Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Heimelijkheid der heimelijkheden (1917)

Informatie terzijde

Titelpagina van Heimelijkheid der heimelijkheden
Afbeelding van Heimelijkheid der heimelijkhedenToon afbeelding van titelpagina van Heimelijkheid der heimelijkheden

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.53 MB)

Scans (12.79 MB)

ebook (3.07 MB)

XML (0.75 MB)

tekstbestand






Editeur

A.A. Verdenius



Genre

poëzie
non-fictie

Subgenre

proefschrift
traktaat
non-fictie/politiek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Heimelijkheid der heimelijkheden

(1917)–Jacob van Maerlant–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

XV.

 
Ga naar margenoot+Ic dele den mensche altemaleGa naar margenoot+aant.
1270[regelnummer]
In viere leden principale:
 
Thovet es teerste vanden vieren.
[pagina 159]
[p. 159]
 
Eist vervullet van quaden manieren,Ga naar voetnoot1272
 
Dat sal di dese maniere toghen:
 
Enen verdonkeren die oghen,
1275[regelnummer]
Ende die wimbrawen verswaren;
 
Doren tuten ende mesbaren;aant.
 
Ende hem verstoppen die nesegaten.
 
Ende souct men hier of niet baten,
 
Men mach lichte die sien verliesen,
1280[regelnummer]
Jof van groter hooftsweren riesen.Ga naar voetnoot1280
 
Ete mostaert saet in sine spise;Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot1281
 
Altoes raden ons die wise,
 
Datmer doe jeghen medicine,
 
Jof hem naket ander pine.
1285[regelnummer]
Ga naar margenoot+Die borst es dat ander let;
 
Essoe ontreint jof besmet,
 
Dits tekin, daer ment bi verstaet:
 
Die tonghe es swaer, die smake quaet;Ga naar voetnoot1288
 
Die maghe werpt ute bitterede;
1290[regelnummer]
Die houst dwinghet den mensche mede.
 
Men sal dan min eten leren,
 
Ende oec onderwilen keren,
 
Ende sukerrosaet nemen na des,Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot1293aant.
 
Met mastic ende met houte aloes.Ga naar margenoot+aant.
1295[regelnummer]
Doet mens niet, daers gheen ontvlien,
 
Den mensche ne moeter of messcien.
 
Ga naar margenoot+Tarde let dat sijn die oghen.Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot1297
 
Die moet men te wachtene poghen
 
Jeghen stof ende jeghen rooc,
[pagina 160]
[p. 160]
1300[regelnummer]
Ende jeghen coude ende hitte oec;
 
Jeghen quade winde droghe;
 
Ende hem te wachtene poghe,
 
Dat hi niet nerenstelike langheGa naar margenoot+
 
Sine siene in ene dinc ne hanghe;
1305[regelnummer]
Noch niene sie ene langhe wile
 
Up clene dinc ende up subtile;
 
Ende wachte hem van over spele,
 
Ende van weenne te vele;
 
Van overdranke, van overate;
1310[regelnummer]
Van groever spisen, van ommate.aant.
 
Water van veenkele, van celidone,aant.
 
Van verbenen maect die oghen scone;
 
So doet van ruten ende van rosen;
 
Ende henne mach altoes niet nosen,
1315[regelnummer]
Datmen up clar water sie,
 
Ende mense wide ondoe dan die.
 
Ga naar margenoot+Dat vierde let es die manlichede.Ga naar margenoot+
 
Die daeran wart beevelt mede,
 
Hine hebbe vardighe medicine,aant.
1320[regelnummer]
Hem naecter of grote pine.
 
Van desen vier leden wese in hoeden
 
Elc mensche, die wille bevroeden.
 
Ga naar margenoot+Men leest in ouden jeesten dat,Ga naar margenoot+
 
Dat een coninc machtich sat
1325[regelnummer]
In sinen stoel, ende dede ombieden
 
Fisisiene van vele lieden:aant.
 
Inden, Meden ende Grieken;
 
Ende die vorsocht men om phisiken,Ga naar voetnoot1328aant.
 
Ende hoe die ghesonde met sire pinen
[pagina 161]
[p. 161]
1330[regelnummer]
Volghen mochte der medicinen,
 
Dat hi ghere andre hadde noot.Ga naar margenoot+
 
Die Griec andworde al bloot,
 
Dat, wie so telker marghenstonde
 
Twewarf met vullen mondeaant.
1335[regelnummer]
Name warme fonteine,
 
So ghesont ende so reine
 
Soud den lechame wesen doen,Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot1337
 
Hem ne dochte elne gheen pusoen.
 
