De verwachting

[p. 151]

XVII

Bij het betreden der Synagoge merkte Sjon Abram op dat de mannen vermeden hem aan te kijken. Sommigen waren overdreven voorkomend. Hij trachtte zijn hoofd even fier als gewoonlijk op te houden, maar hij voelde dat allen het reeds wisten. Langs onbekende kanalen had het nieuws zich door het stadje verspreid. Sommigen fluisterden dat de vader de zoon naar de keel was gevlogen, anderen wisten met zekerheid te vertellen dat er bloed had gevloeid, want één der bedienden had het met eigen ogen gezien.

Sjon Moïs, die vrij laat kwam, sloop zijn bank in. Ogenschijnlijk was hij in het Gebedenboek verdiept. Beide broers drongen tegen elkaar op, als om bescherming te zoeken. Sjon Abram voelde Manchi aan de andere kant en dat gaf hem een gevoel van geborgenheid. Maar in zijn binnenste kreunde een doffe pijn. Wat hij in die benauwende dagen van de vorige zomer had meegemaakt, leek hem nu licht te dragen. Van déze slag zou hij nooit meer herstellen. Hij was met blindheid geslagen geweest. Al lang had hij het kunnen vermoeden.

Na de dienst wachtten beide broers totdat allen uit de Synagoge waren. Samen slopen zij toen naar buiten. Sjon Moïs begeleidde de ander. Zij stonden in het woonvertrek. Een stilte, nog groter dan bij een sterfgeval, heerste in het huis. Zij beraadslaagden. José was weg, daaraan viel niets

[p. 152]

meer te veranderen. Moïs lamenteerde en maakte zijn broer verwijten. Hij had eerder moeten inzien dat het zo ver kon komen. Hijzelf had Abram er allang op gewezen dat deze de zoon van de Padre moest weghouden. Had het belang, dat de negerkinderen onderwijs kregen? Zijn zoon was hij nu kwijt! En het huwelijk met Rosa moest ook worden afgelast, dat zag hij zeker wel in!

Verslagen liet Abram de stortvloed van woorden over zich heen gaan. Dit zelfde had hij zichzelf al voorgehouden. Toen hij alles wat hem hoog zat, had verteld, vertrok Moïs. Hij wist ook niet de oplossing van het probleem.

Langzaam ging Abram de trap op. Om zich heen spiedend of iemand hem zag, begaf hij zich behoedzaam naar de kamer van zijn zoon. Voorover stortte hij zich op het onbeslapen bed en in snikken uitbrekend, klampte hij zich vast aan het kussen, of het de zoon was die hij wilde vasthouden. Was José nog maar een kleine jongen, die hij kon verbieden weg te gaan. Had hij hem de kleren, de schoenen kunnen afnemen! Onzinnige gedachten gingen hem door het hoofd. Hij wist niet hoe lang hij zo had gelegen, toen hij stappen hoorde. Nog voor Néné in de kamer stond, was hij opgestaan. Zij kwam hem zeggen dat het eten gereed was. Met het antwoord dat hij niets nodig had, ging hij naar zijn kamer, waar hij zijn kleren uittrok. Hij nam zijn linnen hemd, zijn Sabbathhemd, en scheurde het in tweeën. Niet in woede, zoals de vorige avond, scheurde hij nu. Neen, thans vol droefenis, zoals dat gebruikelijk is bij een sterfgeval. De zoon was dood voor hem! Hij meende, dat de zaak hiermede voor hem was afgedaan!

Sjon Rebecca, die vol spanning op haar echtgenoot had gewacht, kreeg de bevestiging van het ongelooflijke gerucht. Nu had zij gelijk gekregen, zij die altijd de bezoeken bij de Padre had afgekeurd! Haar arme kind toch, haar Rosa! Hoe verschrikkelijk dat het huwelijk niet door kon gaan! Rosa zou onteerd zijn. Gelukkig dat zij zo flink was!

[p. 153]

Aan Rosa was niet te zien, dat deze gebeurtenis haar aanging. Zij was opgelucht, dat die eigenaardige José haar niet meer zou bezoeken. De avonden van wachten behoorden tot het verleden. Heerlijk, dat zij haar nieuwe kleren al had gekregen! Wat zou er gebeuren met de bruidsjapon die reeds in de maak was? En met wie ging ze nu trouwen? De moeder had gezegd dat de kansen slecht stonden. Haar gedachten gingen uit naar Manchi. Als dat eens waarheid mocht worden!

