Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Heimelijkheid der heimelijkheden (1917)

Informatie terzijde

Titelpagina van Heimelijkheid der heimelijkheden
Afbeelding van Heimelijkheid der heimelijkhedenToon afbeelding van titelpagina van Heimelijkheid der heimelijkheden

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.53 MB)

Scans (12.79 MB)

ebook (3.07 MB)

XML (0.75 MB)

tekstbestand






Editeur

A.A. Verdenius



Genre

poëzie
non-fictie

Subgenre

proefschrift
traktaat
non-fictie/politiek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Heimelijkheid der heimelijkheden

(1917)–Jacob van Maerlant–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

VIII.

 
Ga naar margenoot+In vier dinghen mach men leren,Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot563aant.
 
Wie men tellen mach vor heren:
565[regelnummer]
Deerste es, dat men marken moet,
 
Of hi es van levene goet;
 
Dander es, dat men bekinne,
 
Of hi hevet der liede minne,
 
Ende int derde so marken wi,
570[regelnummer]
Of hi besceden milde si;
 
Ende tfierde es van dien,
 
Of hi erlike es ontsien.
 
Elc lands here kere hem daer toe,Ga naar margenoot+
 
Dat hi sine dinc so doe
575[regelnummer]
Dat hi sijns volx herte in winne;
 
Sette daer toe sine sinne,
 
Dat hi tonrecht ave doe:
 
Sone sal dat volc weten, hoe
 
Dat si quaet spreken van den here;Ga naar margenoot+
580[regelnummer]
Ende eist dat men dat spreken ontkere,Ga naar voetnoot580
[pagina 135]
[p. 135]
 
Dats sonder anx ende vrese een twint,aant.
 
Die lands here ne werde ghemint;
 
Want breect men die tale quaet,
 
Men beneemt die bose daet.
585[regelnummer]
Dies eist ene hoghe wijshede,Ga naar voetnoot585aant.
 
Dat sine hoghe eerlichede
 
So waert si inder liede sinne,
 
Datsi clemme boven der minne.
 
Ga naar margenoot+Men leest, dat in sijn conincrikeGa naar margenoot+
590[regelnummer]
Die coninc es des reghens ghelike,Ga naar margenoot+
 
Dat ene ghichte es van Gode scone,
 
Ene benedictie van den trone,
 
Der erden lijf ende daer toe medeGa naar voetnoot593
 
Helpe alder menschelijchede;
595[regelnummer]
Want van reghene coemt groot goed,
 
Ende in reghen es menich onspoet:
 
Daer es in donder ende wederlecht,
 
Entie rivieren wasser bi echt,
 
Ende lopen over, ende tonstade;aant.
600[regelnummer]
Dus coemt van reghene dicken scade:
 
Nochtan laet ment daer bi niet,
 
Men loofter Gode in, alst ghesciet,
 
Omt vordeel ende om die noot,
 
Al coemter somwile of scade groot.
605[regelnummer]
Dies ghelijx eist van den winden,Ga naar voetnoot605
 
Die God ter werelt wille sindenaant.
 
Ut sinen overvloiden scatte:
[pagina 136]
[p. 136]
 
Menighe scade coemt in datte,
 
Als van storme ende van vloede;Ga naar margenoot+
610[regelnummer]
Nochtan comets vele te goede,
 
Want men mochts omberen niet.
 
Dit selve vallet ende ghesciedGa naar voetnoot612
 
Dicken van des somers hitte,
 
Grote scade ende grote smitte;aant.
615[regelnummer]
Ende so doet van des winters coudeGa naar margenoot+
 
Vernoi ende scade menichfoude;
 
Nochtan mach men gheens omberen,
 
Sal hare die mensceit gheneren
 
Ende die andere creaturen.
620[regelnummer]
Dus, so dinket der scrifturen,Ga naar voetnoot620
 
Mach men van lantheren spreken;
 
Al eist, dat si ter noot afbreken
 
Haren ondersaten me dan recht,
 
Men mochter omberen nu ende echt,
625[regelnummer]
Want die werelt ware buter ercaant.
 
Sonder wet ende sonder here.Ga naar margenoot+
 
Ga naar margenoot+Lands here sal marken als die vroedeGa naar margenoot+
 
Om sire liede aremoede,
 
Entie vercranct sijn ende oud,
630[regelnummer]
Ende sien dat mense uphoud,
 
Ende daer toe kiesen enen man,
 
Diet gherne doet ende diet wel can,
 
Dat hi den goenen sta in staden,
 
Die arem sijn ende oec verladen.
635[regelnummer]
Hier bi wart die lands here ghemint,
 
Ende verre in doechden bekint,
 
Ende die liede wardens vro,
 
Ga naar margenoot+Ende men doet Gode lieve also.Ga naar voetnoot638
 
Heren sijn sculdich te vorsiene,Ga naar voetnoot639
[pagina 137]
[p. 137]
640[regelnummer]
Als diere tide sijn te ghesciene,
 
Dat si van corne sijn bewist
 
In borghe, in stat, in solre, in kist.
 
