Ideën III

721.

Uit boeken nu is te bewyzen dat spoorwawelaars en koffihuiskletsers verhoudings-gewys minder laag staan dan men oppervlakkig meenen zou. Indien toch personen die zich pozeeren als voorgangers, schryvers die de vrucht van hun nadenken durven blootstellen aan de kritiek van tydgenoot en nageslacht, even onverschillig zyn omtrent het gehalte van hun woorden, als praters sans conséquence, voelt men zich geneigd deze laatsten iets zachter te beoordeelen.

De meer gekuischte vorm waarin boekemakers hun zinneloosheid weten te kleeden - 't handigheidje dat by velen de plaats vervult van opmerken, nadenken en ontwikkelen - maakt de zaak des-te-erger, omdat hierdoor de kans op ontdekking van de valsheid geringer wordt. Dit heeft dan ook 't verdrietig gevolg dat Publiek met den alzoo binnenge-

[p. 141]

smokkelden onzin even tevreden is, als die twee heeren in den trein met hun respektieve talk of jufvrouwen uit Schoonhoven.

Deze tevredenheid is bewysbaar, want ik spreek nu niet van auteurs die geen of weinig opgang maken. Wie de werken van meer-of-min beroemde schryvers aandachtig leest - 'n studie! - staat gedurig verbaasd over 't verregaand misbruik dat 'r van klank gemaakt wordt, en voelt wantrouwen omtrent redenaars, die zich zooveel minder dan schryvers behoeven in-acht te nemen.

We kunnen nu in 't midden laten, in hoever deze fout opzettelyk wordt begaan. Uit Publiek's tevredenheid met wartaal, zou tot iets als betrekkelyke onschuld van de delinkwenten kunnen besloten worden, daar dezen uit dat Publiek zyn voortgekomen, en daartoe misschien nog altyd bleven behooren. Ze hebben alzoo in zekeren zin 'tzelfde recht om hun praatjes uittegeven voor iets degelyks, als anderen om 't daarvoor aantenemen. Doch in-allen-geval, de gevolgen zyn treurig, gelyk alles wat het gezond verstand bederft.

Ik ben er meermalen in geslaagd, stukken uit beroemde schryvers voor prulwerk te doen uitmaken door bewonderaars van zoo'n auteur, zoolang 't hun onbekend bleef dat 't voorgelegd staal aan de werken van hun lievelingsdichter ontleend was.