Rhetorica, dye edele const van welsegghene

¶ Van die nootsakelicheyt.

ALs den verweerder het fayt niet en verloochent, maer den wille: seggende dat hem tegen sinen wille, den noodt daer toe bedwongen heeft. Alder eerst moetmen considereren of hi niet bi zijn eyghen schult, in dien noot gecomen es. Voort moetmen ondersoecken, hoe ende bij wat middelen hi dies hadde moghen ontgaen oft ymmer met min quaets lijden, oft hi ooc niet wel heeft moghen weten, hoe hi tselue ontgaen soude, oft wat hi daer teghen hadde mogen doen oft versieren. Voort bi suspitien coniecturael, of hi yet bi willen oft voorrade gedaen mochte hebben. Ende ooc al waert al warachtich, dat hem noot daer toe bedwongen hadde, of die cause suffisant ghenoech wesen soude om hem te excuserene.

¶ Exempelen van desen. Als daer een man in de

[fol. 38v]

fensie van sinen lijue eenen anderen ter doot brenghet. Oft dat een gebannen ware op zijn hooft, op seuen mijlen sinen lande niet ghenakene, en dat hi in een schip ter zee varende, metten tempeeste in zijn landt ghedreuen ware. Oft dat een op zijn hooft verbonden stonde, tot eenen sekeren daghe, tsinen ghedinge te comen, maer by grooten vloet van watere, haestelijc aencomende, aldaer in tijden niet gheraken en mochte.