Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Alexanders geesten (1882)

Informatie terzijde

Titelpagina van Alexanders geesten
Afbeelding van Alexanders geestenToon afbeelding van titelpagina van Alexanders geesten

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (3.10 MB)

Scans (26.68 MB)

ebook (3.28 MB)

XML (1.63 MB)

tekstbestand






Editeur

Johannes Franck



Genre

poëzie

Subgenre

leerdicht


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Alexanders geesten

(1882)–Jacob van Maerlant–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
[pagina 352]
[p. 352]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten

Die tiende bouc.

 
Alexander heeft ghesproken
 
Overdaet, die onghewrokenaant.
 
Altoos niet en mach wesen;
 
Want hi hem vermat van desen,
5[regelnummer]
Dat hi sal, eist dat hi levet,
 
Dattie nature verholen hevet,
 
Sinen lieden openbaren.
 
Ooc so seidi mede te waren
 
Ga naar margenoot+Dat hem ware al eerderike
10[regelnummer]
Te clene tenen conincrike.
 
Hier om was die Nature gram,
 
Alsoe die overdaet vernam.
 
Soe liet alrehande wercaant.
 
End nam up hare een gheswerc;
15[regelnummer]
Soe maecte hare ter hellen waert.
 
Waer so soe quam an die vaert,
 
Alle dinc waren hare onderdaen.
 
Die elemente hebse ontfaen,aant.
 
Elkerlijc, want soese sciep.
20[regelnummer]
Die lucht eerst jeghen hare liep
 
Ende groetese met soeten winde.
 
Teerst datse die aerde kinde,
 
Groete soese mettien blomen.
 
Twater es mettien visscen comen
25[regelnummer]
Ende tfier metten planeten.
 
Alrande figuren betenaant.
 
Ende eren hare sceppersse
 
Ende bidden dat soe niet en persse
[pagina 353]
[p. 353]
 
Met honghere hare creaturen.
30[regelnummer]
Dit was die tale der Naturen:
 
‘Danc hebt dat ghi mi doet ere!
 
Nu en souct min no mere
 
Die dinc, die ic hebbe verholen!
 
Ic vare enweghe ter helscer scolen
35[regelnummer]
Dor uwen wille ende dor den minen.
 
Dat sal Alexandere scinen,
 
Want het sal sijn hooft becopen.’
 
Dit sprac soe ende dede open
 
Die aerde ende ghinc ter hellen.
40[regelnummer]
Nu hoort! ic sal u hier af tellen.
 
Soe sach vor der helle dure
 
Rechte onder die helsce mure
 
Seven vrouwen in seven borghen,aant.
 
Ga naar margenoot+Dier elc man wel mach sorghen.
45[regelnummer]
Die een was moeder van den sonden,
 
Vrecheit, die daer was tien stonden.
 
Soe huudde dien groten scat.
 
Over waer segghic u dat,
 
Dat soe ghesmoutens gouts so vele
50[regelnummer]
Goot in dier vrecker kele,
 
Dat soeser mede hevet verladen,
 
Al en conde soes hare niet ghesaden.
 
Hoverdechede, die coninghinne,
 
Sat daerna met erren sinne
55[regelnummer]
In ene borch groot ende rike
 
Ende bespotte hare ghelike.
 
Luxurie, dats Onsuverhede,
 
Lach dare up hare stede
 
In bernender modre versmoort;
60[regelnummer]
Want soe suverheit testoort.
 
Gulsecheit sat up hare stede
 
Ende verteerde hare lede.
 
Soe liet weder dor den hals gaen,
 
Dat soe te vele hadde in ghedaen.
65[regelnummer]
Gramscap sat daer verbolghen.
[pagina 354]
[p. 354]
 
Soe doet die ghone, die haer volghen,
 
In allen tiden sijn verwoet;
 
Want soe de liede maect onvroet.
 
Ghierecheit sat daer alleneaant.
70[regelnummer]
Beloken in haren stene,
 
Hare hande onder hare liere
 
Ende bernende in dien swarten viere.
 
Nidecheit ende hare kinder
 
Hadden hare sale ghinder:
75[regelnummer]
Verradenesse ende Loosheit.
 
Al en moghen si niet ghereit
 
Bedecken der liede weldade,
 
Si verkerense met haren rade.
 
Ga naar margenoot+Met desen seven hovetvrouwen
80[regelnummer]
Woonde mede ooc en trouwen
 
Ypocrisie, die haer can maken
 
Buten goet in allen saken.
 
Ende Smekinge was ooc mede,
 
Die nu hevet hare stede
85[regelnummer]
Met hoghen lieden in die sale,
 
Want soe can met scoonre tale
 
Hoghen lieden doen verstaenaant.
 
Saken, die quaet sijn ghedaen.
 
So grote cracht hevet die miede
90[regelnummer]
Ende smekinghe onder hoghe liede,
 
Dat si bejaghen haren wille,
 
Waer so si sijn, lude ende stille.
 
Dese sonden hevet besien
 
Die nature ende mettien
95[regelnummer]
Ghinc soe bindien helscen muren.
 
Daer sach soe die sielen gheduren
 
Int vier dat bernet sonder lecht
 
Elke siele na hare recht.
 
Ic segghe u de stat vander hellen
100[regelnummer]
Na dien dat ons die bouke tellen.
 
Soe staet midden in die aerde
 
Ende bernet altoos even haerde;
 
Boven inghe ende binnen wijt.
 
Daer pinet vier in elken tijt
[pagina 355]
[p. 355]
105[regelnummer]
Sielen, die hebben mesdaen.
 
Al sijn si in een vier bevaen,
 
Nochtan hebsi niet even groot
 
Die pine van dier langher doot.
 
Want dat vier es so gherecht,
110[regelnummer]
Dat het den here ende den knecht
 
Also met pinen hevet bevaen,
 
Na dien dat si hebben mesdaen:
 
Some meer, some min.
 
Ga naar margenoot+Daer sijn ooc vele sielen in
115[regelnummer]
Welna al sonder mesquame,
 
Sonder dat si van Adame
 
Sijn besmet ende el niete.
 
Dese weten lettel van verdriete.
 
Bi redenen prouvict u al.
120[regelnummer]
Te somere alse berch ende dal
 
Es verciert metter sonnen,
 
Men siet hem tween te gadere ronnen,
 
Die een loopt met cleenre pine
 
Die ander es vander sonnen scine
125[regelnummer]
So verhit, dat hi versmacht
 
Ende verliest al sine cracht.
 
In die middel van dier vlamme
 
So stoet die felle druut, die grammeaant.
 
Lucifer Leviathan,
130[regelnummer]
Die bedrooch dien eersten man.
 
Teerst dat hi die Nature sach,
 
Liet hie tfier, daer hi in lach,
 
Ende ghinc te hare waert.
 
Om dat soe niet en ware vervaert,
135[regelnummer]
Liet hi sijn duvelike ghedane
 
Ende snelde hem te ontfane
 
Die grote sconhede weder,
 
Die hi hadde, eer hi neder
 
Van den hemele was verscroven,
140[regelnummer]
Doe hi inghel was hier boven
 
Ende dor sine hoverdechede
 
Was gheworpen vander stede.
[pagina 356]
[p. 356]
 
Doene die Nature sach
 
Begonste soe hare gheclach:
145[regelnummer]
‘Vader ende wreker vanden sonden!
 
Wilen in dier eerster stonden
 
Waerstu clare alstier sonnen scijn,
 
Maer dor die hovaerde dijn
 
Ga naar margenoot+So verloorstu hemelrike.
150[regelnummer]
Ic bidde di hulpe drouffelike.
 
Het es recht du gheves loon:
 
Want alstu verloors dien troon,
 
Waerstu sonder stede bleven,
 
En haddic di niet ghegheven
155[regelnummer]
Ene sonderlinghe stede
 
In dese grote demsterhede.
 
Ic bringhe ene niemare ghedragen:
 
Alle creaturen claghen
 
Over Alexanders overmoet.
160[regelnummer]
Hi dwanc enen coninc goet,
 
Coninc Clause van Atervaen;
 
Tracien es hem onderdaen;
 
Hi slouch Pausaniase doot,
 
Hi brac Teben, al was soe groot,
165[regelnummer]
Hi dwanc Athenen ende Matone,
 
Hi drouch ooc roomsce crone,
 
Hi dwanc Luken ende Pise,
 
Hi slouch ridderen van prise:
 
Mennoene entie met hem waren,
170[regelnummer]
Hi dorreet ooc te waren
 
Daris lant, dat hem verstaerf,aant.
 
Ende verwan dien here driewaerf,
 
Hi verdreef dien here Apolonise
 
Ende brac Tyren, de stat van prise,
175[regelnummer]
Hi wan Egypten ende dorreet
 
Libien, dat es so heet;
 
Babylone heeftene ontfaen,
 
Die Siten sijn hem onderdaen,
 
Hi heeft die israelsce roten
180[regelnummer]
Binnen Caspi besloten;
 
Dus heeft hi Asien bevaen,
[pagina 357]
[p. 357]
 
Ende Porus es hem onderdaen,
 
Subdraken heeft hi ghevelt
 
Ga naar margenoot+Abisari staet in siere ghewelt,
185[regelnummer]
Taxilles es ooc sijn man;
 
Ende dat es meer: hem en can
 
Ghenoughen al dese ere.
 
Hi sochte deylande, dats mere,
 
Die sijn in die Donker see.
190[regelnummer]
Heeft hi ghelucke goet voort mee,
 
Hi sal sien, wanen Nilus comt,
 
Want hi hem al nu beromt
 
Dat hi sal winnen tparadijs.
 
Du en wachtsti in alre wijs,
195[regelnummer]
Hi sal di de helle af winnen.
 
Daertoe willi ooc bekinnen
 
Die werelt die hier onder es
 
Ende dwinghen Antipodes.
 
Hi wille de sonne sien west upstaen
200[regelnummer]
Ende oost te hove gaen.
 
Nu wrec ons over dit verlies!
 
Wat eren soutstu hebben dies,
 
Of wat lone, of wat prise
 
Dattu uten paradyse
205[regelnummer]
Adame dreves int drouve dal,
 
Of di Alexander winnen sal?’
 
Soe waende wech varen na dese woort.
 
Lucifer sprac ‘vrouwe hoort!
 
Ic sals uwen wille doen sonder waen,
210[regelnummer]
Ende ic en sals niet ave staen,
 
Eer ickene hebbe in der hellen
 
Met anderen sinen ghesellen.’
 
Stappans so riep hi te rade
 
In dier hellen alle die quade.
215[regelnummer]
Up een plein quamen die keitive,aant.
[pagina 358]
[p. 358]
 
Daeromme lopen rivieren vive.
 
Die rivieren heten aldus:
 
Ga naar margenoot+Lete ende Avernus
 
Cocitus ende Flegeton
220[regelnummer]
Ende die wrede Acheron.
 
Dese bernen ende stinken;
 
En mach niemen ghedinken
 
Dat hiere nie sonne sach,
 
Ofte eneghen wint, die helpen mach.
225[regelnummer]
Daer ligghen die drouve sielen
 
Mettien duvelen, die vielen,
 
Ende doghen onghehoorde doot,aant.
 
Want dat es hare meeste noot,
 
Dat si sterven sonder blijf;
230[regelnummer]
Die hier leiden sondich lijf
 
Ende altoos om sonden werven,
 
Die moeten altoos ghinder sterven;
 
Si moghen de deemsterhede tasten,
 
Die drouve sielen, die altoos vasten;
235[regelnummer]
Nu hebben si heet ende nu cout;
 
Daer es rouwe menechfout,
 
Ende hi moet sonder ende sterven,
 
Dien de helle doet bederven.
 
Doe thelsce volc versament was,
240[regelnummer]
Die oude viant Sathanas
 
Wispelde drie waerf, ende al die ween
 
Wart ghestilt. daer ne was gheen
 
Die roupen dorste, doe hijt hoorde.
 
Doe sprac hi der Naturen woorde,
245[regelnummer]
Ende hi seide meer daertoe:
 
‘Secht, mine ghesellen, hoe
 
Sullen wi ghedoghen dese overdaet,
 
Van desen man, diet al verslaet
 
Ende die alle dinc ontsien?
250[regelnummer]
Laetmen sinen wille ghescien,
 
Hi sal al die werelt breken.
 
Dats al niet, maer hi sal steken
 
Dor die dicke aerde een gat,
[pagina 359]
[p. 359]
 
Ga naar margenoot+Ende maken tote ons enen pat,
255[regelnummer]
Daertoe sal hi onse sielen vaen.
 
Dus moeten wi hem sijn onderdaen.
 
Ooc so segghen die propheten
 
Dat god der werelt hevet behetenaant.
 
Menech jaer hier te voren
260[regelnummer]
Dat een man soude sijn gheboren
 
Met mieraclen, in weet wie;
 
Met sinen houte so sal hie
 
Breken onse vaste prisoen
 
Ende onse sielen daerute doen.
265[regelnummer]
Nu siet, ghi heren vander doot,
 
Helpt ons gheraden terre noot,
 
Die wile dat men ons mach helpen!
 
