De twistappel

II

Des anderdaags morgens was zij al vroeg op gang. Het was op den eersten van Mei. Die maand is aan onze lieve Vrouw gewijd en elken dag wordt er om vijf uur mis gelezen, opdat de werklieden, vóór hunne taak begint, er zouden kunnen deel aan nemen.

En nu deed Fernande den omweg ten einde het te betrekken huis van haar zwager te zien. De fabriek haars vaders stond met reeksen van lage afdakjes en haren twintig meters hoogen, naakten schoorsteen aan het eene uiteinde van 't dorp; de zoogenaamde Twistappel was eveneens het laatste of het eerste huis der straat - naar gelang vanwaar men 't naderde, doch aan den tegenovergestelden kant. Langs den beekweg, achter al de tuinen, kon men het bereiken en vandaar het kerkpad inslaan. De beekweg was een mooie wandeling. Men heette hem den Kildebarm. Hij kronkelde mee met de beek. Aan de overzijde dichte groenmassieven, helder water overhangend; hier akkerland, dat

[p. 5]

zwellend, met schijnbaar verbreedenden afstand tusschen de voren, verwelkomend naar den voorbijganger toetrad; dwarse reeksen van zilverwilgen, knoestig gestamd, omzoomden verdere landouwen. Het was een vroolijke morgenstond, een dergenen waarop het hart met den leeuwerik in gejubel opgaat en hij, die uit het bed en buiten is, de nog slapenden beklaagt.

De hemel blauw en de aarde groen; de hooge populieren konden nog niet ritselen, daartoe waren de bladerkens te klein. Zij wolkten blond, schier rossig als in 't najaar en Fernande zag bijna het eksternest niet meer, dat in een van de kruinen, kort te voren, als een zwarte bol, stout boven elk gevaar verheven, aanvaltrotsend te kijk had gestaan.

Met volle teugen, diep en lang, ademde zij de frischheid in; zij voelde ze aan haar voeten in het natte gras; zij zag ze met haar blikken in de duizend fonkelsteenen, aan elk sprietje kleurig schitterend; zij ving ze met hare ooren op in zilverklank en paarlentoon, van uit het torenklokje bengelend en naderbij uit iederen blijden vogeltriller. Haar eigen zwarte kleeren maakten een contrast op al het groen, dat haar omgaf en op het schelle, reeds door bijen omzwermde, geelgouden koolzaadveld. Zij leek op eene raaf, zooals men er soms ziet in 't voorjaar, eene, die nog draalt, alleen hier nagebleven, wijl al de anderen reeds naar de bosschen en de liefde zijn.

Hier en daar was er een man op 't land; in een

[p. 6]

klein met een haag omsloten werkmanstuintje plukte eene vrouw groote konijnen-koolbladeren af; uit de deur daarnevens kwam geschrei van een vroeg-wakker kind; een span lomp-kloeke paarden aan een egge, die de geleider dragend ophief, kwam haar te gemoet en zij moest een voet op het koren zetten om uit den weg te gaan.

‘Juffrouw Fernande!’ allen kenden haren naam, allen groetten haar.

‘De non,’ noemden zij haar achterrug, de ‘uitgeloopen non,’ wel soms met spot. En dat was zij: Fernande was een paar jaren geleden naar het klooster gegaan, een hospitaal; zij wilde ziekenzuster wezen.

Helaas, niet haar moed, niet hare volharding, maar hare krachten schoten te kort. Zij zelve werd krank onder den al te zwaren last. ‘Lucht, vrijheid,’ zei de dokter. Wat gaf haar dat? Zij had nu eenmaal aan alles verzaakt, het offer van haar heil en haar leven gebracht. Liefst zou ze in het klooster harer keuze aan hare kwijnziekte overgelaten zijn geweest, zacht indommelend, eenzaam, vergeten van de wereld achter hare hooge muren. Maar.... zoo kon het niet: zij kwam hier om te helpen, niet als hulpbehoevende. Ze werd weggezonden. Haar geestkracht en haar eigenwaarde, deze hielpen in 't dragen van de zware martelaarskroon der vernedering. Fernande legde hare nonnekleeren af, borg den krans van rozen, bestemd om haar hoofd te sieren op den dag harer plechtige gelofte, diep in haar

[p. 7]

koffer, en kwam terug naar het ouderlijk huis, nieuwsgierig aangekeken in haar wereldlijk gewaad, nagefluisterd door de groepen, aan welke zij voorbij moest, nagelachen door de schoolkinderen.

De menschen zijn gruwzaam tegenover degenen, die hun krachten overschat hebben voor het bespiegelend leven of de toewijding aan hun evennaaste in een kloosterbouw: wie genen ingang binnentrekt, wie gene deur laat toeslaan tusschen hem en de wereld, wie genen grendel laat voorschuiven, die hem van vrienden en familie afsluit, moet er in, moet er achter blijven op boete van bespottelijkheid en geringschatting.

Dien kruisweg had Fernande meegemaakt. Aan hare groote teleurstelling lichamelijk niet voor hare taak berekend te wezen, voegde zich 't bewustzijn van een onverdienden smaad. In het begin was ze verlegen geweest om in het openbaar te verschijnen, doch door christelijken ootmoed had ze zich boven de opinie, boven de minachting verheven. Zij ging elken dag ter kerk, leefde gestreng, volbracht tehuis al de voorschriften van den geestelijken staat, in zoover dit vereenigbaar was met het familieleven, en berustte in de hoop later nog eens een tweede kans tot het volbrengen harer roeping te wagen. Hare gezondheid was verbeterd: mits zij maar veel in de open lucht vertoefde, gevoelde zij zich kloek. Flink sloeg ze thuis de handen aan het werk: zij hielp haar vader mijnheer Duquenne op zijn kantoor, dat afgezonderd was van dat van een paar

[p. 8]

commiezen, deed een deel der correspondentiën, schreef rekeningen, kende zich niet te goed om bergen nickel-of kopermunt in cartouches te maken, immers stond hem in alles terzijde. Uitrijden met hare moeder des zondags deed ze soms, uitgaan in gezelschap nooit, familiebezoeken zelden. Treurig of neerslachtig was ze niet, droomerig, weleens afgetrokken, in verlatenheid kalmte zoekend.

De dood van hare zuster was een groote slag geweest. Fernande had nog niet zien sterven in hare onmiddellijke omgeving; dat die zuster zóó gestorven en het nagelaten kind niet gedoopt was, kwelde haar het meest, benam hare nachtrust. Gedurende haar leven had ze Esther weinig gezien; deze kwam nooit over voor lang, bewerend, dat wie aan Luik gewend was, te Vroden niet meer blijven kon. Slechts eenmaal, nadat ze uit het pensionaat terugkeerde, was Fernande, vol jongen moed, naar harent te logeeren geweest. Zij had in dat vreemd, wereldsch midden, dat niet strookte met de verlangens van haar natuur, zulk vreeselijk heimwee gekregen, dat haar bezoek ingekort werd en zij bij hoog en laag zwoer er nooit meer te zullen heengaan.

Haar zwager Mathijs bekleedde er destijds eene beduidende plaats in een groot nijverheidsgesticht, sedert den dood van Esther was hij naar Gent gekomen in hoedanigheid van bestuurder eener ijzersmelterij.

Hij was een beleefd, gezellig man, dat wist ze; maar hij moest een akelig man wezen, die zijn vrouw van

[p. 9]

haar godsdienst aftrok en zijn kind buiten de kerk hield!....

Dat kind! O de stem van het bloed sprak in Fernande, zij had het willen zien, het was het kind van hare eenige zuster, het eenig kind in haar familie!....