Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Heimelijkheid der heimelijkheden (1917)

Informatie terzijde

Titelpagina van Heimelijkheid der heimelijkheden
Afbeelding van Heimelijkheid der heimelijkhedenToon afbeelding van titelpagina van Heimelijkheid der heimelijkheden

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.53 MB)

Scans (12.79 MB)

ebook (3.07 MB)

XML (0.75 MB)

tekstbestand






Editeur

A.A. Verdenius



Genre

poëzie
non-fictie

Subgenre

proefschrift
traktaat
non-fictie/politiek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Heimelijkheid der heimelijkheden

(1917)–Jacob van Maerlant–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

XX.

 
Een oud philosophe een vroedGa naar margenoot+
1690[regelnummer]
Was, die ons te verstane doet,
 
Dat eens vroeds heren wijshede
 
Altoos wasset ende diet mede,
 
Hevet hi goeden wisen raed,
 
Als ene riviere wasset ende gaet
[pagina 173]
[p. 173]
1695[regelnummer]
Biden beken diere in rinnen;
 
Ende een here mach meer winnen
 
Dickewilen met goeden rade,
 
Dan hie met orloghen dade.Ga naar voetnoot1698
 
Dies hebbe elc here in elken tidenGa naar margenoot+Ga naar voetnoot1699
1700[regelnummer]
Goeden raet bi sire siden,Ga naar margenoot+
 
Ende wese in hoeden jeghen sinen viand;
 
Ende mach hine hebben in die hand,
 
Sone latene altoes niet risen:
 
Dits die raed vanden wisen.
 
Ga naar margenoot+1705 Gheen here ne si so stoud,
 
Dat hi hem allene hout
 
Anden raed, die hie selve vant,
 
Maer enen andren vraghe thant.
 
Raet hi bet, hie maghes volghen,Ga naar voetnoot1709
1710[regelnummer]
Ende laten tsine al onverbolghen;
 
Raed hi wers, houde hem an tsine.
 
Ende elc poghe ende pine,
 
Dat hi niet min hebbe dan hem drienGa naar voetnoot1713aant.
 
Te rade, joft hem mach ghescien.
1715[regelnummer]
Liever waerre mi nochtan vive,
 
Maer boven sevene niet ne clive;aant.
 
Ende hebber sevene, jof hi moghe:
 
Daer sijn toe redenen groot ende hoghe.
 
Ga naar margenoot+So radic dus, joft also staet,
1720[regelnummer]
Dat hi dus proeve sinen raet:aant.
 
Een here segghe: ‘hets dus ghescepen:
 
Sie, ic bem in node begrepen;
 
Mie ghebreect ghelt ende scat;
 
Raet, waer salic betren dat?’Ga naar margenoot+
1725[regelnummer]
Raet hie sinen here dan,Ga naar voetnoot1725
[pagina 174]
[p. 174]
 
Dat hie sijns selves goet taste an,
 
Ende sine rente versette,aant.
 
So eist raet dan van onwette,
 
Ende die lettel emmermere
1730[regelnummer]
Micket up sijn selves ere.Ga naar voetnoot1730
 
Raet hie, dat hi remere sijn land,Ga naar voetnoot1731
 
So eist sijns heren doot viand,
 
Want hijs niene acht no rouct,
 
Datten sine meente vlouct;
1735[regelnummer]
Ende dats algader heren plaghe:Ga naar margenoot+
 
Want weduwen ende wesen clagheaant.
 
Ende hare tranen clemmen vor Gode,Ga naar margenoot+
 
Ende hine wreecse niet harde node.
 
Maer vinstu also sulken raed,Ga naar margenoot+
1740[regelnummer]
Die tote die seghet: ‘here verstaet,
 
Ik hebbe onder ju ghewonnen
 
Goed, dies ic ju wille jonnen;
 
Dat willic vor ju ute legghen,
 
Ende dies ne suldi niet ontsegghen:aant.
1745[regelnummer]
Behoudi ju ere ende ju lijf,
 
Sone magic niet wesen keytijf.
 
Mijn goed dochte mi ghene sake,aant.
 
Waert dat ju goed of lijf ghebrake.’
 
Here, die vonde sulken raet,
1750[regelnummer]
Dat ware een scone toeverlaet,
 
Want hi sijn goed, sijn lijf, sijn ereGa naar voetnoot1751
 
Te wets al set vor sinen here.aant.
 
Echt machtu dus dinen raed prouven:Ga naar voetnoot1753
 
Wie so meer dan sijn behoeven
1755[regelnummer]
Te samen jaghet met ghiericheden,
 
Dats raet van mordadicheden;
 
Die soude die selven omme gheltGa naar voetnoot1757
[pagina 175]
[p. 175]
 
Vercopen, haddi die ghewelt.
 
Gierigher herte, prouf ende scouwe,
1760[regelnummer]
Mach nemmermeer wesen ghetrouwe.
 
Ende dus so waret noot bedi,
 
Dat altoes dijn raet bi di si,
 
Ende hie niet rune met andren heren,Ga naar voetnoot1763
 
Die staende waren na dire eren.
1765[regelnummer]
Ende daer du saghes den ghierighen sin,
 
Jof in wies huse uut ende in
 
Boden camen van dinen viant,
 
Die houd in enen vasten band;
 
Ende meest, jof si brieve bringhen,
1770[regelnummer]
Ende di niet seiden van dien dinghen,
 
Dien soutu doen uut dinen rade,
 
Jof die magher of comen scade.Ga naar margenoot+
 
Ende dats dijn alre ghetrouweste raed,
 
Die daerna pijnt ende staet,Ga naar margenoot+
1775[regelnummer]
Met alre macht, met allen sinne,
 
Dat die dijn volc met herten minne,
 
Ende die al sulke dogheden versieren,
 
Alsic die hier sal visieren:
 
Teerst, dat hi altesamenGa naar margenoot+
1780[regelnummer]
Vulmaect man si van lechamen,Ga naar margenoot+
 
Dat hem niet ghebreect een wortaant.
 
Van dat enen man toe behort:
 
Wel ghehaerd, ende wel ghebaerd,
 
Ende wel ghescepen nederwaert.
1785[regelnummer]
Tander, dat hi verstandel si,Ga naar voetnoot1785
 
Ende wille vast hebbe der biaant.
 
Te verstane, dat men hem seghet,
 
Datmen hem te voren leghet.
 
Darde, dat hi wel ghedinke,
[pagina 176]
[p. 176]
1790[regelnummer]
Ende dats hem niet een wort ontwinkeGa naar voetnoot1790
 
Van dat hi hort ende verstaet,
 
Hine houd in sire herten raet.
 
Dat vierde, dat hi nerenstelikeGa naar voetnoot1793
 
Die nood bekenne van den rike,
1795[regelnummer]
Hoemen die dinghen sal verlegghen,aant.
 
Ende watmen hier of daer sal segghen.
 
Dat vichte, dat hie hovesch si,Ga naar voetnoot1797
 
Ghesprakich, goedertiere der bi,
 
Dat sine herte ende sine worde
1800[regelnummer]
Bede sijn van enen acorde.
 
Dat seste, dat hi gheleerd si wale
 
Van menigher scientie, van menigher tale,Ga naar voetnoot1802
 
Ende hi van naturliken sinne
 
Vroed si, ende men dat bekinne,
1805[regelnummer]
Dat sevende, datmenne warachtich kinne,
 
Ende hie trouwe ende wareit minne,
 
Loghene scuwe, ende van sedenGa naar voetnoot1807
 
Si van wiser ontfarmicheden,Ga naar margenoot+
 
Ghenoeghelijc mede si omme te gane,aant.
1810[regelnummer]
Ghevoechsame, soete te scouwene ane.
 
Tachtende, so willic dat hiGa naar margenoot+
 
Nochte ghuls, nochte lecker si,
 
Noch drinkere, no gherne tuusche,
 
Noch met wiven si oncuusche.
1815[regelnummer]
Dat negende, dat hi van herten
 
Groot si, ende onwaert hebbe smerten,Ga naar voetnoot1816
 
Daer men ere bi bejaghet,
 
Ende hi altoes om ere vraghet.
 