Ga naar margenoot+Heren sullen sijn in der hoede
 
Te sturtene van menscen bloede,
645[regelnummer]
Want hets ene dorpere mesdaet;
 
Want het Gode allene bestaet,Ga naar voetnoot646
 
Dat hi sterven doet den man,
 
Want hi es die tlijf gheven kan,
 
Ende diet al bi redenen doet,
650[regelnummer]
Dat was ende es ende wesen moet.
 
Elc hoedem dan vor den slach,Ga naar voetnoot651Ga naar margenoot+
 
Als verre als recht gheduren mach,
 
Want Hermogenes die seghet,
 
Dat vor Gode te claghene pleghet
655[regelnummer]
Al die macht van hemelrike,
 
Als die man slaet sine ghelike.
 
So langhe ghedurt die claghe,
 
Dat God ghelt slach met slaghe.
 
Heren sullen horen geestenGa naar margenoot+
660[regelnummer]
Van den wijsten ende van den meesten,
 
Van dat hier voren es overleden.
 
Daer in moghen si vinden wijsheden,
 
Ende in overledene dinghe leren,Ga naar voetnoot663Ga naar margenoot+
 
Hoe men nu die dinc sal keren.
665[regelnummer]
Noch versmaden noch verhatenGa naar voetnoot665aant.
 
Ne sullen si nemmermeer den maten,Ga naar margenoot+
 
Want menich word in sijn leven
 
Van cleenre dinc hoghe verheven,
 
Ende dan so mach hi beraden
[pagina 138]
[p. 138]
670[regelnummer]
Lichtelike vele scaden.
 
Ga naar margenoot+Heren ne sullen altoos niet breken,
 
Dat si beloven ende spreken:
 
Die trouwe breken sijn keytiven,
 
Si slachten den ghemenen wiven.Ga naar voetnoot674
675[regelnummer]
Men sal trouwelic in allen hoven
 
Houden, dat men sal beloven,
 
Want quade ende volghet ontrouwen;Ga naar voetnoot677
 
Ende al mach men somwile scouwenaant.
 
Somich vordeel int bedrieghen,
680[regelnummer]
Nochtan marct wel, dat dit lieghen
 
Al te quaden ende coemt,
 
Ende wie soos volghet, ward verdoemt.
 
Van trouwen coemt, als wijt vernamen,Ga naar voetnoot683
 
Dat die liede wonen te samen;
685[regelnummer]
Trouwe hevet ghemaect die steden;
 
Trouwe houd die menichte in vreden;
 
Trouwe maect die heren waerd;Ga naar margenoot+
 
Trouwe houd vesten onvervaerd;aant.
 
Drijf die trouwe ut erdrike,
690[regelnummer]
So es tvolc beesten ghelike:Ga naar voetnoot690
 
Lands here! houd dan dine trouwe
 
Ende dijn beloven, dat bescouwe;Ga naar voetnoot692aant.
 
Ende al ware dijn beloven swaer,
 
Houd emmer vaste, al gaet te naer.