Laet ons dies mans daet stelpen,
 
Dat hi niet die ghone en si
270[regelnummer]
Die de helle sal hebben vri.’aant.
 
Cume hadde hi dit gheseit,
 
Dat Verranesse sprac ghereit:
 
(Die was dier Nidecheiden dochter)
 
‘Lucifer, laet wesen sochter
275[regelnummer]
Vorwaert meer dine maniere,
 
Ic salt di volbringhen sciere,
 
Want het es mi clene pine.
 
Ic hebbe een cracht van venine,aant.
 
Men vint gheen van dierre naturen;
280[regelnummer]
En mach in gheen vat gheduren,
 
No in ysere, no in stale,
 
No in goude, no in metale,
 
Dan in een coeclauwe allene.
 
Dat salmen gheven hem ghemene
285[regelnummer]
Mettien claren wine ghemanc.
 
Hi sal sterven eer iet lanc.
 
Want Antypater, mijn vrient,
 
Die Alexandere heeft ghedient
 
Ga naar margenoot+Ende over Grieken es baliu,
290[regelnummer]
Dien hebbic, dat segghic u,
 
Vander wieghen up gheleert
 
Dat hi van buten enen eert
[pagina 360]
[p. 360]
 
Ende int herte draghet de moort.
 
Nu es hi ghedaghet voort;aant.
295[regelnummer]
Na dat hi hevet gheregniert dat lant,
 
Willene de coninc al te hant
 
Met hem hebben in sijn here,
 
Dat hi sine oude vertere.
 
Bi des mans helpe sal ic saen
300[regelnummer]
Alexandere verslaen.’
 
Verranesse sprac dese tale.
 
Dat drouve volc priset wale,
 
Dat soe so sciere hadde vonden
 
Goeden raet in corten stonden.
305[regelnummer]
Stappans voer soe uter helle
 
Tote Antypater, haren gheselle,
 
Die een quaet verrader was
 
Ende haerde sere in soorghen das,
 
Hoe hi behouden sal sijn ere
310[regelnummer]
Jeghen den coninc, sinen here,
 
Doe riet soe der herten sijn
 
Te makene dat staerke venijn.
 
Ende doe hijs wale was gheleert,
 
Was soe saen ter hellen ghekeert.
315[regelnummer]
Ende soe comt noch dicke uut
 
Te radene dusdaen saluut.
 
Nu es comen uter see
 
Alexander ende heeft mee
 
Wonders vonden, dies hi sach,
320[regelnummer]
Dan ic u wel besceden mach.
 
Nu wille hi besien de woestine
 
Ga naar margenoot+Van Endi met groter pine
 
Ende daerna so willi scone
 
Varen tote Babylone
325[regelnummer]
Ende besetten Asienlant.
 
Daerna wille hi te hant
 
Affriken winnen al
 
Ende daerna, heeft hijs gheval,
 
Spanien winnen ende in dien
[pagina 361]
[p. 361]
330[regelnummer]
Ercules colummen sien
 
Ent westeinde van eertrike winnen.
 
Ende daerna willi doen bekinnen
 
Sine cracht in Vrancrike
 
Ende Gallen dwinghen ghemenelike
335[regelnummer]
Ende Aquitaengen ende Bertanien
 
Germaengen ende Allemanien.
 
Dan willi Moniu overliden
 
Ende Lombaerdien doreriden
 
Ende dor Rome in Grieken varen.
340[regelnummer]
Bedi ontboot hi te waren
 
Dien van Surien in waren saken
 
Dat si scepe daertoe maken.
 
Alsi besocht heeft dlant van Inden
 
Willi hem dies onderwinden.
345[regelnummer]
Dit heeft hi met Porus bestaen,
 
Die hem raet gaf sonder waen,
 
Dat hi Inden bescouwe,
 
Om dat men hem niet en wantrouwe,
 
Dat hi hadde enech lant
350[regelnummer]
En ware den Grieken al becant.
 
Si quamen bi groten brouken,
 
Daer souden si passage souken.
 
Mettien rees daer een dier
 
Vreselijc ende onghehier.
355[regelnummer]
Sijn rugghe was scaerp alse een saghe,
 
Twee hovede hadt up sinen craghe;
 
Ga naar margenoot+Deen was ghescepen alstie mane.
 
Sine huut, diet hadde ane,
 
Was ghelijc enen seepaerde.
360[regelnummer]
Doe dander hovet openbaerde,
 
Gheleect eens cocodrilles hooft
 
Ende verbeet ooc, dies ghelooft,
 
Met enen bete ridders twee.
 
Sine mochtent nemmermee
365[regelnummer]
Met ghenen spere doresteken.
 
Doe ghincsi sine been breken
 
Ende met groten hameren slaen.
[pagina 362]
[p. 362]
 
Doe ghinghen si naerre staen;
 
Hem wonderes dat dier was so groot,
370[regelnummer]
Dat daer lach ghesleghen doot.
 
Daerna quaemsi tenen woude,
 
Daer sloughen si tenten met ghewoude
 
Ses milen lanc, ses milen breet
 
Bi enen watere, dat Buemer heet.
375[regelnummer]
Si wouden bliven daer dien nacht.
 
Doe waren met groter cracht
 
Die voorste cnapen sere versaghet,
 
Dat si ten tenten waren gejaghet
 
Ende si riepen ‘wapent u!
380[regelnummer]
Hier comen olifante nu;
 
Si sullen dit here storen.’
 
Alexander hi riep voren
 
Die ridders van Tesalia:
 
‘Varet voren, ic come na;
385[regelnummer]
Drivet voren swijn ende soghen
 
Doetse gorren, ghi sult moghen
 
Die olifante so vervaren.’
 
Selve quam hi na te waren
 
Met Poruse, dien edelen deghen.
390[regelnummer]
Die olifante quamen hem jeghen,
 
Some swart some bont.
 
Ga naar margenoot+Porus makede hem contaant.
 
Dat si goet te stride waren;-
 
Si wanese vaen ende vervaren-
395[regelnummer]
Men soude de soghe so doen gorren,
 
Sine souden hem niet weren dorren.
 
Doe woorden die beesten versaghet,
 
Some vanden swinen verjaghet,
 
Some van ludene van businen.
400[regelnummer]
Alexander volghede met pinen.
 
Daer slouchen siere neghenhondert doot
 
Ende tachtich, dat was wonder groot.
 
De tande naemsi tharen doene,
 
Ende keerden in die pauwelioene.
405[regelnummer]
Die coninc hiet sciltwachte sciere
[pagina 363]
[p. 363]
 
Bi nachte doen jeghen die diere.
 
Des ander daghes quam hi te waren
 
Ane een jeghenode ghevaren,
 
Ane enen meersch up een riviere.
410[regelnummer]
Daer sach hi volc naect als die diere.
 
Si waren lanc neghen voete,
 
Si drinken water, eist sout, eist soete,
 
Rauwe vische eten siaant.
 
 
415[regelnummer]
Buten water ende daer onder
 
Moghen si duren, dat es wonder.
 
Alsi wouden tote hem tiden,
 
Dukeden si in de riviere besiden.
 
Ebigmaris heet die riviere,
420[regelnummer]
Daer si wonen dese diere.
 
Doe quamen si in een foreest,
 
Daer vonden si alre meest,
 
Die men heet Cynokephaline.
 
Si sijn ghehovet als hondekine.
425[regelnummer]
Si quamen jeghen hem ghelopen
 
Te samen met groten hopen,
 
Ga naar margenoot+Si scoten ende vloen mettien.
 
Si quamen al daer si sien
 
Woestinen utermaten breet.
430[regelnummer]
Alexander hoort ende versteetaant.
 
Dat daer en was wonders nemee,
 
Tote datmen quame ter Oostersee.
 
Ende si voeren weder west.
 
Doe dochte den coninc wesen best,
435[regelnummer]
Om dat dlant was waterloos,
 
Dat si niet en scieden altoos
 
Vanden watere, dan twalef milen.
 
Daer dedi tenten slaen tier wilen.
 
Die tenten sijn daer saen ghesleghen,
[pagina 364]
[p. 364]
440[regelnummer]
Ende hout daertoe ghedregen
 
Ende daer ghemaect groot vier.
 
Doe waert die wint so onghehier,
 
Die up hen van oosten quam,
 
Dat sijs alle woorden gram.
445[regelnummer]
Hi stac die tenten al ter neder.
 
Dat vier vlooch voort ende weder
 
Ende verbernde man ende paerde.
 
Dat was een weder dat vervaerdeaant.
 
Dat volc, want et was bi nachte
450[regelnummer]
Ende in dien heerfst dat waeit onsachte.
 
Doet dach was bonden si te samen
 
Hare haernasch ende quamen
 
Daert was ghelie in enen dal.aant.
 
Dies avonts ghinghen si over al
455[regelnummer]
In die pauwelioene eten,
 
Want die stoorm was gheseten.
 
Des avonts waert daer coude groot.
 
Doe quam hem up een ander noot:
 
Die snee viel up hem in den dale
460[regelnummer]
Also breet, dat lesemen wale,
 
Alse haddent ghewesen vliese.
 
Ga naar margenoot+Doe ontsach hem van verliese
 
Alexander, die milde, die boude,
 
Hi waende dat al versmoren soude.
465[regelnummer]
Hi en wiste ander boete,
 
Sonder dat hi onder de voete
 
Dien snee dien volke treden dede.
 
Maer een reghen quam daermede,
 
Die smelten dede al dien snee.
470[regelnummer]
Te hans quam daer wonders mee:
 
Een gheswerc quam daerna ghegaen,
 
Vreselec so waest ghedaen,
 
Swart oft die helle ware,
 
Ende bedecte alle die scare,
475[regelnummer]
Daer si laghen in dien dale.
 
Doe saghen si ten selven male
 
Groot vier vallen uter lucht.
 
Daeraf hadsi grote vrucht,
[pagina 365]
[p. 365]
 
Want dat velt waert al ontsteken.
480[regelnummer]
Dat volc begonde doe spreken
 
Ende seiden het ware ons heren wrake,
 
Dat een man begonde de sakeaant.
 
Die van gode verholen es,
 
Ende no Liber Bacus, no Hercules
485[regelnummer]
So verre dlant en dorsten souken.
 
Doe hiet die coninc oude doukenaant.
 
Die te stucken ghescoert laghen
 
Dien ridders jeghen tfier draghen,
 
Want het wasser jeghen goet.
490[regelnummer]
Die coninc sprac ‘god die doet
 
Met alre dinc, dat hi ghebiet,
 
Dien biddic dat hi ons besiet
 
Dat wi niet en sterven hier.’
 
Stappans bleef staen dat vier,
495[regelnummer]
Ende die nacht verscoonde al.
 
Ende die coninc gheboot in 't dal
 
Ga naar margenoot+Dat men groot vier ontsteken soude,
 
Ende dat hi ate, wie dat woude.
 
Drie daghe waren si achter een
500[regelnummer]
Dat nie sonne up hem en sceen,
 
Want swarte gheswerc hadse bedect.
 
Eer Alexander wech ghetrect,
 
Dedi vijftich ridderen gravenaant.
 
Eerlike met groter haven,
505[regelnummer]
Die in dien snee waren versmoort.
 
Ende daerna voersi voort.
 
Cortelike quamen si te waren
 
Bi der groter see ghevaren,
 
Daer si saghen Oost-Etyopen
510[regelnummer]
Ende die montanien open,
 
Die Hennos heten in dat lant.
 
Daerwaert voer hi al te hant.
 
Si vonden thol, daer in ghevoetaant.
 
Liber Bacus was, die deghen goet,
515[regelnummer]
Die al dlant verwan met wiven.
 
Dus hoort men Solinus scriven.
[pagina 366]
[p. 366]
 
Ooc scrivet hi al over waer
 
Dat Liber Bacus was vierhondert jaer
 
Ende sesse, eer Alexander quam.
520[regelnummer]
Doe Alexander thol vernam,aant.
 
Seidemen, wiere in ghinghe,
 
Dat hi soude cortelinghe
 
Sterven bindien derden daghe.
 
Dit hielt die coninc al over saghe.
525[regelnummer]
Doe sinde hiere in someghen keytijf,
 
Die verbuert hadde dlijf;
 
Si bleven doot bin drien daghen.
 
Hi hads rouwe, hooric ghewaghen.
 
An Liber Bacus dedi sine bede
530[regelnummer]
Ende bat dat hi ende sijn volc mede
 
Te lande weder moeste keren
 
Ga naar margenoot+Te siere moeder met groter eren.
 
Dat bat hi al omme niet.
 
Alsi vraechde ofmen iet
535[regelnummer]
Wonders meer vonde int lant,
 
Men seide ‘neent.’ hi hiet te hant
 
Al sijn here varen hene
 
In een poort, heet Fasiatene.
 
Si voeren bi siere baniere.aant.
540[regelnummer]
Doe quamen hem tontmoete sciere
 
Twee oude man. doe sprac die coninc:
 
‘Secht mi, heren, ene dinc:
 
Weti iet wonders in dit lant?’
 
Die een seide al te hant:
545[regelnummer]
‘Here, eist dat ghijt beghaert
 
Henen over tien dachvaert
 
Moochdi wonder groot bescouwen.
 
Maer ic segghe u bi trouwen,aant.
 
Dat hier tusscen luttel waters si.
550[regelnummer]
Daeromme segghic di: bedi
 
Nem metti viertich dusent man
 
Ende bewisse di van water dan,
 
Want die rochen nouwe sijn,
 
Daer liden moet dat here dijn,
[pagina 367]
[p. 367]
555[regelnummer]
Daer moechdi vele beesten sien.’
 
Alexander was blide van dien.
 
‘Eer ghi mi enweghe leet,
 
Secht wat dat ghi mi beheet
 
Te toghene dat selc wonder es.’
560[regelnummer]
Die een sprac ‘wes seker des
 
Ende merc des wale ende gome,
 
Wi sullen toghen di twee bome,
 
Deen es der manen, dander der sonnen,
 
Die griex ende intsch spreken connen;
565[regelnummer]
Waer af dattu ooc wilt horen,
 
Sullen si di bringhen te voren.’
 
Ga naar margenoot+Hieromme waert Alexander erre
 
Ende hi sprac ‘ben ic so verre
 
Van westen tote oosten ghereden,
570[regelnummer]
Dat ghi mi sout bespotten heden?
 
Te waren, dat weert ut te scanden.’
 
Dae sworen si bede te hande:
 
‘Hets waer, ende ghi moecht weten saen,
 
Of wi u valsch doen verstaen.’aant.
575[regelnummer]
Die ridders baden hem utermaten,
 
Dat hijt niet en soude laten,
 
Hine voere dat wonder besien.
 
Daer coos hi uutten here mettien
 
Viertech dusent, die best waren;
580[regelnummer]
Dander hiet hi henen varen
 
Ridders ende ooc olifante
 
Knapen ooc ende seriante
 
Met Poruse te Fasiatene;
 
Ende hi voer metten ouden hene.
585[regelnummer]
Int droghe lant sonder water
 
Vant hi vele ommateraant.
 
Serpente ende menegherande diere -
 
Van so misseliker maniere
 
Gheheten na die intsce tale,aant.
590[regelnummer]
Dat niemen can ghedietscen wale -
 
Tote dat si quamen dien bomen bi.
 
Man ende wijf vonden si
 
In dat lant, dat si begheren,
[pagina 368]
[p. 368]
 
Ghecleet met huden van panteren
595[regelnummer]
Van tygren ende van anderen dieren.
 
De coninc vrachde ‘van wat manieren,
 
Ofte wat liede so sidi?’
 
Si seiden ‘Inden so sijn wi.’
 
In dat lantscap so wies ooc
600[regelnummer]
Edele balseme ende wirooc,
 
Want de bome balseme draghen,
 
Ga naar margenoot+Ende die liede, die si daer saghen
 
Si leveder bi al te waren.
 
Mettien so quam hi ghevaren,
605[regelnummer]
al daer die mamerie stoet.aant.
 
Die pape hi quam ute te voet,
 
Die pape van dien bomen was.
 
Alexander mercte das,
 
Dat hi was langher dan tien voete,
610[regelnummer]
Van ghedane haerde onsoete,
 
Swart, ghetant als een hont,aant.
 
Hi stont ghelijc ter selver stont
 
Alse of hine soude verbiten.
 
An sijn oren hinghen margariten.
615[regelnummer]
Hi groete dien coninc ende vraghede
 
Wat hi woude ende wat hi jaghede.
 
Hi seide ‘ic quam hier in dien,
 
Dat ic die bome woude sien,
 
Die der sonnen enter manen
620[regelnummer]
Heilech sijn na minen wane.’
 
Die pape sprac ‘bestu rene
 
Van wive ende van manvolc ghemene,
 
Du moghes gaen in die heleghe stede.’
 
Daer stonden Alexanders ridderen mede,
625[regelnummer]
Vierhondert, luttel meer of min.
 
Die pape seide ‘wildi hier in -
 
Ghi sijt clene liedekine -
 
So doet af die vingherline
 
Ende uwe cleder ende uwe scoen,
630[regelnummer]
Het es sede, ghi moetet doen.
[pagina 369]
[p. 369]
 
Der sonnen boom sal spreken saen,
 
Alse die sonne sal onder gaen,
 
Want hets sijn recht ende sijn sede,
 
Ende alse de sonne riset mede.
635[regelnummer]
Dier manen boom spreect also saen,
 
Alse die mane sal up staen
 
Ga naar margenoot+Ende alse soe te hove gaet.’
 
Dit hilt al over baraet
 
Alexander, ende mettien
640[regelnummer]
So ghinc hi die bome besien,
 
Die bede stonden in een paerc,
 
In enen mure en bore staerc.
 
Ende een bosch stont bindien mure,
 
Dien ghinc die coninc selve dure
645[regelnummer]
Met anderen sinen ghesellen.
 
Si saghen uten bomen wellenaant.
 
Balseme, diemen diere coopt,
 
Ghelijker wijs dat hars looptaant.
 
Ende hanghet uten kerseboom.
650[regelnummer]
Dies nam Alexander goom
 
Ende naems vele, omdat wel rooc.
 
So deden sine ridders ooc.
 
In midden van den foreeste
 
Stonden twee die alre meeste
655[regelnummer]
Bome, die noit die coninc sach.
 
Dat waest, daer het al an lach.
 
Si waren hoghe der voete hondert,
 
Hoe sere dat Alexandere wondert;
 
Hi waende wale al over waer
660[regelnummer]
Dat vele te reghene pleghe daer,
 
Ende si so lanc waren daerbi.
 
Mettien so antwoorde hi,
 
Die pape, ende seide dat noit rein,
 
No beeste no voghel enghein
665[regelnummer]
No ooc geenrehande serpent
 
Waert ghesien al omtrent.
 
Ne ware die bome bedeaant.
 
Waren ghewassen uter hede
[pagina 370]
[p. 370]
 
Ende ghewijt wilen ere
670[regelnummer]
Inder manen ende der sonnen ere.
 
Die grote Inden settense daer
 
Ga naar margenoot+Ende woonden hier menech jaer,
 
Ende si sijn lanc van helechede.
 
Doe woude die coninc daer ter stede
675[regelnummer]
Offeren doen. die pape verboot
 
Ende seide ‘hier en mach niemen doot
 
Beeste slaen, no voghel ooc,
 
No selve ontsteken wirooc’
 
Ende hiet hem allen na dien
680[regelnummer]
Dat si vielen up hare knien
 
Ende cusseden dat hout
 
Ende baden met ghewout
 
Bede der manen ende der sonnen,
 
Dat sijs hem souden onnen,
685[regelnummer]
Dat si die waerheit doen verstaen,
 
Hoet met hem soude vergaen.
 
Dat dede gheerne Alexander.
 
Doe vraghede dien pape een ander,aant.
 
Weder si spraken griex so intsch.
690[regelnummer]
Die pape seide ‘ic wilduut kins:
 
Der sonnen boom hi can wel bede,
 
Dier manen boom beghint gherede
 
In griex, in intsch int hi di spraken.
 
Dit sijn waerlike saken.’
695[regelnummer]
Tien tiden dat dit ghesciede
 
Sach die coninc ende sine liede
 
Die sonne te hove gaen
 
Ende dat sonnenscijn ooc slaen
 
Boven an dier sonnen boom.
700[regelnummer]
Die pape seide ‘nemet goom!
 
Siet upwaert ende peinst te voren,
 
Waer af ghi wilt die waerheit horen!
 
Dan salmen u saen antwoorden.
 
Niemen en segghe het met woorden!’
705[regelnummer]
Ga naar margenoot+De coninc ende sine liede saghen
 
Onder die bome, onder dier haghen,
[pagina 371]
[p. 371]
 
Si wachten hem jeghen baraet.
 
Doe vernamen si gheen quaet;
 
Upwaert saghen si doe alle.
710[regelnummer]
Hi peinsde, hoe hi met ghevalle
 
Ende met seghe ende met eren
 
Te lande weder soude keren
 
Moeder ende suster sien.
 
Die sonnenboom antwoorde mettien:
715[regelnummer]
‘Onverwonnen met wighen
 
Alexander, du sout ghecrighen
 
Dat heerscap van eertrike.
 
Maer du en comes sekerlike
 
Te dinen lande nemmermere.’
720[regelnummer]
Dit sprac die boom toten here
 
Met cleenre stemmen in intscer tale.aant.
 
Die woort bequamen hem niet wale
 
Alexandere; het was hem leet
 
Dat hiere so vele hadde gheleet.aant.
725[regelnummer]
Sijn volc begonde wenen;
 
Alexander dreechde dien enen,
 
Den anderen stilde hi met mieden
 
Ende bat al sinen lieden
 
Dat sijt niemenne en seiden.
730[regelnummer]
Anderwerf so woude hi beiden,
 
Van dier manen boom te hoorne tale.
 
Die pape hi seide hem wale
 
Dat te midnacht soude sijn
 
Dier manen upganc bi een lictekijn.
735[regelnummer]
Hier om woude Alexander biden
 
Ende nam neven siere siden
 
Perdicas ende Philotine
 
Ga naar margenoot+Ende daertoe dien neve sine,
 
Die cortelinghe uut Grieken quam.
740[regelnummer]
Want hi vele wel vernamaant.
 
Dat niemen anderen slouch daerin;
 
Dies ontsach hi hem te min.
 
Al die andere hiet hi vlien
 
Ende ghinc inwaert met hem drien
745[regelnummer]
Vore dien heleghen boom staen
[pagina 372]
[p. 372]
 
Ende anebedene saen
 
Ende peinsde dat hi weten woude
 
Die stat, daer hi in steerven soude.
 
Ende doe die mane begonste risen,
750[regelnummer]
Sprac die boom in griexer wisen:
 
‘Alexander, deghen vri,
 
Dijn steerfdach es hierbi;
 
Ter neghender maent, int naeste jaeraant.
 
Saltu sterven, dat es waer,
755[regelnummer]
Te Babilonien in die stat.
 
Het sal di een doen dat,
 
Daer up du moedes min no mere.’
 
Alexander weende sere,
 
Also deden dander drie.
760[regelnummer]
Al nochtan so twifelde hie,
 
Ocht enech ware vanden drien
 
Daert hem af mochte ghescien.
 
Ende dat berou hem haerde sere
 
Dat hijs en peinsde min no mere.aant.
765[regelnummer]
Si ghinghen danen ende wouden eten.
 
Maer Alexander, woudijt weten,
 
Drouvede, dat hi niet en at.
 
Sine vriende baden hem dat,
 
Dat hi hem selven niet en dode.
770[regelnummer]
Hi at een deel, al dede hijt node
 
Ende daerna ghinc hi biden mure,
 
Dat hi daerna ter eerster ure
 
Ga naar margenoot+Echt hore dier sonnen boom.
 
Der dagheraet so nam hi goom.
775[regelnummer]
Hi wecte sine vriende saen.
 
Tote dien pape sijn si gegaen,
 
Die noch sliep ende was bedectaant.
 
Met dierhuden onverdect.
 
Een kouke, was dies avonts bleven
780[regelnummer]
Van balseme, lach hem beneven,
 
Up ene tafele die vor hem es,
 
Ende daerup een yvorijn mes;
 
Want daer en es yser no loot,
[pagina 373]
[p. 373]
 
Maer gout hebben si te vullen groot.
785[regelnummer]
Si eten balseme ende wirooc,
 
Claren boorne drinken si ooc,
 
Die daer springhet in een dal.
 
Ende die liede pleghen al
 
Tetene sonder scolaken;aant.
790[regelnummer]
Si en hebben bedde no lilaken,
 
Van vellen maken si leitierenaant.
 
Ghecleet met huden vanden dieren.aant.
 
Bina leven si tweehondert jaer.
 
Die pape ghinc met hem daer.
795[regelnummer]
Vore der sonnen boom si ghien.aant.
 
Alexander peinsde in dien,
 
Wie dattene doden soude.
 
Hi peinsde dat hijt weten woude,
 
Wat siere moeder Olimpias
800[regelnummer]
Ende sinen susteren ghehouden was.aant.
 
Doe sprac die boom in griexe woort:
 
‘Brochtic di den verrader voort,
 
Daer di de doot af sal comen,
 
Du haddes hem saen sijn lijf ghenomen;
805[regelnummer]
Dus soutstu die dinc verdriven,
 
Die niet achter en moghen bliven.
 
Over neghen maent hier naer
 
Ga naar margenoot+Saltu doot bliven, dat es waer,
 
Te Babylonien in die poort.
810[regelnummer]
Du en weerts van ysere niet vermoort,
 
No met selvere, no met stale,
 
No met goude, no met metale,
 
Du salt sterven met venine.
 
Olimpias, die moeder dine,
815[regelnummer]
Sal doorperleke bliven doot,
 
Ombegraven ende bloot
 
Salsoe ligghen vor de beesten.
 
Dine sustere selen sijn de meeste,
 
Ende twee die salechste langhe wile,
820[regelnummer]
Die solen sijn bin menegher mile.
 
Al sal dijn leven niet sijn lanc,
 
Die werelt sal sijn in dijn bedwanc.
[pagina 374]
[p. 374]
 
En vraech ons en twint niet voort!
 
Rume onse borch ende vare ter poort,
825[regelnummer]
Die Faciatene heet,
 
Tote Poruse ghereet!’
 
Die pape sprac ‘u hantgheslach
 
Ende u wenen al dien dach
 
Doet de bome belghen sere.
830[regelnummer]
Rume die borch, coninc here!’
 
Nu twivelt meneghen man hier af,aant.
 
Wie hem daer antwoorde gaf.
 
Dattie bome niet en spraken
 
Weetmen wale in waren saken.
835[regelnummer]
Some segghen sekerlike
 
Dat dinghel was van hemelrike,
 
Ander liede waenden das,
 
Dat het van den duvele was.
 
Maer daertoe secht mi mijn waen,
840[regelnummer]
Die duvel en mach niet verstaen,
 
Wat so enech mensce peinset,
 
Ofte segghen waer ongheveinset
 
Ga naar margenoot+Sonder loghene daermede.
 
Maer dese stemme en dede
845[regelnummer]
El niet dan waer verstaen.
 
Hierbi so seghet mi mijn waen,
 
Na dien dat soe gaf antwoorde
 
Dien ghepeinse ende niet dien woorde,
 
Dat soe van goods halven was.
850[regelnummer]
Dient waer dunct, volghe mi das!
 
Alexander hiet te hant
 
Sinen lieden rumen dlant
 
Ende hietse varen hene
 
Te Poruse te Faciatene,
855[regelnummer]
Want het dochte hem wesen goet.
 
Hi saecht an dier liede moet
 
Dat si in wanhope waren,
 
Hi sach wel dat hi moeste varen
 
Danen, en soudsi hem begheven.
[pagina 375]
[p. 375]
860[regelnummer]
Hi bat dien drien, die daer beneven
 
Waren daer men die antwoorde gaf,
 
Dat siere niet en seiden af.
 
Aldus sijn si enwech ghevaren,aant.
 
Die balseme ende wirooc te waren
865[regelnummer]
Roken so langhe stont.
 
Doe dat dien Inden waert cont,
 
Die woonden bi der groter see,
 
Seiden si dat nemmermee
 
Alexander sterven en mochte,
870[regelnummer]
Om dat hi dat lant besochte,
 
Daer noit vremde man en quam.
 
Doe dat Alexander vernam,
 
Wiste hijs hem danc ende dochte
 
Dat het loghene wesen mochte,
875[regelnummer]
Die hem die bome hadden gheseit.
 
Ga naar margenoot+Ende hi voer te Poruse ghereit.
 
Daerna quam hi in een dal,
 
Hiet Jordia over al.
 
Daer sijn serpente menech een,
880[regelnummer]
An haren hals hebben si dien steen,
 
Die smaragdus es ghenant.
 
Noit en was man becant,
 
Die liden mochte dor dat dal.
 
Die serpente leven alaant.
885[regelnummer]
Met witten peper, dat wast int lant.
 
Dat es dien Inden wel becant.
 
Si hebben daer ghemaect forneise,
 
Daer si up ligghen met peise,
 
Dertich voete vander eerden.
890[regelnummer]
Daer met jaghen si haerre veerden
 
Die serpente met viere;
 
Dus eist van bruunre maniere.
 
Die serpente die daer sijn,
 
Alse beghinnet die lentijn,
895[regelnummer]
So hebben si orloghe groot
 
Ende dan blijfter vele doot.
 
Hieraf hadde meneghen steen
[pagina 376]
[p. 376]
 
Alexander, dat wonder sceen.
 
Daerna quamen si te hant
900[regelnummer]
Varende in der Bragmannen lant,
 
Dats heilechste volc van eerderike.
 
Si delen haer goet ghemeenlike
 
Ende si en hebben gheen afgode.
 
Si en doen niet buten goods ghebode,
905[regelnummer]
Daer sijt weten, nemmermee.
 
In dien lande noch in dier see
 
En souken si neringhe enghene.
 
Si ontfinghen wel ghemene
 
Alexandere ende ooc die sine,
910[regelnummer]
Die daer quam met groter pine,
 
Ga naar margenoot+Ende Dyndimus, die daer was here
 
Ontfinkene met groter ere.
 
Van danen voer hi tote Ceres,
 
Dat alre gherechteste volc es,
915[regelnummer]
Dat men weet in eerderike.
 
Tusscen dese twee conincrike
 
Loopt een riviere, die Axis heet.
 
Dats een lant, daer men niet en weet
 
Van hoerdom no van valscen ede,aant.
920[regelnummer]
Daer en was noit so groot onvrede,
 
Daer men manslacht om dede;
 
Dronkenscap no *
 
En kent men daer clene no groot;
 
Si en eten anders niet dan broot
925[regelnummer]
Ende daertoe somech coukelkijn,
 
Si drinken borne; ende dit sijn
 
Die behendechste van sijtwerke.aant.
 
Si maecten een ghelede sterke
 
Ende leden dien coninc uptie vaert
930[regelnummer]
Ten coninghe Poruse waert
 
Al toten berghen van Caspi,
 
Ende daer so scieden si.
 
Voort quam Alexander die fiere
 
Daer hi vant erehande diere:aant.
[pagina 377]
[p. 377]
935[regelnummer]
Voren rechte tusscen haer oren
 
Stont ghewassen een groot horen,
 
Alst ware een selfwassen been,
 
Dat ghelijc enen swaerde sceen
 
Ende ghetant ghelijc ere saghen.
940[regelnummer]
Teerst dat si die liede saghen,
 
Quaemsi ghelijc verwoeden wilde
 
Ende staken de ridders dor die scilde.
 
Daer hadden si enen staerken strijt.
 
Si slougher doot ter selver tijt
945[regelnummer]
Achtdusent ende vierdehalf hondert.
 
Ga naar margenoot+Hoe sere dies Alexandere wondert
 
Dat si so sere jeghen hem striden!
 
Doch dat sijt met pinen liden
 
Ende quamen aldaer ghevaren,
950[regelnummer]
Daer Porus lach met siere scaren.
 
Na dien dat Permenio
 
Was versleghen rechte also,
 
Alse de achtende bouc vertelt,
 
Makede Alexander met ghewelt
955[regelnummer]
Over Percen ende over Meden
 
Ende alle die goede steden
 
Baliu sinen neve Aloene
 
Ende gheboot hem te doene
 
Dat hi soude in corter wile
960[regelnummer]
Vive guldine pileaant.
 
Maken doen te Babilone.
 
Daerin hiet hi scriven scone
 
Altenen gader sine geesten.
 
Die soudemen setten met groter feesten
965[regelnummer]
Int al einde van Endi,aant.
 
Voorder dan die deghen vri
 
Liber Bacus noit comen dorste,
 
Ofte Ercules, die edele vorste.
 
Si waren lanc vijfentwintech voete,
970[regelnummer]
Daer an bescreven met grooter moete
 
Sine geesten utermaten wale,
 
Tien voete hogher dan Ercules pale
[pagina 378]
[p. 378]
 
Ende daertoe voorder oc gheset,
 
Want hi dlant besochte voorder bet.aant.
975[regelnummer]
Alexander vergat dies al
 
Dat hem dat ghevallen sal,
 
Dat hem die bome hadden gheseit,
 
Maer hi haeste hem ghereit
 
Te winne also menich lant,
980[regelnummer]
Alse hier voren es ghenant,
 
Ga naar margenoot+Daer hi de scepe toe dede maken.
 
Ende of ooc waer waren die saken,
 
Die hem die bome seiden,
 
So woude hi hem ghereiden,
985[regelnummer]
Te stervene met groter ere.
 
God here, wel lieve here,
 
Wat inde sal hier ave wesen?
 
Al waert al sijn daer wi af lesen,
 
Ende al dat dat sonnescijn besiet,
990[regelnummer]
Nochtan soudt hem al dunken niet.
 
Ens niemen rike die nu levet,aant.
 
Hem en ghenoughet te dien dat hi hevet.
 
Hoe saen sal hi sijn bedroghen!
 
Nu wille hi sine macht toghen
995[regelnummer]
Al dien lieden, die nu sijn;
 
Te waren dat sal een venijn
 
Hem benemen haerde saen.
 
Hi waent die werelt al verslaen
 
Ende al tfolc verwinnen moghen,
1000[regelnummer]
Hi sal verliesen met ere toghen:
 
Want die verrader Antipater,
 
Die hem dies ghenenden der,
 
Ende sulc sijn gheselle,aant.
 
Dien die vrouwe van der helle
1005[regelnummer]
Leerde maken dat venijn,
 
Dat niewer in en mochte sijn,
 
Sonder in een coeclauwe allene,
 
Die sijn comen al ghemene
 
Te Babilonien in die poort
1010[regelnummer]
Ende visieren om die moort.
[pagina 379]
[p. 379]
 
Men leest in een ander stedeaant.
 
Dat Alexanders suster dede
 
Met haren rade den broeder vergheven;
 
Want soe waende na sijn leven
1015[regelnummer]
Enen hoghen man nemen daerna.
 
Ga naar margenoot+Aldus seghet Scolastica.
 
God here, hoe valsch es die aventure!
 
Nu hevet soe te menegher ure
 
Desen man behouden dleven;
1020[regelnummer]
Och, sal soe hem laten vergheven?
 
En mach soen nu niet doen ontvlien,
 
Of dat die saken niet en ghescien:
 
En mach soe niet openbaren
 
Die ghone, die dat doen begaren,
1025[regelnummer]
Ende doene anders sins doch bliven,
 
Waert met sweerden of met kniven?
 
Want daermet heeft hi meest ghedaen.
 
Maer nu seghet mi mijn waen
 
Dat hi was so seghevri,
1030[regelnummer]
Dat niemen in die werelt en si,
 
Diene mochte met wapen winnen.
 
Willemen dan die waerheit kinnen,
 
So waest hem dan meerre ere,
 
Dat menne mochte nemmermere
1035[regelnummer]
Doden, dan met venine.
 
Dus quam hem ere vander pine.
 
Nochtan dat de Aventure sach
 
Dat hem naecte die steerfdach,
 
Wille soene prince maken allene
1040[regelnummer]
Over de werelt al ghemene.
 
Soe maecte cont dien coninc
 
Also verre als die werelt ghinc.
 
Also sere waert tfolc vervaert,
 
Doe dat openbare waert
1045[regelnummer]
Dat hi bedwonghen hadde Asien lant,
 
Ende hi woude al te hant
 
Dwinghen dlant van Affrike
 
Ende al de werelt ghemenelike -
[pagina 380]
[p. 380]
 
Hoe verre dat si van hem waren -
1050[regelnummer]
Dat si niet en waenden ontfaren;
 
Ga naar margenoot+Gheen eylant en was so vast,
 
En ontsach dien wreden gast.
 
Al die lande van eertrike
 
Ghereden hem ghemenelike
1055[regelnummer]
Alexandere te gane in hant
 
Ende up te ghevene al hare lant,
 
Om te sachtene sinen moet.
 
Si quamen ter see waert metter spoet
 
Ende snelden hare vaert.
1060[regelnummer]
Cartago waert so vervaert
 
Ende algader Affrike
 
Dat si meenden ghemeenlike
 
Si wouden hem sijn onderdaen
 
Spanien, dat hadde ontfaen
1065[regelnummer]
Daer te voren meneghen seghe,
 
Screef dat hem wilde alleweghe
 
Dienen alse sinen here.
 
Gallen seinde hem, dat es ere,
 
Een fine guldine crone.
1070[regelnummer]
Almanien quam hem scone
 
Ende Germanien te ghenaden.
 
Lombardien es beraden
 
Ende Italen alghemene:
 
Al sijn si mettien staerken stene
1075[regelnummer]
Van Moniu ghevest ende metter see,
 
Sine waenden nemmermee
 
Alexandere wederstaen.
 
Sardanien waert hem onderdaen
 
Ende ooc die vaste Cecile
1080[regelnummer]
Ende Cypre, dan was ghene ghile.
 
