Schets der elektriciteit-kunde

[p. 14]

Achtste hoofdstuk.
Geëlectrizeerde lichaamen stooten elkander af.

§ 42.

Alle geëlectrizeerde lichaamen, het zy zy beiden eene positive of negative kracht bezitten, stooten elkander af.

Men ziet dit in verscheide gemeenzame proefneemingen; Twee zyde linten, met de vingers gewreven wyken van een. - Een bondel van draden of van hair, of een losze veder aan den conductor eener werkende electrizeer - machine hangende, spreidt zich uit. - Een geëlectrizeerde waterstraal verspreidt zich.

§ 43.

Deze afstooting is sterker, naar mate de electrike kracht sterker zy.

Dit leert de electrometer van Canton, bestaande uit twee flierpit - balletjes, die naast elkander aan draaden hangen, welke aan den conductor worden vastgemaakt.

§ 44.

De oorzaak der afstooting tusschen geëlectrizeerde lichamen is dus te verklaren.

1. Wanneer twee lichamen met electrike stof overladen zyn, zo moeten zy elkander afstooten, om dat de dampkringen, die hun omringen, uit hoofde van de afstooting der electrike stof, waar mede zy overladen zyn, elkander afstooten.

2. Wanneer de lichamen gebrek aan electrike stof hebben, zo trekken zy de electrike stof uit de lucht aan: (§ 36.) doch vermits de lucht, eene electrike zelfstandigheid zynde, haare stof zeer bezwaarlyk overgeeft, zo worden zy door de electrike stof, die in de lucht is, aangetrokken, en verwyderen zich hier door tot een bepaalden afstand: laaten b.v. twee balletjes zo ver van hunne electrike stof beroofd zyn, dat zy de electrike stof uit de lucht tot drie duimen afstand aantrekken, dan worden zy van alle kanten tot op drie duimen afstand door de lucht aangetrokken: doch laten zy slechts twee duimen van elkander staan, dan worden zy naar C. getrokken, door de aantrekking der electrike stof, welke 'er in de lucht tot op één duim afstand van de balleties is, daar zy in tegendeel aan hunne tegen overgestelde zyden aangetrokken worden door de electrike stof der lucht,

[p. 15]

welke tot op drie duimen afstand van hun is. Zy worden dus door twee ongelyke vermogens in tegen overgestelde streeklynen getrokken, en moeten derhalven zich zo ver verwyderen, tot dat zy aan hunne naa elkander gekeerde zyden door dezelfde vermogens aangetrokken worden, als aan hnnne tegen overgestelde zyden. Dit kan dan in dit geval niet eerder plaats hebben, dan wanneer haare verwydering zes duimen is.

§ 45.

Vermits de lucht, welke geëlectrizeerde lichaamen omringt, ook van dezelve eenige kracht aanneemt (§ 36.) zo wordt zy derhalven ook van hun afgestooten; welke afstooting der lucht echter alleen aan de spitze randen of kanten van een geëlectrizeerd lichaam kan worden waargenomen.

Men gevoelt de stroom lucht, welke van de punt aan een conductor afgaat, duidlyk aan de hand; ook is zy dikwyls in staat een brandende kaars uit te blaazen.

Deze stroom lucht heeft by eene sterke electrike kracht zo veel snelheid, dat hy in staat is om ligt bewegende lichaamen omtedryven.

Aan dezen lucht stroom is het ook toe te schryven, dat de loop van het water, of eenig ander vocht door enge buisjes versneld wordt.