Ideën III
(1876)– Multatuli–
Auteursrechtvrij748.Ja, van verkeerd lezen, dat van verkeerd schryven 't gevolg is. De lezer zou wel gedwongen zyn, ten-laatste vatbaar te worden voor gezonde taal, indien men 'm niet van jongs-af had gewoon gemaakt aan onzin. Er leidt 'n breede weg van kindergedichtjes, viâ school, katechizatie, preeken, krantengeschryf, deugdmethoden en ‘geschiedenisboekjes’ naar oorlogsgeestdrift. Ik vergis me. Die geestdrift zelf is leugen. De weinigen die de vechtkarrriere uit keuze betreden, rekenen daarby niet zelden op de eigenaardigheid van militaire begrippen over de heldhaftigheid van 't garnizoensleven, over de heroïeke diepzinnigheid van ingewikkelde retirades. De kansrekening levert bovendien gegronde hoop op gerustheid. Zóóveel veldslagen in de eeuw, en dan één doode op de twintig... komaan, ik voorzie den tyd dat kraamvrouwen de kampagnes zullen meemaken, als geschikte gelegenheid om 'r tyd uitteleggen. Geen oorlogsdrift dus! We willen 't schreeuw- en meeloopdrift noemen, 'n onschuldig genoegen... Onschuldig? En al de storing die 't bewerkt? Het uitwisschen van de archimedische cirkels? En al de leugens die 't veroorzaakt, en als 't ware wettigt?
‘ Heldhaftigheid hier, heldhaftigheid daar... leugen!
‘Drie Franschen joegen twintig Pruisen op de vlucht... leugen!
‘Eén Pruis versloeg 'n dozyn zouaven... leugen!
‘De geestdrift is algemeen. Burgers, boeren, vrouwen, sol- | |
[pagina 159]
| |
daten, kindermeisjes, alles trilt van dapperheid... leugen!
‘Den laatsten thaler, den laatsten druppel bloed, voor 't vaderland... leugen!
‘De Heer is aan onzen kant... leugen! Ga naar voetnoot*
‘Men verzekert dat de vyand, de nietswaardige slechte gemeene valsche ellendige laffe wreede onzalige - d.i. alles saamgenomen: vyandige - vyand... leugen!
‘Weldra zullen onze dapperen... leugen!
‘Binnen veertien dagen zyn wy in Parys... leugen!
‘In 'n ommezien trekken we Berlyn binnen... leugen!
‘Overwinnen of sterven... leugen!
‘De vyand siddert voor onze edele woede... leugen!
‘Het vuur was hevig. Door 'n byzondere bewaring werd niemand der onzen gekwetst...
Nu, dit laatste kan waar zyn, en met deze waarheid wil ik nu m'n leugenlitanie besluiten. God zegene de hevige vuren die niemand kwetsen. Ik zou wel zoo'n vuur willen zyn. Ga naar voetnoot† |
|