Maer ic maect u te lanc:
 
Wat so die aerde in hare bedwanc
 
Hevet dat waert hem onderdaen
 
Ende quamen te Babilone saen.
1085[regelnummer]
So menech bode quam al daer,
[pagina 381]
[p. 381]
 
Ga naar margenoot+Scepe geladen, dat was waer,
 
Met so menegher dierhede
 
Ende daertoe van so menegher stede,
 
Dats cume ieman gheloven mochte,
1090[regelnummer]
Hoe men daer die mare brochte.
 
Teerst dat Macedo vernam
 
Dat eertrike al gader quam
 
Te Babilonen hem te ghenaden,
 
Waert hi haerde saen beraden
1095[regelnummer]
Ende hadde dien wille groot
 
Te varene te siere dootaant.
 
Ende snelde hem sere utermaten.
 
Hi quam in dier Eufraten
 
Nederwaert met siere scaren
1100[regelnummer]
Al bi dien watere ghevaren.
 
Ende doe hi quam dier stat bi,
 
Ontsceepte die deghen vri
 
Ende voer toors metter vaert.
 
Doet in die stat cont waert
1105[regelnummer]
Dat Alexander quame aldaer,
 
Dat segghic u al over waer
 
Dat men al die stat verchierde.
 
Elc man pijnde ende visierde,
 
Hoe hi hem scoonste maken mochte.
1110[regelnummer]
Ic segghu dat in waren ghedochte
 
Dat si maecten meerre feeste
 
Bede die minste entie meeste,
 
Dan si ghedaen hadden te voren,
 
Doe si hem coninc vercoren.
1115[regelnummer]
Ende Alexander quam ghevaren
 
Moghentlike met drien scaren;aant.
 
Die poorters quamen jeghen hem uut,
 
Daer was van feesten groot gheluut.
 
Aldus quamen si in die stede,
1120[regelnummer]
Daermen hem groot ere dede.
 
Ga naar margenoot+Teerst dat hi was ghebeet,
 
Was hem een sitten ghereet
 
Van yvore ende van goude.
 
Selve was hi, alse hi woude
[pagina 382]
[p. 382]
1125[regelnummer]
Versiert met ere conincscrone.
 
Daer besiden so sat scone
 
Die grote coninc Porus,
 
An dander side Exateus,
 
Die dies conincs Daris broeder was.
1130[regelnummer]
Ic dar mi wel vermeten das,aant.
 
Dat siere ghenote engheen
 
Scoonre man ghinder en sceen:
 
Sijn haer was kersp ende blont,
 
Blosende lier ooc talre stont,
1135[regelnummer]
In die oghen was hi goedertieren.
 
Hi hiet in laten sciere
 
Die boden, die daer waren comen,
 
Die ic bi namen u sal nomen.
 
Teerst quam die bode van Gallen
1140[regelnummer]
Ende brachte vor hem allen
 
Enen scilt ghesmeet van goude,
 
Versiert met stenen menechfoude;
 
Want daer es van ridderscap die blome.
 
Cartago met groten rome,
1145[regelnummer]
Die van Affrike es hovetstede,
 
Brochte enen helm van goude mede,
 
Want men daer die beste maect.
 
Almanien brochte al naect
 
Te prosente een swaert van stale,
1150[regelnummer]
Dat men daer can smeden wale,
 
Van goude die appel ende scoe.
 
Spanien seinde dien coninc doe
 
Een oors van prise appelgrau,
 
Ga naar margenoot+Ghereide ende breidel van siden blau
1155[regelnummer]
Ende die steghereep van goude.
 
Italien seinde dor sine houdeaant.
 
Van siden een groot pauwelioen.
 
Cecilien seinde na sijn doen
 
Halsberch ende cousen een paer
1160[regelnummer]
Ende een coverture van selvere claer.
 
Noorweghen ende Denemaerke
 
Seinden teldende peerde staerke,
 
(Want het was tien tiden een)
[pagina 383]
[p. 383]
 
Inghelant, dat wonder sceen,
1165[regelnummer]
Seinde enen cop vol diere stene;
 
Het was Scollant doe ghemene.
 
Yrlant seinde een scip vul scachte,
 
Baertanien seinde daer met crachteaant.
 
Enen boom, die ganse drouch.
1170[regelnummer]
Nochtan en waest niet ghenouch:
 
Elc conincrike seinde scone
 
Van goude ene diere crone
 
Ende daertoe purper ende scarlaken
 
Ende alrehande diere saken:
1175[regelnummer]
Selver, gout ende bliaude
 
Ende meneghe diere miraude
 
Ende wat die mensce gheerne siet.
 
Dat ic u nome, dats al niet;
 
Maer ic segghe u cortelike,
1180[regelnummer]
Al dat goet van eerderike
 
Was hem gheseint daer te samen.
 
Dus sprac hi ten ghonen, diere quamen:
 
‘Danc hebbes god ende daventure -
 
Al eist mi worden te sure -
1185[regelnummer]
Dat mi ghesciet al dese ere
 
Dat ic bem een enech here
 
Van eertrike nu tier tijt.
 
Ga naar margenoot+Dat ghi, die hier nu comen sijt
 
Ende van verren sijt ghesent,
1190[regelnummer]
Over here mi bekent
 
Sonder slach ende sonder stoot,
 
Danc ooc moetijs hebben groot.
 
Hadde Daris aldus ghedaen
 
Ende over here mi ontfaen,
1195[regelnummer]
Hi hadde weder ontfaen sijn lant.
 
Dus waert woorden hem becant
 
Dat mi te dienne es groot ere.
[pagina 384]
[p. 384]
 
Porus, die rike here,
 
Mach dat weten haerde wel
1200[regelnummer]
Dat ic sachte bem ende niet fel,
 
Al verwan ickene met stride
 
*
 
Dan mi te dienne in allen tide.
 
Want ic wille dat mijn vrient
 
Ende wat menscen dat mi dient
1205[regelnummer]
Dat hi wese also vri
 
Ende eighendomes quite si,
 
Dat men segghe in elke stede
 
Dat el niet dan vrihede
 
En es mi te wesene onderdaen,
1210[regelnummer]
Up dat si willen te paise staen.’
 
Dit hevet hi ten boden gheseit.
 
Mettien so keerde hi hem ghereit
 
Te sinen ridderen ende sprac:
 
‘Ghi, die groot onghemac
1215[regelnummer]
Ende menech lant hebt dorronnen,
 
Eer die werelt wi verwonnen,
 
Met wier cracht ic hebbe ghecreghen
 
Dat mi die werelt heeft gheneghen,
 
Uwe loen en sal niet wesen clene;
1220[regelnummer]
Want ghi weerdich sijt allene
 
Mi te hebbene tenen here,
 
Ende ic bem weerdech wel der ere
 
Dat ic ooc u coninc si;
 
Ga naar margenoot+Want u die coude niet van mi
1225[regelnummer]
En verdreef in Siten lant;
 
Die grote hitte ende tgrote sant
 
Van Libien ende van Persi
 
En versciet u niet van mi.
 
Dat wonder van der intscer see,
[pagina 385]
[p. 385]
1230[regelnummer]
Dat swarte gheswerc, die grote snee,
 
Die leuwe van Yrcani
 
Ende dat wonder van Endi,
 
Die serpente ende die olifante
 
Ende ooc die leleke gygante,
1235[regelnummer]
Al hebdijt met mi dorronnen;
 
Darise bebdi tweewerf verwonnen
 
Ende Mennoene hebdi doot;
 
Porus weec, al was hi groot,
 
Taxillis ende Abysari,
1240[regelnummer]
Dese coninghe verwonnedi.
 
Nu en wetic hier ter tijt
 
In die werelt enghenen strijt;
 
Maer om dat ic niet en wille
 
Dat onse wapen ligghen stille,
1245[regelnummer]
Laet ons een ander werelt souken!
 
Men vindet lesende in bouken
 
Dat een ander werelt es,
 
Daer tfolc heet Antypodes,
 
Laet ons dat winnen mede!
1250[regelnummer]
Dat gheen lant no ghene stede
 
En si, si en sijn algader mijn;
 
So en mach gheen sake sijn,
 
Die ghebreect an uwer ere,
 
Dus salmen van ons emmermere
1255[regelnummer]
Bede singhen ende lesen.
 
Hier af sal ic u leetsman wesen.
 
En es gheen lant dat * staet,
 
Willics mi pinen, in doorgaet.
 
 
1260[regelnummer]
Ga naar margenoot+ 
 
Die staerke maecht al besouken.
 
Ja en segghen onser voorders bouken
 
Dat mee werelde sijn dan ene?
 
Mine bliscap soe es clene
[pagina 386]
[p. 386]
1265[regelnummer]
Dat ic dene niene hebbe bedwonghen.
 
Het weten doude metten jonghen
 
Dat mi Rome hier te voren
 
Tenen here hadde vercoren
 
Ende si mi seinden haerde scone
1270[regelnummer]
Bi Emulium ene crone;
 
Nu wilsi dit belof mi breken.
 
Dat willic talre eerste wreken
 
Ende Rome neven daerde slechten,
 
So dat si nemmermeer en vechten.’
1275[regelnummer]
Dit sprac hi, ende daerna saen
 
Begonste de sonne sinken gaen.
 
Stappans ghinc de sonne te hove,
 
Entie coninc van groten love,
 
Dien eertrike was onderdaen,
1280[regelnummer]
At ende ghinc slapen saen.
 
Ende die lucht waert onghedaen;
 
Sterren ende mane woorden bevaen
 
Met enen swarten gheswerke in dien,aant.
 
Datse niemen en mochte sien.
1285[regelnummer]
Waer so die scepeliede waren,
 
Die bider see souden varen,
 
Si en consten bi sake neghene,
 
No bi naelden no bi stene
 
Die leidesterre niet ghevinden.
1290[regelnummer]
Om dat si hem niet en bekinden
 
Bi sterren no bi steens cracht,
 
Bleven si al dien nacht
 
Drivende. al, clene ende groot,aant.
 
Beweende Alexanders doot.
1295[regelnummer]
God here, wel lieve here,
 
Ga naar margenoot+Waerbi verloos hi emmermere
 
Tgheluc, dat hem mede was?
 
Maer ic bem in wane das:
 
Hadde hi hem laten ghenoughen
1300[regelnummer]
Met redene ende met ghevoughe,
[pagina 387]
[p. 387]
 
Hadde hi so ootmoedelikeaant.
 
Gheluc ghedraghen, als hi was rike,
 
Alse hi sijn aermoede dede,
 
Hi ware ontfaren terre stede,
1305[regelnummer]
Dat hi niet en ware bleven
 
Van den venine, dat hem was ghegheven.
 
Nu eest comen ter dagheraet,
 
So dattie dou te vallene en bestaet;
 
Die voghele en songhen niet,
1310[regelnummer]
Dat haerde selden es ghesciet
 
Na dien tijt van haren eersten sanghe;aant.
 
De nachtegale sweech van bedwanghe
 
Ende van rouwe, die nakende was.
 
Vele liede mercten das,
1315[regelnummer]
Dat de daghesterre eerst verscoot
 
Ende dandere lichten noch al bloot,
 
Doe die dagheraet up stoet;
 
Soe snelde haer met groter spoet
 
Voor den daghe te hove waert,
1320[regelnummer]
Ghelijc of soe ware vervaert.
 
Die dagheraet was haerde lanc,
 
Die sonne rees aen haren danc.
 
Teerst dat soe was up ghestaen,
 
Woude soe wederkeren saen;
1325[regelnummer]
Maer goods ghebot wasser weder.
 
Ay, god here, doe keren weder
 
Die sonne, of een wile staen!
 
Want soe sal bederven saen
 
Die sonne van der werelt al.
1330[regelnummer]
Maer, weet god, dat ongheval
 
Ende die wile soe was bi
 
Dat die edele deghen vri
 
Dat venijn moeste ontfaen,
 
Ga naar margenoot+Dies hi niet en mochte ontgaen.
1335[regelnummer]
Die sonne sceen hoge up den dach
[pagina 388]
[p. 388]
 
Ter cameren, daer hi in lach
 
Haerde sachte ende sliep.
 
Menech man snelde ende liep
 
Te comene in dies conincs sale.
1340[regelnummer]
Die coninc achemeerde hem wale
 
Ende quam sitten uptier sele.
 
Daer was feeste overvele.
 
Selve gaf hi grote ghichten,
 
Meer dan ic u can berichten.
1345[regelnummer]
Mettien so brochtemen dien wijn,
 
Daertoe snelden de ridders fijn.
 
Senberis ende Antypater,aant.
 
Dier ic cume ghewaghen der,
 
Brochten ghemanc in dien wijn
1350[regelnummer]
Dat onverwinleke venijn.
 
Ende dien god dies onste
 
Dat hem noit man verwinnen en conste,
 
Hem quam coude ende grote pine,
 
Dat hi vel ende beswalt onder de sine.
1355[regelnummer]
Doch halpmen hem te bedde waert.
 
Sine vriende bleven beswaert
 
Ende weenden haerde sere;
 
Maer daer en dorste vor dien here
 
Niemen wenen openbare;
1360[regelnummer]
Si waenden der aventuren wareaant.
 
Soude hem te staden staen,
 
Alsoe dicke hadde ghedaen.
 
Maer teerst dat dat venijn
 
Quam binnen dien aderen sijn,
1365[regelnummer]
Ende hem die puls dede verstaen
 
Dat hi niet en mochte ontgaen,
 
Dede hi maken in die sale
 
Sijn bedde scone ende wale.
 
Daer quamen al sine baroene
1370[regelnummer]
Ga naar margenoot+Ende menich seriant coene
 
Wenende ende waren onvro.
 
Teerst dat dit sach Macedo
[pagina 389]
[p. 389]
 
Dat menech sine cleder scoorde,
 
Sprac hi dusdaneghe woorde:
1375[regelnummer]
‘Wie sal na mi werdech wesen
 
Dat hi here si van desen
 
Ende coninc van diere scare,
 
Teerst dat ic uter werelt vare?
 
Langhe ghenouch hebbic ghehadt
1380[regelnummer]
Die werelt al, ic benre sat.
 
Mi es ghenouch ooc aventure
 
In stride vergaen wel ter cure;
 
Minen leden vernoiet des,aant.
 
Dat dese siele daerinne es;
1385[regelnummer]
Ic hebbe verteert lijf ende stonde
 
In dier werelt met menegher sonde;
 
Ic hebbe ghenouch tote nu
 
Die werelt berecht, dat segghic u.
 
Ic moet berechten nu dien troon;
1390[regelnummer]
Men roupt mi te meerren loon,
 
Want die hemel wille mi halen,
 
Om dat ic daer soude betalenaant.
 
Dat rike, dat gherechte algader
 
Met Jupiter, minen hemelscen vader.
1395[regelnummer]
Daer moetict berechten al,
 
Van eerderike dat gheval
 
Ende al dat doen van hemelrike.
 
In weet ooc niet sekerlike
 
Oftie gygante sijn verresen,
1400[regelnummer]
Daer wi vele ave lesen,
 
Astreus ende Tifoëus
 
Egeon ende Enceladus
 
Ende si dien hemel willen winnen.
 
Ga naar margenoot+Si willen weten ende bekinnen
1405[regelnummer]
Dat Jupiter van groter ouden
 
Dien hemel niet en can behouden.
 
Om dat si niet en dorren striden
 
Hebben si nu te desen tiden
[pagina 390]
[p. 390]
 
Boden al na mi ghesant
1410[regelnummer]
Dat ic mijn comen niet en make lanc,
 
Ende Jupiter hevet gheseit;
 
Ic moet dare, al eest mi leit.’
 
Aldus inde hi sine woort.
 
Sine ridders vraechden hem voort,
1415[regelnummer]
Met naten oghen, wien hi wilde
 
Dat eertrike na hem behilde.
 
Hi sprac ‘het sal die beste sijn
 
Coninc na dat leven mijn
 
Entie es dies riken werdich wale.’
1420[regelnummer]
Mettien ontvel hem die tale,
 
Ende hi en constene niet ghenomen.
 
Maer in dien es hi becomen,
 
Dat hi nam een vingherlijn
 
Van den luchter vingher sijnaant.
1425[regelnummer]
Ende gaeft Perdicas an die hant.
 
Die heren peinsden al te hant,
 
Dat hi woude dat na sijn leven
 
Perdicas hare here bleve.
 
Scolastica seit dese dinc:aant.
1430[regelnummer]
Doe hem sine tale ontghinc,
 
Dat hem sine memorie bleef,
 
Ende alle sine dine bescreef,
 
Ende dat hi twalef jaer drouch crone.
 
Ooc maecte hi twalef stede scone;
1435[regelnummer]
Alle hiet hise Alexandrie,
 
Sonder ene stede vrie,
 
Die hiet hi Bucifaline,
 
Ende some hiet hise Alexandrine.
 
Hi bescreef in elke stede
1440[regelnummer]
Ga naar margenoot+Enen coninc ende dede
 
Elken ene crone draghen
 
Van dien ridders in dien daghe
[pagina 391]
[p. 391]
 
Die met hem waren sine ghenoot.
 
Ne ware na sine doot
1445[regelnummer]
Vochten die viere jeghen die achte
 
Ende verwonnense met crachte.
 
Deen vanden vieren was Tholomeus,
 
Dander was Anthiocus,
 
Emenidus ende Perdicas:
1450[regelnummer]
Dus wanic datter viere was.
 
Dese viere behelden trike
 
Na Alexandere gheweldelike.
 
Doe Alexander elken coninc
 
Bescreven hadde sine dinc
1455[regelnummer]
Drouch hem tfenijn ter herten saen.
 
Sine oghen ghinghen te stare staen,
 
Ende dat coude vander doot
 
Brachte hem selken wederstoot,
 
Dattie siele sciet uten vate
1460[regelnummer]
Ende voer enweghe haerre strate,
 
Daer soe verdiende ende god gheboot.
 
Doe waert van claghen gheluut so groot
 
Alse ocht die donre ware.
 
Dat saghen si openbare,
1465[regelnummer]
Dat hem dAventure niet en halp,
 
Dies maecten si groot ghestalp.aant.
 
O wi, hoe salech ware die man,
 
Leide hi sinen sin daer an,
 
Hoe hi de salechede mochte erven,
1470[regelnummer]
Ende hi dan ontsaghe sterven;
 
Want es het aerm, es het rike,
 
Al moet sterven ghemenelike.
 
Dats der sielen een groot vaer
 
Daer men volcht den goede naer,
1475[regelnummer]
Dat dien aermen man bedrieghet;
 
Ga naar margenoot+Die werelt ere, die gheerne lieghet,
 
Doet vergheten ons der doot.
 
In dier see doochtmen vrese groot,
[pagina 392]
[p. 392]
 
Ghelijc oft volc ware verwoet
1480[regelnummer]
Ende al om dier werelt goet.
 
Clerke varen te Rome waert,
 
Dat es een vreselike vaert,
 
Daer si ooc groot goet om verteren;
 
Want si willen impetreren
1485[regelnummer]
Provende met groter eren.
 
Ghevalt dat si te lande keren,
 
So comt een coorts ende nemet saenaant.
 
Al dat si hebben begaen.
 
Bi Alexandere prouvent wi allene:
1490[regelnummer]
Dien de werelt was te clene,
 
Die geeste seghet ons daer af:
 
Hem was groot ghenouch een graf
 
Van vijf voeten maerberijn.
 
Te waren, dat dunct mi jammer sijn
1495[regelnummer]
Dat so edel een lichame
 
Ende een man van sulker name
 
So langhe in ondiere aerde lach,
 
Tote dat Tholomeus sach,
 
Die ooc mede Soter hiet,
1500[regelnummer]
Dien Alexander Egypten liet;
 
Dat was die gone die Achers stichte.
 
Hi maecte, seghet dat ghedichte,
 
Alexandere een diere graf
 
In die stat, die hi hem gaf,
1505[regelnummer]
Dats in Egypten Alexandrie,
 
Daer was met groter sengerieaant.
 
De here begraven ende met feesten.
 
Hier makic ende vander geesten.
 
Nu dankic gode, die mi die cracht
1510[regelnummer]
Gaf, dat ic hebbe vulbracht
 
Ga naar margenoot+Alexanders aventure;
 
Want hets worden mi te sure.
 
God gheve haer ere ende prijs goet
 
Die dede dat ict bestoet,
1515[regelnummer]
Want soe es edel ende bequame.
 
Die wille weten hare name,
[pagina 393]
[p. 393]
 
Ic segghe hem, waer hise mach souken:
 
Die eerste littere van ses bouken
 
Segghen hare name, min no mee,
1520[regelnummer]
Beghinnet hi ter eerster G.
 
Ic bidde ooc al dien ghonen mede,
 
Waer so si sijn in elke stede,
 
Die in desen bouke lesen,
 
Sien siere in iet bescreven wesen
1525[regelnummer]
Daer iet an te beterne es,
 
Jacop bidt hem allen des,
 
Dat sijt beteren, hets wel ghedaen;
 
Want diet wille maecht verstaen
 
Datti materie es haerde swaer;
1530[regelnummer]
Ende ooc om een half jaer
 
Was over dien bouc ghedicht.
 
Ware die materie licht,
 
So waert te lachterene mere,
 
Haddicker in mesgrepen sere.
1535[regelnummer]
Nu biddic dier moeder ons heren,
 
Dat soe mi moete daertoe keren,
 
Dat ic hare dienen moete.
 
Al es mi die werelt soete,
 
Ic hope noch an haren troost,
1540[regelnummer]
Die meneghe siele heeft verloost,
 
Dat soe noch mijn leven al
 
Tenen goeden inde bringhen sal;
 
Want soet noit manne en ontseide,
 
Die an hare sinen hope leide.
1545[regelnummer]
Met hare moetwi sijn vercoren;
 
Ga naar margenoot+Amen segghet alle diet horen!
[tekstkritische noot]5 eest. 7 boden oppenbaren; Gaut. X, 9: aperire gentibus armatis. 9 were eertrike. 10 cleen. 13 alderhande. 14 eer. 15 eer. 16 so ontbreekt. 17 lees was? haer S] hen. 18 hebben si. 20 locht ierst eer. 21 groetse. 22 tierst dat si. 23 groete S] groten bloemen. 25 Op dat vier. 26 alderhande. 27 eer scepperssen (S scepperse). 28 perse.
margenoot+
XCVa 2.
[tekstkritische noot]29 honger eer. 30 vander naturen. 32 noch. 34 Nu vaere enwech. 35 dien. 37 hoet. 38 ende S] en. 41 vor der helle] verre; Gaut. 31: ante fores Erebi Stygiae sub moenibus urbis. 43 in] en̄. 44 dier S] die. 45 ene. 47 hadde; Gaut. 32: inter quas antris aliarum mater opacis abscondit loculos. 49 si gesmoltens gouts S] gesmoltens golts. 51 soeser mede] sise daer. 52 hare] hier; niet is misschien te schrappen. 54 eren; Gaut. 38: flagrante vultu. 55 een. 56 eer. 58 Sat daer op eer; lees up ene? 59 moder lach si versmort. 61 eer desgelijks 62.
margenoot+
XCVb 1.
[tekstkritische noot]67 sijn si. 69 girecheit. 71 tweemaal eer; zóó ook 73, 74, 84. 72 swarten S] swarte of swarre. 75 verradenesse S] verredenisse of vorr. 77 mesdade; Gaut. 46: quae (sc. detractio) cum bene facta negare non possit. 79 hoetvrouwen. 83 smekelinge linge lees wasser? 89 miede S] mede. 92 so ontbreekt. 97 licht. 98 eer. 101 in midden. 104 pijnt.
margenoot+
XCVb 2.
[tekstkritische noot]105 selen. 107 hebben sijt (S si). 110 dat het den A datten H. 112 Alse hi te voren hevet A. 113 en̄ some A. 114 sijn H waren A. 115 Al welna sonder A. 117 anders niet H. 118 weten luttel H wisten lettel A verdriet H. 120 als H. 121 versiert mettier H. 122 hun tween H hen tueen A tegader H. 123 loept S] loep. 127 middelt. 128 drut of eerder drnc. 131 tierst. 133 to eer. 134 was. 135 gedaen. 136 toe ontfaen. 137 scoenheit. 142 was hi.
margenoot+
XCVIa 1.
[tekstkritische noot]143 doen. 144 eer. 146 ierster. 147 weerstu claer. 150 om hulpe droefelike. 151 heves; beter misschien te lezen ic heves. 153 weerstu sonder S] weerstu sonder sonde. 157 een nimeere H. 158 alle S] allen H A. 161 atracervaen. 163 Pausaniase S] pansamase. 165 maroene. 166 croen. 168 ridders. 169 Mennoen. 171 dat hem] dies hi; z. de aanteekening. 176 es] was. 177 Babylonie.
margenoot+
XCVIa 2.
[tekstkritische noot]184 steet. 185 Taxillis. 186 Dat es meer en̄ eem in can; vgl. Gaut. 93: nec eo contentus Eoas vestigat latebras. 188 dye eylande mere S] mee. 190 geluc. 192 beroemt A. 194 wachsti H wachtdi A. 195 die A ontbreekt H. 196 wilt hi H wilhi A. 198 die antipedes H antipedes A. 199 wilt H die sonne sien west op gaen H die s. west sien opstaen A. 200 weder te hove staen H. 201 Wrec ons sinen overmoet A; Gaut. 101: ergo age communem nobis ulciscere pestem. 202 des. 204 paradise A. 205 in A. 206 ofte A. 207 waenden (S waende) H woude A. 209 sal A. 210 Nochtan sal hijs niet af st. H; Gaut. 105: ille....promittit....nec se desistere saels A. 211 icne A. 212 andren A. 213 so ontbreekt H. 214 Inder A. 215 deze regel in H achter 216 enen H plain A keytive H kaitive A.
margenoot+
XCVIb 1.
[tekstkritische noot]216 darom H. 218 Liete. 219 Chochitus en̄ flegiton. 222 En̄. 224 enege dinc; Gaut. 111: nec sol indomitum nec mitigat aura rigorem. 227 onghehoorde] eer; Gaut. 113: mortis inauditae torquentur agone. 228 eer. 233 diemsterheit. 235 sijt. 241 wene. 242 hene. 246 segt. 247 solen wi hē lees die in plaats van dese? 250 leetmen. 252 dats ons al H dat sal A; Gaut. 131: sed id taceo. 253 dicke ontbreekt A; Gaut.: rupto...obiice terrae.
margenoot+
XCVIb 2.
[tekstkritische noot]256 Dan moete A wesen A. 257 so ontbreekt H. 258 got H heeft vergeten H. 261 miraclen H mieraklen A en̄ in H en̄ ic ne A; Gaut. 136: adfore tempus....quo...nescio quis nascetur homo. 264 ons H. 267 Gaut. 140: mortis nascenti occurrite morbo; lees dat het? 272 verraedenesse geriet. 276 sal. 277 ene clene. 281 en 282 noch. 281 yser. 284 eem geuen. 291 wiegen S] wegen.
margenoot+
XCVIIa 1.
margenoot+
XCVIIa 2.
[tekstkritische noot]293 draget hi die. 295 na] om gerengiert; Gaut. 154: ut sub eo senium consumat et aspera rursus perferat emeritus castrensis taedia vitae. 296 willen S] wille. 299 man hulpen H. 301 verradenesse H. 302 prisese A. 303 soe so] die so H si A. 304 in so H. 305 hellen H. 306 horen A gesellen H. 308 harde H ontbreekt A. 310 dien H. 312 starc. 315 noch ontbreekt ute. 316 om te dusdane salute. 319 dies] dan; lees dat? 320 dan] dies wael besceiden. 321 die woestinen. 322 pinen. 323 wil hi scoen. 324 te. 325 besitten; Gaut. 172: dispositis rebus Asiae.
margenoot+
XCVIIb 1.
[tekstkritische noot]334 gemeinlike. 335 Aquitaengen S] quintagen. 336 Germaengen S] Grammagen almanien 337 moniou ouer lieden. 338 dor riden. 343 heft. 345 hevet A. 349 hedde H. 350 et en were dien H. 351 brouken] hopen; E: palus erat sicca et canna abundans. 352 passagen. 354 vreeslic H vreselike A ongehuyr. 356 hoede H. 357 dat een H deene A gescapen H maen. 360 hoet oppenbarde. 361 cockendruls. 364 mochten nummermee. 365 sper dor steken.
margenoot+
XCVIIb 2.
[tekstkritische noot]368 naerre] verre. 369 wonders. 370 geslagen. 372 gewoude S] goude. 374 water. 375 daer bliuen. 377 versacht. 378 geiaegt. 381 solen dit her. 384 vart coem. 385 vor. 386 doetsi soelt. 392 mact. 394 wanense. 396 hen. 398 veriaecht S] verragt. 399 van lieden some van; E: buccinis hominum et grunnitibus suum attoniti. 400 volgde. 401 neghenhondert] CM; E 980; Sp. hist. 14, 46, 44: 880. 403 doen H. 404 pauweleoene H. 405 hielt.
margenoot+
XCVIIa1.
[tekstkritische noot]406 doen ontbreekt; E: jussique tunc clypeis et loricis vallum praecingi, ne quid iniuriae elephantorum molestia aliarumque ferarum adferret. Misschien is de tekst nog meer bedorven. 407 anders te waren S] gevaren. 409 rieviere. 410 tfolc. 411 XI; E: pedum altos novenorum (Sp. hist. 14, 47, 10 acht). 412 water eest soete; vgl. 7, 953; Nat. bl. 1, 287. 413-414 Raumoen heten si ❘ Rou visch eten si. De eerste regel is klaarblijkelijk niets dan eene bedorven herhaling van den tweeden. Een ander vers is verloren geraakt, hetgeen wellicht luidde si heten Ichthyophagi; vgl. E: hos Indi Ichthyophagos appellant. 416 duren ontbreekt. 418 dukeden S] dukenden. 420 diese. 423 hiet cenophaline. 424 gehoet. 427 vlouwen. 428 daer daer. 431 nummee; lees mee? 432 queme. 434 beste. 438 ter wilen S] ten tijden. 439 geslagen.
margenoot+
XCVIIIa 2.
[tekstkritische noot]440 gedragen H. En̄ men hevet hout gedregen A. 441 en̄ maecte daer A. 444 waren A. 445 alle A d'neder H. 447 verbrande A. 448 Dit A. 450 wait A w't H. 451 doen H doent A. 452 eer harnasch H hare hernasch A. 453 lien in een; z. de aanteekening. 454 si ontbreekt. 455 pauwelioen. 457 avons. 458 hun. 459 him. 460 leestmen. 461 al heddent geweest. 472 wast. 477 locht: vrocht.
margenoot+
XCVIIIb 1.
[tekstkritische noot]480 begonste doen te spr. 481 were. 482 begonste die. 484 noch noch. 485 en] in. 486 met ouden doken; lees douke? 491 aller. 492 bidden ic. 493 wi hier in sterven niet. 495 verscoende V] verstonde; E: nox serena reddita est. 500 hun. 501 geswe'rc hadse S] hadde. 502 lees es wech? 509 etyopien. 511 lees Dionysos gheheten int lant? E: nam ad aedita coelo promontoria et ad Oceanum in Aethiopiam venimus, ad Dionysios quoque montes et antrum Liberi.
margenoot+
XCVIIIb 2.
[tekstkritische noot]523 binnen dien dierden. 524 over] vuer. 525 hijre in so menegen. 526 hadden eer lijf. 528 hi] Alexander hoerdic. 529 ane. 533 om. 534 oftmen. 537 her heen. 538 phatrateen. 541 man misschien te schrappen. 542 segt. 545 eest begert. 547 mochdi groot ontbreekt. Wellicht stond er ook een ander woord; vgl. 559. In E leest men: aliquid incredibile. 548 seg. 549 thuyscen. 550 dar om seg ic. 554 here S] her.
margenoot+
XCIXa 1.
[tekstkritische noot]555 veel. 556 misschien te lezen sprac in plaats van was. 556 wech liet. 557 segt wat gi. 560 sijt. 561 merct. 562 solen di tonen. 564 Ints. 565 wout. 566 solen. 572 sijt beide te handen. 573 mocht saen. 574 weten oft valsce. 577 voer. 578 uter dien her. 582 sariante. 583 phatrateen. 584 heen. 586 ommater] utermaten. 588 mesliker manier. 590 gediedscen. 592 en.
margenoot+
XCIXa 2.
[tekstkritische noot]597 lieden. 598 joden; E: Indos se....esse dicebant; vgl. 7, 512. 599 wees. 600 balsame. 601 balsaem. 605 mamerie vgl. 5, 947; S maisiere, vgl. 642] maniere 610 gedaen. 613 ofte. 615 en vraechde. 616 iaegde. 619 sonnen sijn in der manen; lees enten mane? vgl. 637. 620 En̄ heilech na minen wanen. 621 reine. 622 manvolc V] volc gemeine. 623 heilge. 624 wellicht sine te lezen in plaats van Alexanders. 625 lees driehondert? E: circiter trecenis. 627 cleen. 629 diere cleeder cn̄ u scone; E: deponere annulos vestesque cunctas cum calceamentis imperavit.
margenoot+
XCIXb 1.
[tekstkritische noot]632 als. 633 moet denkelijk volgen op 634 en luidde ende alse soe riset mede. 635 sprect. 636 op gaen. 637 soe] hi. 638 heilt. 641 beide. 643 binnen dien. 646 bome vellen; z. de aanteekening. 647 balsame dier copt. 648 dat hie lopt. 649 hanct kersboem. 651 en nams wael. 654 alder. 655 boem. 656 wast dart al. 660 lees plaghe? 661 si - waren S] hi - were. 662 antwerde. 663 noit en. 664 noch egein. 665 noch. 667 mar die bome biede.
margenoot+
XCIXb 2.
[tekstkritische noot]671 joden. 673 heilecheiden. 674 steden. 677 beesten noch. 678 noch. 680 eer. 681 cosseden; de o schijnt echter in v veranderd te zijn. 682 beden. 683 beide. 685 waerheit S] v'heit; E: ut veridica mihi darent responsa. 688 vraechde. 689 greex indsc S] indsce. 690 wildu. 691 wale. 693 indtsch. 701 en 702 in omgek. volgorde. 703 andwerden. 704 segt met. 706 dien boem; well. te lezen onder die bome indier haghen; E: accuratius intuiti sumus, ne inter nemorum densitatem aliqua more hominum nos falsitas illuderet.
margenoot+
Ca 1.
margenoot+
Ca 2.
[tekstkritische noot]707 hen. 714 antwerde. 719 dine. 721 clener. 725 begonste er ontbreekt iets in dezen regel. 726 dreichde. 729 niemen. 731 Om d.m.b. te tale. 733 middernacht. 734 lees hare upganc? enen lichtekin. 738 dien S] die. 740 veel wael. 741 nieman dien anderen. 744 him. 745 heilegen.
margenoot+
Cb 1.
[tekstkritische noot]746 aenbedene S] aenbede. 749 maen begonst te. 753 ·IX· 755 denkelijk te lezen Babilone. 757 dar du op moeds S] dar op moeds tu noch. 760 so ontbreekt. 761 were. 762 mocht. 764 noch. 766 woudit. 770 diel. 771 mure S] muren. 772 ierster ure S] uren. 773 horen. 778 En̄ mettien huden overdect; E: verum adhuc ipse sacerdos pellibus velatus ferinis quiescebat; z. ook de aanteekening. 779 avons. 780 balsamen. 782 yvorien. 783 noch.
margenoot+
Cb 2.
[tekstkritische noot]784 vollen. 785 balsame. 789 scoetlaken. 790 noch. 791 leutieren. 793 lees driehondert? E: vivunt itaque annis fere trecentis. 797 dattene S] dattien. 800 siere suster. 802 brechtic. 804 heds. 808 saltu. 809 lees Babilone? 810 Thi (S ghi) en wert. 811 noch - noch desgelijks 812. 813 fenine. 815 dorperlec. 818 vanden meesten. 819 salichste. 820 binnen.
margenoot+
CIa 1.
[tekstkritische noot]824 ons. 825 faciaten nu. 827 hanc geslach. 832 andwerde. 833 boem. 838 duvel. 839 segt. 841 wat so] dat mensche. 842 seget ongeveinset S] ongeweinset. 843 sonder S] ander. 846 Hier seget. 847 soe ontbreekt andwerde. 851 heet. 853 heetse heen. 854 faciateen. 856 sacht. 858 si moesten. 859 Van eem en̄ eem begeven. In E leest men te dezer plaatse: dixi ut Porum et Phasiacen ex responso peteremus, quod nobis faustum felixque esset futurum illic accepturi. Quod idcirco commentabar, ne a commilitonibus meis in desperationem redactis in alienis desererer locis. Ik geloof niet de zonder twijfel bedorven verzen van het Hs. juist te hebben hersteld.