Dat tiende, dat hi sinen moedGa naar voetnoot1819
[pagina 177]
[p. 177]
1820[regelnummer]
Niene sette om twandel aertsche goed,
 
Maer om des riken orbare,
 
Ende elken man hebbe mare,
 
Bede vreemde ende ghebure,Ga naar voetnoot1823
 
Nader doghet van sire nature.
1825[regelnummer]
Tellefste, dat hi minne mede
 
Gherecht volc ende gherechtichede,
 
Ende hi tonrecht scuwe dan,
 
Ende hi gheve elken man,
 
Wat dat sijn es metten rechte,
1830[regelnummer]
Weder het heren sijn of knechte;
 
Ende sta den gonen in staden,
 
Die met onrechte sijn verladen;
 
Ende niemen ne spare int recht,Ga naar voetnoot1833
 
Weder het here si jof knecht;
1835[regelnummer]
Want God maecte vander aerde
 
Al die menscheit van ere waerde.Ga naar margenoot+
 
Dat twalefste, dat hi blive ghestadeGa naar voetnoot1837
 
In sine achtinghe, in sinen rade,
 
In dinghen, die hem ghevet sijn moed,
1840[regelnummer]
Dat si sijn orbarlijc ende goed;
 
Ende scuwe wiveliken sin,
 
Ende blive sonder vaer der in.
 
Dat dertiende, dat hem si becant
 
Al die cost, die loopt intlant;Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot1844
1845[regelnummer]
Ende hi wete al harentare
 
Al des riken orbare;
 
Ende niene cronen die ondersaten
 
Vor den here van ghere ommaten,Ga naar margenoot+
 
Hen si of si om claghen comen,aant.
[pagina 178]
[p. 178]
1850[regelnummer]
Die teren horen jof te vromen.
 
Dat viertiende, dat hi sine wort
 
Niet te vele bringhe vort;
 
Si ghesprakich ende ghemate,aant.
 
Ne spreke niet, henne si om bate;
1855[regelnummer]
Ende wese in lachen niet onghevoughe,
 
Dat hie den volke niet wers ghenoughe.aant.
 
Dat vijftiende, dat hi die gone si,Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot1857
 
Die den winen node es bi;
 
Ende sine herberghe ende sine sale
1860[regelnummer]
Ondaen ende open si tallen male
 
Allen, die varen ende keren,
 
Ende bodscap bringhen van heren,
 
Ende hie conne dan ondersouken,
 
Wat elc brinct ute sinen houken,
1865[regelnummer]
Ende conne verheeschen over waer,
 
Wat niemaren loopt hier of daer;aant.
 
Ende hi daer bi die onder saten
 
Troosten conne ende maten,aant.
 
Ende ghedoghen hare simpellede
1870[regelnummer]
Ende hare wonderlike sede.
 
Vijfwaerf drie jof drie waerf vive
 
Sijn hier pointen, die ic scrive,
 
Die wel moghen staen in staden
 
Hem, die heren sullen beraden.

