Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Ideën III (1876)

Informatie terzijde

Titelpagina van Ideën III
Afbeelding van Ideën IIIToon afbeelding van titelpagina van Ideën III

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.97 MB)

ebook (3.34 MB)

XML (1.06 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

aforismen
verhalen


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Ideën III

(1876)– Multatuli–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

577.

Fysika - om-der-liefde wil geen metafysika, geen bovennatuurkunde, geen buitenïssigheid! - fysika is 't ware geneesmiddel tegen 't verbranden van leelyke ouwe vrouwtjes en 't bouwen van malle torens. Fysika is de ware vredestichtster. De soldaat diearchimedes doodsloeg, zou den man geen kwaad hebben gedaan, wanneer-i eenig besef had gehad van 's mans hartelyk: ??????! Fysika leert waarheid spreken, want leugen wordt 'n gruwel voor iemand die dagelyks verkeert in den tempel der Natuur, waar alles wáár, en 't onware onmogelyk is. Fysika leert ons korrekt oordeelen, en beschermt tegen onzedelykheid die, wel beschouwd, neerkomt op begripsverwarring. Fysika gymnastizeert het verstand, en leert ons hoe we ons vasthouden aan stut, balk of koord van 'n onbetwistbaar, door onszelf deugdelyk bevonden, gegeven, om 'n onwraakbare konklusie op 'tjuiste oogenblik op 'r voeten te doen neerkomen. Fysika leert ons - in een van haar onderdeelen: fysiologie - zacht oordeelen over onzen naaste, want: begrypen is vergeven. Fysika bewaart ons voor ver-

[pagina 25]
[p. 25]

kwisting en gierigheid: door háár leeren wy de dingen op de juiste waarde schatten. Fysika verdryft de begeerte naar kunstspys voor den geest. Zy leert ons de rechten minachten, meestal op fiktien gegrond, en alzoo vaak 'n bespotting van het Recht. Zy bewaart ons voor smaak in zinledige litteratuur die 't horror vacui in 't aangezicht slaat. Voor staatkundige partyen... naamlooze vennootschappen ter verspreiding van twee waarheden tegen elkander in. Voor theologie... die hysterische beschouwing van dingen die er niet zyn, en die dan ook, volgens 't getuigenis van de adepten zelf, juist hieraan haar waarde ontleenen, dat niemand ze begrypen kan.

Fysika in één woord, is de ware eenige godsdienst! In 't onbelemmerd bestudeeren van de ryke Natuur, ligt 't middel om de mensheid optevoeren tot de grootst mogelyke mate van byzonder geluk en algemeene verbroedering. Indien deze of gene donderaar op den Olymp met dit program niet tevreden is, dan verklaar ik 'm voor zeer exigent. En, als job, noodig ik hem uit eens beneden te komen, en 'n proef te nemen of hyzelf, ontdaan van z'n olympische hoogheid, in-staat wezen zou iets beters te leveren of te beoogen?

Indien my de betrekking van Voorzitter op den Olymp en wereld-wetgever ware opgedragen, zou ik m'n toevlucht nemen tot 'n citaat uit cicero, en wel tot 't gewone slot van z'n brieven: cura ut valeas. Curate ut valeatis: menschjes, zorgt dat 't u goed ga!

Dat zou voorwaar 'n korte bybel zyn! En voor schriftuitleggers zou 'r weinig te verdienen vallen!

Als priesters, zou 't mensdom wèl doen zich tegen dien tyd te voorzien van leeraren in de dingen die er zyn, tot op 't oogenblik dat ieder-voor-zich 'n geordend priester ware geworden in den grooten tempel der Natuur.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken