Schets der elektriciteit-kunde

Negende hoofdstuk.
Welke kracht geëlectrizeerde lichaamen doen ontstaan in andere lichaamen, die dicht by hun geplaatst zyn.

§ 46.

Een lichaam dicht by een geëlectrizeerd lichaam geplaast, (indien hunne oppervlaktens, die over elkander staan, effen en te ver van elkander zyn, om de stof vonkswyze overtegeven) neemt in dat gedeelte, het welk tegen over het geëlectrizeerde lichaam geplaast is, electrike kracht aan.

Dit ziet men 1) aan het van elkander wyken der balletjes van Cantons electrometer, als zy dicht by een geëlectrizeerd lichaam gebracht worden. - aan een bosch draaden, hair of veeren by geëlectrizeerde lichaamen gebracht.

2. Een klein leidend lichaam tegen over een sterk geëlectrizeerden conductor gesteld vind men geëlectrizeerd, als men schielyk zyne vereeniging met andere leiders wegneemt.

[p. 16]

§ 47.

De kracht, welke een lichaam naby een geëlectrizeerd lichaam geplaatst aanneemt, is de tegen over gestelde van de kracht van het geëlectrizeerde lichaam, waar by het geplaast is.

Dit bewyzen de volgende proefnemingen.

1) Dit kleine leidende lichaam van de laatst voorgaande proefneeming beproevende, vindt men het zelve negatif geëlectrizeerd, als het by een positiven conductor staat, en positif als hy by een negativen conductor geplaatst is.

2) Het zelfde is ook omtrent een electrik lichaam waarteneemen, wanneer men het op dezelfde wyze beproeft.

3) Twee flier - pit balletjes aan een negatif geëlectrizeerden conductor hangende, en dus door negative kracht van een wykende, wyken verder van één, wanneer men 'er een positif geëlectrizeerd lichaam bybrenge: een bewys derhalven, dat het by gebrachte positif geëlectrizeerde lichaam de balletjes negatif electrizeert.

4) Daarentegen naderen de door negative kracht van elkander wykende balletjes, wanneer men 'er een negatif geëlectrizeerd lichaam bybrenge: vermits het by gebrachte negatif geëlectrizeerde lichaam in de balletjes meerder stof brengt, en dus het negative vermindert.

5) Flierpit-balletjes, die door negative krach van een wyken, naderen elkander, als men 'er een positif geëlectrizeerd lichaam bybrenge, en wyken verder van een op het naderen van een negatif geëlectrizeerd lichaam, om dezelfde rede.

§ 48.

De rede, waarom een lichaam dicht by een geëlectrizeerd lichaam geplaast, in dat gedeelte het welk tegen over het geëlectrizeerde lichaam geplaatst is, de tegen overgestelde electrike kracht aanneemt van het lichaam, by welke het geplaast is, is uit de bekende hoofdeigenschappen der electrike stof gemaklyk te verklaaren,

Immers wanneer het geëlectrizeerde lichaam met electrike stof overladen is, dan kan men begrypen, dat door de afstootende kracht der verdikte electrike stof in het geëlectrizeerde lichaam de electrike stof in het tegenoverstaande gedeelte van het naby geplaatste lichaam moet wor-

[p. 17]

den afgestooten naa deszelfs meest afstaande gedeelte, en dat dus de natuurlyke hoeveelheid electrike stof daar verminderd wordt.

En wanneer het geëlectrizeerde lichaam minder dan zyne natuurlyke hoeveelheid electrike stof hebbe, zo moet door het zelve de electrike stof van het bygeplaatste lic haam worden aangetrokken, en in deszelfs naast by het gelectrizeerde lichaam geplaatste gedeelte worden opgehoopt: de electrike stof wordt derhalven hier boven deszelfs natuurlyke hoeveelheid vermeerderd,

§ 49

Als men by een geëlectrizeerd lichaam een vrystaanden leider van eenige duimen langte geplaatst heeft, zo vindt men, dat dezelve in het midden, of op eenige duimen afstand van 't eind, 't geen dicht by het geëlectrizeerde lichaam staat, in het geheel geene electrike kracht heeft; in het overige van den leider, het geen verder van het geëlectrizeerde lichaam afstaat, bespeurt men dezelfde kracht als in het geëlectrizeerde lichaam zelve.

De rede hier van is gemaklyk uit de verklaaring in § 48 gegeeven afteleiden.