margenoot+
Cap. 12, in quibus consistit obedientia domini.
margenoot+
C XXI
voetnoot563
O A. obedientia dominatoris quatuor attenditur modis in religiositate: in dilectione: in curialitate: et reverentia
margenoot+
H XV
margenoot+
(C 91r. a)
voetnoot580
contine te inquam (ita) quod nihil contra te possit dicere et per hoc evitabis eorum facere
[tekstkritische noot]581 C, H vreese of (oft) anxt - 582 C, H en wert - 585 H grote - 586 L dat si hem houden in dese sede; C; H dat dine hoeghe eerlijchede - 587 L so ward inder liede s.; C so wert so i.d. lieder z.; H so werden si i.d. lieder s. - 588 C soe; de; H en L dat si clemmen b. de (der) m. - 589 C leset - 590 H dies - 591 C ghifte; H een ghifte v.g.e.s. - 593 H eerden - 595 C comt - 596 C, H reghene - 597 C d.i.e.d.; H donre - 599 C, H tonstaden - 600 C, H comt; H dicke scaden - 601 C, H doch en l.; C daer omme - 602 C men en looftere - 603 C, H omme tfordeel; H e. omme - 604 C comtere ... af; H scade af - 605 C die ghelijes; H dies ghelike; C, H winden; L winde - 606 C, H wilde zinden; L wilen sinde - 607 C uut ... overvloyenden; H ute ... overvloeyenden
voetnoot585
summa quidem prudentia est ut tua reverentia cohabitet in cordibus subditorum magis quam dilectio
margenoot+
Utr. 819, de regis similitudine.
margenoot+
H XVI, (H 65v. a)
margenoot+
C XXII
voetnoot593
... terre vita: viventium iuvamentum quia per pluviam preparatur iter mercatoribus: auxilium edificantibus. Attamen in pluvia sunt tonitrua: cadunt fulmina: torrentes intumescunt: fremunt maria: et multa mala eveniunt per que multa viventia pereunt. verumtamen accidentalia mala non impediunt quin laudent homines gloriosum deum....
voetnoot605
Exemplum regis convenit exemplo ventorum quos deus excelsus emittit de thesauro sue misericordie (et per ipsos deducit nubes) ....
[tekstkritische noot]608 C, H comt om (omme) - 609 C, H alse - 610 H nochtanne - 611 H menne - 612 C ghevallet; H ghevalt - 617 C Nochtanne ... ontbeeren; H nochtanne mach mens niet - 618 H meinscheit - 619 C entie; H ander - 620 H dunct - 621 C; H lands(ts)heeren - 622 H yet afbr. - 623 C, H meer - 624 C ontb. n. no e. H; menne machre o.n. no e. - 625 C, H want; L maer; H buten - 626 C, H Sonder w. (ende s.w.) waer soe (si) s.h. - 627 C merken; H lants h. merke alse d. vr. - 628 C lieder aermoede; H omme siere l. arm. - 629 C, H verhout (veroudt) - 630 H sie - 631 C sulk e.m.; H kiese - 632 H gheerne; C, H e. wel doen can - 634 C, H oec ontbr.; C arem; H arme - 636 C dogheden; H duegheden - 637 C, H entie
margenoot+
(L 194 v. c)
voetnoot612
hec siquidem eadem parabola est in hyeme et estate
margenoot+
(C 91r. b)
voetnoot620
sic etiam accidit in rege
margenoot+
(H 65v. b)
margenoot+
Cap. 13, de misericordia regis.
margenoot+
H XVII, C XXIII
margenoot+
Cap. 14, de prudentia et eiusutilitate.
voetnoot638
in hoc... beneplacitum creatoris
voetnoot639
O Alex. thesauriza tibi de leguminibus et granis utilibus ad vescendum que terre tue sufficiant tempore famis et indigentie
[tekstkritische noot]640 C, H alse ... pleghen te g.; H tiden - 641 H coerne - 642 C, H In borghen in solre (solres) ende i.k. - 644 C stortene - 645 H dorpre - 646 C, H Al eenlike het g.b. - 647 C, H doe; L den en daarna nog eens de doorgestr. - 650 C, H es ende was - 651 C, H dan ontbr.; zwaren sl. - 652 C also v. als r. ghedraghen m.; H. alse v. alse r. ghedr. m. - 653 C want ontbr.; Hermogines die wise s.; H w. hermogines d. segt: plegt - 656 C, H als (alse) een m. verslaet - 657 C, H ghedueret (gheduert) oec de (die) cl. - 658 H gheldet - 659 C, H ieesten - 660 C hoghesten; C, H enten; C mesten - 661 H want; C verleden; H vorl. - 662 C, H d.m.s. i; C wijshede; H horen - 663 C, H verledenen (vorl.) dinghen - 666 C, H ne(en) sulsi; C, H den; L dan - 668 C, H v. cl. d. up (op) gheheven
margenoot+
Cap. 15, de malis que sequuntur ex homicidio iniusto.
voetnoot646
quoniam hoc soli deo convenit
voetnoot651
vlg. zie blz. 20
margenoot+
(C 91v. a)
margenoot+
H XVIII, C XXIV
voetnoot663
facta enim preterita dant certa documenta de futuris
margenoot+
H 66r. a)
voetnoot665
minores ne contemnas. quia minor et vilis sicut solet accidere poterit cito ascendere ad honores et divitias; et tune est validior et potentior ad nocendum
margenoot+
(L 195r. a)
[tekstkritische noot]671 C en sullen; H ne ontbr. - 673 C, H keytive: wive - 675 C, H ghetrouwelike - 676 gheloven - 677 C, L oude; H houde (vgl. blz. 91); H volgt - 678 C, H men; L ment - 679 C, H int; L in - 680 C, H merct - 681 C ten quaden; H alte quade inde - 882 C entie hare v. wert verdomt; H volght es - 683 C, H comt alse - 684 C, H lieden; C tsamen - 685 C de st.; H heeft - 686 C die meente; H de ghemeente - 688 C h'eften - 689 H drijft; C, H uut erderike - 690 C, H dat v. alse b. - 692 C bescouwen - 694 C, H a.g. di naer - 695 C Hermogines; H Ermegines - 696 L emmerm'e er (en er doorgestreept) - 697 C, H side: ghetide (tide) - 699 H rechtre
margenoot+
Cap. 16, de fide servanda.
voetnoot674
hoc convenit ... meretricibus
voetnoot677
zie blz. 91
voetnoot683
Scias itaque quod per fidem fit hominum aggregatio; civitatum inhabitatio virorum communio: regum dominatio per fidem castra tenentur civitates servantur reges dominantur
margenoot+
(C 91v. b)
voetnoot690
revertuntur ... ad similitudinem bestiarum
voetnoot692
serva firmiter iuramenta tua et federa et si sint gravia

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken