Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Alexanders geesten (1882)

Informatie terzijde

Titelpagina van Alexanders geesten
Afbeelding van Alexanders geestenToon afbeelding van titelpagina van Alexanders geesten

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (3.10 MB)

Scans (26.68 MB)

ebook (3.28 MB)

XML (1.63 MB)

tekstbestand






Editeur

Johannes Franck



Genre

poëzie

Subgenre

leerdicht


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Alexanders geesten

(1882)–Jacob van Maerlant–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
[pagina 73]
[p. 73]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten

Die derde boec.

 
Eer liet ic die geeste staen,
 
Daer men te stride soude gaen,
 
Entie scaren hem onderstaken.
 
Nu seghic u in waren saken,
5[regelnummer]
Dat die crakinghe van den slaghen
 
Ende tstriden ende tjaghen
 
Verdreef tgheluut van den businen,
 
Dat al niet en dochte schinen.
 
Daer vloghen so vele scichte
10[regelnummer]
Ende quarele so ghedichte,
 
Datmen cume ghesach die lucht.
 
Daer was an beiden siden vrucht.
 
Die eerste, die ter selver stede
 
Ane eneghen joeste dede,
15[regelnummer]
Dat was die coene Macedo,
 
Die van vrese noit en vlo.
 
Daer hi sach dat menich scilt
 
Wel verdect met goude hilt,
 
Ga naar margenoot+Ende men van goude doreroot,
20[regelnummer]
Daerinne een drake van kele groot,
 
Den standaert brochte ghedraghen
 
Voor Darise up enen waghen,
 
Daerwaert keerde hi ter vaert
 
Mettien breidele sijn paert,
25[regelnummer]
Om dat hi woude sonder waen
 
Talre eerst Darise verslaen;
 
Hem dochte dat hijs bat verdiende.aant.
 
Doe quam een van Daris vriende,
[pagina 74]
[p. 74]
 
Die van Surien soudaen was
30[regelnummer]
Ende was gheheten Arethas,
 
Ende hi hadde an sinen scachtaant.
 
Enen witten vane, daerin ghewracht
 
Een lyoen van goude stoet.
 
Een karbonkel diere ende goet
35[regelnummer]
Was up sinen helm gheset.
 
Hi es die eerste man, die let
 
Alexandere mettien spere.
 
Die coninc sette hem ter were.
 
Ateras brac sinen scaht;
40[regelnummer]
Maer Alexander reet met cracht
 
Hem den bokelare ontwee
 
Up die bulle min no mee,aant.
 
Die van goude was wel claer.
 
Die scacht ghinc in over waer
45[regelnummer]
Dor die wapine ter herten toe.
 
Aretas storte neder doe.
 
Dat was die ierste, die daer staerf.
 
Die Grieken riepen menichwaerf:
 
‘Onse es die seghe, onse es die seghe!
50[regelnummer]
Ghi sijt verwonnen, vliet enweghe!’
 
Ga naar margenoot+Clitus en Tholomeus bede
 
Daden utermaten lede
 
Die van Percen ende haren scaren.
 
Tholomeus reet te waren
55[regelnummer]
Dodone van Parten van boven neder,
 
Datti niet meer upstont weder.
 
Clitus dede met sinen spere
 
Utermaten grote were.
 
Hem quam Ardofilon te ghemoete.
60[regelnummer]
Die een stac anderen onsoete,
 
Dattie scachte ontwee spronghen.
 
So sere si te gader dronghen,
 
Dat si tsockeerden metten peerden,
 
So dat si vielen up der eerden.
65[regelnummer]
In onmacht waren si alle bede.
 
Men waende dat si waren versceden.
 
Clitus was deerste die ontspranc,
[pagina 75]
[p. 75]
 
Met nide hi dat sweert uut swanc
 
Ende stont over sine voete.
70[regelnummer]
Hi sloech Ardofilone wel onsoete
 
Thooft van den buke, alse die boude,
 
Daer hi hem rechten soude.
 
Doe quam die here van Babilone,
 
Die here Macheus, die herde scone
75[regelnummer]
Ende wel gheraect was in den mont;
 
Hi sloech doot ter selver stont
 
Enen Griec, die hiet Jolas.
 
Dat versach daer Philotas.
 
Metter haest quam hi ghestreken
80[regelnummer]
Ende woude Iolase wreken;
 
Maer Macheus hi ontreet.
 
Dat was Philotas haerde leet.
 
Ga naar margenoot+Maer al en mochten si niet ontriden;
 
Othim slouch hi ontwee die siden.aant.
85[regelnummer]
Dat was in die luchter paertie.
 
Doe quamen die van Hircanie -
 
Ende souden Philoten vervaren -
 
Met vele ridders up hem ghevaren.
 
Hi nam den meneghen dat leven;
90[regelnummer]
Maer wel na was hiere selve bleven.
 
Hem quam te helpene Antigonus,
 
Cenos ende ooc Craterus
 
Ende Permenio, sijn vader,
 
Ende dat luchter here algader.
95[regelnummer]
Si braken die Yrconoise scaren.
 
Antigonus versloech te waren
 
Feax met sinen scaerpen sweerde.aant.
 
 
 
 
100[regelnummer]
Craterus dede grote were.
 
Daer vele hogher liede toe saghen
 
Sat een ridder up enen waghen.
[pagina 76]
[p. 76]
 
Hi doreslouch hem helm ende hooft,
 
Ende alse hijt hem hadde gheclooft,
105[regelnummer]
Trac hi hem van den waghen neder.
 
Nemeer en richte hi hem weder.
 
Die hier versleghen bleef aldus,
 
Hi was gheheten Anfilocus.
 
Craterus slouch ter selver stede
110[regelnummer]
Sinen waghenman te doot mede.
 
Permenio die in ghenen tiden
 
Die van Percen ne woude vermiden,
 
Hi dorreet dat here met crachten.
 
Twee ridders quamen met twee scachten,
115[regelnummer]
Die beide joesten up hem daden;
 
Maer en mochte hem niet scaden.
 
Ysamnes was deen gheheten,
 
Ende eens conincs sone vermeten.
 
Ga naar margenoot+Dimus was des anders name.
120[regelnummer]
Maer hi en achtes niet een brame,
 
So wat si hem moghen doen.
 
Een ander ridder was ghevloen
 
Van den Grieken, hiet Orestes,
 
Die up een roche gheclommen es,
125[regelnummer]
Die voer hi troosten, ende mettienaant.
 
Heeft hi Ysamnesse versien.
 
Dor die borste stac hi hem te hant,
 
Dat hi viel neder in dat sant.
 
Orestes, die wech was ghevloen,
130[regelnummer]
Dedi die wapen ane doen
 
Ende mettien trac hi sijn swaert.
 
Dimuse slouchi ter vaert
 
Sinen aerm af, dat was waer,
 
Ende reetene al te stucken daer.
135[regelnummer]
Agilone verslouch hi mede
 
Ende Elame ter selver stede,
 
Cirifon ooc mede daerna
 
Van den lande van Arabia.aant.
 
Dus vachtmen an die luchter side,
140[regelnummer]
Ende die strijt was herde stide.
[pagina 77]
[p. 77]
 
Maer an die rechter siden vacht
 
Emenidus met groter cracht.
 
Hi sloech * met sinen sweerde,
 
Daer hi den meneghen mede deerde,
145[regelnummer]
Ende stac ooc met spieten.
 
Dien hi gheraecte, hi en condes ghenieten.
 
Metten sweerde so slouch hi
 
Dyaspen, enen ridder hi
 
Eudochiun hi mede scoot
150[regelnummer]
Met enen spiete steendoot.
 
Ga naar margenoot+Hi slouch meneghen ter neder
 
Ende reet dore ende quam weder.
 
Nichanor dede wonder groot.
 
Hi sloech meneghen te doot
155[regelnummer]
Ende maecte die plaetse root van bloet.
 
Mettien dede Eclimus hem ghemoet,
 
Een bacheleer met enen scachte,
 
Scone ende edel van gheslachte,
 
Want hi was van Cyrus gheboren.
160[regelnummer]
Hi reet up Nichanor van voren
 
Ende hi stakene up dien scilt,
 
Dien hi up die side hilt;
 
Maer hi en mochte hem niet ghederen.
 
Nichanor sette hem ter weren
165[regelnummer]
Ende stakene doe vele sciere
 
Mettien spere dor die visiere
 
Dor den nese in bede doghen.
 
Eclimus en const niet ghedogen,
 
Hi en viel neder van den paerde
170[regelnummer]
Voren, al blint up die aerde.
 
Die prince van Ninivee
 
Hi dede vele Grieken wee;
 
Hi vacht harde an Daris side
 
Ende maecte vele Grieken onblide.
175[regelnummer]
Negusar seit men dat hi hiet.
 
Hi scoet meneghen scaerpen spiet.
 
Ooc consti vechten metten swaerde,
[pagina 78]
[p. 78]
 
Mettier gysaermen sloech hi haerde,
 
Alse nu vachti metten ghescotte,
180[regelnummer]
Nu metter aex, ghelijc den Scotte.
 
Helime hadde hi ghescoten dure;
 
Ga naar margenoot+Dorilas haddes quade hure,
 
Dien haddi metten sweerde doot.aant.
 
Armogenes hadde thovet root,
185[regelnummer]
Hi was gheslaghen mettier aex.
 
Dese drie hadden luttel ghemaex
 
Ende alle drie so warent Grieken;aant.
 
Si en dorften hare wonden wieken.
 
Philotas sach daer Negusar,
190[regelnummer]
Die jeghen die Grieken was ghespar;aant.
 
Hi trac sijn sweert ende voer bat naer.
 
Ic sal u segghen over waer,
 
Dat een pyrop diere ende goet
 
Up Negusars helme stoet.
195[regelnummer]
Philotas sloughene van boven,
 
Helm ende steen heeft hi ghecloven.
 
Nochtan die coyfie wederstoet
 
Dien slach, bedi soe was so goet.
 
Doch becochte hi sere den smete -
200[regelnummer]
Dat sweert was van goeder bete -
 
Die luchter hant verloos hi saen,aant.
 
Doe hi den slach waende ontfaen.
 
Negusar hadde luttel ghemaex,
 
Nochtan verhief hi sine aex
205[regelnummer]
Ende soude wreken den slach.
 
Maer Amictus het versach
 
Ende boot sinen scilt daerjeghen,
 
Els ware Philotas doot bleven;
 
Want die aex voer in den scilt,
210[regelnummer]
Daren Amictus voor hem hilt,
 
Tote der middewerde in.
 
Philotas peinsde om sijn ghewin:aant.
 
Daer hi die aex uuttrecken soude,
 
Slouch hi Negusare, alse die boude,
215[regelnummer]
Ga naar margenoot+Althans af die rechter hant,
[pagina 79]
[p. 79]
 
Dat soe neder viel upt sant.
 
Van rouwen comt dicke cracht.
 
Negusar hevet hem bedacht
 
Dat hi onnutte es in orloghe.
220[regelnummer]
Hi stont up enen waghen hoghe
 
Ende waerp hem te ghemoete
 
Rechte vor Iolas voete.
 
Iolas voer up hem ter neder,
 
Ende eer hi mochte upcomen weder,
225[regelnummer]
Was hi dorscoten ende sijn wreen.
 
Negusar ooc, alst hem wel sceen,aant.
 
Was dorscoten met * spieten.
 
Dus moeste hi der doot ghenieten.
 
Alnu was dare so ghevochten,
230[regelnummer]
Dat vele liede becochten,
 
Ende si waren som wel moede.
 
Dat gras was bedect met bloede,
 
Die dode bedecten deerde.
 
In beiden siden hadde met sweerde
235[regelnummer]
Menech man die doot vercoren;aant.
 
Maer die Percen hadden verloren
 
Vele meer liede, dan die Grieken.
 
So dat die lucht begonde rieken,
 
Entie van Percen sijn vermoit,
240[regelnummer]
So dat des stridens hem vernoit.
 
Nochtan so was die scare cleneaant.
 
Van dien Grieken al ghemene;
 
Maer hare coenheit ende hare were
 
Was beter vele dan Daris here.
245[regelnummer]
Die Percen begonden vlien.
 
Ga naar margenoot+Alexander heeft dat versien
 
Ende slouch achter alstie coene,
 
Die alle dinc bestont te doene,
 
Met ere scare van lieden te voet,
250[regelnummer]
Die hem wel in staden stoet.
 
Beide dor ridders ende dor paerde
 
Ende dor scutte ende dor swaerde
 
Sochti des conincs Daris waghen,
[pagina 80]
[p. 80]
 
Want hiene gheerne hadde verslaghen.
255[regelnummer]
Daris broeder Oxateus
 
Sach Alexander comen aldus.
 
Hi sette ene scare ter were
 
Vor sinen broeder jeghen sijn here.
 
Daer was rouwe ende hantgheslach,
260[regelnummer]
Het riep daer ‘owi! owach!’
 
Ane beden siden menech man,
 
Die ic al ghenomen niet en can.
 
Maer die Percen hadden al
 
Van den stride tongheval.
265[regelnummer]
Som hadden si die storte ontwee,
 
Ende dorscoten wasser mee,
 
Som met colven ghesleghen doot.
 
Si laghen van den bloede root;
 
Die een slouch met al den leden,
270[regelnummer]
Ende selc hadde die pine leden,
 
Een ridder stoet an Daris side,
 
Die bekennet was haerde wide
 
Ende hadde witte wapen an.
 
Van Damiette was die man,
275[regelnummer]
Ga naar margenoot+Sijn name was Soroas.
 
Men secht datti die vroetste was
 
Van sterren in Egypten lant,
 
Dien men in dien tiden vant.
 
So wat dinghe soude ghescien,
280[regelnummer]
Dat consti in die sterren sien;
 
Hi wiste wale in waren saken,
 
Welctijt dat coren soude gheraken,aant.
 
Of welctijt diere soude sijn.aant.
 
Hi sach ooc in der sterren scijn,
285[regelnummer]
Wanen so die snee quam,
 
Ende wat den wint maect so gram,
 
Ende wat nature die lentijn
 
Doet groene ende soete sijn.
 
Die dauwes nature wisti ghereet,
290[regelnummer]
Ende waerbi die somer es so heet,
 
Bi wat naturen die wijngaert
[pagina 81]
[p. 81]
 
In dien heerfste sijne rijpheit baert.
 
Ooc wiste hi wel ter cure,
 
Hoe die heerfst heeft droghe nature.aant.
295[regelnummer]
Noch wiste hi wonderlike *aant.
 
Hi kende die hemelsce *
 
Ende ooc die viere elemente
 
Ende al die sterren van dien firmamente.
 
Die sevene hemele kendi wel
300[regelnummer]
Ende wiste bat, dan iemen el,
 
Bi wat naturen ende bi wat dinghen
 
Dat si jeghen den achtenden dringhen:
 
Die hemel, daer die sterren in staen,
 
Doetse met hem westwaert gaen;
305[regelnummer]
Nochtan wille hare vaert
 
Alle wege ten oosten waert;aant.
 
Hi wiste wel, hoe meneghen graet
 
Die hemel van der eerden staet.
 
Die zodiaken kendi wel
310[regelnummer]
Ga naar margenoot+Ende wiste bat dan iemen el,
 
Waerbi ooc twalef tekine staen,
 
Daer die planeten onder gaen.
 
Die sterren die hier boven liden,
 
Die wi sien te haren tiden,
315[regelnummer]
Ende die ooc onder ons staen,
 
Die noit man en sach sonder waen,
 
Al haren ganc ende hare nature
 
Wisti herde wel ter cure.
 
Al die uren consti sien,
320[regelnummer]
Ende watter in soude ghescien.
 
Dat ic u telle, dat is clene;
 
Maer hi kendet al ghemene,
 
So wat so an den hemel staet,
 
Cort ende lanc, goet ende quaet.
325[regelnummer]
Soroas hadde versien
 
Dat hem soude ghescien,
 
Dat hi emmer soude sterven
 
Ende die better doot verwerven
[pagina 82]
[p. 82]
 
In dien strijt, dien men daer vacht.
330[regelnummer]
Des was hi haerde wel bedacht,
 
Want die sterren sonder waen
 
Dadent hem haerde wel verstaen.
 
Hi begheerde dattene Alexander
 
Soude doden ende gheen ander,
335[regelnummer]
Want het dochtem wesen ere,
 
Storve hi van alsulken here.
 
Hi begheerde sere die doot,
 
Entaer die strijt was haerde groot
 
Quam hi hem neven up enen waghen -aant.
340[regelnummer]
Ende brochte meneghen spiet ghedraghen.
 
Hi scoot dien coninc up dien scilt,
 
Daer hi vor den waghen hilt.
 
Ga naar margenoot+Hi scoot up hem meneghen spiet;
 
Ende dat en ghenoechdem niet,
345[regelnummer]
Hi en verspraken ooc aldus:
 
‘Ja en was Neptanabus
 
Dijn vader ende niemen el,
 
Dat weetmen vor waereit wel,
 
Ende hi wan di lachterlike,
350[regelnummer]
Du bes een bastaert sekerlike.
 
Wat slaestu aldus sonder were
 
Dat crancste volc van den here?
 
Com hare, oftu bes so coene,
 
Dattuut dars bestaen te doene.
355[regelnummer]
Ic bem een ridder coene ende goet
 
Ic bem van seven aerten vroet,aant.
 
Ic bem die beste astronomien,
 
Die noit in lant was ghesien.’
 
Alse Alexander dat heeft ghehoort,
360[regelnummer]
Hi en toornede hem niet om dese woort,
 
Maer hem wonderde, dat sulc een hereaant.
 
Die doot begheerde also sere.
[pagina 83]
[p. 83]
 
Goetlike so antwoorde hi:
 
‘Owi aerme, wat eest dat ic sie?
365[regelnummer]
Soete vrient, laet dine tale.
 
Twi wiltu breken dedele sale,
 
Daer die wijsheit binnen es?
 
Des wes seker ende ghewes,aant.
 
Dat mijn sweert nemmermeer en snijt
370[regelnummer]
Dine hersene, daer so vele toe tijt.
 
Du bes in die werelt goet.
 
Wat grooter lede eest, datti doet
 
Die helle hebben dus vercoren,
 
Daer alle wijsheit in es verloren?’
375[regelnummer]
Dus sprac hi; maer Soroas,
 
Ga naar margenoot+Die emmer in den wille wasaant.
 
Dat hi van hem sterven woude
 
Spranc van den waghen alstie boude
 
Ende sloech den coninc in sijn die.
380[regelnummer]
Een luttelkijn vergramde hi,
 
Maer hi liet den ridder staen,
 
Want hien niet en woude slaen.
 
Dus bedwanc hi sinen moet.
 
Maer Meleager, die bi hem stoet,
385[regelnummer]
Slouch hem af bede sine been.
 
Doe viel daer der bester een
 
Onder die voete in dat gras,
 
Dat haerde grote scade was.
 
Doe Soroas dus was versleghen,
390[regelnummer]
Vlo daer menich coene deghen,
 
Entie scaren woorden testoort.
 
Die Grieken voeren voort,
 
Ende al die vrese van den stride
 
Quam an des conincs Daris side.
395[regelnummer]
Al es Daris staerc ende coene,
 
Wat raedi hem nochtan te doene?
 
Hi en mach niet sonder waenaant.
 
Sonder hulpe die pine bestaen,
 
Ende hi en sach van al den heren
400[regelnummer]
Totem niemen weder keren.
 
Ooc sachi wale, wat die Grieken daden:
[pagina 84]
[p. 84]
 
Berch ende dal al overbadenaant.
 
Metten bloede, ja hi sach
 
Tusschen die peerde, aldaer hi lach
405[regelnummer]
Sinen waghenare sonder hooft.
 
Hi was in twivel, des ghelooft,
 
Weder hi hem woude laten vaen,
 
So sterven, so die vlucht bestaen.
 
Ga naar margenoot+Doe hi dus in twivel was,
410[regelnummer]
Scoot enen spiet Perdicas
 
Ende gheraectene int hovet.
 
Doe waert hi also verdovet,
 
Dat hi ter aerden neder tumede
 
Entien riken waghen rumede.
415[regelnummer]
Hi en sette hem nemeer ter were,
 
Hi maecte hem vaste uten here.
 
Daer mochte men enen coninc sien
 
Haerde onedelike vlien,
 
Die te voren wale sere vacht
420[regelnummer]
Met woorden, sonder ander cracht
 
Ende maecte hem so bout.
 
Hi vlo met al siere ghewout
 
Al te voete metter vaert,
 
Totien dat hem sende een paert
425[regelnummer]
Een riddere, die hiet Ausoen.
 
Ter vlucht begonste hi hem doen,
 
Daer hi wiste die Eufrate.
 
Hi voer henen siere strate
 
Te Babilonien in die stede.
430[regelnummer]
Hem volchde menich prince mede.
 
Macheus hoorde die niemare
 
Dat Daris ontreden ware
 
Ende hi hem hadde ghedaen ter vlucht.
 
Althans hadde hi grote vrucht,
435[regelnummer]
Die te voren sonder waen
 
Meneghe coenheit hadde ghedaen
[pagina 85]
[p. 85]
 
Ende ooc noch met siere cracht
 
Jeghen die Grieken sere vacht.
 
Hi ghinc vlien al dat hi mochte,
440[regelnummer]
Ende al dat here, dat hi brochte,
 
Ridderen knapen ende baroene
 
Ga naar margenoot+En scaemden hem niet ter vlucht te doene.aant.
 
Ende et es recht ende nature,
 
Alst hooft heeft quade aventure,
445[regelnummer]
Dat al die lede sijn tongemake.
 
Alse die herde es onder die brake,aant.
 
So sijn die scaep verbeten saen.
 
Hierbi machmen wel verstaen,
 
Als hare here was ghevloen,
450[regelnummer]
Moesten sijt ooc mede doen.
 
Doe sloechmense doot van bachten,
 
Si en mochtens hem niet ghewachten.
 
Die niet en woude dor sijn lant
 
Hem weren jeghen sinen viant,
455[regelnummer]
Die moeste al vliende tlijf verliesen
 
Ende een scandelike doot verkiesen.
 
Nu sijn die Grieken alle moede.
 
Si vaechden haer swaert van den bloede,
 
Ende Alexander hi gheboot,
460[regelnummer]
Datmen niemen en sla te doot.
 
Hi hietse toten rove vaen
 
Ende ooc ten scatte gaen
 
Ende laden hem met goude.
 
Het was in enen donkeren woude,
465[regelnummer]
Daer die kemele metten bulen
 
Ende daertoe haerde vele mulen
 
Stoeden gheladen metten scatte.
 
Alexander hi wiste al datte
 
Ende voer aldare metter spoet
470[regelnummer]
Ende deelde ghelijc dat goet.
 
Men loet peerde ende waghen,
 
Also vele alsi mochten draghen.
 
Daer waert sat die vrecke man.
 
Men vult die sacke ende dat men can;
[pagina 86]
[p. 86]
475[regelnummer]
Ga naar margenoot+Si werper in al dat si vinden,
 
So vol waersi, men en mochtse binden.
 
Nochtan dat si so moede waren,
 
En mochten sijs niet ontbaren,
 
Si en vulden haer cousen ende haer broeke
480[regelnummer]
Hare boesemspleten entie doeke.aant.
 
So vele hadden sijs gheladen,
 
Si en constent ghedraghen no bestaden.
 
Daerna ghinghen die keytive
 
Ende vercrachten die scone wive,
485[regelnummer]
Die comen waren metten here.
 
Si mochtent wel doen sonder were.
 
Nuscen ende goudine ringhe,aant.
 
Hechsele ende alrande dinghe,
 
Dattie vrouwen scone maect,
490[regelnummer]
Al hebben sijt te hem ghesaect.aant.
 
Nochtan dor al dat dit ghesciede,
 
Algader Daris maisniede,
 
Moeder suster ende wijf
 
Kinder, knapen ende joncwijf
495[regelnummer]
Bleven algader in hare ere.
 
Al dat goet, min ende mere,
 
Vergulde waghene ende cierheit
 
Bleef hem al, ende so ghereit
 
Waren si ghevoert in prisoene
500[regelnummer]
In die griexe pauwelioene.
 
Daris moeder dedi sulke ere,
 
Als oft sijn moeder ware, of mere.
 
Suster hiet hi Daris vrouwe
 
Ende siere suster hiet hi joncvrouwe;
505[regelnummer]
Daris kint hilt hi alse sone;
 
Ga naar margenoot+Dies was hi altoos ghewone.
 
Dat kint was van seven jaren.
 
So goedertieren was hi te waren
 
Ende so hovesch in siere joocht.
510[regelnummer]
Ware hi bleven in der doocht,
 
So en weetic in mine ghedochte
[pagina 87]
[p. 87]
 
Saken diemen hem lachteren mochte,
 
Alse an enen heidenen man.aant.
 
Maer doe hi die rijcheit ghewan
515[regelnummer]
Beide van Percen ende van Meden
 
Ende van al den riken steden,
 
Doe verkeerde sijn hoofsce sin.
 
Die weeldecheit ent groote ghewin
 
Daden hem dorperheit verkiesen
520[regelnummer]
Ende sijn hovescheit verliesen.
 
Rijcheit ende die aventure
 
Daden verkeren sijn nature.
 
Bedi die eer sine viande
 
So hoveschlec hadde in sine hande,
525[regelnummer]
Hi waert daerna sinen vrienden,
 
Die alre dogheden verdienden,
 
So wreet dat hise slouch te doot.
 
Dat was ene mesdaet groot.
 
Hi waende dat al ware goet
530[regelnummer]
Wat so hem stont in sinen moet.
 
Bedi seidi al openbare
 
Dat Jupiter sijn vader ware
 
Ende hiet dat mens gheloven sonde.
 
Dat dede rijcheit van den goude.
535[regelnummer]
Hi hadde cure van den wensche;
 
Hem verdroot dat hi was mensche;
 
Nochtan dat hi die hoochste was,
 
Daer noit man af in boeke las.
 
Ga naar margenoot+Hier binnen riep hi Permenioene
540[regelnummer]
Ende gheboot hem te doene
 
Dat hi te Damasch soude varen
 
Om den scat met sinen scaren,
 
Die daer Daris hadde brocht.
 
Maer die soudaen hadde ghedocht
545[regelnummer]
Daer te voren dat hi die stede
 
Ende ooc al den scat daermede
 
Alexandere up gheven soude.
[pagina 88]
[p. 88]
 
Bedi trac hi alstie boude
 
Met sinen volc uter stede,
550[regelnummer]
Om dat hi waende daermede
 
Alexander succurreren
 
Ende sijns heren cracht verweren;
 
*
 
Daerre so menech dusent bleef,
 
Dat noit man tghetal bescreef.
555[regelnummer]
Eer hi hem noit bekinnen dede,
 
Was hi daer verslaghen mede.aant.aant.
 
Dus was ghehaelt in die stat
 
Al sonder were al die scat.
 
Dit es allene die troost
560[regelnummer]
Die Daris drouve herte verloost
 
Van al den scade dien hi nam,
 
Doe hem die niemare quam,
 
Dattie verrader doot ware
 
Ende versleghen in die eerste scare,
565[regelnummer]
Die valsche soudan van Damasch.
 
Voorwaert meer so waert hi rasch
 
Ende prijsde sere daventure
 
Dat soe somwile ter cure
 
Den quaden sine quaetheit loont
570[regelnummer]
Ende dat soe nieman en bescoont.aant.
 
Aldus vergat hi sinen rouwe
 
Om des soudaens onghetrouwe,aant.
 
Al was hem sulke scade ghesciet.
 
Ga naar margenoot+Ens niet so quaet, et en dooch iet.
575[regelnummer]
Alexander hadde begraven
 
Die heren met groter haven,aant.
 
Die in den strijt waren versleghen;
 
(Dies woudi tallen stonden pleghen,
 
Dat hise groef na haerre weerden.)
580[regelnummer]
Bin achte daghen brochtmense ter eerden;aant.
 
Ende hi voerde dat here voort
 
Tote Saiet, ter ouder poort.
 
Fenise hieten die lantsliede.
 
Hi dwancse al sonder miedeaant.
[pagina 89]
[p. 89]
585[regelnummer]
Dat si hem waren onderdaen;
 
Dus en woude hiere ghenen slaen.
 
Alse Saiet was ghegaen in hant
 
Entie Fenise ende al dat lant,
 
Doe seinde die coninc boden voort
590[regelnummer]
Tote Tyren in die goede poort,
 
Daer Appollonis in was hereaant.
 
Gheweldich ende met groter ere.
 
Hi ontboot hem, of si wouden,
 
Dat si hem beraden souden,
595[regelnummer]
Weder si hem wouden ontfaen,
 
So met stride wederstaen.
 
Onweert hadden si die boden;
 
Bedi daden sise doden.
 
So dat verhoort Macedo;
600[regelnummer]
Hi was der orloghen wel vro,
 
Maer sere rouwen hem die liede;
 
Hi peinsde, dat si om ghene miede
 
Jeghen hem en mochten versoenen.
 
Hi liet die poort van Cydoenen
605[regelnummer]
Ga naar margenoot+Ende voer voort te Tyren waert.
 
Die poorters vant hi onvervaert
 
Ende ghevest met enen mure
 
Ghetornet ende begraven ter cure
 
Ende meneghen man staende ten tinne.aant.
610[regelnummer]
Blide was hi in sinen sinne,
 
Dat hi daer vechten soude seghe;
 
Dies was hi seker alle weghe.
 
Hi besach die poorte van bi.
 
Daer stont menich deghen vri
615[regelnummer]
Wel ghewapent na hare maniere,
 
Ende menich toren staerc ende diere.
 
Verhort waren die canteleaant.
 
Jeghen tribuke ende magnele.
 
Daer stelde men meneghen pederiere.
620[regelnummer]
Die van binnen behinghen sciere
 
Die mure met planken ende met scilden,
 
Die die woorpe wel onthilden.
 
Met slingheren street men vele daer
[pagina 90]
[p. 90]
 
Ende met boghen, dat was waer.
625[regelnummer]
So langhe vachtmen vor die stede,
 
Datmen daer meneghen steerven dede.
 
Nochtan en mochtmense niet winnen,
 
So grote were was van binnen.
 
Want si daden die were so groot,aant.
630[regelnummer]
Dat si dusent heren sloeghen doot.
 
Die stede stont bi der see;
 
Daer dedemen den lieden wee
 
Met scepen, daer men mede vacht
 
Up die poort met groter cracht,
635[regelnummer]
Ende te lande vachtmen mede
 
Te paerde ende te voete up die stede,
 
Bede bi daghe ende bi nachte,
 
Ende men brac den muur met crachte.
 
Al dat volc slouch men te doot,
640[regelnummer]
Ga naar margenoot+Jonc ende out, clene ende groot,
 
Enghere ghenaden en woudemen pleghen,
 
Want si die boden hadden versleghen.
 
Hier omme dede die coninc verslaen
 
Al dat men daer mochte begaen,
645[regelnummer]
Sonder die in kerken vloen
 
En woude hi gheen quaet doen.
 
Daer was haerde groot ghecrac,
 
Doe men die edel stede ontstac
 
Onder wint met griexen viere.aant.
650[regelnummer]
Die brant was groot ende onghehiere.
 
Die vrouwen riepen lude met wene,
 
Het verbrande al groot ende clene.
 
Maer Appolonis hi ontghinc
 
Doe tfolc al die doot ontfinc.
655[regelnummer]
Daer was die doot menegherande:
 
Some liepen si in die brande,
 
Alsi wouden ontflien den slaghen,
 
Som si ooc dat vier ontsaghen
 
Ende lieten hem met sweerden slaen.
660[regelnummer]
Die dit ooc bede wouden ontgaen
 
Si lieten hem vallen in die see.
[pagina 91]
[p. 91]
 
Dus was daer meneghen vele wee.
 
Som bleven si onder der maisieren.
 
Dus waren die dode van manieren.
665[regelnummer]
Ooc wasser vele in waren dinghen,
 
Die hem ooc met stricken hinghen.
 
Sulke waren ooc van dien
 
Die altoos niet en wouden vlien,
 
Want het dochte hem wesen scande.
670[regelnummer]
Si wouden dor die ere van den lande
 
Werender hant haer lijf verliesen
 
Ende een eerlec inde kiesen.
 
Men slouchse doot, ende si sloughen,
 
Dit dochte hem alre beste ghevoughen.
675[regelnummer]
Ga naar margenoot+Het dochte mi sijn die scoonste doot,
 
Bedi si haddens ere vele groot.
 
Aldus was die edel poort
 
Tyren algader ghestoort.
 
Dus es gheslicht menich tor,
680[regelnummer]
Die wilen maecte Agenor
 
Ende Tyren ierst die name gaf.
 
Wi vinden wel ghescreven daeraf,
 
Dat te Tyren, in die goede poort,
 
Eerst griexe letteren waren ghehoort;
685[regelnummer]
Bedi Agenor hadde enen sone,
 
Hiet Cadmus, dat was die gone,
 
Die griexe letteren eerst visierde,
 
Daer hi die werelt met versierde.
 
Dit weetmen wel dat waer es.
690[regelnummer]
Entie prophete Moyses
 
Hi vant ebreusce litteren teerst;
 
Dus was die wijsheit ghemeerst.
 
Carmentis, ene maghet fijn,
 
Vant eerst letteren in latijn.
695[regelnummer]
Te voren, eer Tyren was ghemaect,
 
So was tfolc al ongheraect,
 
Ende so luttel van vroeden lieden:
 
Woude ieman anderen iet ontbieden,
 
Wildi een paert, hi screef een paert
[pagina 92]
[p. 92]
700[regelnummer]
Ende sendet ooc dan ter vaert;
 
Woudi iet el, hi screef des ghelike.aant.
 
Dus was die sede in eertrike.
 
Nu es Tyren ghedestrueert
 
Tfolc verslaghen, tgoet verteert.
705[regelnummer]
Te voren en const noit man ghewinnen.
 
Ga naar margenoot+Nu doe ic u die waerheit kinnen,
 
Dat soe es ghevest weder,aant.
 
Al was soe ghewoorpen neder,
 
Ende soe heet Surs heden den daghe,aant.
710[regelnummer]
Dat en es altoos enghene saghe.
 
Al was soe heidijn doe te tiden,
 
Soe es kerstijn woorden siden.
 
Daer dede sider wel groten staetaant.aant.
 
Die edel markijs van Monfraet
715[regelnummer]
Entie here van Tabarie.
 
Dat se god ghebenedie!
 
Si scoffeerden ooc Saladine
 
Ende ooc die ghesellen sine.
 
Doe Tyren dus was testoort,
720[regelnummer]
Doe voer Alexander voort
 
Haestelike te Jherusalem,
 
Dat eerstwerf hiet Salem.
 
Noes sone, Sem die rike,
 
Die eerste coninc van eerderike
725[regelnummer]
Ende ooc die eerste pape mede,
 
Leestmen datse eerst maken dede.
 
Salem hiet hise ende woonde daer
 
Meneghen dach ende menech jaer.
 
Melchisedech hiet hi ooc mede,
730[regelnummer]
Ende al die coninghe vander stede
 
Hieten langhe wile na hem.
 
Ende sider hiet Jherusalem
 
Die coninc David, doe hijt wan
 
Up dat volc van Chanaan.aant.
735[regelnummer]
Nu heeft Alexander bracht
 
Groot here al daer ende heeft ghedacht,
 
Dat hi die poort sal ontsteken
 
Ende dan ons heren kerke breken,
[pagina 93]
[p. 93]
 
Ga naar margenoot+Daer die Joden sesse ende viertich jaer
740[regelnummer]
Over wrachten, dat es waer,
 
Eer sise mochten vol maken.
 
Dit lesemen in waren saken.
 
Doe hi was in dit ghedochte
 
Enti die poort met crachten sochte,
745[regelnummer]
Quam die patriarke voort,
 
Die woonde in die heileghe poort,
 
Met al den papen, die daer waren,
 
In diere ghelike, in diere ghebaren,
 
Dat Alexander onsen here
750[regelnummer]
Ghecleet sach, no min no mere,
 
Dan als een bisscop es ghecleet,
 
Also alst in dien eersten boeke steet,
 
Dat Alexander, daer hi lach,
 
Ons heren figure sach
755[regelnummer]
Over twee jaer hier te voren,
 
Eer hi Teben dede te storen.
 
Ten eersten dattien Macedo
 
Sach, was hi haerde vro
 
Ende bete neder up die aerde
760[regelnummer]
Ootmoedelike van sinen paerde.
 
Over sine knie hi neder seech
 
Ende mettien hoofde hi hem neech.
 
Daer en was ridder noch baroen,
 
Hi en moeste ooc also doen.
765[regelnummer]
Dien ridders wonderde uter maten,
 
Dat hi hem woude so ghematen,
 
Wanti was van hoghen sede.
 
Si vraechden hem, waerom hijt dede?
 
Hi seide ‘dese hevet mi ghegheven
770[regelnummer]
Al mine macht ende mijn leven,
 
Die mi ooc mede gheven sal
 
Ga naar margenoot+Onder mi die werelt al.’
 
Hi liet al tfolc buten die stede
 
Sonder al luttel, die hi dede
775[regelnummer]
Met hem varen in die poort.
 
Hi mercte al wat daer behoort
 
Ende hoemen dare diende gode.
[pagina 94]
[p. 94]
 
Hi offerde na die ghebode
 
Dat hem die patriaerke seide
780[regelnummer]
Selver, gout ende chierheide
 
Ende gafse van allen chense vri.
 
Dese doocht die dede hi
 
Den Joden dore onsen here.
 
Daeran dedi gode grote ere.
785[regelnummer]
Si bleven ooc ghevrijet aldus
 
Toter tijt, dat die here Antiocus,
 
Die ooc Epiphanes hiet,
 
Den Joden dede groot verdriet.
 
Dat es bi anderhalf hondert jaer;
790[regelnummer]
Dit weet men wale dat es waer.
 
Doe ghinc verre die niemare
 
Dat ment doe seide al openbare
 
Int gheberchte van Caspi,
 
Die leghen int lant van Endi.
795[regelnummer]
Daer was dat volc van Israhel,
 
Dat diende gode wilen wel
 
Van Salmanassare verdreven,
 
Die coninc was al sijn leven
 
Int lant van Asiria.
800[regelnummer]
Hi hadde verre ende na
 
Tfolc van Israhel ghevaen
 
Ende hadt in dit lant ghedaen,
 
Dat met beerghen was besloten.
 
Daer waren si met haren roten,
805[regelnummer]
Si en mochten uut maer tenen gate.
 
Doe si hoorden van derre bate,
 
Ga naar margenoot+Die Alexander den Joden dede,
 
Doe sinden si ooc boden mede
 
Tote Alexandere, die bem baden
810[regelnummer]
Dat hi hem dede ghenaden
 
Ende hise dade uten prisoene,
 
Want si hoorden ten joetscen doene.
 
Alexander hi dede doe vraghen,
 
Wie si waren ende wies si plaghen.
815[regelnummer]
Doe seidemen weder ghereit,
[pagina 95]
[p. 95]
 
Dat se dor haer grote quaetheit
 
Onse here plaghen liet,
 
Want si up gode en achten niet;
 
Diese ute alre pinen brochte.
820[regelnummer]
Bedi becochten sijt dus onsochte.
 
Bedi voer Alexander al daer.
 
Ic segghe u dat al over waer,
 
Dat hi dat gat vermuren dede.
 
Doe docht hem grote pijnlichede,
825[regelnummer]
Want dat gat was haerde wijt.
 
Hi bat gode ter selver tijt,
 
Of hi die israhelsce roten
 
Daerinne woude hebben besloten,
 
Dat hi die beerghe bi siere ghenade
830[regelnummer]
Tegader beide comen dade.
 
God ghehoorde sijn ghebede,
 
Want hi dat gat verhelen dede.
 
Daer sijn si binnen noch ghevaen,
 
Tiene gheslachten sonder waen
835[regelnummer]
Ende een half ooc daer mede.
 
Ocht onse here so vele dede
 
Door enen heidinen man,
 
So segghic dat hi soude dan
 
Doen dore eens Kerstijns bede
840[regelnummer]
Ga naar margenoot+Vele meer wonderlichede.
 
Drie hondert jaer dertich ende een,
 
Dat en es loghene engheen,
 
Drouch Alexander crone te voren,
 
Eer Jhesus Christus waert gheboren.
845[regelnummer]
Daeromme eest also ghesciet
 
Dat hi gode en kende niet.
 
Van Jherusalem ghereide sine vaert
 
Alexander te Gazen waert,
 
Daer wilen Samson was beseten
850[regelnummer]
Van meneghen Philistee vermeten.
 
Men leest dat hi die poorten nam
 
Ende up enen berch ooc clam.
 
Het was een vercoren stede;
 
So ghetrouwe was soe mede
[pagina 96]
[p. 96]
855[regelnummer]
Darise, haren eersten here,
 
Dat si om min no om mere
 
Enwouden Alexander ontfaen
 
Ende gheloveden sonder waen,
 
Dat si dore hare ghetrouwechede
860[regelnummer]
Behouden souden hare stede.
 
Hi beleide die poorte al omme
 
Met ere haerde groter somme
 
Ende street daer met groten nide.
 
Men sloegher vele an elke side.
865[regelnummer]
Mettien dat men street aldus
 
Quam een van binnen, hiet Becus,
 
Ende waende den coninc doot slaen.
 
Hi quam rechte of hi ghevaen,
 
Hem den coninc woude gheven
870[regelnummer]
Ende uter poort ware verdreven.
 
Doe hi den coninc bi was comen
 
Woudi hem tlijf hebben ghenomen.aant.
 
Ga naar margenoot+Bindien scilde hilt hi tswaert
 
Ende reet ten coninc waert,
875[regelnummer]
Met crachte sloech hi hem upt hooft.
 
Hi hadden doot, des ghelooft,
 
Maer daventure weder stoet,
 
Die hem dicke badde ghehoet.
 
Bedi en haddi niet die macht,
880[regelnummer]
Datti den slach hadde volbracht.
 
Alexander sloech te hant
 
Becuse af die rechter hant.
 
Des hadde Becus groten toren,
 
Alse hi die hant hadde verloren.
885[regelnummer]
Metter ander stac hi den here
 
In die luchter scoudere sere.
 
Ende doe waert die coninc ghewont
 
Met enen steen ter selver stont
 
In die scene van den bene.
890[regelnummer]
Daeromme gaf hi haerde clene.
 
Becuse sloechi sonder waen
 
Ende dede dat hi hadde bestaen:aant.
 
Hi dorbrac die staerke scaren.
[pagina 97]
[p. 97]
 
Die ghene, die in die stede waren,
895[regelnummer]
Gaven up die goede stede
 
Behouden lijf ende lede.aant.
 
Doe Alexander, die blide man,
 
Die stat van Gazen aldus wan,
 
Setti sine cure daerin,
900[regelnummer]
Sulke alsi vant in sinen sin.
 
Doe voer hi te Egypten waert.
 
Al dat lant was so vervaertaant.
 
Van den staerken griexen here,
 
Dat si up gaven sonder were
905[regelnummer]
Altenen gader haer conincrike.
 
Ga naar margenoot+Doe deet di coninc cortelike
 
Na sinen wille besetten algader,
 
Want hi seide het was, sijns vader,
 
Bedi waert sijn van rechter ure,
910[regelnummer]
Ende hi besetter in sine cure.
 
