt /Ga naar voetnoot13 Voor so een straal het arm gesigt verdwijnt: 15[regelnummer] Hier ligt de Magt in magt- en hulp-loosheyd / Hier ligt in armoe d' Algenoegsaamheid, Hier ligt des Hemels Heerlyckheyd veragt Den lugtsten dag in aller nagten nagt;Ga naar voetnoot18 Wilt gy / O Mensch / 't geheym verstaan! 'k beding 20[regelnummer] Sluyt d'oogen eerst en siet dan wat ick sing. Wie sag d'onreyckbare Hemel met de aard So konstelijck / so salig oyt gepaart! Het onbegrepen / eeuwig / Eyndloos YetGa naar voetnoot23 Vereenigt met een gras / een bloem! een Niet! 25[regelnummer] Seg ick / den Schepper wierd ten Schepsel; offGa naar voetnoot25 Seg ick / Het schepsel wierd ten Schepper; 't stof Wierd nu sijn eygen maker; d'eygenaar En maker wierd sijn maacksel; beyde is waar. Seg ick den Geest die sonder eynden leeft 30[regelnummer] Wierd vleesch en sterfelijck; seg ick die beeft Voor 't minst geruysch / en 't slegtste doods-gevaarGa naar voetnoot31 Wierd van de dood onraackbaar: beyde is waar.
[pagina 88]
Die 't alles weet crijgt een bepaald begrip;Ga naar voetnoot33 Den Mensch verstaat 't oneyndig in een stip: 35[regelnummer] Ick seg / die over al is is nu daar; Den Mensch is overal: En beyde ist waar. Van alle sonden was Hy Hemel-schoon Die om de schuld verlaat sijn Hemel-throon; Wilt gy / O Mensch! 't geheym verstaan! 'k beding 40[regelnummer] Sluyt d'oogen eerst / en siet dan wat ick sing. Hier is het eynd van alle Sigtbaarheen;Ga naar voetnoot41 Hier is 't begin van 't Christen-ongemeen.Ga naar voetnoot42 En salig hy / die blind is / arm / en doov! Hier is 't begin van 't wonderbaar geloov. 45[regelnummer] Hier is der sielen vreugd in treuricheyd; Haar lust in 't tomen van begeerlijckheyd;Ga naar voetnoot46 Haar wil vernoegd in 't loochnen van haar wil; En sy op 't sterckst / als 't hert sig neer set stil.Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot48 Nu steeck ick willig beyd mijn oogen uytGa naar voetnoot49 50[regelnummer] En sie maar door 't geloov: En volg 't geluyd Van 't wigt / dat in de cribb my wijser wijst De deugd in 't doen, dan diese in woorden prijst.Ga naar voetnoot51-52 Ga naar voetnoot52
[pagina 89]
O deugd! o Hemel-deugd! Verloochening! Wat rees uw glansch ter steylte sonderling!Ga naar voetnoot54 55[regelnummer] Als Godes Soon, om Adams doembaar saat Verloochent 's Hemels Heerlijckheyd en staat. Dat levend voorbeeld sal ons al het schoon / Des werelds Rijckdom; Heerlijckheyd / en throon; Des Vleesches lusten; eygen wille; en all 60[regelnummer] Verloochnen doen / dien Leeraar ten geval.Ga naar voetnoot60 Wintermaand 1661.	voetnoot* De emfatische nadrukkelijkheid, de suggestie van een weids perspektief (‘daar gaat den Hemel op!’), het spelen met allerlei tegenstellingen en vooral de dramatisering van een als aktueel voorgesteld gebeuren (‘Sie daar!’, ‘Hier ligt’) zijn karakteristiek voor wat als barokstijl is aangeduid. voetnoot1 op: open. voetnoot2 crijgen de schop: worden verdreven. voetnoot3 gerig: begerig. voetnoot6 Cf. Gen. 1: 9-10. voetnoot7-8 sijn lust ... Heyl: ‘de zaligheid deelachtig was in de hoogste regionen van het eeuwig goddelijk Heil’ (Heeroma). voetnoot10 Werd: wordt. gesolt: her en der gebracht (van ww. sollen, dat de machteloosheid van het objekt uitdrukt, alsook het pijnlijk karakter van de behandeling die het zich moet laten welgevallen). voetnoot13 niet: niets. (tweede) daar: waar. voetnoot18 aller nagten nagt: de donkerste nacht (Hebreeuwse superlatief). voetnoot23 onbegrepen: oneindige. Yet: Iets. voetnoot25 ten: tot. voetnoot31 slegtste: geringste. voetnoot33 bepaald: beperkt. voetnoot41 is: ligt. voetnoot42 't Christen-ongemeen: het bijzondere van Christus' leer. voetnoot46 tomen: beteugelen. margenoot+ Jes. 30: 7. voetnoot48 Jes. 30: 7: ‘Want Egypte zal ijdellijk en tevergeefs helpen; daarom heb ik hierover geroepen: Stilzitten zal hunne sterkte zijn.’ Zie ook de aantekening bij Den nedrigen Christen, vs. 27. voetnoot49 Cf. Matth. 18: 9: ‘En indien uw oog u ergert, trekt het uit, en werpt het van u.’ voetnoot51-52 dat in de cribb ... prijst: Heeroma parafraseert: ‘dat mij laat zien dat het wijzer is de deugd te doen dan de deugd in woorden te prijzen. M.i. slaat doen op het kind in de kribbe zelf, dat daadwerkelijk de deugd leerde. voetnoot52 deugd: Het deugd-begrip van Lodenstein doet geen afbreuk aan de genade in Christus, want die deugd wordt onmiddellijk met Christus in verband gebracht, zoals bijv. ook bij Jeremias de Decker het geval is; cf. hetgeen W.J.C. Buitendijk opmerkt op p. 48-49 van zijn editie van Goede Vrydag, Zwolle 1958. voetnoot54 ter steylte: naar boven. sonderling: in het bijzonder. voetnoot60 dien Leeraar ten geval: terwille van die Leraar.

Vorige Volgende

Gods Soon in 't VleeschGa naar voetnoot*