Doe andworde die van Meden,Ga naar margenoot+
1340[regelnummer]
Ende seide: die dat name in seden,Ga naar voetnoot1340
 
Dat hij mil nuchterne ontfinghe,
 
Het ware der maghen goede dinghe.aant.
 
Maer vorwaer seghet des
 
Aldus meester Aristotiles:
1345[regelnummer]
Die elcs morghins so langhe rust,Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot1345
 
Dat hem van swaerheit niet meslust
 
Indien buuc ende in die maghe,
 
Die blivet ghesont gherne in den daghe;
 
Ende elx morghins hem wilde pinenGa naar voetnoot1349
1350[regelnummer]
Tetene seven dragmen van rosinen,
 
Die droghe sijn ende van soeter smake,
 
Hine darf niet vruchten van onghemake,
 
Die van fleumen comt in;Ga naar voetnoot1353
 
Daer bi scarpt des menschen sin;Ga naar voetnoot1354
1355[regelnummer]
Ende die nokernoten ende fighenGa naar voetnoot1355
[pagina 162]
[p. 162]
 
Daghelijx eet, ende can ghecrighen
 
Van ruten mede een lettel bladen,aant.
 
Venijn ne machne niet verraden.

margenoot+
Cap. 35, de divisione corporis.
margenoot+
H XXXIII, C XXXIX. BV
[tekstkritische noot]1272 C e. besmet in eenegher m.; H, B vervult - 1273 C, H, B di; L die - 1275 C, H entie; C wintbrawen; H, B wintbrauwen - 1276 C, H Oeren; B die oren; C duden; H, B tuten; L ruten - 1277 C ende eenen v.; B nesegate: bate - 1278 C, H, B ende ontbr.; C, H, s.m. dan niet saen der (de) b.; B soect hi dan daer toe mit bate - 1279 C, H, B ziene - 1280 C, H oft(ofte) v. swaerre h.; B of v. sware hoeft swere - 1281 L mostaert, saet ontbr.; H dine; B in spise - 1282 C, H, B radent - 1283 C, H, B ende doere i.m. - 1284 C of; H, B oft; C, H, B naect; C andere - 1286 H si; C, H ontreent of(oft); B ende es ontr. of besm. - 1287 H, B teekijn; B men - 1288 C, H, B maghe; H, B es quaet - 1289 C, H, B uut - 1290 C, H, B hoeste; H dwingt; B dwinct - 1292 L onderwiken - 1293 C, H suckerrosaet; B zukerr. - 1294 C, H, B hout; C't 2de met ontbr. - 1295 C ne doen sijs; H doemens - 1296 C, H en moeter af; B ne ontbr.; af - 1297 C dat derde; H terde; B 't 2de dat ontbr. - 1298 C wachten - 1299 L jeghe stoff (stip onder de tweede f)
voetnoot1272
zie het Latijn op blz. 47
voetnoot1280
dolorem cerebri
margenoot+
(L 196v. c)
voetnoot1281
utatur in cibo suo grano synapis
margenoot+
Cap. 36, de pectore.
voetnoot1288
lingua fit ponderosa: os salsum et in orificio (stomachi) cibum acerbum sentit. ac dolorem tussis
margenoot+
(B 75r. a)
voetnoot1293
... gingiber rosatum cum ligno aloes masticare (mastice Utr. 819)
margenoot+
(H 70r. b)
margenoot+
Cap. 37, de oculis.
margenoot+
C XL
voetnoot1297
vlg. zie het Latijn op blz. 41-42
[tekstkritische noot]1300 ontbr. in C; H, B hitte ende coude; B 't 1ste ende ontbr. - 1302 C H oec te w. - 1304 Cisine zie up; C, H en h. - 1305 C Ende; C, H niet en; C een ontbr.; B niet ne - 1306 C noch up; H no op; L sbtile - 1307 C, H wachtem - 1308 C, H e.v. oec. te w.v.; B e.o.v.t. weenene v. - 1309 H v.o. ende o. - 1310 C v. groevre spise van onmate; H v. grootre sp. ende van o.; B.v. gr. sp. overmate - 1311 H venkele; B senicle - 1312 B C Van verbene (verbenen) m. oghen scone; H ende van v.m. die oghen sc.; L van ontbr. - 1314 C ende en m; H, B ende het en (ne); I. achter mach als doorgestr. - 1315 H int claer w.; C claer; B clare - 1316 H dan ontbr.; H, B ontdoe - 1317 C de manl. - 1318 L, B w't; B dar an; bevlect - 1319 C, H, B varinghe - 1320 H, C h. naecter (naectere) af sware (zwaerre) pine; B of hem naect ander pine - 1321 C vier; H viere; L, B IIII - 1322 C, H, B bevroeden - 1323 C leset; B jesten - 1325 C, H, B ontb. - 1326 C finisiene; H physiciene; B fisisine - 1327 H gryeken; B joden i. pl. v. inden - 1328 C, H Hem ver(v')socht men omme zieken (hoemen sieken); L om die sieke (men als m̅ geschreven); B ende versochte mē om sieken - 1329 C, H, B hoe ges. m.s.p.