Gracia wist niet hoe het nieuws op te nemen. Ze zag niet in waarom José schande over hun gezin had gebracht. Ze wist dat de ouders heel bedroefd waren en haar schoonmoeder in woede was ontbrand. Zeker had zij, nog maar een dom kind, ongelijk. De sombere stemming in huis drukte haar, er was niemand om mee te praten. Nu miste ze Jacob, die haar zeker uitleg had kunnen geven. Zijn thuiskomst zou een feest worden!

Toen de familie van Sjon Moïs na het middaggebed verslagen bijeenzat, kwam tot ieders verbazing Estella binnen, nog bleker dan anders. Zij omhelsde Gracia met grote hartelijkheid, maar werd verlegen onder de boze blik die Sjon Rebecca haar toezond, plotseling beseffend dat ze als een indringster werd beschouwd, die alleen maar was gekomen om te spieden. Haastig trokken beide vriendinnen zich terug. Estella trok de deur goed achter zich dicht. ‘Wat lief, dat je gekomen bent.’ Gracia sloeg een arm om de bezoekster. ‘Ik voelde me zo eenzaam, het was niet meer uit te houden. Hier kunnen we wat babbelen.’ Zij zaten op de bank in het priëeltje bij het water.

‘Arm kind toch!’ Estella trok haar hartstochtelijk tegen zich aan, zoende haar. Gracia voelde dat de wang van de ander nat was.

‘Wat heb je toch, Estella? Het gaat jou niet aan.’

‘Ik weet niet, waarom ik huilen moet. Mijn medelijden met José is groot. Is het werkelijk slecht wat hij deed?’

[p. 154]

‘Dat vraag ik me ook af, maar ik durf het tegen niemand te zeggen. Dat we echte vriendinnen zijn zie je daaraan, dat we dezelfde gedachten hebben. Maar wij kennen het leven niet. Als Jacob komt, zal hij het me duidelijk maken.’ Opeens spitsten zij hun oren. Opgewonden stemmen drongen door de ramen van het woonvertrek. Het was José's stem, die zich mengde met die van Sjon Moïs. De ouders wezen hem af, wilden hem de toegang tot het huis ontzeggen. Sjon Rebecca's stem sloeg over van woede terwijl zij hem wees op de brutaliteit nog over de drempel te komen. Dan hoorden zij José smeken met Rosa te mogen spreken.

‘Het meisje heeft niets in te brengen,’ bulderde Sjon Moïs, ‘de vader moet beslissen.’

‘Neen,’ riep de moeder uit, ‘laat zij hem maar antwoord geven. Dan kan hij zich overtuigen dat zij zelf de keuze doet. Hij moet zich niet kunnen beklagen, dat we hem onheus behandelen.’

Met gebroken stem vroeg José Rosa hem niet alleen te laten. Hij zou hard werken, geheel op zichzelf aangewezen. Een nieuw leven wilde hij beginnen. Zij moest geduld hebben. De dag zou komen, waarop hij haar kwam halen, al was het dan ook om een bescheiden en eenzaam bestaan aan zijn zijde te voeren. ‘Rosa, je gezicht is zo lief. Jij zult me niet verloochenen! Zeg dat je mij wilt volgen, dat je Christus wilt zoeken. Ik zal je leiden.’

‘Neen José,’ klonk koel en onbewogen de slome stem van het meisje, ‘dat kan ik niet doen. Ik wil mijn ouders gehoorzamen. Als jij dat niet wilt, moet je het zelf weten.’

Estella had kunnen opspringen, om de deur open te trekken en hem toe te roepen: cals niemand bij je blijft, ben ik er nog, José. Tot het einde van de wereld wil ik je volgen en met jou Christus vinden! Wijs me de weg!’ Vrouwelijke schroom, vrucht van de opvoeding, weerhield haar.

Terwijl José's voetstappen in de gang weerklonken, vielen de vriendinnen elkaar snikkend om de hals.