De spreeckonst

IX. Hooftstuc.
De vierde gemeene Onderscheiding der Vormen.

Ten vierden. De Vormen zijn nae haers Boodems Gestalte en geleegentheit 1 Platte of Hoochboomige, 2 Laechboomige.

[p. 22]

De Platte Vormen zijn, die op haer Boodem inde Binnemont, door het uitstrecken der Tonge over den gront desselven, en door't verheffen van die int midden, platachtich of wat bol, en hoochboomich zijn.

Men zoudeze ooc wel Bolle Vormen mogen heeten: dewijle de tonge, het voornaemste van haer Boodem zijnde, in't midden wat verheeven en opgeboogen is, en aen't einde daelt of neerwaert strect, gelijc een Brugge. Van deeze slach zijn de Vormen van aa/ ae/ ee/ ie/ ij/ en vande platte uu: Insgelijx de Vormen van al de Cleefletteren, wanneerze mette voorzeide in een Woordlit tsaemen-gevoecht, uitgesprooken worden: als vande r in ra/ er/ re/ &c: vande l/ in la/ al/ il/ &c: vande n/ in an/ ne/ aen/ &c: vande f/ in ef/fi/ &c. Ende zoo voort met alle andere.

Eigensch. Inde Platte Vormen staen de hoecken der Lippen, en volgens dien ooc de Koonen, natuerlijc of los, dat is, noch saemen getrocken, noch uitgestrect.

Laechboomige Vormen zijn, diens Boodem nae't Verheemelte niet opgeboogen staet.

Eigensch. Inde laegboomige Vormen staen de hoecken der Lippen, en dien volgens ooc de Koonen saemen getrocken.

De Laechboomige Vormen zijn tweederlei: 1 Hol-achtige, 2 Holle.

De Hol-achtige Vormen zijn, die op haer Boodem inden Binnemont, door het uitstrecken der tonge oover den Gront des Ondermonts, niet heel hol: en door het neederbuigen van het midden desselven, niet plat of bultachtich en zijn: maer wel hol-achtich.

Voorbeelden deezer, zijn de Vormen vande hol-achtige oo/ vande eu die in heugen gehoort wort, vande ue in huer/ vande ui en vande hol-achtige uu: Insgelijx van al de Cleefletteren, met de voornoemde in een Woord-lit saemen gevoecht, uitgesprooken zijnde: als vande r in r^co^cok fumus, ^co^cor, auris, vande s in l^co^cos, neus/ geus/ vande l/ n/ g/ k/ inde voornoemde woorden: En zoo de andere.

Eigensch. De Hoeken der Lippen, en met eenen ooc de Koonen, zijn in deeze Vormen middelmaetich saemen getrocken.

De Holle Vormen zijn, die op haer Boodem door het uitrecken der Tonge vanden Gront des Ondermonts hol zijn.

De Vormen vande holle oo/ die gesprooken wort in ton/ smoor/ door (van een Ei): vande oe in goet/ moe/ hoer: vande ou in brou/ (voor pap) &c: Insgelijx van alle Cleefletteren, aende voorzeide cleevende: als, vande g/ t/ m/ h/ r/ b/ inde voorgaende woorden: zijn voorbeelden deezer.

[p. 23]

Eigensch. In deeze Vormen zijn de Hoeken der Lippen, en dienvolgende ooc de Koonen, op het naewste saemen getrocken.