Daer vant hi een scone beelde
 
Ghemaect na den edelen heelde
 
Neptanabuse, sinen vader,
 
Van brunen maerbersteen algader.
915[regelnummer]
Doe hi wiste, wies beelde twas,
 
Verhoghede hi sere das;
 
Hi cusset ende hi helset mede.
 
Ooc sprac hi ter selver stede:
 
‘Vader, du bes mi willecome,
920[regelnummer]
Wient si scade ofte vrome.’
 
Daer dedi maken ene stede,
 
Die hi Alexandrien heten dede.
 
Daer groef hi den prophete ons heren,
 
Jeremien met groter eren.
925[regelnummer]
Sider dat hine graven dede,
 
En quam serpent engheen in die stede.
 
Daer hadder te voren so vele ghewesen,
 
Dat nieman cume en conste ghenesen.
 
Mettien reet hi sine vaert
930[regelnummer]
Met haesten te Lybien waert,
 
Dat een wonderlijc lant es.
 
Sijt des seker ende ghewes:
[pagina 98]
[p. 98]
 
Het es so heet bi naturen,
 
Datter niemen en mach gheduren,
935[regelnummer]
Ende het leghet in Affrike
 
Int westeinde van eertrike.
 
Lybien dat es een arem lant,
 
Gras no coren wast int sant.
 
Ga naar margenoot+Daer es menich staerk woorm.
940[regelnummer]
Welctijt dat es een stoorm,
 
So vlieghet tlant in die ghebare,
 
Ocht in die wilde see ware.
 
Daer en vallet dau no reen,
 
Rijm no snee altoos engheen.
945[regelnummer]
Daer en es beke, noch riviere,
 
Noch water in neghere maniere,
 
Sonder een fonteine, dat es waer.
 
Ne maer een bosch es aldaer;
 
Ander boom, verre no na,
950[regelnummer]
So en es int lant van Libia.
 
In den bosch es ene kerke
 
Van haerde dieren ghewerke,
 
Daer Jupiters beelde in staet.
 
Die coninc vant in sinen raet
955[regelnummer]
Dat hire woude doen sine ghebede
 
Ende bidden hem dat hi hem sede,
 
Wie sijn gherechte vader ware,
 
Want hi en wistes niet openbare.
 
Ooc woudi weten sonder waen,
960[regelnummer]
Hoet hem in stride soude vergaen.
 
Hi seinde sine boden te voren,
 
Die hi uut hadde vercoren,
 
Enten pape groot goet te waren.
 
Selve quam hi na ghevaren
965[regelnummer]
Met ere mateliker scaren,aant.
 
Die staercste, die int here waren.
 
Teerst dat si voeren binden sandeaant.
 
Ende si waren buten eylande,
 
Braken die baren also hoghe,aant.
[pagina 99]
[p. 99]
970[regelnummer]
Vanden sande, al waest droghe,
 
Ga naar margenoot+Alse ocht ware in die gherume see.aant.
 
Daer hadde menich vele wee,
 
Die versmoorden inden sande.
 
Si en vonden in den lande
975[regelnummer]
Noch voetspor, noch enich lant,aant.
 
Noch gras, noch beemt, els niet dan sant.
 
Viere daghe ende viere nachte
 
Reet die coninc dus onsachte,
 
Eer hi Amons busch vernam,
980[regelnummer]
Ende in Jupiters kerke quam,
 
Daer hi van der fonteinen dranc,
 
Daer af te tellene es haerde lanc.
 
Soe es lau ter sonnen upganghe.
 
Dat duurt daer also langhe
985[regelnummer]
Toten middaghe; dan es soe so cout,
 
Dat ghijs cume gheloven sout.
 
So welken tijt die sonne es neder,
 
So es soe lau woorden weder.
 
So heet es soe up die minnacht,
990[regelnummer]
Dat wallet van groter cracht.
 
So et naerre den daghe gaet,
 
So soe meer coelheit ontfaet.
 
Dit es een wonderlike nature.
 
Het waert den Grieken sere te sure,
995[regelnummer]
Eer si dronken vander fonteine,
 
Die claer was ende haerde reine.
 
Als Alexander hade ghedronken,
 
Ende sijn hette was ghesonken,
 
Ghinc hi in den monster staen
1000[regelnummer]
Voor Jupiters ghebeelde saen.aant.
 
Die afgod seide al openbare
 
Dat Jupiter sijn vader ware.
 
Maer die duvel can wel lieghen,
 
Alse hi den minsche wille bedrieghen;
1005[regelnummer]
Hi seide dat hi in ghenen strijt
 
Sterven soude in eneghen tijt.
 
Hieromme was die coninc blide
[pagina 100]
[p. 100]
 
Ende keerde weder over side
 
Mettien selven, die ontfaren
1010[regelnummer]
Uten heten lande waren.
 
Want daer versmoorde menich man.
 
Te Damiette quam hi an.
 
Hi hadde ghere van Libia
 
Te vaerne in Etiopia,
1015[regelnummer]
Dat es der swarter more lant,
 
Ende danen woudi altehant
 
Varen in Mennoens conincrike,
 
Dat es toostinde van eertrike.aant.
 
Maer hem quam een niemare,
1020[regelnummer]
Dattie coninc Daris ware
 
Anderwerf ghereet te wighe
 
Met groten ghere ende met prighe.
 
Dus moet sijn wille bliven al,
 
Eist dat hi prijs bejaghen sal.
1025[regelnummer]
Hier binnen dat Alexander wan
 
Saiette, Tiren ende al haer man,
 
Jherusalem ende Gasa mede
 
Ende in Egypten meneghe stede,
 
Hondert dusent bi ghetale,aant.
1030[regelnummer]
Ghevest uter maten wale,
 
Doe ghereide Daris echt sijn here,aant.
 
Want hi hem woude doen ter were
 
Al durenture sijn conincrike.
 
Al dat volc van eertrike
1035[regelnummer]
Dochte ten here te gader comen.
 
Ga naar margenoot+Dat ghetal en canic niet ghenomen,
 
Bedi, dat secht mi mijn waen,
 
Die sterren, die an dien hemel staen,
 
Waren te tellene also goet.
1040[regelnummer]
Si scaemdens hem in haren moet
 
Dat there ere verwonnen was.
 
Ooc hadden si achtinghe das,aant.
 
Dat si souden vechten seghe.
 
Alle de liede vloen enweghe,aant.
1045[regelnummer]
Ridders, doorpers ende baroene,
 
Knapen ende serianten coene.
[pagina 101]
[p. 101]
 
Men liet die lande woeste bliven,
 
Beide van knapen ende van wiven.
 
Men spien die ossen in die waghen,
1050[regelnummer]
Die die wapen souden draghen.
 
Up buffele quam tfolc ghevaren
 
Ende ooc up kemele te waren,
 
Up dromedaers ende olifante
 
Quamen die ridders ende seriante.
1055[regelnummer]
Die olifante droeghen castele,
 
Ende daer stoeden up cantele.
 
Si ghinghen in dier ghebare,
 
Alse ocht een maisiere ware.
 
Ende ridders waerre binnen
1060[regelnummer]
Wel ghewapent toten tinnen.
 
Cerces, die machtighe man,
 
Die wilen tlant van Grieken wan
 
Enten berch van Cisia,
 
Die der see was haerde na,
1065[regelnummer]
Slichten dede in die see,
 
Ende noch dedi wonders mee:
 
Doe hi van der see die helt
 
Ghevult hadde met ghewelt,
 
Daerna dedi haerde saen
1070[regelnummer]
Met scepen dander helt overslaen:
 
Ga naar margenoot+Dore al dat hem dit ghesciede,
 
Nochtan hadde Daris meere liede.
 
Menelaus ooc van Grieken,
 
Die wilen Troien dede smieken,aant.
1075[regelnummer]
Ende sijn broeder Agamemnoen,
 
Aiax ende menich coene baroen,
 
Doe si in een eylant laghen,
 
Dat Aulis hetet nu bi daghen,
 
Ende tote hem quamen ghelopen
1080[regelnummer]
Al die liede van Europen -
 
So vele volx hadden si te waren,
 
Alsi ten scepen souden varen,
 
Dat sijt ghescepen niet en mochten.
 
Nochtan leestmen dat si brochten
[pagina 102]
[p. 102]
1085[regelnummer]
So vele scepe, dat dat mere
 
Te nauwe was dien sciphere.
 
Al dat volc, dats groot roem,
 
Was vergadert, om een hoerdoem
 
Te wrekene up Parise van Troien.
1090[regelnummer]
Dies mochte dien meneghen vernoien.
 
Nochtan hadde Daris liede mee
 
Dan si daden, dese twee,aant.
 
Die hier vore ghenoemet waren.
 
Dies moghen die Grieken hem vervaren.
1095[regelnummer]
Doe wonderes uter maten sere
 
Alexander, den groten here,
 
Alsi hoorde die niemare.
 
Hi waende dat dat volc ware
 
Uter eerden al weder comen,
1100[regelnummer]
Dien hi dlijf hadde ghenomen
 
In dien strijt die leden was,
 
Ga naar margenoot+Alsmen hier te voren las.
 
Also groot wonder haddi des,
 
Alse wilen hadde Hercules,
1105[regelnummer]
Doe hi Antheus hadde ter neder,aant.
 
Ende meerre ende staerker up stont weder,
 
Dan hi was, eer hi neder vel.
 
Doe Hercules dat wiste wel,
 
Hief hine boven in die lucht
1110[regelnummer]
Ende sprac ‘di en helpt gheen vlucht,aant.
 
En moetstu niet up daerde sterven,
 
Hier moetstu die doot verwerven.’
 
Hercules slouch een serpent,
 
Dat menich hoot al omtrent
1115[regelnummer]
Hadde up sinen buke staende.
 
Alse hise af houwen waende,
 
Quamer up elken struke viere.
 
Doe verbernedi met griexen viere
 
Bede serpent ende maras,
1120[regelnummer]
Daer die grote beeste in was.
 
Dies hadde wonder Hercules;
 
Also hadde Alexander des,
 
Dat Daris anderwerf sulc here
 
Jeghen hem brachte ter were.
[pagina 103]
[p. 103]
1125[regelnummer]
Maer hi hadde onweert tghetal
 
Ende alle vrese ende ongheval.
 
Bedi voer hi siere strate,
 
Ende hi voer over die Eufrate
 
Ende tgriexe here mede.
1130[regelnummer]
Hi vant doorp ende stede
 
Al verbrant ende tcoren,
 
Dat upt tlant stoet scone te voren.
 
Want Maceus van Babylone,aant.
 
Die wale gheraect was ende scone,
1135[regelnummer]
Hadt al verbrant clene ende groot,
 
Want Daris hem ontboot.
 
Ga naar margenoot+Dit dedi doen, om dat hi woude,
 
Dat Alexander keren soude
 
Ende met hem tgriexe here,
1140[regelnummer]
Alsi die lande sonder lijfnere
 
Algader vonden ende sonder broot.
 
Maer hi en ontsach ghene doot,
 
Die edele man, die edele here;
 
Hi peinsde altoos om die ere.
1145[regelnummer]
Hi vlooch rechte alse Tygris,
 
Dat een scone riviere is;
 
Soe es so snel, dat soe die stene
 
Beide groet ende clene
 
Met hare drivet in die see.
1150[regelnummer]
Hi vlooch ghelijc alse die snee,
 
Die comt ghevloghen metter vlaghen;
 
Dit en waren ghene saghen.
 
Hi sochte Darise sonder waen,
 
Dat hi hem niet en soude ontgaen
1155[regelnummer]
Int einde van sinen rike;
 
Dies sneldi hem ghenendelike.
 
Up die Albene quam hi ghevaren,aant.
 
Dat een riviere was te waren,
 
Daer Daris van sinen lieden,
1160[regelnummer]
Diene qualike verrieden,
 
Was sint versleghen doorperlike.
 
Dat wrac Alexander, die rike.
[pagina 104]
[p. 104]
 
Recht doe dach ende nacht versciet,
 
Alsmen die mane up gaen siet;
1165[regelnummer]
Ende ooc was soe wale ront.aant.
 
Doe soe up quam, ter selver stont
 
So verloos soe hare lecht.
 
Anderwaerf so waert soe echt
 
Also root alse een bloet.
1170[regelnummer]
Ga naar margenoot+Lelic dat dat hare stoet.
 
Alexanders liede al
 
Ontsaghen hem van ongheval,
 
Doe si die mane saghen vervaren.aant.
 
Het was den daghe bi te waren,
1175[regelnummer]
Dat men ten stride varen soude.
 
Ooc seiden si dat soe hem woude
 
Vertoghen tgrote ongheval,
 
Dat bet achter comen sal.
 
Hem verkeerde hare moet,
1180[regelnummer]
Die ten wapinen waren goet,
 
Want die herte hem verscoot;aant.
 
Daer was die vrese haerde groot.
 
Si riepen alle even sere
 
Jeghen Alexandere, den here,
1185[regelnummer]
Si seiden dat sijn die scoude waren,
 
Dattie mane woude vervaren.
 
Alexander wouden si slaen;
 
Hem vernoies sonder waen
 
Dat si met hem moesten varen.
1190[regelnummer]
Si claechden, datti lande waren
 
Al verarmet mettien viere.
 
Lant, bosch ende riviere
 
Hadden onweert dat si wouden
 
Die werelt met crachte houden
1195[regelnummer]
Ende alre liede heren wesen.
 
Si bewijstent ooc in desen:
 
Om dattie mane vertoornet ware
 
Dat soe daerom was vervaren,
 
Ende dat hem die sterren bolghen,
[pagina 105]
[p. 105]
1200[regelnummer]
Dat hi cume woude volghen
 
Nature ende minschlichede
 
Ende hi hem anbeden dede.
 
Hem rouwet dat si so meneghe vrese
 
Ende so meneghe staerke rese,
1205[regelnummer]
Ga naar margenoot+Dor sinen wille hadden besuert,
 
Ende hem so dicke gheaventuert.
 
Mettien ghinc dat volc al uut
 
Ende riep al over luut,
 
Dat si den coninc wouden slaen.
1210[regelnummer]
Maer Alexander sonder waen,
 
Hi en haddes altoos ghenen vaer,
 
Hi riep die wijste meesters daer,
 
Diemen hiet astronomiene
 
Ende gheboot hem te besiene,
1215[regelnummer]
Wat die mane vervaren dede,
 
Ende wat die gode wouder mede;
 
Ende wat ooc mochte bedieden,
 
Dat sijt seiden al den lieden.
 
Die alre beste astronomien
1220[regelnummer]
Die beste in sterren conde ghesien,
 
Dat was doude Aristaldes.
 
Hi antwoorde den volke al des:
 
‘Ghi liede, laet u claghen staen.
 
Die sterren moeten dien ganc gaen,
1225[regelnummer]
Dien si van beghinsele ghinghen.
 
Ic segghe u in waren dinghen,aant.
 
Haren wech ende hare stede
 
Ende al dat si bedieden mede,
 
Si houdent alse hijt gheboot,
1230[regelnummer]
Diet al gheboot, clene ende groot,
 
Ende si en gaen niet uten kere,
 
Dien hi hem gaf, die grote here.
 
Maer niet en segghic dat ic weet,
 
Hoe die grote here heet,
1235[regelnummer]
Diet al hevet in sijn ghebot;
[pagina 106]
[p. 106]
 
Ens Jupiter niet, onse god.
 
Wat so die here van beghinne
 
Ga naar margenoot+Hevet versien in sinen sinne
 
So weder die see....sal gaen,aant.aant.
1240[regelnummer]
So die eerde beven bestaen,
 
So die sterren hem verdraghen,
 
Of blixeme achter velde jaghen,
 
Ochte die donre ons vervaren,
 
Al dat wetic wel te waren
1245[regelnummer]
Dat al doet die grote here
 
Ende daertoe wonders vele mere:
 
Dau, rijm, haghel ende snee
 
Reghen, vorst ende daertoe mee,
 
Wat so in die lucht ghesciet,
1250[regelnummer]
Dat ghevalt, alse hijt ghebiet.
 
Ic segghe, eertbevinghe ende vloet
 
Die cracht ons heren algader doet,
 
Plaghen van sterren ende groten wint,
 
Al segghic dat onse here sint.
1255[regelnummer]
Al dinghe volghen na sijn ghebot,
 
Met rechte es hi der naturen god.
 
Waerbi so de sonne vervaert,aant.
 
Dat seghic u, hoort harewaert:
 
Men leest dat seven hemele staen,
1260[regelnummer]
Daer die planeten binnen gaen,
 
Ende elc boven den anderen gaet.
 
In den nedersten so staet
 
Die mane, die nu es vervaren.
 
Vier hemele bat up te waren
1265[regelnummer]
Steet die sonne, die den dach
 
Int eertrike gheven mach.
 
So die mane meer lichts hevet,
 
So die sonne meer beghevet,
 
Ende so weltijt dat soe ontfanghet,
1270[regelnummer]
So machmen merken dat soe hanghet
 
Vor die sonne ende soe ontfaet,
 
Ane tlicht, dat van der sonnen slaet.
 
Ga naar margenoot+Alsoe tusscen ons staet enter sonnen,
 
Eest dat wi iet merken connen,
[pagina 107]
[p. 107]
1275[regelnummer]
Wi moghen merken dat soe doet,
 
Dattie sonne vervaren moet.
 
Ende dat ghesciet na minen wane
 
Altoes in die nuwe mane,
 
Want en mach anders niet ghescien;
1280[regelnummer]
Dit machmen bi naturen sien.
 
Welctijt dat also ghesciet,
 
So en eest sonder sake niet.
 
Coninghe ende ander hoghe liede
 
Hebbent becocht, alst ghesciede,
1285[regelnummer]
Want si heten sekerlike
 
Sonne van al eertrike.
 
Bedi wildes hem onse here onnen
 
Dat si betekent sijn bider sonnen.’
 
‘Nu hoort’, sprac Aristaldes echt,
1290[regelnummer]
‘Waerbi die mane verliest haer lecht.
 
Soe en vervaert te ghere stont,
 
Sonder dat soe es al ront.
 
Alse die sonne onder gaet
 
Entie mane risen bestaet,
1295[regelnummer]
So es deerde daertusscen recht;
 
Dus verliest die mane haer lecht,
 
So welctijt dat al dus ghesciet,
 
No min no me, no anders niet.
 
Hier bi eest, in minen wane,
1300[regelnummer]
Dat dus donker es die mane.
 
Nochtan so en seghic niet,
 
Dat sonder redene ghesciet.
 
Ic wilt u prouwen bi clergien,
 
Ooc so sullen met mi lien
1305[regelnummer]
Die meesters van Egypten lant,
 
Dien die sterren sijn becant.
 
Die sonne hoort den Grieken toe,
 
Ga naar margenoot+Ende ic sal u segghen hoe:aant.
 
Welctijt so die sonne vervaert,
1310[regelnummer]
Dat Grieken dan verwonnen waert,
 
Ende alse dier manen dat ghesciet,
 
So en salt achter bliven niet,
 
Die Percen en sullen onder gaen.
[pagina 108]
[p. 108]
 
Bi reden doe ict u verstaen:
1315[regelnummer]
Alse Cyrus van Percen dwanc
 
Menich conincrike lanc
 
Ende hi woude der maechde lant
 
Al bedwinghen metter hant,
 
Thamaris, die coninghinne,
1320[regelnummer]
Die fier was in haren sinne,
 
Quam doe jeghen hem ter were.
 
Des avonts sachmen in dat here
 
Die mane vervaren, alsoe nu doet.
 
Des moorghens storte menich sijn bloet,
1325[regelnummer]
Ende Cyrus van Percen ooc mede;
 
Hi bleef daer ter selver stede.
 
Hier bi laet u claghen staen!
 
Die seghe es onse sonder waen.’
 
Al die liede, die dat hoorden,
1330[regelnummer]
Gheloofden Aristaldes woorden
 
Ende lieten doe haer belghen staen,
 
Ende sijn ten tenten weder ghegaen.
 
Ende Alexander dede bi nachte
 
Die tenten up breken met crachte.
1335[regelnummer]
Ooc voer hi blidelike voren
 
Ende sanc dat ment mochte horenaant.
 
Bi eenre halver milen lanc;
 
Van joien sanc hi nuwen sanc.
 
Ic secht u allen over luut:
1340[regelnummer]
Die derde bouc gaet hier uut.
[tekstkritische noot]eer] tiersten; over deze verandering is in de inleiding gesproken. 2 tho. 3 en die hem] sich. 9 daer veel schechte. 10 quorele. 13 eerste ioeste die. 14 enege selue dede. 15 coen. 16 die noit vrese en vlo. 19 men] eenen dor roet. 20 draec. 21 brachtmen; Gaut. III, 8: qua formidabile visu aurivomis patulas absorbens faucibus auras igniti Dario praefertur forma draconis. 24 breidel. 26 ierste.
margenoot+
XXXIb 1.
[tekstkritische noot]31 aen. 32 vaen. 33 leon. 34 dire. 38 satte. 40 mer metter. 41 heem. 42 noch min no. 43 wael. 44 gheinc. 45 waepene. 46 stort. 47 daer] da. 50 ewege. 52 vytterm. 55 van percen; Gaut. III, 33: Parthum Dodonta. 56 openstont. 60 stag den anderen. 61 ontwe. 64 so dat] dat. 65 beden. 66 verscheiden. 67 die ierste.
margenoot+
XXIb 2.
[tekstkritische noot]69 stoende; men zou kunnen aan stoenen nnl. steunen denken; maar staen over sine voete is de geijkte spreekwijze, en stont of stoet wordt bij den afschrijver stoende. 70 aridofolone wel is vermoedelijk te schrappen. 71 dat hoet. 73 doen quamen die scharen van Babyloen; van is door den rubricator met een † op den kant bijgevoegd. 74 die here behoort misschien in dezen regel geschrapt te worden S die, ontbreekt. 75 wale. 77 die te schrappen? 79 haeste. 80 iolas. 81 mar ontreit. 83 mar alle. 84 Othim] enen; Gaut. III, 51 Othim (var. Ochum); vgl. de aanteekening entwe. 86 ierconie. 88 veil; z. de aanteekening op vers 84. 89 hi] philotas. 90 veel hi daer. 91 antygonus. 92 oech createrus. 94 her allegader. 100 createrus. 101 lude. 102 sat De Vries] dat; z. de aanteekening.
margenoot+
XXIIa 1.
[tekstkritische noot]130 createrus hem dor sloech hůet. 104 geclůeft. 106 nummermeer en S] en̄. 107 heer. 109 createrus. 110 ter. 112 ne woude (S nie en wilde)] niene en̄. 113 her. 114 twe beidemalen, en zóo dikw. 116 mar. 118 soen. 119 naem: braem. 124 roke gevluwen; Gaut. III, 67: qui pedes exesae tendebat in ardua rupis; of ghecleven? 129 ewech gevloen verbeterd uit gevluwen. 130 aen. 132 te veert. 134 reitten. 138 hi was van den l. Gaut. III, 72: Arabemque Cherippum.
margenoot+
XXIIa 2.
[tekstkritische noot]143 Gaut. III, 73: Persasque lacessit nunc gladio nunc missilibus. 145 en speten. 146 hie en cons. 152 doer. 154 ter. 155 platse bloet; Gaut. III, 78: sanguine spargit agros. 156 dede hi een hem; Gaut. 81: obviat Eclimus (var. Echinus); hier mag men uit vers 168 met groote waarschijnlijkheid besluiten, dat (hi) een in plaats van eenen naam geschreven is. 161 stackene. 162 S hi ontbreekt. 165 stackene doen veil schere. 166 visere. 167 beide. 168 Eclimus] en̄ dymas. 170 voren S] vor en. 171 niniue. 172 veil. 173 vachte aen. 174 veil.
margenoot+
XXIIb 1.
[tekstkritische noot]180 ax. 181 Verwijs Helim, hs. helme. 182 hads. 183 met deem. 184 arm. die hadde dat hueft. 185 ax. 186 gemax. 188 eer. 190 dies hi iegen die grieken was gespaer; deze regel in het hs. voór den volgenden. Gaut. 98: hunc ubi multimoda vastantem caede Pelasgos intuitur, stricto celer advolat ense Philotas; vgl. ook de aanteekening. 194 helm. 195 slogen. 199 becochte S] becohte. 200 dat sijn swert. 203 gemax. 206 het] hi. 208 els] anders. 211 daer in. 214 als. 215 al zo hans.
margenoot+
XXIIb 2.
margenoot+
XXIIIa 1.
[tekstkritische noot]218 heeft. 224 op mochte comen. 225 en. 226 wael. 227 lees vele spieten? Gaut. 118: missilium nimbus. 228 moest. 229 daer. 231 wael. 232 med. 233 doden. 234 hadden. 236 mer. 237 lude. 238 so dat ontbreekt loch, de rubricator heeft er t overgeschreven begonst te riken. 240 him dies stridens vern. 241 nochtan was eere schare; z. de aanteekening. 243 eer beide malen. 245 begonsten te vl. 247 achte. 249 eenre. 250 wael.
margenoot+
XXIIIa 2.
[tekstkritische noot]254 hi eem. 257 satte schaer ter wer. 258 iegen alexs heer. 259 ruwe. 260 Men reep. 261 beiden siden reep menech. 263 mar. 265 strote entwee Verwijs; storte ontwee Verdam, Taalkundige Bijdragen 2, 234] scoete en twe. 266 dor scoten. 269 en̄ die een. 276 segt. 278 en̄ dien men in den tiden. 279 wat dinge dat. 280 conste. 281 wist wael. 282 welke tijt. 283 oftte welken tijt dat dure. 285 hi wiste wael wan die snee. 288 groen.
margenoot+
XXIIIb 1.
[tekstkritische noot]293 wael. 294 heeft S] heet. 295 wonderlike dingen. 296 hemelsche dingen; z. hierachter. 298 sterren ontbreekt. 300 wiste veel bat. 304 doetse] doet die see; vgl. de aanteekening. 305 wilt eer. 306 allege. 307 wist. 310 wist iemant. 311 ooc te schrappen? teken. 314 die wi sein hier heir boven liden. 317 en̄ allen eren ganc en̄ eer. 319 alle conste. 321 cleen. 322 kendet] tellet gemein. 323 den hen hemel. 324 qwaet. 325 soras, en dan o van den rubricator overgeschreven. 328 die] een better, bitter S] beter.
margenoot+
XXIIIb 2.
[tekstkritische noot]329 den men. 330 wael. 332 wael. De twee verzen 331 en 32 zijn niet buiten verdenking. Gaut. 158 zegt: hic ergo in stellis mortem sibi fata minari contemplatus erat: sed enim qui vertere fati non poterat seriem etc. De verdachte verzen mogen eene meer woordelijke vertaling bevat hebben; misschien echter zijn zij ook een inlapsel, en 333 sloot oorspronkelijk met ende begheerde onmiddelijk aan 330. 333 dat eem. 334 doen engheen. 336 hi als van sulken. 338 en̄ daer. 339 quam hi gereden neven enen wageu; Gaut. 164: occurebat ei, curruque premebat ab alto etc. 345 verspracken. 347 niement. 348 vor] ter. 350 bist. 353 her ofstu so ontbreekt. 354 dattuut] dat. 355 bin coen en. 356 bijn arten. 357 bin astronomien S] astromijn. 358 int; z. de aanteekening. 361 sulke.
margenoot+
XXIVa 1.
[tekstkritische noot]363 goedlike hie. 364 men moet denkelijk wach aerme lezen. 365 dijn. 366 die edel. 368 wes] bes en. 370 hersene, S herssen] hirnen. 371 bist en zóo meer. 372 leet est. 373 hebben dus] dus haen. 375 hi] alexs mar. 376 ummer willen. 380 luttelkin hie. 381 mar leet. 385 beide sijn bein: ein. 387 die te schrappen? 390 coen. 395 coen: doen. 398 die ontbr. 401 wael.
margenoot+
XXIVa 2.
[tekstkritische noot]403 ja hi sach] aldaer hi lach. 404 al ontbr. sach. 405 wagennare. Gaut. 190: quid agat? videt arva cruore suorum pinguia, se circa videt exanimata iacere corpora tot procerum, fugiuntque quibus super ante fidebat potius, quin viscera rupta trahentes, inter equos auriga iacet cervice recisa. Ik schrijf de geheele plaats over, om aan te toonen, dat in onzen tekst misschien ook eene leemte is. 408 die ontbr. 410 scoot een enen speit heit perdicas. De bekende held mag hier niet op deze manier geïntroduceerd worden. 411 geraecten. 413 tumede S] tumelde. 415 mummeer ter wer: her. 417 mocht. 422 met al] al met. 424 seinde. 425 ridder. 426 te doen. 427 die van eufr. 430 volgde. 433 ghedaen ontbr. 434 gedaen altohans.
margenoot+
XXIVb 1.
[tekstkritische noot]440 her. 441 baroen. 442 en̄ schaemden en niet. 444 hůeft heuet. 445 al denkelijk te schappen. 447 scaepe. 448 wael. 449 eer here. 450 si. 451 achten. 453 wouden. 455 moesten eer lijf. 458 vechden. 461 hietsi. 465 mettien. 466 daer tho. 469 aldaer. 470 deilde. 472 ueel. 473 daer] dat vrecke S] ureke. 474 en̄ allet dat.
margenoot+
XXIVb 2.
[tekstkritische noot]476 mochtsi. 478 en S] ende. 479 eer in plaats van haer beide malen. Ik denk dat in dit en in het volg. vs. alle voornaamw. en lidw te schrappen zijn. 480 Eere boesamspleten. 481 ueel. 482 noch. 485 her: wer. 487 nuchsscen gulden. 488 alderhande. 490 gesact. 492 meiseniede. 495 in ere eer. 496 min ende mere] no min no meer. 497 wagen. 499 int prisoen. 500 pauleioen. 501 eer. 502 oft en of] ofte meer. 504 ioffrouwe. 505 hiet hi al soene. Gaut. 240: septennum puerum in natum sibi mitis adoptat. 506 des gewoen. 509 hůesch iocht. 510 waer docht. 511 wetic.
margenoot+
XXVa 1.
margenoot+
XXVa 2.
[tekstkritische noot]512 lasteren. 513 ane. 514 rycheit. 517 hůesech. 518 ent] en̄ te. 519 uerkesen. 520 huescheit. 521 richeit en̄ die hůesche auent. Gaut. 248: corrupit fortuna physim. 523 tierst. 524 hueslich. 526 doechden. 527 hi si sloech ter. 528 dat S] das een. 529 ware. 530 in S] en. 531 seegde hi oppenbaer: waer. 535 kůr uan wiinschen. 537 hueschste; Gaut. 256: seque hominem fastidit homo, minimumque videtur esse sibi cum sit inter mortalia summus. 538 noet. 539 permenioen: doen. 544 ghedocht S] gecocht. 546 der mede.
margenoot+
XXVb 1.
[tekstkritische noot]555, 556 was hi daer verslagen mede ❘ en̄ hi hem noit bekinnen dede; z. de aant. 558 wer. 561 schatte den. Beter zou ik wellicht ook dier schade die geschreven hebben, daar dit woord in den regel vrouwelijk is. 563 waer: schaer. 568 hi seide dat si. 574 en̄ es. 575 doe alexs; misschien ook te lezen doe dede A. graven. 576 die grote heren metter hauen. 577 uerslagen. 580 binnen brachtmen si. 581 voerde] vort her. 582 denkelijk der. 583 feinse. 584 dwanc si sondse.
margenoot+
XXVb 2.