margenoot+
(C 96r. a)
margenoot+
Cap. 38, de testiculis.
margenoot+
C XLI
margenoot+
De dictis quorundam loquentium de sanitate (Utr. 819).
margenoot+
H XXXIV, C XLII, B VI
voetnoot1328
et iniunxit (nl. rex) eis ut quilibet eorum studeat facere talem medicinam qua si utatur homo: proficiat sibi et non indigeat medicina alia
[tekstkritische noot]1330 C, H der ontbr.; C medicine - 1331 C, H, B andere; L adde - 1332 C d. gr. d. andwoerde; L andworden (onder de n staat een stip) - 1333 C marghinst.; B d.w. elker morgen stonde - 1334 C, H tweewaerven; B twee w'ven m. wullen m. - 1335 C, H waerme, L w'me; B fontayne - 1337 C lachame - 1338 C, H h. en d. als (els) gh.; B h.n. doech els g. poisoen - 1339 C antwoerden - 1340 B dat die - 1341 B, L vul; B n.v. - 1342 C, H der maghe; L dinghen; B dat ware - 1343 C so seghet; H mare vor waerheit gheseghet; B maer vore so segt - 1344 C, H, B meester ontbr. - 1345 C marghins; H elkes maerghens; B morgijns so vele - 1346 H v. swaerheden niene; B d.h. swaerheiden niet ne l. - 1347 C, H, B in den b. noch in de m.; in in L bovengeschr. - 1348 C, H hi bl.; B blijft; in dien; L gh'ne - 1349 C Dien hem elx marghins; H entie h. elkes marghens; B ende die h. els m'gijns wille pinen; L elx daghes - 1350 H. VI.; C draghinen; C, H, B van ontbr.; B dragma - 1352 H daerf; B dar - 1353 C flumen; comet; H, B dat; H coemt; B flegmen - 1354 C verscaerpt; H scaerpt - 1355 C entie; B n. met v.; C, H, B vighen
margenoot+
(H 70v. a)
margenoot+
(L 197r. a)
voetnoot1337
Sanages (sane Utr. 819) grecus .... dixit quod sumere quolibet mane aquam (a. calidam Utr. 819) pleno ore bis facit hominem sanum et non indigebit alia medicina
margenoot+
(C 96r. b)
voetnoot1340
quod ieiuno stomacho prodest multum sumere de granis milii. Ego vero dico
margenoot+
(B 75r. b)
voetnoot1345
quod in ventre ponderositam non habeat
voetnoot1349
et qui comedit quolibet mane septem dragmas racemi passe bone dulcidinis
voetnoot1353
de infirmitatibus flegmatis (fleumaticis)
voetnoot1354
eius memoria emendatur et intellectus illuminatur
voetnoot1355
zie het Latijn op blz. 47
[tekstkritische noot]1356 C etet; B et; C, H of - 1357 C etet i. pl. v. mede; B ende v.r. en luttel bl.; L blade - 1358 C, H en mach hem n. ghescaden; B ne m. hem n. scaden - 1359 H spisen; C, H sijn; B ende s. sw. - 1360 C, H, B ende s.; C, B spise - 1362 C tarwin; H taerwijn; B als - 1363 L hinnen ontbr.; B kiekene - 1364 C, H eyeren; B eyere; nuwe - 1365 C groeve; H groene; C berijn suel; H, B beerijn swel; B als; L ende - 1366 H ossijn; B ossen; oec also - 1367 H dit i. pl. v. die - 1368 B ic wilt ontbr. - 1369 C, H aerb.; C, H, B oec ontbr.; H heeren l. - 1370 C, H, B si - 1371 C, H entie; H gheerne; B na eten: ons weten; L gh'ne - 1372 C middele - 1373 B lams vleesch; C hoekine; H houkijn; B hoeken; L huken; C, H, B wederijn - 1374 H e. wel gev.; C, H verkijn; B v'kijn - 1375 H ghemeenten; B meente - 1376 H mare; C, H, B si; C m.s.v. someghe st; H, B te somegher stont; L v'ke'n - 1377 C alse, C, H, L, B slaet (vgl. blz. 91); C, H, B si; L eten met bovengeschr. h.; C, H, B heeten - 1378 C men en; H menne - 1379 C het en si; H henne si; B hen si; B ende ontbr.; L vaer - 1381 C, H v.g. wel inden d.; B den

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken