Heimelijkheid der heimelijkheden

IX.

Hermogenes die grote here⁺⁶⁹⁵aant.
Doet ons verstaen, dat emmermere
Twee gheeste sijn bi onser siden,
Die ons wachten tallen tiden.
Die goede gaet ter rechter hant;

+ H XIX

695 Nescis quod teste hermogene duo sunt spiritus qui te custodiunt: quorum unus stat ad dextram alius ad sinistram custodientes et scientes opera tua et referentes creatori tuo quicquid tu decernis faciendum

[p. 139]

700

Ter luchter gaet die viant.⁺

 

Dese bringhen vor den sceppre al

 

Onse ghewerke groot ende smal.

 

Die dies gheloven ende merken,

 

Si scuwen alle quade werken.

705

Lansheren sullen van hem weren⁷⁰⁵⁺

 

Bi costumen dicken sweren,aant.

 

Ende, het ne doe noot utermaten,

 

Si sullen dat sweren haten.

 

Sweren dat betaemt niet heren,

710

Maer lieden van cranker eren.

 

Wat vellede in ouden viten⁷¹¹

 

Dat starke rike van Siten?

 

Hare coninghe plaghen gerede

 

Dorperlike valsche ede,aant.

715

Om te bedrieghene der medeaant.

 

Waest borch, casteel, liede of stede,

 

Ende braken recht ende wet,

 

Die in den lande waren gheset

 

Omder meente salichede.

720

Dies ne wildse die godlijchede

 

Altoos niet langher gedoghen,

 

Ende verstacse van sinen oghen.⁺

 

⁺Als di ene dinc es ontgangen,⁷²³⁺

 

Die du niet ne cans ghelanghen,

725

Laet di dat niet te sere rouwen:

 

Het betaemt den cranken vrouwen.

 

Wes ghestadich ende vrome,

+ H 66^r. b)

705 quis te compellit tam frequenter iurare ... rex vero (nisi, Utr. 819) multum rogatus et frequenter requisitus non debet iurare. ne eis (nescis) quod non convenit dignitati et derogas honori quando iuras. subditorum et servorum est iurare

+ C XXV

711 siquidem queris que fuit causa destructionis regni heubaiorum et scirarum (Utr. 819, abayeorum; Hain 1779, Ambaiorum et Scitarum) responderem tibi quia reges eorum utebantur iura mentis ad fraudem et deceptionem hominum et proximarum civitatum ... et ideo equitas iusticie eos non valuit amplius substinere

+ (L 195^r. b)

+ Cap. 17, de ordinatione imperii et proprie familie.

723 noli penitere pro re preterita quoniam hoc est proprium debilium feminarum

+ (C 92^r. a)

[p. 140]

 

Ende hovesch, so hoe soot come.

 

Wes doechdachtich in allen rade:

730

Dat hout dine macht ghestade.

 

⁺In steden dire moghenthede⁷³¹⁺

 

Mac scolen, ende doe leren mede

 

Die kinder van dinen lande.

 

Sijn si arem, vul hem die hande;⁷³⁴

735

Doe hem hovescheit ende ere,

 

Dat elc te williker lere.

 

Hier bi soutu die clerke wecken,⁺

 

Dat si dine ere up trecken,

 

Ende si breden dine name

740

In worden ende in geesten bequame.

 

Clergie eerd een conincrike

 

Ende heren hof sere edellike.

 

Wie verhief wilen so scone

 

In die werelt die Griexe crone?

745

Daerna Rome, nu Vrancrike?

 

Clergie deet al sekerlike,

 

Want ridderscap ward nie verheven,

 

Clergie ne moester raet toe gheven.

+ Cap. 18, quomodo rex debet ordinare studia.

731 Prepara gymnasia: statue studia in civitatibus tui regni

+ C XXVI

734 et tua providentia debet eis in necessariis subvenire .... collauda collaudandos: et remunera remunerandos, in hoc excitabis literatos ad tua preconia extollenda et ad gesta in scriptis perpetuanda ... quid (quis Campb. 177) sublimavit regnum grecorum? quid eorum gesta per totum mundum perpetualiter diffamavit

+ (H 66^v. a)

700 C Enter luchtre d.v.; H luchtre - 701 C sceppere - 702 C, H alle (al) o.g. - 703 C des - 704 C suwen ... ghewerke; H ghewerken - 706 L die bi cost; C, H bi cost - 707 C Hen doe; H Hennedoe - 709 C, H Sw. en bet. - 712 C, H sterke (staerke) r. van den s. - 713-14 L die plaghe der coninghe gerede dan dorperlike sware ede; C H zie boven, alleen: C, H ghereede: eede, H coninghen - 715 omme te bedr. mede - 716 C lant borch casteel of st.; H b.c.l. oft st. - 719 C o.d. mente onsalichede; H omme der ghemeenten ons. - 720 C dies en wilt d.g.; H des en wilde d.g. - 721 C, H langhere (langher) niet - 722 C verstaec - 723 C, H alse; een - 724 C, H en moghes - 725 C berouwen; H dat ontbr. - 726 H want het - 727 en 728 ontbr. in C

728 H so hoe dat - 729 C wes ghestadech ende vrome in rade; H dueghedachtech - 730 H ende hout - 731 C, H van dire; H in de stede - 732 H maec scole - 733 C, H kindere - 734 C, H vulle; C de - 736 ontbr. in C; H ghewillichlike - 737 C sultu; H soutstu - 738 H voert tr. - 739 C e. dat si; C, H dinen - 740 C, H in ieesten e.i.w.b. - 745 H vrankerike - 746 C doet; H doedt - 747 C en wart nie; H niet - 748 C, H en - 749 C hoetti - 750 C datti; maket - 751 in in L later tusschengevoegd - 752 C, H so es (si) - 754 C soue; dorres; H so soeke e. di ... betr. - 755 C, H alse - 756 H met di; dunct