margenoot+
H XLIV, C LIII
[tekstkritische noot]1695 C rennen: wennen - 1696 H mee i. pl. v. meer - 1697 C dicke wile; H dicwile - 1698 C, H ghewelde - 1699 C in elke t. - 1700 H siere - 1701 C, H vor s.v. - 1702 C de - 1704 C de - 1705 H negheen; C, H en si - 1706 H alleen - 1707 C, H dien hi - 1708 C anderen; C, H te hant - 1709 H r.h. hem b. hi maegs; C maghes - 1711 H r.h. hem; C hout hem; H houdem - 1713 L niet ontbr; H dien i. pl. v. drien - 1714 C, H oft - 1715 H lievere - 1716 C, H en cl. - 1717 C, H hebbere; oft - 1718 C redene - 1719 C, H dan; oft - 1720 C, H d. een - 1722 C siet; H ben (steeds) - 1723 H ghebrect; C goet e. scat - 1724 H magic
voetnoot1698
per potentiam bellatorum
margenoot+
(C 98v. b)
voetnoot1699
Et in libro cuiusdam medorum mandatum est filio suo: fili necessarium est tibi habere consilium .... et noli parcere inimico .... tuam victoriam manifesta et in quolibet tempore cave tibi a potentia inimici
margenoot+
(H 73r. a)
margenoot+
Cap. 70, de proprio consilio.
voetnoot1709
quoniam si placet et est utile est amplectandum et tuum (sc. consilium) semper remaneat apud te
voetnoot1713
(si vero non occurrerent quinque) sint saltem tres et non minus
margenoot+
Cap. 71, Experientia circa baiulos.
margenoot+
(L 198r. b)
voetnoot1725
si inducet te ad distributionem eorum que sunt in thesauro tuo
[tekstkritische noot]1726 H sijns selfs - 1727 H ende hi - 1728 C, H een raet - 1729 C, H entie - 1730 C achtet; H mict; C, H sijns - 1731 C, H reimere - 1733 C, H niet en; H no ne r. - 1734 C, H dattene; ghemeente - 1736 C, H wedewen - 1737 H roepen - 1738 C oec. n.h.n.; H oec n. node; L arde - 1739 C, H vindstu al s. - 1740 H seght - 1741 C hu; H u (ook 1742, -43, -45, -48: iu, hu, u) - 1742 H onnen - 1744 C, H en suldi (seldi) mi. - 1745 C ende blijf - 1746 C, H sijn - 1747 C, H cleene zake - 1748 H eere ofte lijf; L w't - 1750 C, H hi hadde sconen t. - 1752 ontbr. in C - 1753 H moghstu; C dinen raet dus; C, H proeven - 1754 C wie dat - 1755 H jaeght
voetnoot1730
scias quod nullum caput precii ponit in te
voetnoot1731
(inducat) ad rapiendum pecuniam subditorum
margenoot+
(C 99r. a)
margenoot+
(H 73r. b)
margenoot+
C LIV
voetnoot1751
ut pote eligens et volens confusionem sui operis pro tua gloria
voetnoot1753
temptabis etiam ....
voetnoot1757
(vgl. 1756) quia forte amor pecunie et ardor inducet eum ad tuam mortem vel ad illum qui hec intendit. ideo conveniens esset quod tuus baiulus non elongaretur a tua presentia (1762)
[tekstkritische noot]1759 C, H ghierighe; proef - 1760 C, H sijn - 1761 C Aldus so waert; H Ende aldus waert - 1763 C anderen - 1764 H diere - 1765 Of daer du saeghs - 1766 C oft; H of; C huus; H ute - 1767 H bede quame - 1768 C hout dien; H dien hout; C, H zekeren; L oud - 1769 C, H of - 1770 H niet ne - 1771 H soudstu; ute - 1772 C, H of di magre af - 1773 C ghetrouste - 1774 C poghet; H ende daerna st. - 1775 H alder m.; alden z. - 1777 C, H dien; H duegden vercieren - 1778 C hu - 1779 voor de ranggetallen in L zie men blz. 80; C teerste es dat; H tierste si dat - 1780 C lachamen - 1781 C Ende hem n.; H So dat h.n. ghebrect - 1782 C toe hort - 1785 C tander es; H dander es; C zij - 1786 C, H daer bi - 1787 C wat men; H seght: leght - 1788 C ende wat m.; H ende men - 1789 C terde es; H terde
voetnoot1763
sed precipias ei quod non habeat tractatum vel frequentiam cum aliquo rego ... et non leget eis epistolam
margenoot+
(C 99r. b)
margenoot+
(H 73v. a)
margenoot+
C LV
margenoot+
(L 198r. c)
voetnoot1785
secundo bonitatem apprehensionis et velocitatem ad intelligendum id quod dicitur
