Ideën VI

1149.

De koetsen reden nog altyd stapvoets en als in pantoffel-parade. Het kon niet anders, om de volte.

Bovendien, de souvereinen verkeerden in 'n ziekelyke bui van ‘Volkthümlichkeit.’ De mode van den dag bracht 'n misselyke neerbuigings-manie mee, en de meeste rangmenschen overdreven de mode, zooals gewoonlyk. Men droeg filantropie, gelyk wat vroeger de hoepelrokken, en later crinolines, vryenarbeid, of chignons. Rousseau - die beter wist, of althans beter weten kon - had de afgezaagde theorie van ‘ce bon peuple’ op frazen gezet, en wie te arm was om gedachten te bezitten op z'n eigen hand, neuriede die frazen na. Heel ryk nu, waren de meeste van die luidjes niet. En dit is nóg zoo.

't Spreekt vanzelf dat dit instemmen met den deun van den dag, gewoonlyk ver van oprecht was. Binnen de wanden der staatsiekoetsen heette dat ‘goede Volk’ zeer dikwyls dood-

[p. 165]

eenvoudig: la canaille, 'n kwalifiatie die wel niet geheel juist was, maar toch niet verder van de waarheid afweek dan de zoetemelks-praatjes van Rousseau. Zelfs lag de waarheid niet in 't midden. Een Volk, als zoodanig - we merkten hiervan reeds iets op, by 't luisteren naar Wouter's bespiegelingen over de ‘massa’ - is noch goed noch slecht. Het toekennen van persoonlyke hoedanigheden aan veel individuen saamgenomen, kan ter-nauwernood geduld worden als theoretische licentie. De oorzaak van de fout ligt alweer in luiheid. Men vindt het gemakkelyk, millioenen tegelyk te karakterizeeren met één pennestreek. Als punt van uitgang tot werkelyke toepassing, zal zoo'n poging tot veralgemeenen steeds 'n onbruikbare fiktie blyven, en aanleiding geven tot allerlei misverstand en ongeluk. Napoleon III verklaarde onlangs den oorlog aan Duitschland, omdat-i zich door schreeuwers en schryvers had laten wysmaken dat de Franschman zoo byzonder dapper is dat-i alle andere hoedanigheden best missen kan.