Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 3 (1914)

Informatie terzijde

Titelpagina van Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 3
Afbeelding van Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 3Toon afbeelding van titelpagina van Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 3

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (11.10 MB)

XML (6.11 MB)

tekstbestand






Genre

sec - letterkunde
sec - taalkunde

Subgenre

non-fictie/naslagwerken (alg.)


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 3

(1914)–P.J. Blok, P.C. Molhuysen–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

[Claus Van Laar, Joan Wilhem]

CLAUS VAN LAAR (Joan Wilhem), c. 1693 geb. te Amsterdam (?), wellicht zoon van den boekhandelaar Jacob Claus in welk geval de Kwaker Jan Claus zijn oom was. Zeker is dat hij tot Kwakers-kringen in nauwe betrekking gestaan heeft. De man heeft een veelbewogen leven gehad en stond bij den tijdgenoot niet gunstig bekend. Als publicist heeft hij zich omstreeks het midden der achttiende eeuw druk geweerd. Van zijne lotgevallen vernemen wij een en ander van zijne tegenstanders. Daaruit blijkt. dat hij eerst te Hoorn bezig is geweest als actiehandelaar. Daar zou hij leelijk bankroet geslagen hebben, ten gevolge waarvan hij te Amsterdam in de gijzeling kwam. Zijn schuldeischers zouden met 1% zijn afgescheept. In 1724 woonde Claus

[pagina 233]
[p. 233]

te Middelburg, waar hij eigenaar eener brouwerij werd. In deze plaats werd hij in hetzelfde jaar lidmaat der Hervormde gemeente. Vóór dien tijd moet hij tot de Kwakers behoord hebben. Later wordt hij ouderling der engelsche kerk genoemd, terwijl weer een ander bericht hem een ijverig Hernhutter noemt. Claus schijnt een jaar of tien te Middelburg gewoond te hebben; het heet. dat hij die stad wegens minder eervolle redenen heeft moeten verlaten en dat hij toen te Amsterdam neergestreken is. Hij leefde er van letterkundigen arbeid, maar schreef weinig onder eigen naam. Meestal bediende hij zich van een schuilnaam. Zoo schreef hij onder den naam A.F.C. Lonius tusschen 1737 en 1740 een drietal werkjes, welke heel wat gegevens bevatten voor de kennis van personen en gebeurtenissen uit die dagen n.l. Den bedrieger bedroogen of den gevangen Smous.... In zes t'samenspraaken, 4e druk (Amst. 1737, 8o.); Den gestraften bedrieger, of den Smous in het Rasphuys. Zynde een Vervolg van den Bedrieger Bedroogen. Tweede druk. (Amst. 1737 in 8o.); Den bedrieger gestorven of doode Smous. Zijnde een vervolg van de bedrieger bedrogen. (Amst. 1740 in 8o.) Andere schuilnamen waarvan Cl. van Laar zich bediende waren Joannes Guilielmus Informator en Dirk van Avenhorn. Het eenige wat hij onder eigen naam schreef is Pieter Bakker ontmaskerd. Behelzende eene verdeediging der handelingen van den Amsterdamschen Kerkenraad, gehouden met Pieter Bakker enz. (Amst. I. Graal, 1746 in 4o.) Bakker was een kousenkooper op de Nieuwmarkt te Amsterdam en dilettant-theoloog, die het met den kerkenraad aan den stok gehad heeft. Wat hij in zijn polemiek met Claus van Laar over dezen mededeelt, is allesbehalve vleiend. Curieus is dat bij deze polemiek gevoegd zijn twee portretten van Claus van Laar of liever twee staten van hetzelfde portret zonder naam van graveur (Muller nr. 3059, v. Someren II, 388). Het eigenaardige nu is dat dit is een gewijzigd portret van den dichter W.v. Haren, maar niet een oorspronkelijk portret van Claus.

Blijkt hieruit, dat Claus niet afkeerig was zich in kerkelijke geschillen te mengen, hij toonde dat ook door een woord mede te spreken in de bekende geschiedenis van den doopsgezinden predikant J. Stinstra, n.l. door onder het pseudoniem Dirk van Avenhorn in het licht te geven De onderlinge Christelijke verdraagzaamheit gezogt in de Christelijke kerke, maar niet gevonden (Haerlem 1743 in 4o.). Intusschen moet hij in vrij berooiden toestand gekomen zijn, zoodat zijne familie begreep hem naar Curaçao te zenden. Claus had blijkbaar niet veel lust in de reis, want de nu vijftigjarige man ontsnapte uit Texel. Het heet, dat hij te Amsterdam in een bordeel teruggevonden werd, waarop zijn schoonzoon Levinus van Hoolen hem weer naar Texel bracht en daar bleef, tot het schip uitgezeild was. Na korten tijd was Claus van Laar al weer terug; men beweert, dat hij als onbekwaam door den gouverneur van Curaçao zou zijn teruggezonden. In 1749 woonde hij te Haarlem, waar hij werkzaam heet ‘als schrijver van maandelijke boekjes.’ Ik meen, dat hij ook redacteur of medewerker van de Haarlemsche Courant was, wat ook hieruit zou kunnen blijken, dat bij zijne gevangenneming er ook bij Enschedé een huiszoeking plaats gehad heeft. Claus is in 1749 in Haarlem in arrest gesteld en gevankelijk naar den Haag gevoerd, maar na eenigen tijd weer ontslagen; in 1750 was hij weer op vrije voeten. Van zijn verdere lotgevallen is mij niets bekend.

[pagina 234]
[p. 234]

Zie over hem: Chr. Sepp, Johannes Stinstra, II, 91 v.v.; De Librye, 1889, 42 v.v.; J. de Boer, Cronologische Historie (H.S. der Kon. Bibl.).

Knuttel


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

titels

  • Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek (10 delen)


Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

  • over Johan Willem Claus van Laar

  • Willem Pieter Cornelis Knuttel