[tekstkritische noot]1790 H dats ontbr. - 1791 H hoort - 1792 H siere - 1795, H die dinc - 1797 C vijfte; H vijfste - 1798 C daer bi - 1799 C ende sine - 1802 C scientie; H sciencien; L c of t - 1807 H loeghenen; C van zinne; L wan seden - 1808 C wisere ontfarmichede; H si van edelen ontfaermicheden - 1809 C, H ghenoughelic (ghen. si) mede - 1810 L ghevoec (t?) same; C ghevouchsame ghenoughelijc te scouwen a.; H ghenouchsamech oec te sc. a. - 1811 C so ontbr. - 1812 H no .... no .... en si - 1813 H no gheerne; L gh'ne - 1814 C wive so one.; H no m. wive te sine onc. - 1816 C sij; L onw't hl (doorgeh.) hebbe sm'ten - 1817 C mede; H bejaeght: vraeght - 1818 H omme - 1819 L wan doorgeh. tusschen dat en. x. de
voetnoot1790
.... et audit: ita quod nihil tradat oblivioni
voetnoot1793
quarto quod sit considerans et percipiens: sicut predixi: quando ingeritur difficultas
voetnoot1797
quod sit curialis affabilis dulcis lingue ita quod lingua concordet cordi
voetnoot1802
.... in omniscientia et precipue in arte arithmetica: que est ars certissima et verissima demonstrativa que attrahitur a natura
voetnoot1807
... et fugiens mendatium bone compositionis in moribus: bone complexionis: suavis: mansuetus: et tractabilis
margenoot+
(C 99v. a)
margenoot+
(H 73v. b)
voetnoot1816
quod sit magnanimus in proposito diligens honorificentiam
voetnoot1819
quod aurum et argentum et cetera accidentalia huius mundi sint contemptibilia apud ipsum
[tekstkritische noot]1820 C, H niet en; erdsche - 1821 H mare omme - 1823 C, H vremde - 1824 C na die d.v. der n.; H dueght - 1829 C, H wat so s. - 1830 C, H wedert - 1832 H onrecht - 1833 C, H ende niemene en - 1834 C wedert si h. ofte kn.; H wedert .... oft - 1835 C erden; H erde - 1836 H alle; C, H werde - 1837 H twelefste - 1839 C, H gheeft - 1840 C d.s. orbore sijn; H d.s. sine orbare - 1842 H e. wese; C, H onvervaert; C daer - 1844 C al dien; H alden - 1845 C, H al ontbr. - 1847 C niet en; H niet ne - 1848 C here onmaten - 1849 H en si
voetnoot1823
..... proximum et remotum
voetnoot1833
..... nullam penitus faciens differentiam in personis et gradibus quos deus creavit equales
margenoot+
(L 198v. a)
voetnoot1837
quod sit fortis et perseverantis propositi in his que videbuntur sibi agenda: audax sine timore: et pusillanimitate
margenoot+
(C 99v. b)
voetnoot1844
... quod sciat omnes exitus expensarum et non lateat ipsum aliqua utilitas que ad ipsum regnum spectat et non conquerantur subditi tui aliquo modo querimonie: nisi in casibus premissis in quibus poterit publice rei prodesse
margenoot+
(H 74r. a)
[tekstkritische noot]1850 C comen i. pl. v. horen; C, H of - 1851 C d.h. ne wort; H woort: voort - 1852 C n.t.v. en; H te vele niet en; L bringhen - 1853 C, H mate - 1854 C ende sp. n. en ware om bate; H ende en sp. oec niet en si omme - 1855 C,H lachene; C tonghewoughe; H tonghevoege - 1856 C, H v. te wers ghenoeghe; L ghe van 't laatste woord bovengeschreven wegens gebrek aan plaatsruimte - 1857 H dat ontbr.; de ghene - 1858 C wine; H wiven - 1859 L saghe, ghe doorgehaald, le bovengeschr.; h'b'ghe - 1861 C, H hem allen - 1862 C bodschepe; H boetscepe - 1863 C, H ondersoeken - 1864 H bringt; C, H uut; hoeken - 1865 C, H ghevreeschen - 1866 C, H niemaren; h. en d.; L niewē - 1867 bi ontbr. in L - 1869 C, H simpelheden: seden - 1871 H vijfw'ven; L w'f ... w'f; C, H ende driewaerf; C wive - 1872 H pointe - 1873 C staen moghen - 1874 C, H willen b. - 1875 C, H an .... merc: sterc - 1876 H dinc; L dic; C dinc (dier) ontbr.
margenoot+
C LVI
voetnoot1857
quod non sit de numero utentium vino: curia sua sit patens hominibus advenientibus. et quod sit intendens ad explorandum et inquirendum nova de omnibus: confortans subditos corrigens opera eorum: et consolando eos in adversi atibus: deferens quandoque et tollerans eorum simplicitates

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken