Ideën II

459.

Kunst - in hoogen zin - is een der krachtigste middelen tot het opwekken van schoonheidsgevoel. Dat is: ter veredeling. Dat is: tot oefening in de bekwaamheid om te genieten. Dat is: om deugdzaam te wezen. Dat is: te naderen aan geluk.

[p. 184]

Regeerders die meenen dat kunst geen regeeringszaak is ^* maken 't regeeren tot 'n kunstje.

* Dit namelyk was door den heer Thorbecke beweerd. Misschien heeft hy zich anders uitgedrukt dan z'n bedoeling was, schoon de dorheid dezer meening geheel strookt met de wyze waarop hy zich in andere opzichten deed kennen.
Hoe dit zy, ik beweer geenszins dat de Kunst by den Staat in den kost moet besteed worden. Officieele broeiery houd ik voor nadeelig. (blzz. 77 en 90, III.) Maar wel is 't de plicht der Regeering kunst en schoonheidsgevoel optenemen in den kring van staathuishoudkundige gegevens. Dit wordt ook door de economisten te veel over het hoofd gezien, en 't is wel treurig dat men, naast den boer die 'n aardappel heeft... laten groeien, zoo heel nederig een plaatsje vragen moet voor den artist die dan toch óók waarde heeft voortgebracht. De enorme prysverhooging die 'n stuk yzer ondergaat door het te veranderen in horlogeveeren, is bekend. Toch is de daaraan besteedde arbeid grootendeels slechts van fabriekmatigen aard. Ik dring aan op staathuishoudkundigen eerbied voor de inspanning van den kunstenaar, in wiens voortbrengsels het verschil der waarde van grondstof en bewerkt artikel veel grooter is.
En ook in andere opzichten is de barre opinie van den heer Th. te veroordeelen. Geest, smaak, kunstgevoel, genialiteit - 't woord wordt heden-ten-dage allertreurigst misbruikt - en zelfs genie... al die hoedanigheden bevinden zich tegenwoordig waarlyk niet in bloeienden toestand. Mag nu 'n minister zyn officieel standpunt misbruiken, om een minachtend stempel te zetten op de vooroordeelen der Kappelluî? ‘Kunst is geen Regeeringszaak’ zegt gy - koffi en suiker wèl, niet waar? - welnu, Mr. Thorbecke, ik hield altyd het regeeren voor iets zeer moeielyks, doch naar de wyze waarop gy u afmaakt van die taak, kom ik tot de overtuiging dat uw regeeren - zóó regeeren - geen Kunst is. (1872)