Ideën III

570.

Zie, daar ben ik inderdaad regelrecht aangeland in 't hartje van m'n tweede deel. Ik wilde immers spreken over 't beletten van onderzoek? Is 'r grooter beletsel denkbaar, dan zulk professoraal verbod van twyfel? 't Gezegde: ça ne doute de rien - ieder zal me dit toestemmen - beduidt zooveel als ‘hy is 'n verwaande stommerik’ neen, erger nog: ‘hy is, door 't versperren van den weg tot onderzoek, veroordeeld ten-eeuwigen-dage 'n stommerik te blyven.’ Welnu, daar durft 'n hoogleeraar, by 't aanvaarden van z'n ambt - als staal dus van wat men van 'm te wachten heeft - dat stommerik-makend gemis aan twyfel als plicht voorschryven!

Ik vrees dat de geest van dezen of genen Urwald-knorrepot my uit beleedigd zelfgevoel zal komen bespoken over die vergelyking, èn omdat zyn brons-orthodoxie minder algemeen was dan de banvloek van den utrechtschen professer, èn wyl hy après-tout in z'n bosschen niet voor waarheid betaald werd. Want hoogescholen zyn eerst ontstaan, nadat twyfelen 'n kanonieke ondeugd, en 't yveren daartegen 'n bezoldigd beroep geworden was. Ik wensch niet te spoedig sentimenteel te worden, maar heb moeite m'n verontwaardiging te bedwingen, by 't bedenken hoe de Staat, de Maatschappy, d.i. wy allen, 't onze bydragen om menschen te betalen voor 't smo-

[p. 21]

ren van de waarheid! ^#

# Noot van 1876. De titel van 't in de beide laatste nummers bedoelde prachtstuk was: De scepticismo hodierno caute vitando, en de delinkwent heet oosterzee. Reeds in m'n stukjen over laura ernst in de ‘Verspreide Stukken’ vereerde ik die poging tot verstandsmoord, met 'n oorveeg.