margenoot+
CIa 2.
[tekstkritische noot]860 misschien te lezen die waren beneven en den volgenden regel Daer men d.a.g. 861 andwerde. 862 sire S] si. 866 joden. 868 S si ontbreekt. 871 vremt. 872 lees doe A. dat? 874 logen. 875 boem hadde. 883 dat al; denkelijk stond er tal. 884 En̄ die. 885 weest in dal. 886 joden wael. 890 eere. 892 eest lees es tpeper? brunre. 897 lees so meneghen?] menech.
margenoot+
CIb 1.
[tekstkritische noot]900 bragamannen. 901 dats is misschien te schrappen ertrike. 902 deilen gemeinlike. 903 geen. 907 en geen. 908 wael gemeine. 911 dyendymus. 912 ontfinckene. 913 tote (S tote die) ontbreekt. 914 gerechste. 915 ertrike. 919 hoerdem noch. 922 noch onvrede; men verwacht overate; maar wat stond dan in het rijm? dat dede niet de ware lezing is, is niet onwaarschijnlijk (ook ede: onvrede komt mij verdacht voor). In 922 zou gulshede mogelijk zijn. 923 cleen noch. 925 tho coekelkin. 928 maken geleide. 934 eenrehande.
margenoot+
CIb 2.
[tekstkritische noot]935 voer recht. 937 were. 938 Die. 939 gelijc getant eenre. 940 tierst. 945 slogen. 945 lees vijftehalf? E: occisis admodum octo millibus quadringentis quinquaginta; Sp. hist. 14, 49, 49 desgelijks 8450 hondart. 950 sijnre. 952 verslagen recht. 954 geweeld. 957 baliou alone. 960 maken ·v· gulden pile. 961 Of maken. 964 setten] tellen. 965 In al einden; E: faceretque in ultima India....statui. 968 edel. 970 moete S] maete.
margenoot+
CIIa 1.
[tekstkritische noot]974 dat lant besette bet. 977 boem hadde. 979 winnen verandert uit winnene 982 oft wellicht te lezen waren waer, of eerder nog behoort waer in den volgenden regel. 983 boem. 984 S hi ontbreekt. 987 af. 988 weert. 989 daer sonnescijn. 991 En es so rike. 992 genoget. 993 hi S] die. 996 fenijn. 998 weent. 1000 lees sal al? 1003 sulcus; z. de aanteekening. 1004 vrouwen. 1005 leerden fen. 1007 coe clau. 1008 gemeine. 1009 en 1010 in omgekeerde volgorde in het Hs. 1009 lees Babilone?
margenoot+
CIIa 2.
[tekstkritische noot]1021 si en nu. 1023 Of en; Gaut. 207: si fati mutare nequis decreta volentis ut pereat Macedo, saltem secreta revela carnificum: potes auctores convertere leti et mortis mutare genus oppenbaren. 1024 te doen. 1025 dedene. 1031 dine. 1032 wiltmen. 1034 nummermeer. 1037 het Hs. maakt hier geen afdeeling. 1038 wilt. 1040 gemeine. 1044 doent oppenbaer. 1045 S hadde ontbreekt. 1647 alle gemeinlike.
margenoot+
CIIb 1.
[tekstkritische noot]1049 en 1050 zijn misschien in omgekeerde volgorde te lezen. 1051 en ontbreekt vaste. 1052 en S] en̄. 1353 alle die eylande. 1054 hen gemeinlike. 1055 gaen. 1056 eer. 1057 sachten. 1059 eer. 1062 weenden gemeinlike. 1066 S hem ontbreekt. 1068 Gallen seinde] si senden; Gaut. 232: totaque terrificum misso diademate, quod vix credere sustineam veneratur Gallia regem. 1069 guldene. 1072 lees Lombarden? 1073 Ytalien alle gemein. 1074 stein. 1075 moiou. 1078 vaste Cecile S] vast cecilie. 1082 aerde ontbreekt eer. 1084 babilonien.
margenoot+
CIIb 2.
[tekstkritische noot]1087 dierheiden. 1088 steden. 1090 mere. 1091 tierst. 1093 babilonien. 1095 wille S] willen. 1097 seer. 1100 water. 1102 onsceepte. 1105 queem. 1106 waer S] ware. 1107 vercierde. 1112 minsten in die. 1114 him. 1116 mogenlike. 1117 uut S] ute. 1120 eer. 1124 as.
margenoot+
CIIIa 1.
margenoot+
CIIIa 2.
[tekstkritische noot]1125 eenre c. cronen. 1126 so ontbreekt die scone. 1128 ane. 1130 wael. 1131 dat van siere groete. 1132 scoender en ontbreekt. 1135 S was ontbreekt; wellicht behoort was hi niet in den tekst. 1138 u bi namen sal. 1139 tierst. 1145 es heer van der stede. 1147 besten. 1148 bracht. 1149 presente. 1151 dien. 1157 pauweleoen. 1159 par. 1161 deenmarke. 1162 tellende.
margenoot+
CIIb 1.
[tekstkritische noot]1165 steen. 1166 gemein. 1167 vol. 1170 wast. 1171 coninc seide (S seinde); Gaut. 275: quot mundi regna, tot illi tradita designant regum diademata regem. Men zou ook kunnen denken aan Elc lant dien coninc seinde. 1172 een. 1173 purpur en. 1174 alderhande. 1176 en̄ daer toe; misschien is niet daer toe maar meneghe te schrappen. 1180 ertrike. 1182 ten genen S] tengen. 1183 hebs got en̄ die aventuere. 1184 eest. 1185 en 1186 in omgekeerde volgorde. 1188 ben. 1189 sijt ontbreekt. 1190 En̄ over. 1192 ooc ontbreekt; Gaut. 285: nec minor a vobis debetur gratia coelo, quod sine conflictu bėllorum.....nostrae cessistis habenae. Voor a vobis leest men elders a nobis en dit vond M. misschien ook in zijn handschrift, indien hij niet vs. 1192 moetijs weten heeft geschreven. 1193 hedde. 1194 Dat hi mi o.h. hedde ontfaen. 1195 hedde. 1196 wart eem worden. 1197 dienen.
margenoot+
CIIIb 2.
[tekstkritische noot]1200 ben. 1201 misschien te lezen ic enen. Denkelijk ontbreken achter dezen twee regels; Gaut. 292: Porus in exemplo est qua mansuetudine victis praesidiam victor, nedum parentibus ultro, quosque iugum nostrum vis nulla subire coegit. 1202 dienne S] diene. 1206 eigendome quijt. 1207 Om dat. 1208 vreede; Gaut. 295: subiectos mihi mortales ita vivere salva libertate volo, ut iam non sit servitus, immo libertas servire mihi: distinctio nulla libertatis erit inter quos nemo rebellis. 1209 Mi en es te wesen. 1210 Om dat. 1211 heeft. 1212 so ontbreekt. 1214 misschien ontbreekt er in dezen regel een deelwoord. 1216 wi die werelt; misschien stond er ook eer wi d.w. hebben verwonnen. 1217 wier cracht ic hebbe V] wer (en daarvóor ver doorgeschrapt.) craht hebbic; òf wel met uwer cracht hebbic V; vgl. echter Gaut. 301: quorum labor arduus egit. 1219 loen sal niet sijn cleen. 1220 want S] wart alleen. 1222 ben. 1229 intser.
margenoot+
CIVa 1.
[tekstkritische noot]1230 swart geswerc groet snee. 1240 verwonnedi S] verwonnet di. 1242 genenen. 1246 vint. 1248 antypedes. 1250 noch geen. 1253 gebrect an uwen here; Gaut. 315: ne gloria nostra relinquat vel virtus quid inexpertum quo crescere possit. 1255 beide. 1257 dat staet. 1259 In allen lande es hi coen. 1260 En twivelt hi niet doen. Bij Gaut. lezen wij (318): me duce nulla meis tellus erit invia: vincit cuncta labor, nihil est investigabile forti. De bedorven verzen 1259 en 1260 schijnen dus de vertaling van vincit cuncta labor te bevatten. Ik weet ze echter niet met waarschijnlijkheid te herstellen. 1261 macht. 1262 en S] en̄. 1263 een. 1264 blisscap cleen.
margenoot+
CIVa 2.
[tekstkritische noot]1265 dat ic die nieue heb; Gaut. 321: vae mihi! qui nondum domui de pluribus unum. 1269 scoen. 1270 een croen. 1271 willen si mi dit b. breken. 1272 ierste. 1277 stappans zonder grootere beginletter. 1282 maen. 1283 suarten geswerc. 1284 en mochte S] entmochte se. 1287 saken. 1288 noch noch. 1291 noch. 1293 drovende; Gaut. 339: nauta....in medio iacuit prora fluitante profundo; vgl. de aanteekening. Misschien echter is de plaats nog meer bedorven cleen en. 1294 beweenden. 1296 waer verloes; Gaut. 349: quo crimine vestrum demeruit....favorem? 1298 ben. 1299 hedde. 1300 gevogen.
margenoot+
CIVb 1.
[tekstkritische noot]1304 weer. 1305 weer. 1308 te vallen bestaet; Gaut. 358: sed nec tunc lucis in ortu roscidus aurorae super herbam decidit humor. Verw. vermoedt Sonder dattie dou te vallen bestaet. 1310 seilden. 1311 van eren sange. 1312 nachtegael. 1313 rouwen. 1314 merctden. 1315 en 16 ontbreken in het Hs. en zijn door mij ingevuld naar aanleiding van Gaut. 363: Luciferumque ferunt primum cessise diei venturae et reliquis nondum cedentibus astris. Het eerste vers is vrij zeker, het tweede minder, vgl. de aanteekening. 1319 En̄ voer dage. 1320 oft si weer. 1323 tierst. 1324 keren weder. 1325 gods gebod. 1330 wet dat es. 1331 so was S] was so. 1332 edel. 1333 moest. 1334 mocht.
margenoot+
CIVb 2.
[tekstkritische noot]1336 hi] alex'. 1341 optien stole. 1342 feeste en̄ boele; vgl. 5, 679. Misschien schuilt er ook het woord riveel. 1345 mettien brachtmen. 1346 denkelijk te lezen sijn. 1348 come dar. 1349 brachten. 1350 onverwinlec. 1351 En dien dien. 1354 vel S] veel. 1355 halp men S] halpemen. 1359 oppenbaer. 1360 dat die aventure waer; z. de aanteekening. 1361 Eem souden; misschien Hem soude nn? 1363 tierst. 1368 scoen. 1369 baroene S] baroen. 1370 sariant. 1371 weenden; denkelijk is warcn te schrappen. 1372 tierst.
margenoot+
CVa 1.
[tekstkritische noot]1376 van] na; Gaut. 398: quis, cum terris excessero, dixit, talibus inveniiet dignum? 1378 tierst. 1388 wael. 1383 leden V] lieden vernoit dies. 1384 de sele V] dese; Gaut. 402: iam taedere potest membris mortalibus istam circumscribi animam. 1385 en. 1387 tot. 1389 nu ontbreekt. 1391 wilt S mi ontbreekt. 1395 denkelijk te lezen moetic. 1396 eertrike. 1398 sekerlijc. 1399 oftie S] ofte lees niet en sijn? Gaut. (411) zegt: forsitan Aetnaeos armat praesumptio fratres. 1401 titofaus. 1402 encelaus. 1407 en 1408 wellicht luidden deze regels Omdat si sonder mi niet striden ❘ En dorren hebsi nu tien tiden; Gaut. 415: sed quia Mars sine me belli discrimen abhorret, consilio Jovis et superum, licet ipse relucter, invitus trahor ad regnum.
margenoot+
CVa 2.
[tekstkritische noot]1410 het is niet waarschijnlijk dat dit onzuivere rijm van M. is; misschien heeft hij geschreven gesint: dat ic mijn comen verste langer twint of wel boden na mi ghesant hare ❘ dat ic m.c. langer niet en spare. 1412 daer. 1413 sijn. 1415 natten. 1417 het] dat. 1419 entie] en̄; Gaut. 420: optimus, inquit, et imperio dignissimus esto rex vester lees waerdest? 1420 ontviel. 1421 consten S] conste. 1425 gaft ane syne hant. 1427 al altehant. 1428 hare ontbreekt; beter misschien overhere; Gaut. 423: unde praesumpsere duces regem voluisse supremum in regni sibi Perdiccam succedere summam. 1429 seget. 1432 sijn. 1433 volgg. Deze plaats is zeker bedorven; de verzen 1433-1438 luidden misschien twalef jaer drouch hi crone ❘ ende makede twalef stede scone; ❘ Alexandrie hiet hise ❘ sonder ene Bucifalise; vgl. 9, 474. 1441 een croen. 1442 die dagen.
margenoot+
CVb 1.
[tekstkritische noot]1443 en̄ sine. 1444 Mar. 1446 verw. si. 1447 vanden S] vaden misschien te lezen dier viere cholomeus. 1450 dattier. 1451 beheilden. 1459 sele. 1460 ewech. 1462 ontbreekt in het hs.; misschien is ook de leemte grooter; Gaut. 428: tunc vero in luctum dolor est couversus amarum. Tunc vires habuere suas lamenta, nec ultra mobilis horrendos suppressit turba tumultus. 1463 donner. 1464 oppenbare. 1467 zonder grootere beginletter wie salich were. 1469 we hi die sele; Gaut. 433: si semper haberet aeternum prae mente bonum. Het lidw. de is misschien te schrappen. 1470 ontsege. 1471 eest arm eest. 1472 gemeinlike. 1473 selen. 1774 volgt. 1475 bedreget. 1476 ons vergeten der.
margenoot+
CVb 2.
[tekstkritische noot]1479 oft tfolc were. 1482 vreeslike. 1484 inpetreren. 1486 gevelt. 1487 corts S] cort niemet. 1493 marberijn S] en̄ marberijn. 1495 een S] eein. 1496 suelken. 1497 in ondiere] onder die; Gaut. 451: exigua requievit humo. Misschien is so langhe niet van M. en luidde de regel In (of Onder) ondiere aerde lach. 1500 in egypten. 1501 stichte S] sochte. 1502 macte ghedichte S] gedochte. 1510 heb volbracht. 1513 groet. 1516 eren.
margenoot+
CVIa 1.
[tekstkritische noot]1518 ierste. 1519 eren noch. 1520 ierster. 1522 so si S] si so. 1525 beteren S] bteren. 1526 Jacob. 1527 wale. 1528 die dat macht. 1532 were. 1533 weert te lachteren. 1537 icker. 1540 sele. 1544 eer hope S] hopen. 1545 eer.
margenoot+
CVIa 2.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken