Rhetorica, dye edele const van welsegghene

[fol. 15v]

¶ Van die drie condicien van een goede Narratie.

DIe narratie wort gepresen in drie manieren. Ten eersten dat si cort sal wesen dat es datmen vele segge met luttel woorden, achterlatende al tghene dat noch helpen, noch deeren mach, datmen ooc int generale segghe, niet int speciale, datmen niet van alte seer verre en beghinne, noch oock verder en veruolghe, dan het van noode es. Datmen niet en verdole van den propooste, noch oock te verre wt en loope. Nyet teghenstaende daer moghen wel somtijts wtloopinghen geschieden, niet alleenlic inde narratie, maer in alle die ses deelen vander Inuentie, om die redene te verchieren, als die selue digressien oft wtloopinghen wel ten propooste comen, ende datmer niet te lange op en blijft, so dat die auditeurs vermoeyt worden, eermen totten principale coemt. Datmen ook niet weder en weder en segge, dat eens gheseyt es, noch verhale dat laetst verhaelt was in deser manieren. Als ic dat besief, ic ben te Ghendt ghecomen, als ic te Ghendt ghecomen ben, ic hebbe mijn partije daer gheuonden, als ick mijn partije daer gheuonden hebbe. Wij maecten appointement.

Ten tweeden, een goede narratie sal claer wesen Te weten, datmen die sake verhale by oordene, also die geschiet es, oft schijnt geschiet te wesen altijt wachtende doordene vanden sake ende vanden tijt, op datmen nyet dat achterste voren en segghe. Datmen ooc niet en segghe verstoortlijc ver

[fol. 16r]

draeyt, onghestadelijc, twijfelic, noch met nyeuwen onbequamen woorden, so voren in die elocutie vermaent es. Datmen niet van deen op dander en loope, noch segghe datter niet en dient, noch achter en late datter wel diende gheseyt. Onderhoudende voort tgene dat in deerste condicie van die corte narratie gheseyt es, want hoe corter narratie, ende met min verloren woorden, hoe die claerder ende verstandelijcker wesen sal. Ten derden, een goede Narratie moet der waerheyt ghelijcken. Dit mach ghebueren, ist dat men neerstelijcken macht ende obserueert, die natuere den ghemeynen voys ende opinie, die costume, die Persoonen, die Causen, die wacht, den bequamen tijt ende spacie, dye bequame plaetse, ende dier ghelijcke, op datmen nyet en segghe ende opponere datter niet ghenoech tijts, oft gheen cause, oft gheen bequame plaetse en soude hebben gheweest, oft dat die personen nyet en hadden moghen doen, oft lijden, oft dat teghen natuere, teghen costumen, ende ghemeyne opinie es, al dese ende dier ghelijcke circumstantien moeten nerstelijcken ghewacht wesen, al ist ooc een warachtighe sake, diemen verhaelt: of anders soudtmen seer qualijc ghelouen. Hoe veel te meer dan moet men die circumstantien wel obserueren, alst een ghemaect argument es, oft versierde sake, tghene datmen verhalende es.

¶ Nota. In die plaetse van die Narratie ghebruyctmen altemets een Propositie, of Thema dats een cort voortstel, by den welcken datmen

[fol. 16v]

exponeert ende vertoocht, die plaetsen inde welcke ghelegen is die geheele cause oft argumentacie diemen sal willen confirmeren ende proberen.