Schets der elektriciteit-kunde

Tweede hoofdstuk.
Welke de elektrike lichaamen zyn, en op welke verschillende wyzen zy kunnen geëlectrizeerd worden.

§ 8.

De verschillende soorten van electrike lichaamen, die ons als zodanige bekend zyn, zyn de volgende: het glas, en alle glasachtige lichaamen, alle de harsten, barnsteen, zwavel, joodenlym, gomlak, wasch, de dierlyke zelfstandigheden van al hun vocht beroofd en inzonderheid zyde, hair, wol, veeren, de groeistoffen van alle vocht ontbloot, de Tourmalin en eenige andere steenen.

Alle deze lichaamen, kunnen door wryving geëlectrizeerd worden, zommigen meerder, anderen minder, naar hunnen verschillenden aart.

§ 9.

De sterkte der electrike kracht, welke de electrike lichaamen door wryving aanneemen, hangt grootdeels af van de gesteltheid van den wryver. In 't algemeen neemen zy eene veel sterker electrike kracht aan, wanneer zy door leidende, dan wanneer zy door electrike lichaamen gewreven worden. Doch als twee gelyksoortige lichaamen beiden gelyke oppervlaktens, en denzelfden graad van warmte hebbende, tegens elkander gewreven worden, wordt 'er niet de minste electrike kracht geboren.

§ 10.

Tot de electrike lichaamen behooren ook de olie en de lucht, vermits zy de electrike stof bezwaarlyk doorlaaten.

§ 11.

Schoon de electrike stof zich zeer bezwaarlyk in deze lichaamen indringt, neemen zy echter allen eenige electrike kracht door meêdeeling aan.

Het glas, de harsten, barnsteen, zwavel, gomlak en zyde kunnen de minste kracht door meêdeeling aannemen.

§ 12.

'Er zyn, behalven de opgenoemde, noch andere middelen, door welken de electrike lichaamen kunnen geëlectrizeerd of opgewekt worden.

[p. 4]

Zommigen worden geëlectrizeerd, wanneer zy gesmolten, en in electrike of niet electrike vaten gegoten zyn, en bekoeld zynde uit dezelven worden uitgenomen: van dien aart zyn zwavel, gomlak, wasch, chocolaad en meer anderen.

§ 13.

Andere lichaamen neemen eene aanmerkelyke electrike kracht aan, wanneer zy worden heet gemaakt, en noch sterker wanneer zy heet gemaakt zynde wederom bekoelen. Deze eigenschap heeft men het eerst ontdekt in de Tourmalin, een kleine steen, die op Ceylon en in de Brazilien gevonden wordt; naderhand heeft men dezelfde eigenschap in meest alle harde edele gesteentens waargenomen.

De Tourmalin trekt de asch van de kool aan, waar op zy wordt heet gemaakt, en stoot dezelve vervolgens af. Van daar wordt deeze steen ook Asch - trekker genaamd.