In onze Vlaamsche gewesten (onder pseudoniem W.G.E. Walter)

[p. 1]

I.

De Maatschappij van Rhetorica van Crocke zou eene concert-vertooning aan hare eereleden en hunne familiën aanbieden. Het was Mijnheer Victor, die het volstrekt wilde: de anderen vonden het nog al gewaagd; maar hij was de bestuurder der zangafdeeling, en als hij zich iets in het hoofd gestoken had, was er niet tegen op te komen. Hij was vol ijver, en wist zijne geestdrift aan anderen mede te deelen. Hij was de neef van notaris van Damme, klerk bij dezen, en zou eens niet alleen zijn fortuin, maar zijn notariaat erven, zei men; want hij was candidaat-notaris.

[p. 2]

Crocke was geen zeer groot, maar een zeer schoon en destijds een vroolijk dorp; het was niet te verwonderen, dat de vreemdelingen, die er zich vestigden, er gaarne woonden. Het zag er zoo schilderachtig uit, voornamelijk als men het van den oostkant naderde, met zijn ouderwetsch, afgestompt torentje, de aanzienlijke groep huizen er rond en de donkere bosschen - eene zeldzaamheid in deze streken, waar tot het kleinste plekje gronds in vruchtbaar akkerland herschapen wordt - die het als met eene donkere lijst omzoomden.

De oude onderwijzer pochte er op, dat er onder het jongere geslacht te Crocke bijna geene ongeletterden waren. Altijd zeker is het, dat het geestesleven er eene zekere ontwikkeling genomen had, en de zangmaatschappij, nog niet lang gesticht, eene der bloeiendste van Vlaanderen beloofde te worden. Meester Aloïs, de hulponderwijzer, bestuurde de afdeeling der Rhetorica, en sedert Jan, de huisschilder, te Diksmuide den tweeden prijs met Het Beulenkind had behaald, was het als eene ware ziekte in het dorp geworden: elk leerde en declameerde alleenspraken.

[p. 3]

Deze vereeniging was door den hulponderwijzer met de eenigszins pedante en grootsprakige kenspreuk Voor Kunst en Vaderland bestempeld.

Voor de zaal, waarin het concert moest gegeven worden, bestond geen bezwaar; want in het Gemeentehuis, waar zij hunne vergaderingen hielden, bevond zich eene ruime plaats, en reeds waren zij het eens om in het eene uiteinde van deze een planken verhoogsel op ledige tonnen tot theater te doen dienen. Ook de schermen hadden zij reeds: deze waren oude, tamelijk goed bewaarde schutsels hun door den notaris geschonken. De gordijn was het groot punt: de maatschappij beschikte over niet veel hulpmiddelen, daar het jaargeld opzettelijk laag gesteld was, omdat zoovele kleine ambachtslieden er deel van maakten. Dit waren de stoffelijke moeielijkheden, waarmede zij te worstelen hadden; doch zulke zijn niet van aard om te ontmoedigen, en hier ook wekten zij de krachtdadigheid op.