Bloemlezing uit de bundel Uyt-spanningen (1971)

Bloemlezing uit de bundel Uyt-spanningen

(1971)–Jodocus van Lodenstein– rechtenstatus

Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende



[pagina 95]
Toe-sang der gelovigen in het vaderland Op den Voorsang van den voorgem. Gerardus Holckenburg ende Maria van Waalre, Echte-lieden: Op hare reyse naar Oost-Indien.Ga naar voetnoot* Laat uw gena Genadig Heer! ontbindenGa naar voetnoot1 Ons trage siel' en drijven met de winden Gerardus en Maria na ter Zee. Nu kiest ons siel voor rust met hen de baren /Ga naar voetnoot4 5[regelnummer] En bidt / Laat / Heer / dat paar geluckig varen! En brengt ons siel met hen ter veyl'ge ree. Ons' Vaderland / helas! verdwijnt: de bergenGa naar voetnoot7 Van Heyl / de stralen van uw Goedheyd bergen Sig agter onser sonden swarten kim: 10[regelnummer] En nog en sien d'inwoonders / nog en sugten Sy niet / Dat uw Geest en ons welvaard vlugten / En al ons Hoogheyd niet is dan een schim. Vaar wel Geluckig paar / by tijds ont-dragenGa naar voetnoot13 Het ongeluck dat wijsen lang voorsagen 15[regelnummer] Beschoren over ons van nu en voort. Sijt gy in ongemack ons Godt uw Godt is / Sijn wy in ongeluck uw Lot ons Lot is Of in of buyten 't land van ons geboort.Ga naar voetnoot18
[pagina 96]
Still Vaders / Moeders still uw kindren lagenGa naar voetnoot19 20[regelnummer] Noyt meer bewaard in uw schoot; duldig dragen Laat ons hunn af-sijn / waar sy reysen: sy En comen noyt in Land so verr-gelegen Of ons gebed / en (ouders) uwen segen In Gods Heyl blijft hen (waar sy reysen) by. 25[regelnummer] Ons Lieve Vader! leydt ons kintsche jaren (In 't Gracy-school nog ruw en onervaren)Ga naar voetnoot26 In 't padt dat opwaarts na den Hemel is. Wy slaan op u / Heer / ons verlegen oogen / Maackt uw beloft door Vaderlijck medogen 30[regelnummer] Aan hunn en ons siel door 't gelove wis.Ga naar voetnoot29-30 Laat hen een reyne liefde tot elckandren Een liefde die geen eeuwe can verandrenGa naar voetnoot32 Ons aller af-sijn duldig dragen doen. Laat nogthans ons en hen een Geest te gader 35[regelnummer] Verbinden / en soo treckt ons t'samen nader Tot u in spoed / of Vaderlijcke roe'en. Dus sullen sy al tobbend op de baren / En wy met uwe rust bedauwde scharen Een lichaam maken eenig door uw Geest: 40[regelnummer] Een is ons Woord / ons Leraar / een ons Tempel /Ga naar voetnoot40 Een ons Geselschap / ons Volmaackt Exempel / Een is ons Off'rand / een ons Paschen-feest.
[pagina 97]
Keer! roept ons hert verruckt in liefde teder / Maar wel-bedagt / segt; Gerard keer niet weder!Ga naar voetnoot43-44 Ga naar voetnoot44 45[regelnummer] Maar hoort het clagen van dien Formosaan. Die Man / so 't schijnt / heeft 's Heren-berg (gelegenGa naar voetnoot46 Op aller bergen top) in 't oog gecregen / En daarom vloeyt hy schigtig herwaarts aan.Ga naar voetnoot48 So gaat in yl der blinden oog verligten / 50[regelnummer] So onsen rey met vele sielen stigten /Ga naar voetnoot50 So 't arme volck voor helsche putten hoe'en /Ga naar voetnoot51 So met geweld der stercken vaten roven /Ga naar voetnoot52 So climm door u de name Iesus boven!Ga naar voetnoot53 Ah! dat wy dat oock met u mogten doen!Ga naar voetnoot54 55[regelnummer] Bepaler van dat diep / die met de spanneGa naar voetnoot55 Van 't blauw gewelf de maat cunt nemen: spanne Den streng van 't Noorden losser dan voor heen:Ga naar voetnoot57 En laat de spoedig' uytgelaten winden In haast hen derwaarts dragen: en doen vinden 60[regelnummer] Uw schaapjens die hen derwaarts reysen de'en.Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot60
[pagina 98]
Laat hen de schaduw van uw hand bedecken /Ga naar voetnoot61 Uw magtig Heyr ten muyr rontsom hen strecken /Ga naar voetnoot62 En hoed hen voor der Vyanden geweld: Voor felle clippen / of verburgen sanden /Ga naar voetnoot64 65[regelnummer] Voor droev' gevaar van onvoorsiene stranden: 't Verheven meyr / en wind ter neder-stelt.Ga naar voetnoot66 Als 't schip de woeste Zee met spoed ontspringen Sal / en sy u op 't vaste land weer singen;Ga naar voetnoot68 Hoort dan / o Vader! uyt uw hogen throon! 70[regelnummer] En send uw Ligt en Waarheyd die hen leydenGa naar voetnoot70 In wel bedagten yver; en bereyden Ons Jongst' en tedre suster voor uw Soon.Ga naar voetnoot72 Doet hen die on-naspeurelijcke wegen Van 't heylsaam Bond so 't ingewand bewegenGa naar voetnoot74 75[regelnummer] Dat oog / en mond / en hand dat blijcken doen: Laat d'oogen (als de mond dat nieu ontvouwenGa naar voetnoot76 Komt) tranig Jesus wonden teer bedouwen /Ga naar voetnoot77 En vlammig tuygen 't waardig Menschen-soen.Ga naar voetnoot78
[pagina 99]
Ja tuygt gy selv van boven; toon uw cragten / 80[regelnummer] Weckt doden op; verligt der blinden nagten; En leert uw leer / als uwen dienaar spreeckt / Door d'oren aan het Hert / en doet verbaast staan Dien Sathans list tot nog toe deed verdwaast gaan;Ga naar voetnoot83 En 't stenig hert door stercker waarheyd breeckt.Ga naar voetnoot84 85[regelnummer] Help! wat gedruysch comt daar der heyl'ger scharenGa naar voetnoot85 Ter Zyons poorten in met Heyl gevaren! Ruymt! ruymt den aanstoot uyt des Heeren baan!Ga naar voetnoot87 Wie heeft ons al dees kinderen geboren?Ga naar voetnoot88 't Is God die door Gerard sijne uytvercoren 90[regelnummer] Een teken rigt en tsist haar herwaarts aan.Ga naar voetnoot90 Ons Vader! wilt dat waardig hooft bewaren; En hem Mary ter hulp: laat vele jaren Hen in 't geloov en uw gunst worden doen. Hoed hen voor Menschen-vrees / en Ogen-lusten:Ga naar voetnoot94 95[regelnummer] Laat uw gena in onrust hen doen rusten: En hen en ons uw Soon geev en uw Soen. 20 Slagtmaand 1659.Ga naar voetnoot97	voetnoot* Omstreeks november 1659 vertrokken ds. Gerardus Holkenborg en zijn vrouw Maria van Waalre naar Oost-Indië, waar zij 24 augustus 1660 arriveerden. Holkenborg werd predikant te Kolamba (thans Colombo) op Ceylon, dat juist in 1658 door de Hollanders op de Portugezen veroverd was. Hij overleed daar reeds in 1662. Zie C.A.L. van Troostenburg, Biographisch Woordenboek van Oost-Indische predikanten, Nijmegen 1893. In een aan dit gedicht voorafgaande Voor-Sang laat Lodenstein het reeds ingescheepte echtpaar de achterblijvende dierbaren toespreken. Hun antwoord lezen we in deze Toe-Sang, die qua gedachte en formulering het eerdere gedicht op de voet volgt. voetnoot1 ontbinden: eigenlijk: losmaken; hier: in beweging brengen. voetnoot4 voor: in plaats van. voetnoot7 Zoals Gerardus en Maria het aardse vaderland aan de kim zagen verdwijnen, zo zien de gelovige thuisblijvers het hemelse vaderland steeds meer aan het oog ontrokken door de zondenevel. voetnoot13 ont-dragen: onttrokken. voetnoot18 Of...of: hetzij...of. voetnoot19 Still: kalm maar. De constructie is chiastisch. Deze geruststellende woorden zijn gericht tot de ouders van het echtpaar. voetnoot26 't Gracy-school: de school der genade. voetnoot29-30 Maackt...wis: maakt waar, doet in vervulling gaan. voetnoot32 eeuwe: (onbepaald lange) tijd. voetnoot40 Cf. Joh. 10: 16: ‘...en het zal worden ééne kudde, en één Herder’. voetnoot43-44 Ons hart, meegesleept door tedere liefde, roept: keer terug! Maar als het tot bezinning is gekomen, zegt het... voetnoot44 De puntkomma heeft hier de waarde van een dubble punt, cf. Weijnen, p. 16. voetnoot46 's Heren-berg: de Voor-sang spreekt van ‘den Berg van 's Heeren Huys’. voetnoot48 vloeyt aan: nadert. WNT I, 451, vermeldt aanvloeien = vloeiend naderen, langzaam stromend aankomen. Deze laatste betekenis lijkt hier minder op zijn plaats. schigtig: schielijk. voetnoot50 rey: schare (van gelovigen). stigten: stevigen, cf. WNT XV, 1576. voetnoot51 helsche putten: de hel (eigenlijk: helse afgronden). voetnoot52 Cf. Matth. 12: 29: ‘Of hoe kan iemand in het huis eens sterken inkomen, en zijne vaten ontrooven, tenzij dat hij eerst den sterke gebonden hebbe? en alsdan zal hij zijn huis berooven.’ Ook Mark. 3: 27. voetnoot53 climm boven: worde verheerlijkt. voetnoot54 met: samen met. voetnoot55 Bepaler van dat diep: cf. Jes. 51: 10: ‘Zijt Gij het niet... die de diepten der zee gemaakt hebt tot eenen weg, opdat de verlosten daardoor gingen?’ die met de spanne: cf. Jes. 40: 12: ‘Wie heeft de wateren met Zijne vuist gemeten? en van de hemelen met de span de maat genomen?’ Een span is de afstand tussen de uiteengespannen duim en vingers. voetnoot57 Den streng van 't Noorden: het koord waaraan de Noordenwinden geboeid zijn. margenoot+ Joh. 10: 16. voetnoot60 Joh. 10: 16: ‘Ik heb nog andere schapen, die van dezen stal niet zijn; deze moet Ik ook toebrengen; en zij zullen Mijne stem hooren, en het zal worden ééne kudde, en één Herder.’ voetnoot61 Cf. Jes. 49: 2: ‘En Hij heeft Mijnen mond gemaakt als een scherp zwaard, onder de schaduw Zijner hand heeft Hij Mij bedekt’. Ook Jes. 51: 16. voetnoot62 strecken: legeren. voetnoot64 verburgen sanden: onzichtbare zandbanken. voetnoot66 't Verheven meyr: de hoge zee. voetnoot68 singen: lofzingen. voetnoot70 send uw Ligt en Waarheyd: citaat Ps. 43: 3. voetnoot72 Ons Jongst' en tedre suster: ‘dien Formosaan’ uit vs. 45, of ruimer, de heidense volken die Christus nog niet als hun bruidegom hebben leren kennen. Het beeld verwijst naar Hoogl. 8: 8: ‘Wij hebben eene kleine zuster, die nog geene borsten heeft; wat zullen wij onze zuster doen in dien dag, als men van haar spreken zal?’ voetnoot74 't heylsaam Bond: het Verbond tussen God en Zijn volk; cf. Jer. 31: 31; Matth. 26: 28; 1 Cor. 11: 25. ingewand: in de bijbel worden ingewand en nieren dikwijls genoemd ter aanduiding van het inwendigste van het gemoed. voetnoot76 nieu: voor het eerst. voetnoot77 tranig: in tranen. bedouwen: bevochtigen. voetnoot78 vlammig: vurig. tuygen: getuigen van. Menschen-soen: de verzoening van de zondige mens met God. voetnoot83 Dien: degene die (object). voetnoot84 stenig: stenen, verstokt; cf. de slotregel van Toe-tred tot 's Heeren H. Sacrament. voetnoot85 der heyl'ger scharen: Van de heilige scharen. Lodenstein gebruikt graag de sterke verbuiging van het bijv. naamw. in genitief en datief, cf. Trimp, p. 140. voetnoot87 den aanstoot: datgene wat aanstoot geeft. Allusie op Jes. 57: 14: ‘En men zal zeggen: Verhoogt de baan, verhoogt de baan, bereidt den weg, neemt den aanstoot uit den weg Mijns volks!’ voetnoot88 Wie heeft voor ons al deze kinderen (van het geloof) ten leven gewekt? voetnoot90 Cf. Jer. 31: 21: ‘Richt u merkteekenen op’. sist aan: drijft aan; cf. WNT, supplement A, 135: ‘aansissen: door sissen aandrijven, aandrijven. Ongewoon’. haar: hen. voetnoot94 Ogen-lusten: datgene wat het oog behaagt, ogendienarij. voetnoot97 Slagtmaand: november.

Vorige Volgende