[tekstkritische noot]585 hem ontbreekt. 586 hire. 588 feinse. 591 appollinis heer: eer. 593 ofte hi woude. 594 hi eem ber. soude. 595 hi woude. 597 unwert. 599 Dat uerhoert te hant m. 600 wael. 602 si peinsden. 603 him en moechten. 605 voer ontbr. tieren. 609 tinnen: sinnen. 615 wael en zóo dikw. eer. 617 verhort S] veerhort canteel. 622 ontheilden.
margenoot+
XXVIa 1.
[tekstkritische noot]628 groet. 630 dusent] drie, z. de aant. 631 ze: we. 633 uachte: crachte. 634 porte. 536 tho perde. 637, 638 in omgekeerde volgorde. 637 beide en. 638 en muur, S můer] viuer. 639 man ter. 643 en̄ geenre woudeme. 645 die die in kirken. 646 en S] en̄ denkelijk engheen te lezen. 649 uier. 651 wenen. 652 uerbrant grote. 653 appolinis. 654 ontfeinc. 655 meinger hande. 656 som. 657 alse hi woude. 659 him. 660 beide woude. 661 him.
margenoot+
XXVIa 2.
[tekstkritische noot]665 ueel. 667 den. 668 niet altoos. 669 him. 670, 71 misschien Dor die ere v.d.l. ❘ woudsi werende tlijf verl.? 673 sloech si. 674 alder. 676 bedi S] beide ueil; dit woord moet denkelijk uit den tekst. 678 Tieren. 679 torn. 681 tieren den naem. 683 tijren. 684 eerste litteren. 685 soen. 686 Cadmus S] catus goen. 687 litteren. 688 deze regel staat na 690 met een †. 692 dye. 694 ierst en zóo dikw. 696 tfloc. 697 liiden. 698 ontbeden.
margenoot+
XXVIb 1.
[tekstkritische noot]701 woude hi anders iet. 709 hiet heden in den. 710 geen. 711 heiden. 712 kersten. 714 markijs S] marcus. 715 heren van tabrie. 716 dat si. 717 ooc denkelijk te schrappen..721 to. 724 Was die ierste ertrike. 727 hise] si. 729 melsicedech hiet sieder oec mede; misschien ook hiet hi sider mede. 730 alle. 735 alexs al daer br. 736 her en̄.
margenoot+
XXVIb 2.
[tekstkritische noot]739 LXVI; vgl. Rb. 17868 volg. 742 leestmen. 743 gedachte. 744 porte. 745 qwam patriarche. 746 heilge. 750 noch min noch meer. 751 busscop. 752 ast ersten. 755 heer. 757 Teersten. -762 hoede. 765 vytteer. 767 S hi, ontbr. 770 mijn. 777 daer.
margenoot+
XXVIIa 1.
margenoot+
XXVIIa 2.
[tekstkritische noot]779 patriarche. 780 chierheiden. 781 alle cense. 782 dogt; vermoedelijk doghet dede. 783 dor heer. 784 gode zou men kunnen missen eer. 788 dede hi. 789 hondart. 790 wael dit es. 792 men doe sagte. 793 lees die berghe, zooals het anders luidt? de constructie χατὰ σύνεσιν heeft echter niets bedenkelijks. 795 isrls vers 801 isrhels. 797 salmanassar. 799 Asiria S] asina. 805 ute mer. 806 baten. 810 him. 811 hi si uter den prisoen: doen. 814 weren en̄ wes. 815 gereet.
margenoot+
XXVIIb 1.
[tekstkritische noot]816 dat si dorch hůer. 817 here dar om pl. Deze en de voorafgaande regel misschien dat dor hare grote qu. ❘ onse here hem pl. 1. 819 diesi. 822 sage u dit. 824 dochte. 828 daer in. 832 uerheilen. 834 geslechten. 837 heidenen. 838 seg ic. 839 dor kerstens. 840 veel. 843 croen. 845 est. 847 lees die vaert? 850 philiste. 851 porte. 853 was op een.
margenoot+
XXVIIb 2.
[tekstkritische noot]855 heer. 856 noch om meer. 858 dor eer. 860 eer. 861 die S] di. 862 eerre harder. 864 ueel. 866 heet. 868 ofte. 870 waer. 872 woudi S] woudi hi. 873 binnen dien. 876 hedden. 877 mer di au. 880 hedde. 882 rechte. 886 scouder. 887 doe S] doe die. 889 been: cleen. 893 die S] di.
margenoot+
XXVIIIa 1.
[tekstkritische noot]896 behoudelic. 899 sette darin. 901 weert: uerueert. 903 her. 904 al sonder wer. 906 dede. 908 sachte. 909 bedi] tebie. 910 besettet. 911 scone. 913 neptabuse. 915 wes dat was. 916 verhoechde. 917 ende ontbr. mede] bede. 919 bist willecoem. 920 uroem. 921 dede. 922 heite. 923 hi] men; vgl. 925 en Rb. 16193 volgg. propheet. 925 hi eem. 926 serpente. 928 coem. 930 te] ten lande uan.
margenoot+
XXVIIIa 2.
[tekstkritische noot]933 heet oec. 934 nieman duren. 935 et liget. 937 arem] ander. 938 noch west. 940 weelctijt. 943 uelt noch regen. 944 snee] dau. 945 riuere. 946 in geinre manier. 948 Noch maer. 949 Noch ander. 950 Libia S] bibia. 951 een. 952 diren gewirke. 956 en seide; lees bidden dat hi hem weten dede? 957 wie S] we waer: oppenbaer. 960 hoet] weit. 961 te moet denkelijk weg. 963 en̄ seinde den p. gr. g. te uoren. 965 eenre matheliker; Gaut. 374: fortibus et paucis. 966 lees der staercster? her. 967 tiersten dat si waren binnen den lande. 968 buyten den.
margenoot+
XXVIIIb 1.
[tekstkritische noot]970 wast. 971 als ocht were. 977 vier uier. 980 kirke. 983 sonner. 985 es si kout. 986 so dat come. 987 weelken. 988 soe, S si] hi. 989 soe, S si] hi middenacht. 990 wallet S] uallet; denkelijk soe wallet. 992 soe, S si] hi meerre. 995 fonteinen. 996 en. 998 herte. 1001 afgot sachte oppenbare. 1002 waer. 1003 die S] der. 1004 minschen wilt bedregen. 1005 sachte strijde. 1006 tijde. 1007 hier om.
margenoot+
XXVIIIb 2.
[tekstkritische noot]1012 damiete. 1013 ger in libia. 1014 uaren en̄ in eutopia. 1015 moer. 1018 dat oesten inde. 1019 mer. 1021 groten en met. 1025 hieren binnen. 1031 her: wer. 1033 coningrike. 1035 dochten here. 1037 segt. 1038 aen. 1040 hen. 1041 ere ontbreekt; Gaut. 415: praeteriti pudor et spes incentiva rursus in arma vocant. 1044 ulouwen ewege. 1045 baroen: coen.
margenoot+
XXIXa 2.
[tekstkritische noot]1047 woest. 1053 dromidaris en̄ op. 1054 quamen die in sariantte. 1055 casteel. 1056 Ridders stoenden op die canteel. 1057 si ghinghen] singende; vgl. Zeitschrift für deutsches Alterthum und deutsche Litteratur 24, 40 volg. 1059 en̄ die ridders waren. 1064 ter. 1070 dat ander helt; het substantief zou men hier kunnen missen. 1072 meer. 1075 agamemnon. 1076 coen. 1077 him. 1079 tot. 1080 en̄ alle die. 1081 ueel. 1082 scepe.
margenoot+
XXIXb 1.
[tekstkritische noot]1085 ueel. 1088 hoerdom. 1092 twe. 1093 uor genoemt. 1100 hijt dlijf. 1104 also. 1105 Antheus S] atheus. 1109 heef hi en locht: ulocht. 1112 herweruen. 1113 enen. 1116 hi si. 1117 eelgen ueir. 1118 verbernedi] uerbornen si. 1119 beide serpente. 1123 andewerf sulke. 1124 bracht ter wer.
margenoot+
XXIXb 2.
[tekstkritische noot]1125 mar. 1128 die ontbr. 1131 tcoren] testoren; vgl. 1140 en Gaut. 439: fumantesque invenit agros. 1133 babyloen: scoen. 1135 hadde. 1136 daris dat eem onboet. 1139 her. 1140 alsi] alse hi lijfner. 1143 edel beide malen. 1146 scoen riueir. 1147 steen: cleen. 1149 huere; of is een substantief hurre denkelijk? vgl. mhd. hurren = zich rasch bewegen. Gaut. 452: qui gurgite saxa volutans. 1152 en̄ dit waren. 1156 genendenclike. 1158 riueir. 1159 sine.
margenoot+
XXXa 1.
[tekstkritische noot]1164 die, S de] dien maen. 1165 wael. 1167 eer. 1170 dat eer dat stoet. 1173 die, S de] den maen. 1176 seiden si S] seide hi soe] hi. 1177 vertonen. 1178 bet Verw.] het; of hier? 1179 eer. 1180 wapenen; in pl. van waren misschien was of eer was; Gaut. 480: armisque paratas dormitare manus. 1181 herte hem] eerde si; z. de aant. 1187 woude. 1188 uernois. 1191 alle uerarmt. 1192 riueire. 1195 alder. 1197, 1198 dat si dar om vertornet waren ❘ om dattie maen was vervaren; wellicht stond er ook dattie mane was vervaren ❘ daerom (of om) dat soe vertornet ware. 1199 Si sachten dat sijch die sterren.
margenoot+
XXXa 2.
[tekstkritische noot]1200 hi, S hij] eer coem wolde. 1201 mijslicheide; Gaut. 490: praescriptos homini regem transcendere fines; vgl. ook Alex. 8, 399 menschlijcheit ende nature. 1203 menich. 1204 reise. 1205 hadden besuert S] harde beswert. 1206 ducke geantuurt. 1207 volc S] vol. 1210 mar. 1211 hads geen uare. 1212 meester daere. 1213 astronomine. 1215 maen. 1216 goede wouden daer. 1217 bediden. 1218 sechten. 1219 alder astrononien. 1221 die alde. 1222 antwerde deem volc. 1224 dien] eren. 1225 den si uan beginsel ghinchen. 1226 ic gegge. 1227 eer stede. 1228 allet bedieden S] bediede. 1230 cleen. 1232 den hi en. 1233 mar en zóo meer. 1234 heer.
margenoot+
XXXb 1.
[tekstkritische noot]1236 en es. 1239 S die see sal] die sal; z. de aant. 1242 ofte blixene. 1246 dar tho ueel. 1248 dar tho. 1249 locht. 1250 gheuelt alst. 1251 dat ertbeefinghe. 1253 en̄ dar tho. 1254 seg ic. 1255 dingen. 1257 en̄ waer bi die sonne uergaet. 1258 seg ic u hort herwart. 1259 staen] gaen. 1260 gaen] staen. 1263 maen. 1267 maen lichts S] lichs. 1269 weeltijt. 1273 thuscen ons inder. 1274 merken S] merker.
margenoot+
XXXb 2.
margenoot+
XXXIa 1.
[tekstkritische noot]1277 waen: maen. 1281 ghesciet S] gescein. 1284 hebben geşchede. 1285 heten S] heetten; daarna nog si. 1289 hort. 1290 maen uerleest. 1291 ueruert te geenre. 1294 maen. 1295 daer thuyscen. 1296 uerleest die maen. 1297 weelctijt. 1298 no] noch. 1299 maen: waen. 1302 reden. 1303 wild. 1304 solen, desgelijks 1313. 1307 hort grieke.
margenoot+
XXXIa 2.
[tekstkritische noot]1314 doe ic. 1316 coningrike. 1317 maegde. 1318 mettier. 1320 hierna heeft het hs. nog de twee regels en̄ vrouwe van amasonien lant was ❘ alsmen heer tevoren las; deze tautologie schijnt mij dan toch te slecht voor M. 1322 dies auents. 1323 maen. 1325 ooc denkelijk te schrappen. 1329 alle. 1330 geluefden. 1331 leeten. 1332 ten] to den. 1334 met] bi; bi is door het voorafgaande vers veroorzaakt, want ook crachte is uit nachte verbeterd. 1339 segt. 1340 Dit.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken