Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
DBNL - Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren
DBNL - Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

Hoofdmenu

  • Literatuur & Taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw

meer over deze tekst

Informatie terzijde

Het bosken en Het theatre
Toon afbeeldingen van Het bosken en Het theatrezoom

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (5,14 MB)

XML (1,97 MB)

tekstbestand






Editeur

W.A.P. Smit


Genre

poëzie

Subgenre

gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Het bosken en Het theatre

(1979)–Jan van der Noot–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige
Regelnummers proza laten vervallen

BIJLAGE: gereconstrueerde gedichten

Ode. Ga naar voetnoot*

 
Inden April als Flora heur gaet spoeyen, Ga naar voetnoot1
 
Om lieffelyck het eertryck t'amallieren, Ga naar voetnoot2
 
Met verscheyden bloemkens die sy doet groeyen,
 
Sprack ick aen, heur die my t'hert doet verteiren. Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Schoon lief laet ons (sprack ic) gaen sien die Roose
 
Die desen dach soo schoone stont ontloken. Ga naar voetnoot6
 
Daer comendé stonden wy een goey poose Ga naar voetnoot7
 
Soeckende waer sy nv mocht syn ghedoken. Ga naar voetnoot8
 
 
 
Wy en vonden gheen roose, maer alleene
10[regelnummer]
Saghen wy heur bladerkens al ontdaen daer Ga naar voetnoot10
 
Ende berooft van heur schoon verwe reene
 
Die wy t'smorghens seer schoone saghen staen claer. Ga naar voetnoot12
 
 
 
Ga naar margenoot*Ay lief sprack ick, is dit niet groote schade Ga naar voetnoot13
 
Dat dees schoon bloeme aldus is af gheresen Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
Eer yemanden gheschiet sy de ghenade, Ga naar voetnoot15
 
Te ghebruycken heuren reuck weert ghepresen. Ga naar voetnoot16
 
 
 
Och iaet sprack sy, want het was een schoon bloeme. Ga naar voetnoot17
 
Hier om schoon lief doet toch dat ick v rade,
 
En laet my toe dat ick met recht v noeme Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
Bermhertich, lief, in eeren vroech en spade. Ga naar voetnoot20
 
 
 
T is nv den tijt wilten toch nemen ware, Ga naar voetnoot21
 
Ghy comt nv recht int beste van v leuen, Ga naar voetnoot22
 
Op dat met v oock niet alsoo en vare, Ga naar voetnoot23
 
Alst heeft ghedaen met dees bloeme voerschreuen. Ga naar voetnoot24

Ronsard. A sa Maistresse. Ode XVII.

 
Mignonne, allons voir si la rose
 
Qui ce matin auoit desclose
 
Sa robe de pourpre au Soleil,
 
A point perdu ceste vesprée
 
Les plis de sa robe pourprée,
 
Et son teint au vostre pareil.
 
Las! voyez comme en peu d'espace,
 
Mignonne, elle a dessus la place
 
Las las ses beautez laissé cheoir!
 
O vrayment marastre Nature,
 
Puis qu'vne telle fleur ne dure
 
Que du matin iusques au soir!
 
 
 
Donc, si vous me croyez, mignonne,
 
Tandis que vostre âge fleuronne
 
En sa plus verte nouueauté,
 
Cueillez cueillez vostre ieunesse:
 
Comme à ceste fleur la vieillesse
 
Fera ternir vostre beauté.
 
(Laumonier, II, pag. 168)

Epigramme.

 
Hoe? meyndy lief dat ick v sou verlaten,
 
Om gelt oft goet, oft om de hooghe staten? Ga naar voetnoot2
 
Neen ick voorwaer ick ben anders ghesint:
 
Want v liefde is soo vast in my gheprint, Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Dat ick als knecht lieuer by v waer, schoone,
 
Dan sonder v te dragen (fier) een croone
 
En Cepter oock ouer een ryck verheuen, Ga naar voetnoot7
 
Soo wel behaecht my v ootmoedich leuen. Ga naar voetnoot8

Liedeken.

 
Cvpidos schichte Ga naar voetnoot1
 
Is my nu wel bekent,
 
Door tsuet ghesichte Ga naar voetnoot3
 
Der schoonheyt excellent, Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Van een maechdeken reene Ga naar voetnoot5
 
Wys, minlyck en seer goet, Ga naar voetnoot6
 
Die my nv dus alleene Ga naar voetnoot7
 
Naer heur verlanghen doet.
 
Ga naar margenoot*Heur schoon bruyn ooghen Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Lieffelyck ende claer,
 
Doen my nv dooghen Ga naar voetnoot11
 
Pyne groot ende swaer:
 
Heur wancxkens net en pure,
 
Blosende als een granaet, Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
Maken my d'leuen sure,
 
Ia schier half desperaet.
 
 
 
Heur eerbaer wesen,
 
En heur manieren soet,
 
Weerdich ghepresen, Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
En diemen prysen moet:
 
En heur seer eerlyck leuen, Ga naar voetnoot21
 
Al heur bedryuen vry, Ga naar voetnoot22
 
En heur deuchden verheuen,
 
Maken myn herte bly.
 
 
25[regelnummer]
Weer ick int herte Ga naar voetnoot25
 
Blyschappe heb' oft pyn,
 
Weer vreucht oft smerte,
 
Sy sal de weertste syn: Ga naar voetnoot28
 
Ick salse oock al' myn leuen
30[regelnummer]
Dienen wt ionsten puer, Ga naar voetnoot30
 
En heur gheensins begheuen Ga naar voetnoot31
 
Om vreucht oft lyden suer.
 
God almachtich Ga naar margenoot*
 
Die alle herten voet,
35[regelnummer]
Weest toch ghedachtich
 
Dees' schoone vrouwe goet,
 
Wiltse voor schande wachten Ga naar voetnoot37
 
Nou en tot alder tyt,
 
Tis al in uwer machten, Ga naar voetnoot39
40[regelnummer]
Die sonder eynde syt.

Sonet. Ga naar voetnoot*

 
En ist de liefde niet, wat ist dan dat my quelt?
 
En ist de liefdé ooc, wat mach de liefde wesen? Ga naar voetnoot2
 
Is sy soet ende goet, hoe valt sy hert in desen? Ga naar voetnoot3
 
Is sy quaet, hoe is dan soo suete heur ghewelt?
5[regelnummer]
Brande ic met mynen danc, hoe ben ic dan ontstelt? Ga naar voetnoot5
 
Ist teghen mynen danc, sal tsuchten my genesen?
 
O vreucht van pynen vol, pyne vol vreucht geresen
 
Ga naar margenoot*O droefheyt vol ioleyts! o blyschappé verfelt! Ga naar voetnoot8
 
Leuende doot hoe moecht ghy teghen mynen danck Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Dus velé ouer my? maer ben ick willens cranck, Ga naar voetnoot10
 
My claghende tonrecht, de liefde ick tonrecht blame. Ga naar voetnoot11
 
Liefde goet ende quaet, my leet en aenghename, Ga naar voetnoot12
 
Gheluck en ongheluck, suer en soet ick gheuule: Ga naar voetnoot13
 
Ic suke vryicheyt, en om slauen ick wule. Ga naar voetnoot14

Baïf.

 
Si ce n'est pas Amour, que sent donques mon coeur?
 
Si c'est Amour aussi, pour dieu quelle chose est-ce?
 
S'elle est bonne, comment nous mét elle en detresse?
 
Si mauuaise, qui fait si douce sa rigueur?
 
Si i'ars de mon bon gré, dou me vient tout ce pleur?
 
Si maugré moy, que sert que ie pleure sans cesse?
 
O mal plein de plaisir! o bien plein de tristesse!
 
O ioye douloureuse! o ioyeuse douleur!
 
O viue mort, comment peus-tu tant sur mon ame,
 
Si ie n'y consen point? mais si ie m'y consen,
 
Me plaignant à grand tort, à grand tort ie t'en blame.
 
Amour bon & mauuais, bon gré maugré, ie soufre:
 
Heureux & malheureux & bien & mal ie sen:
 
Ie me plain de seruir où moy mesme ie m'ouffre.
 
(Marty-Laveaux, I, pag. 102)

Sonet.

 
Soo langhe mynen gheest dees leden sal doen ruren Ga naar voetnoot1
 
(Sweere ic v suete lief) en sal nemmermeer vrouwe Ga naar voetnoot2
 
Dan ghy, ouer myn ieucht (in des werelts landouwe) Ga naar voetnoot3
 
Heerschappyé hebben, want myn liefde sal duren
5[regelnummer]
Ghestadichlyck altyts, wat leet ick moet besuren.
 
V alleene (schoon lief) sal ick blyuen ghetrouwe,
 
Want veel lieuer wil ick v dienaer syn in trouwe,
 
Dan eens anders dienaer wat vreucht my mocht ghebeuren.
 
Ga naar margenoot*V schoonheyt is soo hooch in mynen gheest verheuen,
10[regelnummer]
En v liefde is soo vast in myn herte gheschreuen,
 
Dat noch den langen tyt, noch Atropos geruchten Ga naar voetnoot11
 
Niet keeren en sullen, ick en sal 't allen daghen Ga naar voetnoot12
 
In myn herte geprint ende gheschildert draghen, Ga naar voetnoot13
 
V ooghen, uwen mont, v lachen, v versuchten.

Sonet. Ga naar voetnoot*

 
Had ic tverstant so grof, so plomp en onbesneden Ga naar voetnoot1
 
Als vele die int velt spitten, grauen en spayen,
 
Ga naar margenoot*Oft waer ick als sy syn die als weerhanen drayen,
 
Soo en sou v schoonheyt, noch v verchierde leden, Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
O weerde suyuer maecht my niet houden tonvreden Ga naar voetnoot5
 
Noch ic en sou altyts niet staen t'uwer genaeyen, Ga naar voetnoot6
 
Maer sou nv hier nv daer vast myn ghenuchten maeyen, Ga naar voetnoot7
 
Die ick ghisteren sach sou syn vergeten heden:
 
Bouen dese acht ic my nochtans gheluckich t'syne,
10[regelnummer]
En bouen alle goet acht ick myn bitter pyne
 
Die ic om v reyn lief lyde nachten en daghen:
 
Want sonder liefde lief sou ick sonder ghenuchten
 
Leuen gelyck sy doen (al moet ic nv dick suchten) Ga naar voetnoot13
 
Die na eere noch deucht, noch reyn liefdé en vraghen. Ga naar voetnoot14

Sonnet. Ga naar voetnoot*

 
O suet ghepeys, o sware fantasyen! Ga naar voetnoot1
 
O groote vreucht! die my comt deur t'gedencken
 
Van v minlyck wesen het welck my schenken Ga naar voetnoot3
 
Can een eerlyck ende salich verblyen. Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
O droefheyt bly', ô ghenuchelyck lyen! Ga naar voetnoot5
 
O ghesontheyt, ô daghelycx vercrenken! Ga naar voetnoot6
 
O scherp verbot, ô lieffelyck weerwenken! Ga naar voetnoot7
 
O suren peys, ô aldersoetste stryen! Ga naar voetnoot8
 
T is my al vreucht, al goet ende bequame: Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Ga naar margenoot*T is my al lief, wilcome en aenghename,
 
Wat ick deur v liefde (reyn lief) ontfanghe: Ga naar voetnoot11
 
Tsy suer oft suet, alst v wel mach behaghen:
 
Maer nochtans is al myn vlieghen en iaghen,
 
Naer uwen troost, en naer v ick verlanghe.

Ode.

D'eerste strophe.
 
Wat de mensen bedryuen
 
Van loffelycke daden
 
In stryden oft in raden, Ga naar voetnoot3
 
Het moet vergheten blyuen, Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Den tyt verwinnet al: Ga naar voetnoot5
 
Men mach veel deur Tropheen Ga naar voetnoot6
 
Den mensch' noch wat doen leuen,
 
Nae syn doot, met verheuen
 
Colomnen fraey besneen, Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Maer tcrycht al eenen val: Ga naar voetnoot10
 
Want den tyt can d'oblisken
 
D'anticken d'Arabisken, Ga naar voetnoot12
 
Doen vallen met gheschal. Ga naar voetnoot13
Antistrophe.
 
Alleen de Musen schoone
15[regelnummer]
De menschen als sy steruen Ga naar voetnoot15
 
Den tyt te spyte verweruen
 
Eewighen lof te loone
 
En eenen goeden naem,
 
Deur het gheleert ontfouwen Ga naar margenoot* Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
Van eenighe Poeten,
 
Dié als goede Propheten
 
De goy leuende houwen Ga naar voetnoot22
 
Deur heur veerskens bequaem Ga naar voetnoot23
 
Ghelyckmen dat mach mercken Ga naar voetnoot24
25[regelnummer]
Aen heur gheleerde wercken Ga naar voetnoot25
 
En schriften sonder blaem. Ga naar voetnoot26
Epode.
 
O ghesusters eersame Ga naar voetnoot27
 
Die ontrent de fonteyne Ga naar voetnoot28
 
Phegasis op de pleyne Ga naar voetnoot28-29 Ga naar voetnoot29
30[regelnummer]
V verblyt sonder blame Ga naar voetnoot30
 
Met Phebus minioot, Ga naar voetnoot31
 
Gheeft dat ick op myn liere
 
Mach singhen deur v ionste Ga naar voetnoot33
 
Nae der Poeten conste Ga naar voetnoot34
35[regelnummer]
Den lof en eere schiere Ga naar voetnoot35
 
Van eenen Vander Noot.
[pagina 98]
[p. 98]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten

2. Strophe.
 
O Brabant moeder schoone,
 
Gheluckich en vruchtbare
 
Van een gheleerde schare,
40[regelnummer]
Een vroem volck, neemt de croone, Ga naar voetnoot37-40
 
Die Vander Noot v gheeft:
 
Dewelcke hy met den sweerde
 
Ghewonnen heeft in stryden,
 
Ga naar margenoot*Springhende sonder myden, Ga naar voetnoot44
45[regelnummer]
Cloeckmoedich vanden peerde,
 
(Dies menich Francois beeft) Ga naar voetnoot46
 
Om Egmont synen Heere
 
Te helpen in syn eere, Ga naar voetnoot48
 
Die nv deur hem noch leeft. Ga naar voetnoot49
Antistrophe.
50[regelnummer]
Egmont was seer cloecmoedich,
 
Sterck en bequaem van iaren Ga naar voetnoot51
 
In de Fransoyssche scharen,
 
(Die hy deurwonde bloedich)
 
Ghereden alsoo diep
55[regelnummer]
Dat hy hem vont besloten, Ga naar voetnoot55
 
En omringhelt al omme Ga naar voetnoot56
 
Van een seer groote somme Ga naar voetnoot57
 
Fransoysen, onuerdroten. Ga naar voetnoot58
 
Vander Noot (die hem riep, Ga naar voetnoot59

60[regelnummer]
Goeden moet myn goet Heere,
 
Wy cryghen prys en eere) Ga naar voetnoot61
 
Alleene met hem liep. Ga naar voetnoot62
Epode.
 
Ghelyckmen siet twee Leeuwen
 
Dat als sy syn bespronghen, Ga naar voetnoot64
65[regelnummer]
En seer ras ouerdronghen: Ga naar voetnoot65
 
Met iuychen en met schreewen,
 
Van veel landt lieden grof, Ga naar voetnoot67
 
Ga naar margenoot*Die heur met scherpe pyken Ga naar voetnoot68
 
Met bussen, boghen, stauen, Ga naar voetnoot69
70[regelnummer]
Willen dooden en strauen, Ga naar voetnoot70
 
Den boeren niet en wycken,
 
Maer heur weeren met lof, Ga naar voetnoot72
3. Strophe.
 
Alsoo sachmen dees Heeren
 
Inde Fransoyse benden
75[regelnummer]
Menighen Fransoys schenden, Ga naar voetnoot75
 
En verslaghen met eeren, Ga naar voetnoot76
 
Cloeckmoedich onuersaecht.
 
Ten lesten viel ter eerden
 
Deur veel wonden en keruen
80[regelnummer]
Egmonts peert d'welck most steruen:
 
De ruyters hem aenueerden, Ga naar voetnoot81
 
En hebben hem gheuraecht:
 
Wilt v gheuanghen gheuen,
 
Want v peert isser bleuen, Ga naar voetnoot84
85[regelnummer]
En ghy vint v gheplaecht. Ga naar voetnoot85
Antistrophe.
 
Merct nv een stuck van trouwen, Ga naar voetnoot86
 
Weerdich te syn ghepresen,
 
Een stuck datmen by desen Ga naar voetnoot88
 
Soo lofweerdich mach houwen,
90[regelnummer]
Alsser oyt is gheschiet.
 
Als Vander Noot beuonde Ga naar margenoot* Ga naar voetnoot91
 
Dat Egmont was te voete
 
Deur syns peerts doot onsoete, Ga naar voetnoot93
 
Sprack hy met heussen monde: Ga naar voetnoot94
95[regelnummer]
Gheselle en vreest toch niet
 
En wilt hierom niet suchten,
 
Maer sprinct hier sonder duchten
 
Op myn peert, tis v siet. Ga naar voetnoot98
Epode.
 
Hy spronck van synen peerde,
100[regelnummer]
Niet vreesende de crachte
 
Van het Fransoys gheslachte: Ga naar voetnoot101
 
Egmont sadt op met veerde, Ga naar voetnoot102
 
O ghetrou en stout werck!
 
En voorts heeft hy ghegrepen Ga naar voetnoot104
105[regelnummer]
Dees peerts steert metten hander
 
In spyte der vyanden,
 
Dwelck hem heeft wt gheslepen, Ga naar voetnoot107
 
Vechtendé euen sterck.
[pagina 100]
[p. 100]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten

4. Strophe.
 
Hy heeft met wysen sinne Ga naar voetnoot109
110[regelnummer]
Des peerts steert ras ghebonden
 
Om den slincken vol wonden, Ga naar voetnoot111
 
En vocht tsynen ghewinne Ga naar voetnoot112
 
Sterck met syn rechte hant.
 
Ghelyck twee stercke winden
115[regelnummer]
Ga naar margenoot*Door eenen boomgaert groene
 
Met seer snellen fatsoene, Ga naar voetnoot116
 
Vlieghende ende soo schynden Ga naar voetnoot117
 
De vruchten abondant, Ga naar voetnoot118
 
Soo sachmen dees twee loopen,
120[regelnummer]
En omworpen met hoopen Ga naar voetnoot120
 
Tfrans volck aen elcken cant.
Antistrophe.
 
Te wyl dat dees twee vochten,
 
Quamen aen de Boergoensche, Ga naar voetnoot123
 
En sloeghen de Gaschoensche Ga naar voetnoot124
125[regelnummer]
Die sy soo tonder brochten,
 
Ghelyck de cat de muys:
 
Veel werdender gheuanghen,
 
Oock verdronckender veele,
 
De rest' vloet wt den spele Ga naar voetnoot129
130[regelnummer]
Benaut deur het verstranghen, Ga naar voetnoot130
 
Seer beschadicht nae huys: Ga naar voetnoot131
 
Soo sy oock hadden gheuaren Ga naar voetnoot132
 
Ouer twee halué Iaren Ga naar voetnoot133
 
Dit meyneedich ghespuys,
Epode.
135[regelnummer]
Als sy meynden t'ontsetten
 
Sinte Quintens beleghen Ga naar voetnoot136
 
Daer sy ooc de neerlaeg' creghen,
 
En daer heur fraey Cadetten Ga naar voetnoot138
 
Gheuanghen werden meest: Ga naar margenoot* Ga naar voetnoot139
140[regelnummer]
En corts daer nae verloren Ga naar voetnoot140
 
De stat die sy soo presen, Ga naar voetnoot141
 
En Chattelet by desen
 
Han, en ander vercoren, Ga naar voetnoot142-143 Ga naar voetnoot143
 
Voor heur een droeue feest.
5. Strophe.
145[regelnummer]
O Vander Noot, te rechte
 
Hebt ghy hier connen toonen
 
Voor soo veel vroem persoonen, Ga naar voetnoot147
 
Dat hier niet van de slechte
 
En syt ghesproten ghy: Ga naar voetnoot148-149
150[regelnummer]
Ghy hebt hier wel doen blycken
[pagina 101]
[p. 101]
 
Dat ghy (vry van onuromen) Ga naar voetnoot151
 
Den oorspronck hebt ghenomen
 
In de neerlantsche rycken, Ga naar voetnoot153
 
Van een eel gheslacht vry. Ga naar voetnoot154
155[regelnummer]
Dwelck ouer duysent Iaren, Ga naar voetnoot155
 
Hem in Brabant quam paren Ga naar voetnoot156
 
Met een eel vrouwe bly. Ga naar voetnoot155-157
Antistrophe.
 
Waer af dat syn ghesproten Ga naar voetnoot158
 
Soo veel goy edel Heeren, Ga naar voetnoot159
160[regelnummer]
Die vol vromen en eeren Ga naar voetnoot160
 
De deucht vry onuerdroten Ga naar voetnoot161
 
Altyt hebben ghesocht.
 
Ga naar margenoot*Onder welck' syn gheuonden
 
Soo veel wyse gheleerdé,
165[regelnummer]
Vroomé, goedé, gheeerdé, Ga naar voetnoot165
 
Die des lants t'allen stonden,
 
Voorspoet hebben ghewrocht: Ga naar voetnoot166-167
 
Som synde Cancellieren, Ga naar voetnoot168
 
Raetsheeren goedertieren, Ga naar voetnoot169
170[regelnummer]
Borghemeesters wel bedocht. Ga naar voetnoot170
Epode.
 
Som ruyters, Capiteynen,
 
Ridders en offichieren, Ga naar voetnoot172
 
Die in alder manieren
 
In de Brabantsche pleynen Ga naar voetnoot174
175[regelnummer]
Heerlyck hebben ghebout, Ga naar voetnoot175
 
En hebben tallen stonden
 
Dorpen ende Casteelen,
 
En steden voor heur deelen, Ga naar voetnoot178
 
Leenen en vaste gronden
180[regelnummer]
Ghehadt, en oock schoon gout.
6. Strophe.
 
My is hier wel ghegheuen
 
Stoffe schoon om te prysen, Ga naar voetnoot182
 
Na de Thebaensche wysen, Ga naar voetnoot183
 
Met myn veerskens verheuen,
185[regelnummer]
Dit goet edel gheslacht,
 
Maer om dat ick ghesproten
 
Ben van dit self gheslachte Ga naar margenoot* Ga naar voetnoot187
 
Wil ick met alder machte
 
My myden vande Nooten
190[regelnummer]
Te prysen nae myn macht, Ga naar voetnoot189-190 Ga naar voetnoot190
 
Want het en sou niet veughen Ga naar voetnoot191
 
Dat ick na myn ghenughen Ga naar voetnoot192
 
Hier toonen sou myn cracht.
Antistrophe.
 
Alleen heb ick ghesworen
195[regelnummer]
Te singhen sonder letten Ga naar voetnoot195
[pagina 102]
[p. 102]
 
Op tgheclanck der trompetten,
 
De schoon daet wtuercoren
 
Van myn Heer van Carloo.
 
Op dat den tyt der Iaren
200[regelnummer]
Niet en soude verteeren
 
Den lof niet om vercleeren Ga naar voetnoot201
 
Die weert sonder beswaren Ga naar voetnoot202
 
Is datmen hem sing' soé, Ga naar voetnoot203
 
Om syn stout edel herte,
205[regelnummer]
Dwelck altyt vliet de smerte
 
Der schanden eens herts bloó. Ga naar voetnoot205-206
Epode.
 
En op dat de Neerlanden
 
Oock moghen sien en weten
 
Dat ick Phoebus secreten Ga naar voetnoot209
210[regelnummer]
Myn vyanden ter schanden
 
In heur ierst heb gebrocht, Ga naar voetnoot211
 
Singhendé op de wyse Ga naar voetnoot212
 
Der Grieken en Romeynen,
 
Nae Horaciums meynen, Ga naar voetnoot214
215[regelnummer]
En na Pindarus ghyse, Ga naar voetnoot215
 
Dit werck dus heb volbrocht. Ga naar voetnoot216

Vireyn. Ga naar voetnoot*

 
Sydy int eten ras en snel Ga naar voetnoot1
 
En int loopen traech int ontcnopen, Ga naar voetnoot2
 
Soo moet ghy met de voeten wel Ga naar voetnoot3
 
Eten, en met den tanden loopen. Ga naar voetnoot3-4
 
 
 
Ghelyck t'Castilliaens ver wt is d'beste Spaens,
 
Ghelyck oock het Tuscaens is dbeste Italiaens, Ga naar voetnoot2
 
Ghelyckmen te Lyons spreect het beste Francois, Ga naar voetnoot3
 
Alsoo wordt in Brabant met d'aldersuetste voys, Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Ghesproken en ghebruyct het alder beste duyts. Ga naar voetnoot5

Epigramme. Ga naar voetnoot*

 
Niemanden niet schuldich te wesen Ga naar voetnoot1
 
Dat is het beste goet ghepresen, Ga naar voetnoot2
 
Het tweede, niet ghehout te syn, Ga naar voetnoot3
 
Sonder maeschap ist derde fyn: Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Die dit verstaet en hem can wachten, Ga naar voetnoot5
 
Leeft wysselyck, en mach hem achten Ga naar voetnoot6
 
Wel gheluckich daghen en nachten, Ga naar voetnoot7
 
Deur vreets verpachten. Ga naar voetnoot8

Probleme. Ga naar voetnoot*

 
Waeromme schildertmen in de Poeterye
 
De schooné Venus, suet lachendé int aenschyn, Ga naar voetnoot2
 
Heur beelt vergult, dooge ooc aenlockende ende blye? Ga naar voetnoot3
 
Om gheen oorsaké en is daensicht lachende fyn, Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Dan om der vryers hert tot liefden te berueren: Ga naar voetnoot5
 
D'oogé heeft sy seer suet, minlyck ende niet wreet, Ga naar voetnoot6
 
Om te doen branden heet, diese siet tallen uren: Ga naar voetnoot7
 
Vergult is sy want (siet) om gheluckich ghereet
 
Te syn in liefden vast, moetmen tgout met hem vueren. Ga naar voetnoot8-9 Ga naar voetnoot9

Ode. Ga naar voetnoot*

 
Veel menschen draghen hier
 
Menich wreet en wilt dier Ga naar voetnoot2
 
In heur wapens ghegheuen, Ga naar voetnoot3
 
Als Tyghers, Arents snel,
5[regelnummer]
Leeuwen en Luypaerts fel, Ga naar voetnoot5
 
Deur hoochmoet voorts ghedreuen: Ga naar voetnoot6
 
Maer de Poeten vroet Ga naar voetnoot7
 
Draghen een swane goet, Ga naar voetnoot8
 
Wit, suyuer, net en pure Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Op een velt van Asure.

Ga naar margenoot*Wtlegghinghe.

1Signes was hier voermaels een Coninck ende broeder van Ga naar voetnoot1 2 Phaeton, ende is nv eenen Riuier voghel seer suetelyck singhende, Ga naar voetnoot2 3 seer wit ende suyuer Phebo toeghewydt die Prince der Musen Ga naar voetnoot3 4 ende Poeten is. Die welcke nv de swane in heur wapen dragen, Ga naar voetnoot4 5 want sy syn eel, heerlyc ende worden met lauriere gecroont als Ga naar voetnoot5 6 Keysers ende Coninghen, ende ghebruycken sulcken vryicheyt Ga naar voetnoot6 7 int schryuen als de Keysers int doen ghebruycken ende maken Ga naar voetnoot7 8 orloghe met gheschriften, gelyck de Coningen met wapen: sy Ga naar voetnoot8 9 beminnen de riuiren, bemden, ende lustige plaetsen: sy syn Ga naar voetnoot9 10 suyuer ende blinkende, ende singhen seer suetelyck in heur Ga naar voetnoot10 11 welluydende verskens.

Apodixe. Ga naar voetnoot*

 
Goeden lof en goey fame, Ga naar voetnoot1
 
En eenen goeden naem,
 
Volghen na sonder blame Ga naar voetnoot3
 
De goey menscen bequaem: Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Die hier voorsichtich leuen, Ga naar voetnoot5
 
En de deucht volghen meest: Ga naar voetnoot6
 
En voorts worden ghedreuen Ga naar voetnoot7
 
Van eenen goeden gheest. Ga naar voetnoot8

Alciatus.
(Insignia Poetarum. Emblema CLXXXIII)



illustratie

 
Gentiles clypeos sunt qui in Iouis alite gestant,
 
Sunt quibus aut serpens, aut leo, signa ferunt:
 
Dira sed haec vatum fugiant animalia ceras,
 
Doctaque sustineat stemmata pulcher Olor.
 
Hic Phoebo sacer, & de nostrae regionis alumnus:
 
Rex, olim, veteres seruat adhuc titulos.

‘......At Poëtis Olor est candidus, Phoebo sacer, quique Regi quondam nomen dedit; animi puritatem repraesentat, qualis in Poëta sacro debet esse, qui suos omnes labores ad Phoebum literarum Praesidem, &, vt loquuntur Graeci, μουσαγετήν referre debet............ Cycnus Ligurum Rex, in Gallia transpadana, Musicae laude clarus: qui cum decessisset, ab Apolline in sui nominis auem mutatus creditur, ait Pausanias in Atticis. Aliam caussam 2. Metamorph. Ouid. adfert......’

(ed. 1581 Antwerpen, pag. 635-637)

De liefde die tot der deucht trect.
Dialogisme in Prosopopeye. Ga naar voetnoot*

Vraghe.
 
Waer syn v boghen nv Cupido en v pylen Ga naar voetnoot1
 
Daer ghy des iongers hert me doorwont by wylen? Ga naar voetnoot2
 
En waerom hout ghy noch dry croonen in v hant? Ga naar voetnoot3
 
Waerom sydy ghecroont met de vierde playsant? Ga naar voetnoot4
Antworde.
5[regelnummer]
Ick en hou niet altoos van de ghemeyn goddinne Ga naar voetnoot5
 
Venus, die moeder is van de onsuyuer minne: Ga naar voetnoot6
 
Maer ick onsteeck het vier in alle gheesten reyn Ga naar voetnoot7
 
Der wysheyt om alsoo heur te eeren ghemeyn: Ga naar voetnoot7-8 Ga naar voetnoot8
 
En vier croonen der deucht berey ick sonder smette, Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Deerste is voorsichticheyt die ic hem opt hooft sette. Ga naar voetnoot10

Ga naar margenoot*Wtlegghinghe.

1Plato heeft twee Venus ende twee Cupidos of liefden ghe- Ga naar voetnoot12maect, te weten, d'een erts en d'ander hemels: de eertsche Ga naar voetnoot2 3 die de verganckelycke ende verderffelycke dinghen lief doet Ga naar voetnoot3 4 hebben, als syn het vleesch, ryckdommen, eere en hoocheden Ga naar voetnoot4 5 der werelt. De hemelsche die de eewige ende onuergancke-6lycke saken lief doet hebben, als syn de consten, de weten-7schappen, ende deuchden der welcker int ghemeyn seuen Ga naar voetnoot7 8 syn: waeraf de Voorsichticheyt met dander dry principael Ga naar voetnoot8 9 int hooft gheleghen syn, dander dry te weten Iusticie, cracht Ga naar voetnoot9 10 ende maticheyt syn int werck gheleghen, ende daerom synse 11 inde handen gheschildert. Ga naar voetnoot11

Epigramme in Apodixe. Ga naar voetnoot*

 
Nemesis maecte (vroet) d'een liefde d'ander tseghen. Ga naar voetnoot1
 
D'een liefde die is goet, dewelcke in alle weghen Ga naar voetnoot2
 
Der ander liefden cracht benemt ende veriaecht: Ga naar voetnoot3
 
Met synen heeten brant hy des anders vier plaecht, Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
En met syn schichten scherp, can hy des anders breken Ga naar voetnoot5
 
En can des anders quaet, also deur syn deucht wreken.
 
Also verdryft de deucht d'ondeucht vroech ende laet,
 
Waer de deucht plaetse crycht, daer moet verhuysen t'quaet,
 
Die de liefde des vleeschs gheheel willen verlaten
10[regelnummer]
Crygen een liefde reyn tot der deucht theurder baten. Ga naar voetnoot10

Alciatus.
('Αντέρως, id est amor virtutis. Emblema CIX Ga naar voetnoot1))



illustratie

 
Dic vbi sunt incurui arcus? vbi tela Cupido?
 
Mollia queis iuuenum figere corda soles.
 
Fax vbi tristis? vbi pennae? tres vnde corollas
 
Fert manus? vnde aliam tempora cincta gerunt?
 
Haud mihi vulgari est hospes cum Cypride quicquam,
 
Vlla voluptatis nos neque forma tulit
 
Sed puris hominum succendo mentibus ignes
 
Disciplinae, animos astráque ad alta traho.
 
Quattuor eque ipsa texo virtute corollas:
 
Quarum, quae Sophiae est, tempora prima tegit.

‘........Sed primum aduertendum est ex Platone, in Symposio, duas esse Veneres, & totidem Cupidines:...... Horum enim alter honestas cupiditates animis ingerit: alter vero affectus voluptuosos & terrestres inculcat...... Hic itaque tres coronas manibus contrectat, vnamque circumfert in capite: quibus quatuor illae virtutes (ex quibus omnis honesti fons petitur) designantur. Prior illa corona caput ambiens (partem quidem Platoni in Timaeo omnium corporis partium diuinissimam, & certè principem) prudentiam repraesentat: prouidere enim & aliquid prudenter meditari, contemplationis est: tres aliae, quas manibus continet, Iustitiam, Fortitudinem, & Temperantiam notant, quae potissimùm in actione positae sunt, manus enim actionis sunt organa.

(ed. 1581 Antwerpen, pag. 382-383)

Sommighe psalmen van Dauid, Ga naar margenoot* Ga naar voetnoot*

by den Poet in Duytsche gheset, te singhen nae de Fransoyse wyse.

Den eersten Psalm.

1Desen Psalm seyt datse gheluckich syn, die verworpende Ga naar voetnoot1 2 den raet der godlooser, heur geuen om de wet des Ga naar voetnoot2 3 Heeren te leeren kennen ende daer nae leuen: ende seyt Ga naar voetnoot3 4 oock ongheluckich te syne die ghene die anders doen.

Den. I. Psalm.
 
Die niet en gaet inder godloosen raet, Ga naar voetnoot1
 
Die niet en staet ins boosheyts paden quaet, Ga naar voetnoot2
 
Noch niet en heeft by de spotters gheseten, Ga naar voetnoot3
 
Maer nacht en dach Godes wet sonder vergeten
5[regelnummer]
Pryst en begheert, en vierich ouerpeyst, Ga naar voetnoot5
 
Die mensch' is wel gheluckich ongheueyst. Ga naar voetnoot6
 
 
 
Want hy sal syn gelyck den scoonen boom
 
Die gheplant staet ontrent den waterstroom, Ga naar voetnoot8
 
Die tsynder tyt voorts brenghende is goy vruchten, Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Waeraf geen blat dort en valt, door sdoods suchten, Ga naar voetnoot10
 
Soo dat sulck man in alles dat hy doet, Ga naar voetnoot11
 
Altyts gheluck hebben sal en voorspoet. Ga naar margenoot*
 
Maer sulcken goet de quade niet en vint, Ga naar voetnoot13
 
Want ghelyck t'stof verstroyt wordt met den wint,
15[regelnummer]
Soo sullen sy heur oock verworpen vinden: Ga naar voetnoot15
 
De saken oock die sy heur onderwinden, Ga naar voetnoot16
 
Sullen int recht ghans om worden ghekeert, Ga naar voetnoot17
 
Met die vroom syn en wordt hy niet gheeert. Ga naar voetnoot18
 
 
 
Want God weet wel wat dié oprechte doet, Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
En sorghe draecht voor heur en voor hun goet: Ga naar voetnoot20
 
Daerom sal hun gheluck eewichlyck dueren:
 
Maer die quaet syn van leuen sullen trueren: Ga naar voetnoot22
 
Want hy en draecht gheen sorghé voor heur lyf, Ga naar voetnoot23
 
Noch voor heur goet, maer verworpt heur bedryf. Ga naar voetnoot24

Datheen.
Psalm I.

1Dese Psalm leert datse gelucksaligh sijn, die de zeden ende 2 raetslagen der Godtloosen verachten, ende hen begheuen om 3 Godts Wet te verstaen ende te bewandelen: Ende datse 4 ongelucksaligh sijn, die sulcks niet en doen.

 
Die niet en gaet in der godloosen raet,
 
Die op den wegh der sondaeren niet staet,
 
End niet en sitt by den spotters onreyne,
 
Maer dach end nacht heeft in Gods Wet alleyne,
5[regelnummer]
Al synen lust, Ia spreeckt daeruan eenpaer,
 
Die mensch' is wel gelucksaligh voorwaer.
 
 
 
Hy sal gelijck sijn eenen schoonen boom,
 
Gheplant by eenen klaeten waterstroom,
 
Die sijn vruchten geeft in bequaeme tijden,
10[regelnummer]
Van welcken geen drooge blat valt bezijden,
 
So sal die mensche saligh sijn bekent,
 
Met al sijn doen tot welcken hy hem wendt.
 
Maer so en is 't met den godtlosen niet,
 
Die als kaf verstroyt werden daermen 't siet,
15[regelnummer]
D'welck van den windt hier end daer wert gedreuen:
 
So sullen sy in Godts gerichte beuen,
 
End niet bestaen, maer haest vergaen beschaemt,
 
Met den vromen werden sy niet genaemt.
 
 
 
God kent den wech end der vromen gemoet,
20[regelnummer]
Hy draeght sorge voor hen end voor haer goet:
 
Dies sullen sy wel gelucksaligh wesen.
 
Maer naedenmael dat onse Godt gepresen,
 
Op der godtloosen weghen niet en achtt,
 
Sy end haer doen werden tot niet gebracht.

Marot-de Bèze. Pseavme premier. Clem. Mar.
Beatus vir qui non abiit

1Ce Pseaume chante, que ceux sont bien heureux qui reiettans 2 les meurs et le conseil des mauuais, s'adonnent à cognoistre 3 et mettre à effect la Loy de Dieu, et malheureux ceux qui 4 font au contraire.

 
Qvi au conseil des malins n'a esté,
 
Qui n'est au trac des pecheurs arresté,
 
Qui des moqueurs au banc place n'a prise:
 
Mais nuit & tour la Loy contemple & prise
5[regelnummer]
De l'Eternel, & en est desireux,
 
Certainement cestuy la est heureux.
 
 
 
Et semblera vn arbre grand & beau,
 
Planté au long d'vn clair courant ruisseau,
 
Et qui son fruict en sa saison apporte:
10[regelnummer]
Duquel aussi la fueille ne chet morte:
 
Si qu'vn tel homme, & tout ce qu'il fera
 
Tousiours heureux & prospere sera.
 
Mais les peruers n'auront telles vertus:
 
Ainçois seront semblables aux festus,
15[regelnummer]
Et à la poudre au gré du vent chassée.
 
Parquoy sera leur cause renuersée
 
En iugement, & tous ces reprouuez
 
Au reng des bons ne seront point trouuez.
 
 
 
Car l'Eternel les iustes cognoist bien,
20[regelnummer]
Et est songneux & d'eux, & de leur bien:
 
Pourtant auront felicité qui dure:
 
Et pour autant qu'il n'a ne soin ne cure
 
Des mal-viuans, le chemin, qu'ils tiendront,
 
Eux, & leurs faits, en ruine viendront.

Den tweeden Psalm.

1Hier sietmen hoe dat Dauid ende syn ryck een warachtich 2 voorbeelt, ende onghetwyfelde profecye ons Heeren Iesu Ga naar voetnoot2 Ga naar voetnoot2-3 3 Christi, ende syns rycx gheweest syn.

 
Waerom is toch het volck aldus beruert? Ga naar voetnoot1
 
Wat dwaesheyt doet heur nv dus murmureren? Ga naar voetnoot2
 
Hoe syn nv dus de Heydenen bekuert, Ga naar voetnoot3
 
Om ydelyck dwaesheyt groot t'ordonneren? Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
De Coninghen en de Princen der eerden Ga naar voetnoot5
 
Ga naar margenoot*Hebben ghehadt alsulcken ouermoet
 
Te muyten iá en oorloghé t'aenueerden Ga naar voetnoot6-7 Ga naar voetnoot7
 
Al teghen Godt en synen Coeninck goet, Ga naar voetnoot8
 
 
 
Segghende: coemt laet ons breken gelyck Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
De banden daer sy ons me bynden willen, Ga naar voetnoot10
 
Verworpen wy van ons in elcken wyck, Ga naar voetnoot11
 
Het iock daer sy ons mede willen brillen: Ga naar voetnoot12
 
Maer hy die woont in de hemelen schoone
 
En doet niet dan dat hy met heur en lacht, Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
Godt die heur doen veel min acht dan een boone Ga naar voetnoot15
 
Bespotse toch want hyse niet en acht. Ga naar voetnoot16
 
 
 
Hy salse dan wesendé heel ghestoort Ga naar voetnoot17
 
Met groot ghecrijs straffelyck spreken ane, Ga naar voetnoot18
 
En salsé soó als syt hebben ghehoort
20[regelnummer]
Deur theylich woort doen beuen inde bane. Ga naar voetnoot20
 
Ghy Coninghen (sal hy segghen) wilt hooren:
 
Van waer coemt v dit voornemen dus erch? Ga naar voetnoot22
 
Mynen Coninck heb ick voor my vercooren,
 
En hem ghesalft op Sion mynen berch.
 
 
25[regelnummer]
En ick die ben Coninck die hem behaecht Ga naar voetnoot25
 
Sal spreken wt d'oordeel by hem ghegheuen, Ga naar voetnoot26
 
Dats dat hy my gheseyt heeft onuersaecht: Ga naar voetnoot27
 
Ghy syt myn Soon die ick heden doé leuen: Ga naar voetnoot28
 
Begheert van my, ick sal v t'eender eruen Ga naar voetnoot29
30[regelnummer]
Ga naar margenoot*Allé volcken haest maken onderdaen; Ga naar voetnoot30
 
Een sulcken Ryck sult ghy van my verweruen
 
Dat tot het eynd' van dees' weerelt sal gaen. Ga naar voetnoot32
 
 
 
Een yseren roey sult ghy in v hant Ga naar voetnoot33
 
Draghen, om heur te houden in v banden, Ga naar voetnoot34
35[regelnummer]
En lustet v ghy sultse als uwen pant
 
Brieselen als een eerden vat tot schanden. Ga naar voetnoot35-36
 
Wel aen dan nv ghy Coninghen en Princen Ga naar voetnoot37
 
Die hier deur voorts wyser gheworden syt, Ga naar voetnoot38
 
Oordeelt nv oock van landen en prouincen, Ga naar voetnoot39
40[regelnummer]
En neemt v less' hier wt tot deser tyt. Ga naar voetnoot40
 
 
 
Stelt v nv oock Dienaers van Godt den Heer Ga naar voetnoot41
 
Syn gramschap vreest, soeckt om hem te behaghen,
 
En syn te syn verheucht v alle seer Ga naar voetnoot43
 
Hebbende altyts hem te stooren versaghen: Ga naar voetnoot44
45[regelnummer]
Den soon die hy v seyndt die wilt oock eeren Ga naar voetnoot45
 
Dat hy hem niet en stoore druckelyck, Ga naar voetnoot46
 
Op dat ghy als ghy v van hem wilt keeren
 
Niet en vergaet seer ongheluckelyck.
 
 
 
Want onuerhuets sal synen tooren heet Ga naar voetnoot49
50[regelnummer]
Branden terstont eer mens hem soude wachten, Ga naar voetnoot50
 
Och hoe salich sullen dan syn ghereet Ga naar voetnoot51
 
Sy die gheheel op syn heyl sullen achten. Ga naar voetnoot52

Psalm II.

1Dese Psalm leert, dat David end sijn Rycke, een voor-2beeldt Christi ende syns eewighen Koninghrycks geweest 3 sij. Item hoe die vianden Christi ende syner Kercken met 4 schanden vergaen sullen.

 
Waerom raest dat volck met sulcken hooghmoedt?
 
Waerom komen die heydenen te samen?
 
Wat is datse vergeefs so woeden doet?
 
End raetslaen van dinghen die niet en betamen?
5[regelnummer]
Die Koningen hen tesamen verbinden,
 
Die voornaemst' al sijn ooc daer toe bedacht,
 
Godt te bestrijden sy hen onderwinden,
 
End synen gesalfden met grooter macht.
 
 
 
Sy spreken t'saem, Laet ons breken met een,
10[regelnummer]
Haer banden al, daer met sy ons verstricken:
 
End t'iock dats' ons hart opleggen gemeen,
 
Laet ons verwerpen end breken in sticken.
 
Maer Godt die den hemel bewoent gepresen,
 
Sal se belachen, want haer doen hy siet,
15[regelnummer]
Haer opstel sal van hem bespottet wesen,
 
Want het is ydel, end Godt acht het niet.
 
 
 
Hy sals' aenspreken elck by synen naem,
 
In sijn gramschap die grootlicks is te vruchten:
 
Hy salse verbaest maeken al te saem,
20[regelnummer]
In syn toornicheit die seer is te duchten.
 
End sal spreken: Ghy Koningen wilt hooren,
 
Van waer komt v dese raetslagh so ergh?
 
Ick heb myn Koningh gesalft end verkoren,
 
Ouer Zion mynen heyligen bergh.
 
 
25[regelnummer]
End ick sijn Koningh van hem toebereydt,
 
Sal Godts oordeel spreken voor yders ooren:
 
T'welck is, dat hy my klaerlick heeft geseyt,
 
Ghy sijt myn Soen huyden van my geboren.
 
Begeert van my ick sal v t'eender eruen,
30[regelnummer]
Veel volckeren haest maeken onderdaen:
 
Een alsulck rijck sult ghy van my verweruen,
 
Dat tot den eynden des eertrycks sal gaen.
 
 
 
Ghy sult draegen eenen yseren staf,
 
Om die al te dwingen dats' v doen eere:
35[regelnummer]
Ghy sults' inden windt verstroyen als kaf,
 
End morselen als een eerden vat teere.
 
Dies ghy Koninghen end Vorsten der eerden,
 
Wilt myn onderwys met herten ontfaen,
 
End ghy Rechters wilt met ootmoet aenueerden,
40[regelnummer]
T'goet vermaen dat v van my werdt gedaen.
 
 
 
Dient Godt met kinderlicke vreese goet,
 
Vreest sijn gramschap end soeckt hem te behaegen:
 
Verblijdt v, end beeft voor hem met ootmoet,
 
Siet dat ghy hem geen oorsaeck geeft te klaegen.
45[regelnummer]
Kusset den Soen dien hy v heeft gesonden,
 
Dat hy niet gram sy ouer uwe daet,
 
Op dat ghy haest t'saem niet werdt verslonden,
 
End in uwen wegh niet schricklick vergaet.
 
 
 
Want sijn gramschap ontsteeckt seer haest en brandt,
50[regelnummer]
Gelijck een vuer als men daer op niet achtet:
 
Och hoe salich is hy in sulcken staet,
 
Die hem vertraut end op sijn goetheit wachtet.

Pseav. II. Cl. Ma.
Quare fremuerunt gentes.

1Icy void-on comment Dauid et son royaume sont vraye 2 figure et indubitable prophetie de Iesus Christ et son regne.

 
Pourquoy font bruit & s'assemblent les gens?
 
Quelle folie à murmurer les meine?
 
Pourquoy sont tant les peuples diligens,
 
A mettre sus vne entreprise vaine?
5[regelnummer]
Bandez se sont les grans Roys de la terre:
 
Et les primats ont bien tant presumé,
 
De conspirer & vouloir faire guerre
 
Tous contre Dieu & son Roy bien aimé.
 
 
 
Disans entr' eux, Desrompons & brisons
10[regelnummer]
Tous les liens, dont lier nous pretendent:
 
Au loin de nous iettons & mesprisons
 
Le ioug, lequel mettre sur nous s'attendent:
 
Mais cestuy-la qui les hauts cieux habite,
 
Ne s'en fera que rire de là haut:
15[regelnummer]
Le tout-puissant de leur facon despite
 
Se moquera. Car d'eux il ne luy chaut.
 
 
 
Lors, s'il luy plaist, parler à eux viendra
 
En son courroux, plus qu'autre espouuantable:
 
Et tous ensemble estonnez les rendra
20[regelnummer]
En sa fureur terrible & redoutable.
 
Rois, dira-il, d'où vient ceste entreprise?
 
De mon vray Roy i'ay fait election,
 
Ie l'ay sacré, sa couronne il a prise
 
Sur mon tressaint & haut mont de Sion.
 
 
25[regelnummer]
Et ie qui suis le Roy qui luy ay pleu,
 
Raconteray sa sentence donnée:
 
C'est qu'il m'a dit, Tu es mon Fils eleu,
 
Engendré t'ay ceste heureuse iournée.
 
Demande moy: & pour ton heritage
30[regelnummer]
Subiets à toy tous peuples ie rendray,
 
Et ton empire aura cest auantage,
 
Que iusqu' aux bords du monde l'estendray.
 
 
 
Verge de fer en ta main porteras
 
Pour les dompter, & les tenir en serre:
35[regelnummer]
Et s'il te plaist, menu les briseras
 
Aussi aisé comme vn vaisseau de terre.
 
Maintenant donc, ô vous & Rois & Princes,
 
Plus entendus & sages deuenez:
 
Iuges aussi de terres & prouinces,
40[regelnummer]
Instruction à ceste heure prenez.
 
 
 
Du Seigneur Dieu seruiteurs rendez-vous,
 
Craignez son ire, & luy vueillez complaire,
 
Et d'estre à luy vous resiouissez tous,
 
Ayans tousiours crainte de luy desplaire.
45[regelnummer]
Faites hommage au Fils qu'il vous enuoye,
 
Que courroucé ne soit amerement:
 
Afin aussi que de vie & de voye
 
Ne perissiez trop malheureusement.
 
 
 
Car tout à coup son courroux rigoureux
50[regelnummer]
S'embrasera qu'on ne s'en donra garde:
 
O combien lors ceux-la seront heureux,
 
Qui se seront mis en sa sauue-garde!

Ga naar margenoot*Den 3. Psalm.

1Dauid besprongen synde van een groote heercracht, Ga naar voetnoot1 2 verbaest hem met den iersten, maer terstont neemt hy Ga naar voetnoot2 3 soo grooten betrouwen in Godt, nae den male dat hy Ga naar voetnoot3 4 syn hulpe ende bystandt aengheroepen heeft, dat hy 5 hem versekert houdt voorspoet ende seghen tseghen Ga naar voetnoot5 6 syn vyanden te hebben.

 
O Heer wat synder al Ga naar voetnoot1
 
Die suecken mynen val, Ga naar voetnoot2
 
En my stooren en quellen! Ga naar voetnoot3
 
Veel vyanden voorwaer
5[regelnummer]
Te velde maken haer, Ga naar voetnoot5
 
En heur teghen my stellen. Ga naar voetnoot6
 
 
 
Seer veel sien icker by Ga naar voetnoot7
 
Die al segghen van my: Ga naar voetnoot8
 
Syn crachten syn ghebroken,
10[regelnummer]
Synen Godt laet hem (siet)
 
Nu sitten int verdriet.
 
Tis dwaesselyck ghesproken:
 
 
 
Want ghy syt mynen schilt,
 
Die my beschermen wilt,
15[regelnummer]
Ga naar margenoot*Myn hoope, ende myn leuen;
 
Ghy syt (diet wil verstaen) Ga naar voetnoot16
 
Die maeckt dat ick mach gaen Ga naar voetnoot17
 
Met den hoofde op gheheuen.
 
 
 
Ick hebbe myn ghebet
20[regelnummer]
En hope op Godt gheset,
 
En hem ghedaen myn clachte:
 
En hy en heeft my niet
 
Ghelaten int verdriet,
 
Maer maeckt myn lyden sachte.
 
 
25[regelnummer]
Dus sal ick dan met lust
 
Slapen vry en gherust; Ga naar voetnoot26
 
Sonder vreesé oft schade:
 
En sal voort weer ontwaeckt Ga naar voetnoot28
 
Worden, vry onghelaeckt, Ga naar voetnoot29
30[regelnummer]
Deur Godts schoone ghenade.
 
 
 
Hondert duysent versaemt Ga naar voetnoot31
 
En sullen niet beschaemt
 
My maken hoe syt dryuen: Ga naar voetnoot33
 
Ia al quamen sy my
35[regelnummer]
Besluyten noch daer by, Ga naar voetnoot35
 
K'en sal niet beschaemt blyuen. Ga naar voetnoot36
 
 
 
Coemt Godt toont dat ghy syt
 
Ga naar margenoot*Met my tot alder tyt
 
Op dat ghy myn vyanden
40[regelnummer]
Opt kinnenbacken slaet, Ga naar voetnoot40
 
En heur soo met der daet Ga naar voetnoot41
 
Ontstucken breeckt heur tanden. Ga naar voetnoot42
 
 
 
Tis van v Heeré goet
 
Datmen verwachten moet
45[regelnummer]
Hulpé vroech ende spade.
 
Want ouer v volck hier
 
Stortt ghy seer goedertier
 
Mildelyck v ghenade.

Psalm III.

1Dauid bestreden synde van een groote heerkracht is een 2 weynich verbaest: doch vertraut hy op Godt, ende maeckt 3 eenen moet: End nae dat hy Godt gebeden heeft, werdt hy 4 versekert, dat hy al sijn vianden ouerwinnen sal.

 
Hoe veel is des volcks Heer,
 
Dat my benydt so seer?
 
Hoe veel menschen my quellen?
 
Hoe veel vianden myn,
5[regelnummer]
Nu sterck te velde sijn,
 
Die hen tegen my stellen?
 
Ick sie daer veel voorwaer,
 
Die tot my spreken klaer:
 
Vergaen sijn al syn krachten,
10[regelnummer]
Sijn Godt die helpt hem niet,
 
In dit cruys end verdriet:
 
Maer t' sijn ydel gedachten.
 
 
 
Want ghy sijt Heer myn schildt,
 
Die my beschermen wilt,
15[regelnummer]
End my eere wilt geuen.
 
Ghy doet dat ick voortaen,
 
Magh vry opentlick gaen,
 
Met den hoofd' opgeheuen.
 
Ick hebb' in myn elendt,
20[regelnummer]
Myn stem tot Godt gewendt,
 
End geklaeght in dit wesen,
 
Hy heeft oock nae sijn Woort,
 
Myn klacht' altyt verhoort,
 
Van synen bergh gepresen.
 
 
25[regelnummer]
Dies sal ick rust' ontfaen,
 
End seker slapen gaen,
 
Bewaert voor alle schaede.
 
Ick sal des morgens klaer,
 
Ontwaeken sonder vaer,
30[regelnummer]
Want Godt wilt my slaen gaede.
 
Hondert duysent by een,
 
Deden my vreese geen,
 
Wanneer se sulcks aenuyngen,
 
End my wilden met haest,
35[regelnummer]
Om te maeken verbaest,
 
Verstricken end omryngen.
 
 
 
Komt Heer, toont dat ghy sijt
 
Met my tot aller tydt.
 
End dat ghy myn vianden,
40[regelnummer]
Opt' kinnebacken slaet,
 
End hen breeckt met der daet,
 
In stucken haere tanden.
 
Van v ist O Heer goet,
 
Datmen verwachten moet,
45[regelnummer]
Hulp' end troost vroegh ende spaede:
 
Want ouer v volck hier,
 
Stortt ghy Heer goedertier,
 
Seer rycklick v' ghenaede.

Pseav. III. Cl. Ma.
Domine, quid multiplicati sunt.

1Dauid assailly d'vne grosse armée, s'estonne du commence-2ment: puis prend vne si grande fiance en Dieu, qu' apres 3 l'auoir imploré, il s'asseure de la victoire.

 
O Seigneur que de gens,
 
A nuire diligens,
 
Qui me troublent & greuent,
 
Mon Dieu que d'ennemis,
5[regelnummer]
Qui aux champs se sont mis,
 
Et contre moy s'esleuent!
 
Certes plusieurs i'en voy,
 
Qui vont disant de moy,
 
Sa force est abolie:
10[regelnummer]
Plus ne trouue en son Dieu
 
Secours en aucun lieu,
 
Mais c'est à eux folie.
 
 
 
Car tu es mon tresseur
 
Bouclier & defenseur,
15[regelnummer]
Et ma gloire esprouuée:
 
C'est toy, à bref parler,
 
Qui fais que puis aller
 
Haut la teste leuée.
 
I'ay crié de ma voix
20[regelnummer]
Au Seigneur maintes-fois,
 
Luy faisant ma complainte:
 
Et ne m'a repoussé,
 
Mais tousiours exaucé
 
De sa montagne sainte.
 
 
25[regelnummer]
Dont coucher m'en iray,
 
En seurté dormiray,
 
Sans crainte de mesgarde:
 
Puis me reueilleray,
 
Et sans peur veilleray
30[regelnummer]
Ayant Dieu pour ma garde.
 
Cent mil' hommes de front
 
Craindre ne me feront,
 
Encor' qu'ils l'entreprinssent:
 
Et que pour m'estonner,
35[regelnummer]
Clorre & enuironner
 
De tous costez me vinssent.
 
 
 
Vien donc, declare toy
 
Pour moy, mon Dieu mon Roy,
 
Qui de buffes renuerses
40[regelnummer]
Mes ennemis mordens,
 
Et qui leur romps les dents
 
Et leurs gueules peruerses.
 
C'est de toy Dieu treshaut,
 
De qui attendre faut
45[regelnummer]
Vray secours & defense:
 
Car sur ton peuple estens
 
Tousiours, en lieu & temps,
 
Ta grand' beneficence.

Den 4. Psalm.

1Dauid aenroept Godt als Absalon den oproer teghen hem Ga naar voetnoot1-2 2 maeckte. Hy berispt de Vorsten van Israel datse teghen 3 hem muyten, ende roeptse tot leetwesen, voorts sluytende Ga naar voetnoot3 Ga naar voetnoot3-4 4 seyt dat hy hem alsdan wel getroost vint, als hy Gode te Ga naar voetnoot4 Ga naar voetnoot4-5 5 rechte betrout.

 
Als ick v roep wilt my verhoren
 
O Godt die mijn gherechtheyt syt, Ga naar voetnoot2
 
Doet mijn herte cranc vreucht oorboren, Ga naar voetnoot3
 
En wilt my oock toch niet verstoren, Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Maer verheft mijn gebet altyt. Ga naar voetnoot5
 
 
 
Ga naar margenoot*O ghy wreede menschen hoe langhe
 
Sult ghy dus soecken mijn misval? Ga naar voetnoot7
 
Hoe lang' sult ghy de boosheyt stranghe, Ga naar voetnoot8
 
De leughens der ydelheyt pranghe Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Soecken en wenschen groot en smal? Ga naar voetnoot10
 
 
 
Weet dat Godt my hier in dit leuen
 
Ouer syn volck sonder ghetal Ga naar voetnoot12
 
Voor synen Coninck heeft verheuen, Ga naar voetnoot13
 
Die mijn suchten, kermen en beuen Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
Vanden Hemel verhooren sal:
 
 
 
Dus ghy die nv vreest al syn wercken
 
Wacht v tseghens hem te misdoen, Ga naar voetnoot17
 
En wilt nou op v bedde bemercken Ga naar voetnoot18
 
Syn groote cracht niet om verstercken: Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
Houdt op van my te quellen coen.
 
En voorts offert reyn offerhande
 
Met vermeerder herten en moet, Ga naar voetnoot22
 
En maeckt van v misdaden schande Ga naar voetnoot23
 
Stellende op Gode goederhande Ga naar voetnoot24
25[regelnummer]
V hope en v betrouwen goet.
 
 
 
Veel segghen: wie sal tonser leeren Ga naar voetnoot26
 
Oueruloedich ons toonen t' goet?
 
Nae v goetheyt o Heer der Heeren Ga naar voetnoot28
 
Ga naar margenoot*Wilt de claerheyt ws aensichts keeren Ga naar voetnoot29
30[regelnummer]
Op my en myne met voorspoet. Ga naar voetnoot30
 
 
 
Want ick heb meer vreuchden ontfanghen
 
Deur de schoonheyt ws aensichts claer,
 
Dan sy die hier naer heur verlanghen
 
Olie en wijn met vollen ganghen Ga naar voetnoot34
35[regelnummer]
Hebben, en een goet cooren iaer.
 
 
 
Soo dat ick in peys ende vrede
 
Slapen sal gaen seer wel gherust, Ga naar voetnoot37
 
Want v goetheyt vuecht dat soó mede Ga naar voetnoot38
 
En versekert my op deés stede Ga naar voetnoot39
40[regelnummer]
Dat ick ghebieden sal met lust. Ga naar voetnoot40

Psalm IIII.

1Dauid bid Godt in den oproer dien Absalom maeckte, ende 2 vermaent die Vorsten Israels, die teghen hem opstonden tot 3 bekeeringe, ende betuyght, dat hy hem als dan wel ghetroost 4 vindt, als hy Godt recht vertrouwt.

 
Als ick v bidd' opent v ooren,
 
O Heer myne gerechticheit,
 
Laet myn hert' bang' uwen troost hooren,
 
End v stedes komen te vooren,
5[regelnummer]
Myn gebedt nae v goedicheit.
 
Hoe langh sult ghy soecken ghy Heeren,
 
Myn eer te schenden met hooghmoet,
 
End v tot ydelheit bekeeren,
 
Die luegen oock t'uwer oneeren,
10[regelnummer]
So liefhebben als ghy nu doet?
 
 
 
Bekent dat Godt my in dit leuen,
 
Bouen die ander menschen al,
 
Tot eenen Koningh heeft verheuen,
 
Die myn suchten ende myn beuen,
15[regelnummer]
Van den hemel verhooren sal.
 
So ghy gram werdt, wacht v van sonden
 
Misdoet niet tegen synen wil,
 
Op uwen legher wilt doergronden
 
Dit werck. Laet af tot desen stonden,
20[regelnummer]
My te quellen met dit gheschil.
 
Offert dan een oprecht' offrande,
 
Met verslagen hert' end ghemoet.
 
Betert v van dees sonde end schande,
 
End stelt op Godt (seer goederhande)
25[regelnummer]
Geheel al v vertrauwen goet.
 
Veel spreeken: Hoe kan hy ons leeren,
 
Dat goed is end Godt aengenaem?
 
Nae v goedtheit wilt Heer der Heeren,
 
V lieflick aenschyn doch eens keeren,
30[regelnummer]
Tot my end' al de myne t'saem.
 
 
 
Want meer blijdschap is my gegeuen,
 
Doer v aenschyn Heer goedertier,
 
Dan hen is die hier syn verheuen,
 
Die met veel wyns end koorens leuen,
35[regelnummer]
Hebbende haeren nootdruft hier.
 
Dus sal ick my in goeden vrede,
 
Nederleggen end slapen wel,
 
Want v goetheit beschickt dit mede,
 
Die my doet hopen hier beneden,
40[regelnummer]
End int' Ryck doet hebben beuel.

Pseav. IIII. Cl. Ma.
Quum inuocarem exaudiuit.

1En la conspiration d'Absalon il inuoque Dieu, reprend les 2 Princes d'Israel, conspirans contre luy, les appele, à repen-3tance, et conclud qu'il se trouue bien de se fier en Dieu.

 
Qvand ie t'inuoque, helas, escoute,
 
O Dieu de ma cause & raison:
 
Mon coeur serré au large boute:
 
De ta pitié ne me reboute,
5[regelnummer]
Mais exauce mon oraison.
 
Iusqaes à quand gens inhumaines,
 
Ma gloire abatre tacherez?
 
Iusques à quand emprises vaines,
 
Sans fruit & d'abusion pleines,
10[regelnummer]
Aimerez-vous, & chercherez?
 
 
 
Sachez, puis qu'il Le conuient dire,
 
Que Dieu pour son Roy gracieux,
 
Entre tous m'a voulu elire:
 
Et si à luy crie & souspire,
15[regelnummer]
Il m'entendra de ses hauts cieux.
 
Tremblez donques de telle chose,
 
Sans plus contre son vueil pecher:
 
Pensez en vous ce que propose,
 
Dessus vos licts en chambre close,
20[regelnummer]
Et cessez de plus me fascher.
 
Puis offrez iuste sacrifice,
 
De coeur contrit, bien humblement,
 
Pour repentance d'vn tel vice:
 
Mettans au Seigneur Dieu propice
25[regelnummer]
Vos fiances entierement.
 
Plusieurs gens disent, Qui sera-ce,
 
Qui nous fera voir force biens?
 
O Seigneur par ta sainte grace,
 
Vueilles la clarté de ta face
30[regelnummer]
Esleuer sur moy & les miens.
 
 
 
Car plus de ioye m'est donnée
 
Par ce moyen, ô Dieu treshaut,
 
Que n'ont ceux qui ont grand' année
 
De froment & bonne vinée,
35[regelnummer]
D'huiles & tout ce qu'il leur faut.
 
Si qu'en paix & en seurté bonne
 
Coucheray & reposeray.
 
Car, Seigneur, ta bonté l'ordonne,
 
Et elle seule espoir me donne,
40[regelnummer]
Que seur & seul regnant seray.

Den 5. Psalm. Ga naar voetnoot*

1Dauid ballinck synde, veel gheleden hebbende, ende 2 verwachtende noch meer te lyden deur d'opruyen der 3 pluymstryckers die ontrent Saul waren, Stiert syn ghebet Ga naar voetnoot3 4 tot den Heere, En voorts vertroost hy hem seluen, als hy Ga naar voetnoot4 5 ghedachtich wort dat Godt de quade altyts haet, ende 6 de goede gunstich is.

 
Ghehoor o Godt wilt my toch gheuen,
 
En mijn woorden wilt toch verstaen, Ga naar voetnoot2
 
Ga naar margenoot*Wilt oock wel neerstich gade slaen, Ga naar voetnoot3
 
Waerom mijn hert dus sucht met beuen, Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Heeré verheuen.
 
 
 
Verstaet toch mijn clachte ghestadich Ga naar voetnoot6
 
Mijn Godt, mijn Coninck groot gheacht,
 
Want ick alleene met aendacht Ga naar voetnoot8
 
V bid o Heeré seer ghenadich
10[regelnummer]
Endé weldadich.
 
 
 
Des morghens eert beghint te daghen,
 
Sult ghy my Heer gheuen ghehoor:
 
Want ick v vroech sonder ghestoor Ga naar voetnoot13
 
Vierich sal bidden ende claghen,
15[regelnummer]
Sonder vertraghen. Ga naar voetnoot15
 
 
 
Ghy syt de Godt die de boosheden
 
Niet en bemint, maer wederstaet:
 
Ghy versmaet de doenders van tquaet,
 
En heur boosé en valsche seden Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
Sult ghy vertreden.
 
 
 
Nummermeer en sullen die quade Ga naar voetnoot21
 
Heur vertoonen doruen voor v. Ga naar voetnoot22
 
Want altyts, voor, naer ende nv Ga naar voetnoot23
 
Haet ghyse, die sonder ghenade Ga naar voetnoot24
25[regelnummer]
Syn, vroech en spade.
 
 
 
Ga naar margenoot*V gramschappé sult ghy bewysen
 
Ouer de leughenaers ghemeyn: Ga naar voetnoot27
 
Bedrieghers, dootslaghers onreyn,
 
Syn voor Gode (diemen moet prysen)
30[regelnummer]
Een groot afgrysen.
 
Maer deur v groote deucht ghepresen Ga naar voetnoot31
 
Die ghy my bewyst, sal ick gaen
 
Om v mijn Godt te roepen aen
 
In v huys, daer ick sal deur desen Ga naar voetnoot34
35[regelnummer]
Godtvruchtich wesen.
 
 
 
Gheen waerheyt en spreken haer monden, Ga naar voetnoot36
 
Haer herten syn erch als fenyn, Ga naar voetnoot37
 
Heur kelen open grauen syn,
 
Heur tonghen syn tot allen stonden Ga naar voetnoot39
40[regelnummer]
Gheueyst beuonden. Ga naar voetnoot40
 
 
 
Betoont heur, Heere datse dwalen, Ga naar voetnoot41
 
Heur opset wilt te niete doen, Ga naar voetnoot42
 
Verderftse om heur boosheyt seer coen,
 
Want sy hun herten toch verstaelen Ga naar voetnoot44
45[regelnummer]
Tseghen v paelen. Ga naar voetnoot45
 
 
 
Maer laetsé verheucht worden Heere,
 
Die op v betrouwen altyt:
 
Laetse toch altyts syn verblyt,
 
Ga naar margenoot*Met alle die soecken v eere,
50[regelnummer]
Tot elcken keere. Ga naar voetnoot50
 
 
 
Want ghy syt milt en oueruloedich,
 
En ghy beschermt den goeden man,
 
Voor alle dat hem deeren can, Ga naar voetnoot53
 
Ghelyck den schilt ons is behoedich Ga naar voetnoot54
55[regelnummer]
Voor wonden bloedich.

Psalm V.

1Dauid verbannen sijnde, ende veel lydende, verwacht noch 2 meer lydens doer de pluymstryckers die ontrent Saul waren: 3 Daerom bidt hy Godt, ouerleggende dat hy die boose altyt 4 haetet, ende goetgunstich is den vromen.

 
Verhoort O Godt myn woorden klachtigh,
 
Laet uw' ooren op sijn gedaen:
 
End wilt doch d'oorsaecke verstaen,
 
Myns klagens end suchtens eendrachtigh,
5[regelnummer]
O Heer almachtigh.
 
 
 
Hebt acht op myn suchten ghestadigh,
 
Myn Godt end Koningh groot gheacht,
 
Dewyl' ick tot v met aendacht
 
Myn smeeken doe, O Heer genaedigh,
10[regelnummer]
Ende weldaedigh.
 
 
 
Des morgens vroegh, voor den daegraede,
 
Sult ghy my verhooren eenpaer,
 
Want seer vroegh sal ick v voorwaer,
 
Bidden, wachtende vroegh end spaede,
15[regelnummer]
Op v' ghenaede.
 
 
 
Ghy sijt een Godt die de boosheden,
 
Niet en bemindt, maer wederstaet.
 
By v sijn de boosdaeders quaet,
 
Met haeren doen end boose zeden
20[regelnummer]
Gantsch niet gheleden.
 
 
 
Die dwaesen die nae v niet vraeghen,
 
Sullen voor v verschynen niet,
 
Want ghy die haetet so men siet,
 
Die boosheit doen, sonder vertzaeghen,
25[regelnummer]
Iae met behaeghen.
 
 
 
Ghy sult vwe gramschap bewysen,
 
Ouer die Lueghenaers gemeen:
 
Doodslagers, Bedriegers met een,
 
Syn voor Godt (dien elck mensch moet prysen)
30[regelnummer]
Een groot afgrysen.
 
Maer doer uwe goetheit hoogh' gepresen,
 
Die ghy my bewyst, sal ick gaen,
 
Om v, O Heer te roepen aen,
 
In v huys, daer ick sal mids desen,
35[regelnummer]
Godtvruchtigh wesen.
 
 
 
Geleydt my Heer, end laet doch blycken
 
Aen my v goedtheit, dat my niet
 
Myn haeters bringen in 't verdriet,
 
Leydt my uwen pad desgelycken,
40[regelnummer]
Sonder afwycken.
 
 
 
Daer is gheen waerheit in haer monden,
 
Haer hert is valsch, arghlistich, straf,
 
Haer keel is als een open graf,
 
Haer tongh' is vol smeeckens beuonden,
45[regelnummer]
Tot allen stonden.
 
 
 
Verderfts' end doet te niet haer naemen,
 
Breeckt haer raetslaegen end haer doen,
 
Verstroyt s' om haer boosheit seer koen,
 
Want Heer sy soecken alle t'saemen
50[regelnummer]
V te beschaemen.
 
 
 
Maer verhueght hen t'gemoet end sinnen,
 
Die op v vertrouwen altydt,
 
Dats' in v Heer werden verblijdt,
 
Die uwen naem in 't herte binnen
55[regelnummer]
Trauwlick beminnen.
 
 
 
Want ghy sijt mildt end ouervloedigh
 
Den vromen man, Heer goedertier,
 
Met uwe gunst deckt ghy hem schier,
 
Als met den schildt, Ghy sijt so goedigh,
60[regelnummer]
End seer langhmoedigh.

Pseavme V. Cl. Ma.
Verba mea auribus.

1Dauid en exil ayant beaucoup souffert, et s'atendant souffrir 2 d'auantage par les flatteurs qui estoyent autour de Saul, 3 dresse sa priere à Dieu: puis se console quand il pense que 4 le Seigneur a tousiours les mauuais en haine, et qu'il fauorise 5 les bons.

 
Avx paroles que ie veux dire
 
Plaise toy l'oreille prester,
 
Et à cognoistre t'arrester,
 
Pourquoy mon coeur pense & souspire,
5[regelnummer]
Souuerain Sire.
 
 
 
Entens à la voix tresardente
 
De ma clameur, mon Dieu mon Roy,
 
Veu que tant seulement à toy
 
Ma supplication presente,
10[regelnummer]
I'offre & presente.
 
 
 
Matin deuant que iour il face,
 
S'il te plaist, tu m'exauceras,
 
Car bien matin prié seras
 
De moy, leuant au ciel la face,
15[regelnummer]
Attendant grace.
 
 
 
Tu es le vray Dieu, qui meschance
 
N'aimes point ne malignité:
 
Et auec qui en verité,
 
Malfaicteurs n'auront accointance,
20[regelnummer]
Ne demeurance.
 
 
 
Iamais le fol & temeraire
 
N'ose apparoir deuant tes yeux:
 
Car tousiours te sont odieux
 
Ceux qui prennent plaisir à faire
25[regelnummer]
Mauuais affaire.
 
 
 
Ta fureur perd & extermine
 
Finalement tous les menteurs:
 
Quand aux meurtriers & decepteurs,
 
Celuy qui terre & ciel domine
30[regelnummer]
Les abomine.
 
Mais moy en la grand' bonté mainte,
 
Laquelle m'as fait sauourer,
 
Iray encores t'adorer
 
En ton Temple, en ta maison sainte,
35[regelnummer]
Dessous ta crainte.
 
 
 
Mon Dieu, guide moy & conuoye
 
Par ta bonté, que ne sois mis
 
Sous la main de mes ennemis,
 
Et dresse deuant moy ta voye,
40[regelnummer]
Que ne foruoye.
 
 
 
Leur bouche rien de vray n'ameine,
 
Leur coeur est feint, faux & couuert:
 
Leur gosier vn sepulchre ouuert:
 
De flaterie fausse & vaine
45[regelnummer]
Leur langue est pleine.
 
 
 
O Dieu, monstre leur qu'ils mesprennent:
 
Ce qu'ils pensent faire, deffaits:
 
Chasse-les pour leurs grands meffaits:
 
Car c'est contre toy qu'ils se prennent,
50[regelnummer]
Tant entreprennent.
 
 
 
Et que tous ceux se resiouissent
 
Qui en toy ont espoir & foy:
 
Ioye auront sans fin dessous toy,
 
Auec ceux qui ton Nom cherissent,
 
Et te benissent.
 
 
 
Car de bien faire tu es large
 
A l'homme iuste, ô vray Sauueur,
 
Et le couures de ta faueur
 
Tout ainsi comme d'vne targe,
60[regelnummer]
Espesse & large.

Den 6. Psalm.

1Dauid vanden Heere ghestraft synde, bekent dat hi deur Ga naar voetnoot1 2 syn misdaet Gods gramschap op hem verweckt heeft: Ga naar voetnoot2 3 ende om ontlast ende verfraeyt te worden, bidt hy om Ga naar voetnoot3 4 vergiffenisse van synen sonden: hem beclaghende dat hy Ga naar voetnoot4 5 hem niet en sal cunnen louen, ten sy dat hy hem treckt Ga naar voetnoot5 6 wten perykele des doots: daer na hem versterct hebbende, Ga naar voetnoot6 7 maeckt hy de gratie des Heeren groot, ende keert syn Ga naar voetnoot7 Ga naar voetnoot7-8 8 redene tot syn vyanden, die heur in syn lyden verblyden. Ga naar voetnoot8

 
In uwen toren Heere Ga naar voetnoot1
 
(Want ick my tot v keere)
 
En straft myn sonden niet:
 
En in euelen moede Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Ga naar margenoot*En gheeft my niet v roede
 
Die ick verdient heb' (siet).
 
 
 
Maer wilt toch v ghenade
 
Ouer my vroech en spade
 
Stortten, want ick ben cranck:
10[regelnummer]
Ghesontheyt wilt my gheuen,
 
Want siel en lijf my beuen
 
Deur mijnder sonden stanck. Ga naar voetnoot12
 
 
 
Droefheyt coemt my berueren, Ga naar voetnoot13
 
Alle mijn sinnen trueren, Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
Mynen gheest is ontstelt:
 
O Heeré der ghenaden
 
Wanneer sult ghy ontladen Ga naar voetnoot17
 
My van dit swaer ghewelt?
 
 
 
Wilt v tot mywaerts keeren,
20[regelnummer]
Ende dit swaer verseeren Ga naar voetnoot20
 
Dat my quelt drijft van my:
 
Seer groot syn mijn misdaden,
 
Maer wilt my wt ghenaden
 
Maken van sonden vry.
 
 
25[regelnummer]
Want in des doots afgrysen Ga naar voetnoot25
 
Ga naar margenoot*En salmen toch niet prysen
 
Vwe godheyt bequaem: Ga naar voetnoot27
 
Wie salder inder hellen,
 
V glorié vertellen,
30[regelnummer]
Oft prysen uwen naem?
 
 
 
Van kermen en van suchten
 
Ben ick vermoeyt deur duchten. Ga naar voetnoot32
 
Soo dat ick alle nacht
 
Mynen legher met schreyen Ga naar voetnoot34
35[regelnummer]
Nat make sonder beyen Ga naar voetnoot35
 
Met myn tranen onsacht. Ga naar voetnoot36
 
 
 
Myn ghedaente met allen Ga naar voetnoot37
 
Is Heeré gans veruallen,
 
Deur gheduerich gheclach:
40[regelnummer]
Siendé aen alle syen Ga naar voetnoot40
 
Myn vyanden verblyen Ga naar voetnoot41
 
Ouer my met ghelach.
 
 
 
Ghy boose ghy moet wyken,
 
Ghy wreede gaet oock stryken, Ga naar voetnoot44
45[regelnummer]
Vertreckt, vertreckt van hier:
 
Want den Godt goet en schoone Ga naar voetnoot46
 
Heeft myn clachté ghewoone, Ga naar voetnoot47
 
Verhoort seer goedertier. Ga naar voetnoot48
 
 
 
Godt en heeft niet verslaghen Ga naar voetnoot49
50[regelnummer]
Myn kermen noch myn claghen;
 
Ga naar margenoot*Maer ontfanckt myn ghebet:
 
Myn clachten hem beweghen
 
Ick heb van hem vercreghen
 
Myn begheerte en veel bet. Ga naar voetnoot54
 
 
55[regelnummer]
Dus moeten dan met schanden,
 
Wycken al myn vyanden,
 
Die my dus lastich syn: Ga naar voetnoot57
 
Van my moeten sy wyken,
 
Heur oneere moet blyken, Ga naar voetnoot59
60[regelnummer]
Deur Gods sueticheyt fyn. Ga naar voetnoot60

Datheen.
Psalm VI.

1Dauid van Godt gestraft sijnde, bekent dat hy doer syn 2 misdaet Godes gramschap verweckt heeft, Ende op dat hy 3 wat verquicket werde, hy biddet om vergeuinghe sijner 4 sonden, om dat hy God niet kan louen, t'en sij dat hy wt 5 die doodelicke benaudtheidt verlost werde. Daer nae (ge-6troost sijnde) pryset Gods goetheit, ende straft die, die hen 7 verblydden in sijn lyden.

 
Wilt my niet straffen Heere,
 
Die misdaen heb so seere,
 
In eenen grammen sin,
 
In uwen toorn veruaerlick,
5[regelnummer]
Castijdt my niet so swaerlick,
 
Als ick wel weerdigh bin.
 
 
 
Maer wilt v Heer' ontfaermen,
 
Ende ouer my erbaermen,
 
Ick ben seer swack altydt.
10[regelnummer]
Wilt my gesondtheit geuen,
 
Want myn siel' end lyf beuen,
 
In desen mynen strydt.
 
 
 
Myn gheest hem oock ontstellet,
 
Swaer verschricken my quellet,
15[regelnummer]
Vreese maeckt my onvro.
 
O Heere hoogh ghepresen,
 
Hoe langhe salt noch wesen,
 
Dat ick moet blyuen so?
 
 
 
Ach wilt v tot my keeren,
20[regelnummer]
Wilt oock van my doch weeren,
 
Dees benaudtheit niet kleyn.
 
Seer groot sijn myn misdaeden,
 
Maer, wt louter ghenaeden,
 
Maeckt my Heer daer van reyn.
 
 
25[regelnummer]
Want in de doodt seer wreede,
 
Wie is' die daer verbreede,
 
V' lof end eer bequaem,
 
Niemant sal in der hellen,
 
Vwen prys schoon vertellen,
30[regelnummer]
Noch dancken uwen Naem.
 
 
 
Ick ben moed' end verslaghen,
 
Van gantsch den nacht te klaghen,
 
Ick doe swemmen voorwaer,
 
Myn bedde met myn weenen,
35[regelnummer]
End myn legher met eenen,
 
In myn traenen eenpaer.
 
 
 
Myn ghedaente met allen,
 
Is nu (Heer) gantsch vervallen,
 
Door gheduerigh geklach.
40[regelnummer]
Om dat aen alle zyden,
 
Myn vianden verblyden,
 
Voor my met groot ghelach.
 
 
 
Ghy boose wilt nu wycken,
 
Ghy wreede desgelycken,
45[regelnummer]
Vertreckt nu haest van hier,
 
Godt heeft myn treurigh klaeghen,
 
Nae sijn goet welbehaeghen,
 
Verhoort seer goedertier.
 
 
 
Godt en wil niet verachten
50[regelnummer]
Myn gebedt, noch myn klachten,
 
Maer hoort my t'syner eer,
 
Myn beden hem beweghen,
 
Ick heb van hem verkregen,
 
Myn begheerten, end meer.
 
 
55[regelnummer]
Daerom sijn nu met schanden,
 
Beswaert al myn vianden,
 
Verbaest sijn sy gewis,
 
Teruggh' moeten sy keeren,
 
Met schaemten end oneeren,
60[regelnummer]
Want my Godt so goet is.

Marot-de Bèze.
Pseavme VI. Cl. Ma.
Domine ne in furore.

1Dauid affligé de la main de Dieu, recognoist auoir par sa 2 coulpe prouoqué l'ire d'iceluy: et à fin d'estre soulagé, 3 demande pardon de ses pechez, se complaind qu'il ne le 4 pourra pas louer, s'il ne le retire du danger de mort: puis 5 s'estant fortifié, magnifie la grace de Dieu, et tourne son 6 propos vers ses ennemis qui se resiouyssoyent de ses maux.

 
Ne vueille pas, ô Sire,
 
Me reprendre en ton ire,
 
Moy qui t'ay irrité.
 
N'en ta fureur terrible
5[regelnummer]
Me punir de l'horrible
 
Tourment qu'ay merité.
 
 
 
Ains Seigneur, vien estendre
 
Sur moy ta pitié tendre:
 
Car malade me sens.
10[regelnummer]
Santé donques me donne:
 
Car mon grand mal estonne
 
Tous mes os & mes sens.
 
 
 
Et mon esprit se trouble,
 
Grandement & au double,
15[regelnummer]
En extreme soucy.
 
O Seigneur plein de grace,
 
Iusques à quand sera-ce
 
Que me lairras ainsi?
 
 
 
Helas, Sire, retourne,
20[regelnummer]
D'entour de moy destourne,
 
Ce merueilleux esmoy:
 
Certes grande est ma faute,
 
Mais par ta bonté haute,
 
Ie te pry sauue moy.
 
 
25[regelnummer]
Car en la mort cruelle
 
Il n'est de toy nouuelle,
 
Memoire ne renom:
 
Qui penses tu qui die,
 
Qui loue & psalmodie
30[regelnummer]
En la fosse ton nom?
 
 
 
Toute nuict tant trauaille
 
Que lict, chalit & paille
 
En pleurs ie fay noyer:
 
Et en eau goutte à goutte
35[regelnummer]
S'en va ma couche toute,
 
Par si fort larmoyer.
 
 
 
Mon oeil plorant sans cesse,
 
De despit & destresse
 
En vn grand trouble est mis:
40[regelnummer]
Il est enuieilli d'ire,
 
De voir entour moy rire
 
Mes plus grans ennemis.
 
 
 
Sus, sus, arriere iniques,
 
Deslogez tyranniques
45[regelnummer]
De moy tous à la fois.
 
Car le Dieu debonnaire,
 
De ma plainte ordinaire
 
A bien ouy la voix.
 
 
 
Le Seigneur en arriere
50[regelnummer]
N'a point mis ma priere,
 
Exaucé m'a des cieux:
 
Receu a ma demande,
 
Et ce que luy demande
 
Accordé m'a & mieux.
 
 
55[regelnummer]
Donques honteux deuiennent,
 
Et pour vaincus se tiennent
 
Mes aduersaires tous:
 
Que chacun d'eux s'eslongne
 
Subit en grand vergongne,
60[regelnummer]
Puis que Dieu m'est si doux.

Den 7. Psalm.

1De Propheet' bidt verlost te syne van de groote veruol- Ga naar voetnoot12ghinghe van Saul: Hy sett syn ontschult voort, begheert Ga naar voetnoot2 3 het Coeninckryck dat hem beloeft is, ende beschaemtheyt Ga naar voetnoot3 4 ouer syn vyanden. Eyndelinge singkt hy dat sy met heur Ga naar voetnoot4 5 eygen sweerden vergaen sullen: En danckter Godt af. Ga naar voetnoot5

 
Myn Godt op v staet myn betrouwen,
 
Dus wilt my in v hoedé houwen,
 
Op dat soo veel vyanden fel Ga naar voetnoot3
 
My niet en oueruallen, snel:
5[regelnummer]
En dat heur Prins' my niet grype, Ga naar voetnoot5
 
Ga naar margenoot*En my verscheure ende vernype, Ga naar voetnoot6
 
Ghelijck den Leeu dorstich naer d'bloet,
 
Sonder datmen my bystant doet.
 
 
 
Mijn Godt waer op ick vast wil rusten,
10[regelnummer]
Heb ick misdaen, dat sy met lusten
 
My segghen nae, en tyghen aen, Ga naar voetnoot10-11
 
Heb ick sulcken boosheyt bestaen, Ga naar voetnoot12
 
Heb ick het quaet willen verghelden
 
Met quaet, soo sy my tonrecht schelden, Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
Iae heb ick hem gheen deucht ghedaen, Ga naar voetnoot15
 
Voor t'quaet van hem tonrecht ontfaen: Ga naar voetnoot16
 
 
 
Soo willick dat hy my met stryde
 
Veruolghe, en dat ick schade lyde:
 
Iae dat hy mijn verwinder sy, Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
En my mijn eeré roof daer by.
 
Verheft v dan verheft v Heere,
 
Ouer desé, en slaetse zeere, Ga naar voetnoot21-22
 
Waeckt voor my dat ick gheset sy
 
Int recht dat ghy beloeft hebt my. Ga naar voetnoot23-24
 
 
25[regelnummer]
Met menichte moet t'volck vergheren Ga naar voetnoot25
 
Voor uwen Troon niet om vercleren, Ga naar voetnoot26
 
En ghy daer soo verheuen staet, Ga naar voetnoot27
 
Om de sake die ons aen gaet:
 
Daer suldy van t'volck Richter wesen,
30[regelnummer]
Ga naar margenoot*O hooghe Godt en dan by desen Ga naar voetnoot30
 
Oordeelt my oock rechtueerdelyck,
 
Naer mijn verdiensté weerdelyck. Ga naar voetnoot32
 
 
 
Laet het quaet de quade verslinden,
 
En laet de goedé het goet vinden:
35[regelnummer]
O Godt die inder herten gaet, Ga naar voetnoot35
 
En kent de selue goet oft quaet. Ga naar voetnoot36
 
Godt is mijn borcht en vast betrouwen,
 
Daer ick op hoop' en op wil bouwen,
 
Die dé vromé helpt en behoet,
40[regelnummer]
Endé heur ouerwinnen doet. Ga naar voetnoot40
 
 
 
Godt is een Rechter tallen stonden, Ga naar voetnoot41
 
Goet voor die oprecht syn beuonden, Ga naar voetnoot42
 
Dies ghelijcx is hy oock ghestelt
 
Rechter oprecht van die hem quelt. Ga naar voetnoot43-44
45[regelnummer]
Ist dat de mensch die my beschayen Ga naar voetnoot45
 
Wil, hem van t' quaet niet en wil drayen, Ga naar voetnoot46
 
Soo sal Godt dan syn sweert scherp' maken,
 
En synen booch spannen om raken. Ga naar voetnoot48
 
 
 
Alrée heeft dé Heer' der heerscharen
50[regelnummer]
Syn wapenen tsamen gaen paren: Ga naar voetnoot50
 
Hy maeckt ghereet schichten seer snel Ga naar voetnoot51
 
Om te treffen mijn haters fel, Ga naar voetnoot52
 
En d'ander vol van ydel saken Ga naar voetnoot53
 
Ga naar margenoot*Die hem lastich int quaet doen blaken; Ga naar voetnoot54
55[regelnummer]
Om voorts te brenghen met verdriet Ga naar voetnoot55
 
Syn ongheual en anders niet. Ga naar voetnoot56
 
 
 
Om een groote grachte te grauen,
 
Sietmen hem sorchfuldichlyck slauen, Ga naar voetnoot58
 
Maer hy sal vallen met misual, Ga naar voetnoot59
60[regelnummer]
In de gracht die hy grauen sal.
 
Het quaet dat hy my wilt bereyden
 
Sal hem ouer syn hooft verspreyden, Ga naar voetnoot62
 
Ia ick sie het quaet dat hy doet,
 
Hem dalen op syn hooft onsoet. Ga naar voetnoot64
 
 
65[regelnummer]
Hier om gheue ick den grooten Heere,
 
Om syn recht oordeel prys en eere:
 
En soo lang' hy my d'leuen iont, Ga naar voetnoot67
 
Sal hem lof singhen mynen mont. Ga naar voetnoot68

Psalm VII.

1Dauid begeert bewaert te wesen voor die groote veruolginghe 2 van Saul, Hy verklaert sijn onschuldt, Ende begheert dat 3 Koninghrycke dat hem beloeft was, ende dat sijn vianden 4 beschaemt werden. Eyndelick spreeckt hy, dat sijn vianden 5 met haeren eyghenen sweerden vergaen sullen, Daer ouer hy 6 oock Godt loeft.

 
Op v hop' ick Heer t' allen tijden,
 
Wilt my doch voor al die bevryden,
 
Die my haeten met onuerstand,
 
Dat ick hen niet vall' in die hand.
5[regelnummer]
Dat haer ouerste my niet vanghe,
 
End my als eenen Leewe strange,
 
Niet verniel' end maeke ter schand',
 
Bloot sijnde van uwer bystandt.
 
 
 
Godt, op wien ick hop' met verlangen,
10[regelnummer]
Heb' ick myn daeghen sulcks begangen,
 
Als sy toeschryuen uwen knecht,
 
Is in myn hand eenigh onrecht,
 
Heb ick quaed vergolden met quaede,
 
Ofte gesocht der vromen schaede,
15[regelnummer]
Heb ick dien vergramt met een woort,
 
Die t' onrecht op my was gestoort:
 
 
 
So moet myn viandt my nae jaegen,
 
Van hem werd' ick nedergeslaegen,
 
Hy bringhe myn leuen te niet,
20[regelnummer]
End myn eere daer men op siet.
 
Staet op Heer, wilt opstaen in eeren,
 
Vwen toorn teghen hen wilt keeren,
 
Die my haeten: Helpt my gelijck,
 
Aen dat beloefde Koninghryck.
 
 
25[regelnummer]
Dat volck komme met grooten hoopen,
 
Tot uwer Maiesteit geloopen,
 
End op dat wy ons recht ontfaen,
 
Wilt op uwen Rechterstoel gaen.
 
Daer sult ghy des volcks Rechter wesen,
30[regelnummer]
En sult (Heer myn toevlucht gepresen)
 
My nae myne gerechticheit,
 
Rechten, end nae myn vromicheit.
 
 
 
Van der boosheit wilt een eynd' maeken,
 
Der boosen, end neemt aen die saeken
35[regelnummer]
Der vromen, ghy die t'aller stond',
 
Elcks hert' ende nieren doergrondt.
 
God is myn schilt end myn borcht krachtigh,
 
Op hem ist dat ick hop' aendachtigh,
 
Die de vrome helpt end behoedt,
40[regelnummer]
Ende sy ouerwinnen doet.
 
 
 
Godt is een oprecht Rechter machtigh,
 
Des vromen mans, die hem valt klachtigh,
 
Hy is oock dier Rechter bekent,
 
Die hem vertoornen sonder eyndt.
45[regelnummer]
Ist dat hy, die my soeckt t' onteeren,
 
Niet wilt afstaen, noch hem bekeeren,
 
Godt sal scherpen sijn sweerdt seer fel,
 
End schieten met den boghe snel.
 
 
 
Van nu heeft bereydt Godt almachtigh,
50[regelnummer]
Doodlick geschutt, end waepen krachtigh,
 
Hy maeckt pylen ter straff' bequaem,
 
Der ghener die my haeten t'saem.
 
Een ander heeft quaed in sijn sinnen,
 
Hy is swangher met onrecht binnen,
55[regelnummer]
Dies sal hy baeren anders niet,
 
Dan enckel leughen met verdriet.
 
 
 
Om eenen diepen put te graeuen,
 
Siet men hem neerstelicken slaeuen,
 
Maer in den put sal hy vergaen,
60[regelnummer]
Dien hy my te graeuen vanght aen.
 
Dat quaedt dat hy heeft voorgenomen,
 
My te doen, sal op sijn hooft komen,
 
Iae t'quaed dat hy doet ouer al,
 
Op sijnen kop haest vallen sal.
 
 
65[regelnummer]
Dies myn hert' Godt daerom nu pryset,
 
Dat hy gerechticheit bewyset,
 
End so langh' als ick leue vry,
 
Sal ick den Heere singhen bly.

Pseavme VII. Cl. Ma.
Domine Deus meus in te speraui.

1Il prie d'estre preserué de la grande persecution de Saul: 2 met en auant son innocence: requiert le royaume à luy 3 promis, et confusion à ses aduersaires. Finalement il chante 4 qu'ils periront de leurs propres glaiues: et en loue Dieu.

 
Mon Dieu i'ay en toy esperance,
 
Donne moy donc savue asseurance,
 
De tant d'ennemis inhumains:
 
Et fay que ne tombe en leurs mains:
5[regelnummer]
A fin que leur chef ne me grippe.
 
Et ne me desrompe & dissipe,
 
Ainsi qu'vn lyon deuorant,
 
Sans que nul me soit secourant.
 
 
 
Mon Dieu sur qui ie me repose,
10[regelnummer]
Si i'ay commis ce qu'il propose,
 
Si de luy faire ay proietté
 
De ma main tour de lascheté:
 
Si mal pour mal i'ay voulu faire
 
A cest ingrat, mais au contraire,
15[regelnummer]
Si fait ne luy ay tour d'ami,
 
Quoy qu' à tort me soit ennemi:
 
 
 
Ie veux qu'il me poursuiue en guerre,
 
Qu'il m'attaigne & porte par terre,
 
Soit de ma vie ruineur,
20[regelnummer]
Et mette à neant mon honneur.
 
Leue toy donc, leue toy Sire,
 
Sur mes ennemis en ton ire:
 
Veille pour moy, que ie soye mis
 
Au droit, lequel tu m'as promis.
 
 
25[regelnummer]
A grans troupeaux le peuple viene
 
Au tour de la maiesté tiene:
 
Sois pour la cause de nous deux
 
Haut esleué au milieu d'eux.
 
Là des peuples Dieu sera iuge:
30[regelnummer]
Et alors, mon Dieu mon refuge,
 
Iuge moy en mon equité,
 
Et selon mon integrité.
 
 
 
La malice aux malins consomme,
 
Et soustien le droit & iuste homme,
35[regelnummer]
Toy iuste Dieu, qui iusqu'au fonds
 
Sondes les coeurs mauuais & bons.
 
C'est Dieu qui est mon asseurance,
 
Et mon pauois: i'ay esperance
 
En lui, qui garde & fait vainqueur
40[regelnummer]
Vn chacun qui est droit de coeur.
 
 
 
Dieu est le iuge veritable
 
De celuy qui est equitable
 
Et de celuy semblablement
 
Qui l'irrite iournellement.
45[regelnummer]
Si l'homme qui tasche à me nuire,
 
Ne se veut changer & reduire,
 
Dieu viendra son glaiue aguiser,
 
Et bander son arc pour viser.
 
 
 
Desia le grand Dien des alarmes
50[regelnummer]
Luy prepare mortelles armes:
 
Il fait dards propres & seruans
 
A poursuiure mes poursuiuans.
 
Et l'autre engendre chose vaine,
 
Ne conçoit que trauail & peine,
55[regelnummer]
Pour enfanter, quoy qu'il en soit,
 
Le rebours de ce qu'il pensoit.
 
 
 
A cauer vne grande fosse
 
Il met solicitude grosse:
 
Mais en la fosse qu'il fera,
60[regelnummer]
Luy-mesmes il trebuschera.
 
Le mal qu'il me forge & appreste
 
Retournera dessus sa teste:
 
Bref, ie voy le mal qu'il commet
 
Luy descendre sur le sommet.
 
 
65[regelnummer]
Dont louange au Seigneur ie donne
 
Pour sa iustice droite & bonne:
 
Et tant que terre hanteray,
 
Le Nom du Treshaut chanteray.

Den 8. Psalm.

1Met groot verwonderen singkt Dauid hier de onbegry-2pelyke macht des Scheppers alder Saken: ende de groote 3 goetheyt die hem ghelieft heeft te gebruyken tsegens Ga naar voetnoot3 4 den mensche, hem geschapen hebbende alsoo hy is, 5 Eenen Psalm die alle mensch hoorde te weten ende te Ga naar voetnoot5 6 singen.

 
Ga naar margenoot*O onse Godt en Heeré goedertieren,
 
Hoe wonderlyck is in alder manieren Ga naar voetnoot2
 
Vwen Naem groot, hier in dit eertsche dal, Ga naar voetnoot3
 
Die uwen lof heerlyck maeckt ouer al. Ga naar voetnoot4
 
 
5[regelnummer]
In al sietmen uwer cracht veel ghetuyghen, Ga naar voetnoot5
 
Tot inden mont der kinderkens die suyghen:
 
En maeckt daer deur verneert ende beschaemt, Ga naar voetnoot7
 
Alle vyant die v heerlyckheyt blaemt. Ga naar voetnoot8
 
 
 
Maer als ick dan sien wil en ouermercken Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
De Hemelen (Godt) uwer handen wercken:
 
Mane, Sterren, die ghy al deur v woort Ga naar voetnoot11
 
Gheschapen hebt en ghestelt op heur oort: Ga naar voetnoot12
 
 
 
Als dan spreeck' ick by my verwondert seere, Ga naar voetnoot13
 
Ay wat ist toch van den mensché o Heere! Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
Dat ghy alsoo synder ghedachtich syt,
 
Ende voor hem sorghé draecht talder tyt?
 
 
 
Ghy hebt hem soo ghemaeckt dat sonder blame, Ga naar voetnoot17
 
Hem niet en feelt dan Godt te syn bequame: Ga naar voetnoot18
 
Want ghy hebt hem met glorien ghelaeft, Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
Met goet vervult, en met eeren begaeft. Ga naar voetnoot20
 
 
 
Ghy doet hem oock hebben de heerschappye
 
Ouer het werck uwer hant tallen tye: Ga naar voetnoot22
 
Ga naar margenoot*Ghy hebbet al sonder t'wtnemen iet, Ga naar voetnoot23
 
Hem onderdaen ghemaeckt alsoomen siet. Ga naar voetnoot24
 
 
25[regelnummer]
Ossen, schapen, haer wolle, en heur huyen, Ga naar voetnoot25
 
Die ghy al voeyt o Heer met gruene cruyen: Ga naar voetnoot26
 
Voorts hebt ghy hem ouer al Heer ghestelt,
 
Van dat den cost sueckt in bos berch en velt. Ga naar voetnoot27-28
 
De voghelkens dié vlieghen ende singhen,
 
De vissen oock die deur de baren dringhen: Ga naar voetnoot30
 
Die ghy allé wesen en adem gheeft,
 
Onderworpt ghy hem iá en al dat leeft. Ga naar voetnoot32
 
 
 
O onse Godt en Heere goedertieren,
 
Hoé is met recht groot in alder manieren Ga naar voetnoot34
35[regelnummer]
De heerlycheyt ws Naems int aertsche dal
 
Die uwen lof kenlyck maeckt ouer al! Ga naar voetnoot36

Psalm VIII.

1Dauid loeft hier met een groot verwonderen die heerlicke 2 kracht Godes des scheppers aller dingen, ende syne onwt-3sprekelicke goetheit aen den mensche bewesen, dien hy 4 ghemaeckt ende also vereert heeft.

 
O onse Godt end Heer seer hoogh gepresen,
 
Hoe heerlick moet doch uwen naeme wesen?
 
Ouer d'eerdryck streckt v heerlickheit schoon,
 
Ia wyder dan daer gaet des hemels throon.
 
 
5[regelnummer]
Men siet alsins uwer kracht veel getuygen,
 
Selfs in den mondt der Kinderen die suygen,
 
Daer doer maeckt ghy tot niet ende beschaemt,
 
V' vianden, doer v kracht seer vernaemt.
 
 
 
Maer als ick wil aensien ende bemercken,
10[regelnummer]
Die hemelen, Heer uwer handen wercken,
 
Die sterren, die mane, die ghy doer t' woort,
 
Maeckt ende stelt een yder op sijn oort.
 
 
 
Als dan spreeck ick by my verwondert seere,
 
Wat ist doch van den aermen mensch' o Heere,
15[regelnummer]
Dat ghy syner also gedachtigh sijt,
 
End ouer hem sorge draeght t'aller tydt?
 
 
 
Ghy maeckt hem dat hy God schier sij gelijcke
 
Want ghy maeckt hem ouervloedigh end rycke,
 
Van heerlickheit, die doch naeckt is end bloot,
20[regelnummer]
Ghy maeckt hem vol met veel goederen groot.
 
 
 
Ghy laet hem sijn ouer d'werck uwer handen,
 
Als een Heer der seluen in allen landen,
 
Sonder wtnemen, alles in 't gemeen,
 
Hebt ghy hem onderdaen ghemaeckt met een.
 
 
25[regelnummer]
Ossen, schaepen, haer wolle, end haer vellen,
 
Die ghy op de berghen voedt sonder quellen,
 
End op dat veldt weyden doet oueral,
 
In bosschen, berghen end in menigh dal.
 
Die vlieghende voghelen die wel singen,
30[regelnummer]
Die visschen des meers end oock alle dingen,
 
Dien ghy haer wesen end den adem gheeft,
 
Maeckt ghy hem onderdaen, iae al wat leeft.
 
 
 
O onse God end Heer seer hoogh gepresen,
 
Ten rechten moet uwen naem heerlick wesen,
35[regelnummer]
Vwes naems heerlickheit in ouervloedt,
 
Streckt veel wyder dan den eerdbodem doet.

Pseav. VIII. Cl. Mar.
Domine Dominus noster.

1Auec grande admiration Dauid celebre ici la merueilleuse 2 puissance du Createur de toutes choses, et la grande bonté 3 dont il a daigné vser enuers l'homme l'ayant fait tel qu'il est.

 
O Nostre Dieu & Seigneur amiable,
 
Combien ton Nom est grand & admirable,
 
Par tont ce val terrestre spacieux,
 
Qui ta puissance éleue sur les cieux.
 
 
5[regelnummer]
En tout se void ta grand' vertu parfaite,
 
Iusqu' à la bouche aux enfans qu'on alaicte:
 
Et rends par là confus & abbatu
 
Tout ennemi, qui nie ta vertu.
 
 
 
Mais quand ie voy & contemple en courage
10[regelnummer]
Tes cieux, qui sont de tes doigts haut ouurage,
 
Estoilles, Lune, & signes differens,
 
Que tu as faits & assis en leurs rengs:
 
 
 
Adonc ie di à part moy, ainsi comme
 
Tout esbahy, Et qu'est ce que de l'homme,
15[regelnummer]
D'auoir daigné de luy te souuenir,
 
Et de vouloir en ton soin le tenir?
 
 
 
Tu l'as fait tel, que plus il ne luy reste
 
Fors estre Dieu. Car tu l'as (quant au reste)
 
Abondamment de gloire enuironné,
20[regelnummer]
Rempli de biens, & d'honneur couronné.
 
 
 
Regner le fais sur les oeuures tant belles
 
De tes deux mains, comme Seigneur d'icelles.
 
Tu as de vray, sans quelque exception,
 
Mis sous ses pieds tout en subiection.
 
 
25[regelnummer]
Brebis & boeufs, & leurs peaux & leurs laines,
 
Tous les troupeaux des hauts monts & des plaines:
 
En general toutes bestes cerchans
 
A pasturer & par bois & par champs.
 
Oiseaux de l'air, qui volent & qui chantent,
30[regelnummer]
Poissons de mer, ceux qui nagent & hantent
 
Par les sentiers de mer grands & petis.
 
Tu les as tous à l'homme assuiettis.
 
 
 
O nostre Dieu, & Seigneur amiable,
 
Comme à bon droit est grand & admirable
35[regelnummer]
L'excellent bruit de ton Nom precieux,
 
Par tont ce val terrestre spacieux!

Den 100. Psalm.

1De Gemeynte Gods wert hier vermaent, datse inden Ga naar voetnoot1-2 2 Tempel te samen comen om Godt te aenbidden, ende 3 syne bermherticheyt ende waerheyt te prysen.

 
Ghy al die op der eerden woont Ga naar voetnoot1
 
Singt vry wt, en Gods lof verschoont Ga naar voetnoot2
 
Dient den Heere ghenuechelyck Ga naar voetnoot3
 
Coemt voor hem vrolyck erm ende ryck. Ga naar voetnoot4
 
 
5[regelnummer]
Godt is de hoochste t'alder stont,
 
Die ons sonder ons maeckt ghesont: Ga naar voetnoot6
 
Ons seg' ick die syn eyghen syn, Ga naar voetnoot7
 
En Schapen synder weyden fyn. Ga naar voetnoot8
 
 
 
Gaet in syn poorten wie ghy syt, Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Loeft hem en danckt hem t'alder tyt; Ga naar voetnoot10
 
Verbreyt al om syn eer' bequaem, Ga naar voetnoot11
 
En looft synen heylighen Naem.
 
 
 
Want Godt vol alder deuchden is, Ga naar voetnoot13
 
En syn goetheyt gheduert ghewis Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
Tot alder tyt, en eewichlyck
 
Dueren syn waerheyt, en syn ryck.

Psalm C.

1Die Ghemeynte Godts wert hier vermaent, dat se in den 2 tempel te saemen komme om Godt te aenbidden, ende sijne 3 barmherticheit ende waerheit te prysen.

 
Ghy volckeren des eerdtrycks al,
 
Singht den Heere met bly gheschal,
 
End dient hem met herten verhueght,
 
Verschynt voor sijn aenschyn met vrueght.
 
 
5[regelnummer]
Bekent dat hy een Heere sy,
 
Die ons sonder ons toedoen vry,
 
Ghemaeckt heeft: end verworuen fyn,
 
Tot schaepkens goet der weyden sijn.
 
 
 
Wilt tot sijnen tempel ingaen,
10[regelnummer]
Doet van lof end danck oock vermaen,
 
In sijn schoone voorhouen soet,
 
End pryst daer sijnen naeme goet.
 
 
 
Want vol van goetheit is de Heer,
 
Sijn ghenaede duert jmmermeer:
15[regelnummer]
Sijn godtlick Woort end sijn waerheit,
 
Blyuen tot in der eewicheit.

Pseav. C. th. de be.
Iubilate Deo omnis terra.

1Ici l'Eglise est exhortée de s'assembler au temple pour 2 adorer Dieu, et le benir pour sa misericorde et verité.

 
Vous tous qui la terre habitez,
 
Chantez tout haut à Dieu, chantez:
 
Seruez à Dieu ioyeusement,
 
Venez deuant luy gayement.
 
 
5[regelnummer]
Sachez qu'il est le Souuerain,
 
Qui sans nous, nous fit de sa main,
 
Nous, di-ie, son vray peuple acquis,
 
Et le troupeau de son pasquis.
 
 
 
Entrez és portes d'iceluy,
10[regelnummer]
Louez-le, & celebrez chez luy,
 
Par tout son honneur auancez,
 
Et son tressainct Nom benissez.
 
 
 
Car il est Dieu plein de bonté,
 
Et dure sa benignité
15[regelnummer]
A iamais, voire du Tres-haut
 
La verité iamais ne faut.

Den 117. Psalm.

1Vermaninghe ende verweckinge tot alle volcken: Om Ga naar voetnoot1 2 Godt te louen van de goetheyt die hy heur bewyst, ende Ga naar voetnoot2 3 de waerachticheyt die hy heur tot alle tyden houdt. Ga naar voetnoot3

 
Danckt den Heere al wie dat ghy syt,
 
Heydenen hem ghebenedyt, Ga naar voetnoot2
 
Ga naar margenoot*Want syn groote ghenade goet
 
Stort hy op ons seer oueruloet: Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
En syn vasté warachticheyt Ga naar voetnoot5
 
Sal dueren inder eewicheyt.

Datheen.
Psalm CXVII.

1Dit is een vermaeninghe aen allen volckeren, op dat se die 2 goetheit Godts aen hen bewesen, ende sijn bestendighe 3 waerheit louen ende prysen.

 
Ghy heydenen loeft t'saem den Heer',
 
Ghy volckeren bewyst hem eer',
 
Want groot is sijn ghenaede goet,
 
Ouer ons al in ouervloet,
5[regelnummer]
Bestendigh is oock sijn waerheit,
 
Ouer ons in der eewicheit.

Marot-de Bèze.
Pseav. CXVII. Th. de Bes.
Laudate nomen Domini.

1Exhortation à tous peuples de louer Dieu, pour la bonté 2 qu'il leur monstre, et la verité qu'il leur garde à tousiours.

 
Toutes gens, louez le Seigneur,
 
Tous peuples, chantez son honneur.
 
Car son vouloir benin & doux
 
Est multiplié dessus nous,
5[regelnummer]
Et sa tresferme verité
 
Demeure à perpetuité.

Den 118. Psalm.

1Tis eenen Loefsanck waer mede Dauid van alle quaden Ga naar voetnoot1 2 verlost ende Coninck ouer gans Israel verheuen synde, Ga naar voetnoot2 3 den Heere openbaerlyck inden Tabernakel des verbondts Ga naar voetnoot3 4 lof ende danck seyt, daer hy met grooter herten belydt Ga naar voetnoot4 5 en pryst de groote goetheyt die Godt aen hem gedaen 6 hadde: bewysende hem hier claerlyck een voorbeelt Ga naar voetnoot6-7 7 Christi te wesen.

 
Gheeft den Heere prijs ende eere,
 
Want hy is suet sonder verwyt: Ga naar voetnoot2
 
Syn goetheyt groot tot elcken keere, Ga naar voetnoot3
 
Duert ghestadich tot alder tyt. Ga naar voetnoot4
 
 
5[regelnummer]
Dat Israel nu sy ghedachtich, Ga naar voetnoot5
 
Luyde te singhen met iolyt, Ga naar voetnoot6
 
Dat syn groote ghenade crachtich,
 
Ghestadich duert tot alder tyt.
 
 
 
Ga naar margenoot*Thuys van Aron out en veruaren, Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Singhe opentlycken nu met vlyt
 
Dat syn goetheyt niet om verclaren Ga naar voetnoot11
 
Ghestadich duert tot alder tyt.
 
Sy alle die den Heeré vreesen,
 
Singhen nu oock sonder respyt, Ga naar voetnoot13-14 Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
Dat syn goetheyt ouer syn weesen Ga naar voetnoot15
 
Ghestadich blyft tot alder tyt.
 
 
 
Want soo ick my in droefheyt vondé, Ga naar voetnoot17
 
Soo riep' ick aen syn moghentheyt: Ga naar voetnoot18
 
Hy hoordé my, en op dié stondé, Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
Steldé hy my in vryicheyt.
 
 
 
Godt almachtich siendé my claghen Ga naar voetnoot21
 
Wil altyts mijn beschermer syn,
 
Wat heb ick my dan te versaghen Ga naar voetnoot23
 
Voor tsmenschen boosheyt oft fenyn? Ga naar voetnoot24
 
 
25[regelnummer]
Hy coemt hem veughen aen mijn sye Ga naar voetnoot25
 
Met die mijn vrienden syn vercleert: Ga naar voetnoot26
 
Dus sal ick noch aen mijn partye Ga naar voetnoot27
 
Sien al t'gheen dat mijn hert begheert. Ga naar voetnoot28
 
 
 
Al beter eest op Godt te bouwen, Ga naar voetnoot29
30[regelnummer]
Dan op de crancke menscheyt bloot: Ga naar voetnoot30
 
Ga naar margenoot*Beter eest op Godt te betrouwen
 
Dan op Princen en Heeren groot. Ga naar voetnoot32
 
 
 
Veel menschen, dits een seker sake, Ga naar voetnoot33
 
Hebben my sterckelyck belaecht: Ga naar voetnoot34
35[regelnummer]
In den Naem Godts (was toens mijn sprake) Ga naar voetnoot35
 
Van my worden sy noch veriaecht. Ga naar voetnoot36
 
 
 
Sy hadden my seer vast besloten, Ga naar voetnoot37
 
Seer vast beset met groot ghewelt: Ga naar voetnoot38
 
Inden Naem Godts vry onuerdroten Ga naar voetnoot39
40[regelnummer]
Van my worden sy noch gheuelt. Ga naar voetnoot40
 
Sy hadden als Byen besloten Ga naar voetnoot41
 
My, maer d'onwyse syn versmacht Ga naar voetnoot42
 
Van Godt, ghelijck tvyer onuerdroten Ga naar voetnoot43
 
De doornen verteert met syn cracht.
 
 
45[regelnummer]
Vyant ghy hebt met groot begheeren,
 
Op my gheloopen onghespaert: Ga naar voetnoot46
 
Om my met v boosheyt te deeren,
 
Maer de Heeré heeft my bewaert.
 
 
 
Godt is mijn licht, mijn hoop', mijn crachte,
50[regelnummer]
Van hem heb ick ghedicht mijn Liet:
 
Altyts is hy in mijn ghedachte,
 
Want hy verlost my wt t'verdriet.
 
 
 
Ga naar margenoot*Indé huysen van t' volck rechtueerdich,
 
En hoortmen niet dan blyschap groot: Ga naar voetnoot54
55[regelnummer]
Men seet, men singkt, Godts erm is veerdich, Ga naar voetnoot55
 
Ons te verlossen Vander Noot. Ga naar voetnoot56
Pavse.
 
Gods cloecke handt heeft heur verheuen, Ga naar voetnoot57
 
Dies hy hebben moet prys en danck: Ga naar voetnoot58
 
Syn hant heeft groote deucht bedreuen, Ga naar voetnoot59
60[regelnummer]
Sulcx is der rechtueerdigher sanck. Ga naar voetnoot60
 
 
 
Vertreckt ghy nijt, en ghy vianden,
 
Want ick en sal de doot niet sien:
 
Maer sal leuen vry vander schanden, Ga naar voetnoot63
 
En louen Godt voor alle lien. Ga naar voetnoot64
 
 
65[regelnummer]
Wel is waer dat hy my gheslaghen,
 
En ghecastijdt heeft vaderlyck:
 
Maer en heeft niet willen verdraghen, Ga naar voetnoot67
 
Dat ick sou steruen eeuwelyck. Ga naar voetnoot68
 
Opent my toch de poorten schoone
70[regelnummer]
Des Tempels den goeden bereyt: Ga naar voetnoot70
 
Op dat Godts lof tot mynen loone, Ga naar voetnoot71
 
Daer inné van my word' gheseyt. Ga naar voetnoot72
 
 
 
Desé Poorten seer hoog' verheuen,
 
Syn des Heeren Poorten certeyn: Ga naar voetnoot74
75[regelnummer]
Ga naar margenoot*De goedé van oprechten leuen, Ga naar voetnoot75
 
Sullen daer deuré gaen al ghemeyn. Ga naar voetnoot76
 
 
 
Daer wordy dan van my ghepresen, Ga naar voetnoot77
 
Daer sal ick singhen uwen lof:
 
Want mijn qualen hebt ghy ghenesen,
80[regelnummer]
En my verheuen wt het stof.
 
 
 
Den steen diemen eens sach weerleggen, Ga naar voetnoot81
 
Van die het bousel was belast: Ga naar voetnoot82
 
Is nu gheueucht sonder weersegghen, Ga naar voetnoot83
 
Voor den hoecksteen seer wel ghepast. Ga naar voetnoot84
 
 
85[regelnummer]
Dit wonder is van Godt den Heere, Ga naar voetnoot85
 
Seer glorioselyc gheschiet: Ga naar voetnoot86
 
En is in onsen ooghen teere, Ga naar voetnoot87
 
Een wonderwerck diet wel besiet. Ga naar voetnoot88
 
 
 
Dit is den Dach van Godt gheschapen, Ga naar voetnoot89
90[regelnummer]
Om bly endé vrolyck te syn:
 
Laet ons in hem ghenuechte rapen, Ga naar voetnoot91
 
En vrolyc syn van herten fyn. Ga naar voetnoot92
 
 
 
Eewighé Godt, bermhertich Heere,
 
Wilt uwen Coninck toch bystaen:
95[regelnummer]
Heylighé Godt, ick bid' v seere,
 
Wilt uwen Coninc gade slaen. Ga naar voetnoot96
 
Ga naar margenoot*Salich is hy die in Gods Name,
 
Hier by ons nu ghecomen syt: Ga naar voetnoot97-98
 
Ghy alle van Gods huys eersame, Ga naar voetnoot99
100[regelnummer]
Wel moet ghy varen t'alder tyt. Ga naar voetnoot100
 
 
 
Godt is seer sterck, en goederhande, Ga naar voetnoot101
 
Die ons verlichten sal voorwaer: Ga naar voetnoot102
 
Dus byndt den Os der offerhande, Ga naar voetnoot103
 
Aen dé hoornen van den Outaer.
 
 
105[regelnummer]
Ghy syt voorwaer den Godt alleene,
 
Die ick prysen en eeren sal:
 
Ghy syt de Godt suyuer en reene, Ga naar voetnoot107
 
Wiens lof ick vermeeren sal. Ga naar voetnoot108
 
 
 
Gheeft den Heeré prys endé eere,
110[regelnummer]
Want hy is suet sonder verwyt: Ga naar voetnoot110
 
Syn goetheyt groot tot elcken keere, Ga naar voetnoot111
 
Ghestadich duert tot alder tyt. Ga naar voetnoot112

Psalm CXVIII.

1Dit is een lofsangh, daer met dat Dauid Godt dancket in 2 die hutte des verbondts, als hy wt aller teghenspoet verlost, 3 ende een Koningh ouer Israel is ghestelt gheweest: daer hy 4 met vroylicker herten die goetheit die Godt aen hem bewesen 5 hadde, pryset: Ende bewyset, dat hy een recht voorbeelt sij 6 van Iesu Christo.

 
Dancket den Heer' seer hoogh' ghepresen,
 
Want groot is sijn vriendelickheit,
 
Syn goedertierenheit sal wesen,
 
Bestendigh in der eewicheit.
5[regelnummer]
Israel moet hem nu begheuen,
 
Om te verkonden met bescheydt,
 
Dat Godts barmherticheit verheuen,
 
Gheduert tot in der eewicheyt.
 
 
 
Dat huys Aarons al te saemen,
10[regelnummer]
Moet nu bekennen wydt end breydt,
 
Dat des Heeren goetheit bequaeme,
 
Gheduert tot in der eewicheit.
 
Sy all' die Godt vreesen ootmoedigh
 
Moeten spreken met vlieticheit,
15[regelnummer]
Dat onses Godts ghenaede goedigh,
 
Gheduert tot in der eewicheit.
 
 
 
Als ick Heer' in angst was ghestaedigh,
 
So riep ick Godt den Heeren aen,
 
End hy verhoorde my ghenaedigh,
20[regelnummer]
Met troost heeft hy my byghestaen.
 
Die Heer is met my t'allen tyden,
 
Dies vrees' ick niet wat menschen koen
 
Die my haeten ende benyden,
 
Voor kruys end verdriet my aendoen.
 
 
25[regelnummer]
Godt is met my dien ick vertrauwe,
 
Met allen die my jonstigh sijn,
 
Dies sal ick mynen lust noch schauwen,
 
Aen alle die vianden myn.
 
Het is beter op Godt te hopen,
30[regelnummer]
Dan op menschen die haest vergaen,
 
Veel beter is 't tot Godt te loopen
 
In noot, dan op Princen te staen.
 
 
 
Veel menschen my listigh omringhen,
 
Aen allen zyden openbaer,
35[regelnummer]
Doch ick wil se t'saemen ombringhen,
 
In des Heeren naeme voorwaer.
 
Sy omringhen my nu ten tyden,
 
Met grooter kracht ende ghewelt,
 
Maer Godt sal my voor hen bevryden,
40[regelnummer]
Sy werden haest nedergheuelt.
 
Als van den bien was ick besloten,
 
Van den dwaesen die met der schandt
 
Ghedempt sijn, t'welck hen heeft verdroten,
 
Als t' vyer t'welck die doornen afbrandt.
45[regelnummer]
Ghy viandt ghy hebt my versteken,
 
End ghesocht te bringhen ten val,
 
Maer Godt heeft my, t'heeft wel ghebleken,
 
Onderstandt ghedaen ouer al.
 
 
 
Godt seer sterck is myn kracht alleyne,
50[regelnummer]
Myn roem ende myn eere groot,
 
Ende myn lofsangh in 't ghemeyne,
 
Myn saelighmaecker in den noot.
 
Die vrom' in haeren hutten singhen,
 
Sijnde verblydt end verhueght seer,
55[regelnummer]
Van v' handt sterck, die alle dinghen
 
Krachtelick ouerwindt O Heer.
Pavse.
 
Die stercke rechter handt des Heeren,
 
Is seer verhooght tot deser tydt,
 
End behoudt t'veldt met kracht end eeren,
60[regelnummer]
Sulcks singht dat volck sijnde verblydt.
 
Maeckt v van hier al myn vianden,
 
Ick sal niet steruen noch vergaen,
 
Maer leuen: end' in allen-landen,
 
Van Godts weldaeden doen vermaen.
 
 
65[regelnummer]
Godt heeft my (t'is waer) ghecastydet,
 
End vaderlick ghetuchtight wel,
 
Doch hy heeft my tot nu bevrydet,
 
Ghenaedelick van der doot fel.
 
Die groote poorten doet doch open,
70[regelnummer]
Des tempels daer die vrom' in sijn,
 
Op dat ick vry daer in magh loopen,
 
End heerlick lonen den Godt myn.
 
 
 
Die poorten schoon kostlick verheuen,
 
Sijn des Heeren poorten voortaen,
75[regelnummer]
Die vrome tot dueghden begheuen,
 
Sullen al t' saem daer doer ingaen.
 
Daer wert ghy Heer van my beleden,
 
Ende groot ghemaeckt van nu voort,
 
Want in myn meeste teghenheden,
80[regelnummer]
Hebt ghy my verlost end verhoort.
 
 
 
Die steen dien de bawheeren t'saeme
 
Verworpen hebben end verachtt,
 
Is gheworden seere bequaeme
 
Die hoecksteen die t'huys houdt met kracht.
85[regelnummer]
Dit wonder is doer Godts vermoghen,
 
End doer sijn macht also gheschiet,
 
Dit is voorwaer in onsen ooghen,
 
Een wonderwerck t' welck men hier siet.
 
 
 
Dit is die dagh schoon wtghelesen,
90[regelnummer]
Dien de Heer self nu ghemaeckt heeft,
 
Dies moeten wy seer verhueght wesen,
 
End verblydt sijn, want Godt sulcks gheeft.
 
Ick bidd' v Heer' in myn verdrucken,
 
Vwen Koningh doch hulpe doet,
95[regelnummer]
Ende laett doch nu wel ghelucken
 
S'Koninghs inganck: end hem behoedt.
 
Gheloeft sij hy die komt ghereden,
 
Tot ons in des Heeren naem reyn,
 
Seghen sij ouer v in vreden,
100[regelnummer]
Ghy Godts huysghenooten ghemeyn.
 
De Heer is een Godt vol ghenaeden,
 
Die ons alle verlichtt seer klaer,
 
Bindt den slachtoffer onbelaeden,
 
Aen de hoornen van den autaer.
 
 
105[regelnummer]
Ghy sijt myn Godt, dien ick doe eere,
 
Met lofsanghen van soeten toon,
 
V alleyn aenbidd' ick O Heere,
 
End prys' v steedts met psalmen schoon.
 
Dancket den Heer' seer hoogh' ghepresen
110[regelnummer]
Want groot is sijn vriendelickheit,
 
Syn goedertierenheit sal wesen,
 
Bestendigh in der eewicheit.

Pseav. CXVIII. Cl. Ma.
Confitemini Domino.

1C'est vn hymne par lequel Dauid deliuré de tous maux, 2 et esleué Roy sur tout Israel, rendit publiquement graces 3 à Dieu au tabernacle de l'Alliance, l'à ou d'vn grand coeur 4 il celebra la bonté dont il auoit vsé enuers luy: et là se 5 monstre clairement figure de Iesus Christ.

 
Rendez à Dieu louange & gloire,
 
Car il est benin & clement,
 
Qui plus est sa bonté notoire
 
Dure perpetuellement,
5[regelnummer]
Qu' Israel ores se recorde
 
De chanter solennellement,
 
Que sa grande misericorde
 
Dure perpetuellement.
 
 
 
La maison d'Aaron ancienne
10[regelnummer]
Vienne tout haut presentement
 
Confesser que la bonté sienne
 
Dure perpetuellement.
 
Tous ceux qui du Seigneur ont crainte,
 
Viennent aussi chanter comment
15[regelnummer]
Sa bonté pitoyable & saincte
 
Dure perpetuellement.
 
 
 
Ainsi que i' estois en destresse,
 
En inuoquant sa maiesté,
 
Il m'ouit, & de ceste presse
20[regelnummer]
Me mit au large à sauueté.
 
Le Tout-puissant qui m'ouit plaindre,
 
Mon parti tousiours tenir veut:
 
Qu'ay-ie donc que faire de craindre
 
Tout ce que l'homme faire peut?
 
 
25[regelnummer]
De mon costé il se retire
 
Auec ceux qui me sont amis:
 
Ainsi cela que ie desire,
 
Ie verray en mes ennemis.
 
Mieux vaut auoir en Dieu fiance,
30[regelnummer]
Qu' en l'homme qui est moins que riens:
 
Mieux vaut auoir en Dieu fiance
 
Qu' aux princes & grans terriens.
 
 
 
Beaucoup de gens c'est chose seure,
 
M'assiegerent de tous costez:
35[regelnummer]
Au Nom de Dieu, ce di-ie à l'heure,
 
Ils seront par moy reboutez.
 
Ils m'auoyent enclos par grand' ire,
 
Enclos m'auoyent tous mutinez:
 
Au Nom de Dieu ce vin-ie à dire
40[regelnummer]
Ils seront par moy ruinez.
 
Ils m'auoyent enclos comme abeilles,
 
Et furent les fols & hautains,
 
Au Nom du grand Dieu des merueilles
 
Comme feu d'espines esteints.
45[regelnummer]
Tu as importun aduersaire,
 
Rudement contre moy couru,
 
Pour du tout trebuscher me faire:
 
Mais l'Eternel m'a secouru.
 
 
 
Le Tout-puissant est ma puissance,
50[regelnummer]
C'est l'argument, c'est le discours,
 
De mes vers plein d'esiouissance,
 
C'est de luy que i'ay eu secours.
 
Aux maisons de mon peuple iuste,
 
On n'oit rien que ioye & confort:
55[regelnummer]
On chante, on dit, Le bras robuste
 
Du Seigneur a fait grand effort.
Pavse.
 
De l'Eternel la main adextre
 
S'est esleuée à ceste fois:
 
Dieu a fait vertu par sa dextre,
60[regelnummer]
Telle est du bon peuple la voix.
 
Arriere, ennemis & enuie:
 
Car la mort point ne sentiray:
 
Ainçois demeureray en vie,
 
Et les faicts du Seigneur diray.
 
 
65[regelnummer]
Chastié m'a, ie le confesse
 
Chastié m'a, puny, batu:
 
Mais point n'a voulu sa hautesse,
 
Que par mort ie fusse abatu.
 
Ouures-moy les grand's portes belles
70[regelnummer]
Du saint temple aux iustes voué,
 
A fin que i'entre par icelles,
 
Et que Dieu soit par moy loué.
 
 
 
Ces grandes portes somptueuses,
 
Sont les portes du Seigneur Dieu:
75[regelnummer]
Les iustes gens & vertueuses
 
Peuuent passer tout au milieu.
 
Là diray ta gloire supreme,
 
Là par moy seras celebré:
 
Car en aduersité extreme
80[regelnummer]
Exaucè m'as & deliuré.
 
 
 
La pierre par ceux reiettée
 
Qui du bastiment ont le soin:
 
A esté assise & plantée
 
Au principal endroit du coin.
85[regelnummer]
Cela est vne oeuure celeste,
 
Faite, pour vray, du Dieu des dieux,
 
Et vn miracle manifeste,
 
Lequel se presente à nos yeux.
 
 
 
Là voici l'heureuse iournée,
90[regelnummer]
Que Dieu a faite à plein desir:
 
Par nous soit ioye demenée,
 
Et prenons en elle plaisir.
 
O Dieu eternel ie te prie,
 
Ie te prie, ton Roy maintien:
95[regelnummer]
O Dieu, ie te prie & reprie,
 
Sauue ton Roy, & l'entretien.
 
Benit soit qui au nom tresdigne
 
Du Seigneur est venu ici:
 
O vous de la maison Diuine,
100[regelnummer]
Nous vous benissons tous aussi.
 
Dieu est puissant, doux & propice,
 
Et nous donra lumiere à gré:
 
Liez le boeuf du sacrifice
 
Aux cornes de l'autel sacré.
 
 
105[regelnummer]
Tu es le seul Dieu que i'honore,
 
Aussi sans fin te chanteray:
 
Tu es le seul Dieu que i'adore:
 
Aussi sans fin t'exalteray.
 
Rendez à Dieu louange & gloire,
110[regelnummer]
Car il est benin & clement:
 
Qui plus est sa bonté notoire
 
Dure perpetuellement.

Den 123. Psalm.

1Is een ghebet der Gheloouigen, wanneer sy van de boose Ga naar voetnoot1 2 menschen, ende Gods verachters verdruckt syn.

 
Wy sien o Godt die inden Hemel syt,
 
Vlietich op v altyt, Ga naar voetnoot2
 
Ga naar margenoot*Ghelijck een knecht die hem vynt seer beladen, Ga naar voetnoot3
 
Vlucht nae syns Meesters paden: Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
En soo d'ioncwyf d'ooghen heeft op heur Vrouwe, Ga naar voetnoot5
 
Als sy heur vynt in rouwe: Ga naar voetnoot6
 
Soo sien wy oock op Godt in onsen noot,
 
Wachtende bystant groot. Ga naar voetnoot8
 
 
 
O Heer elaes hebt medelyden met ons, Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Hebt medelyden met ons:
 
Want ons elaes de menschen soo verachten,
 
Dat wy byna versmachten:
 
Met sulcken smaet de grootste ons beschimpen, Ga naar voetnoot13
 
Dat wy by na vercrimpen: Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
Wy syn veruult met het misprysen quaet, Ga naar voetnoot15
 
Van dit hooueerdich saet. Ga naar voetnoot16

Psalm CXXIII.

1Dit is een ghebedt der gheloouighen, als sy van de boose 2 verachters Godts verdruckt ende benauwet sijn.

 
Tot v Heer myn ooghen heff' ick altydt,
 
Die in den hemel sijt.
 
So die ooghen eens knechts in sijn benauwen,
 
Sijnen meester aenschauwen:
5[regelnummer]
So die maeghdt siet op haerer vrauwen handen,
 
Wy oock in kruys end schanden,
 
Sien so op v Heer, end wachten in noot,
 
V' hulp' end goetheit groot.
 
 
 
Sijt ons nu ghenaedich O Heere myn,
10[regelnummer]
Wilt ons barmhertigh sijn.
 
Die menschen all' ons also gaer verachten,
 
Dat wy in smaet versmachten.
 
Wy sijn der stouten spot aen allen zyden:
 
Wy sijn tot desen tyden,
15[regelnummer]
Van den hooueerdighen seer fel end quaet,
 
Veracht end gantsch versmaet.

Pseav. CXXIII. th. de be.
Ad te leuaui oculos.

1Priere des fideles affligez par les meschans et contempteurs 2 de Dieu.

 
A toy, ô Dieu, qui es la haut aux cieux,
 
Nous esleuons nos yeux,
 
Comme vn seruant qui pressé se void estre,
 
N'a recours qu'à son maistre:
5[regelnummer]
Et la seruante a l'oeil sur sa maistresse,
 
Aussi tost qu'on la blesse:
 
Vers nostre Dieu nous regardons ainsi
 
Attendans sa merci.
 
 
 
Helas, Seigneur, aye pitié de nous,
10[regelnummer]
Aye pitié de nous:
 
Car tellement nous dedaignent les hommes
 
Que tous saouls nous en sommes:
 
Tant de brocards les gros sur nous desgorgent,
 
Que nos coeurs en regorgent:
15[regelnummer]
Et sommes pleins du mespris odieux
 
De tous ces glorieux.

Den 124. Psalm.

1Gods volck wt een groot perykel verlost synde, bekent Ga naar voetnoot1 2 dat sy niet deur heur eygen cracht, maer deur Godts Ga naar voetnoot2 3 bystant verlost syn gheweest.

 
Israel mach wel segghen op deés' tyt,
 
Had' onsé Godt niet self voor ons geweest,
 
En ons recht self ghedraghen, (die gheneest) Ga naar voetnoot3
 
Als al tquaet volck veruult met haet en nyt Ga naar voetnoot4
5[regelnummer]
Quam om ons gans te vernielen met stryt: Ga naar voetnoot5
 
 
 
Ga naar margenoot*Sy souden ons leuendich al verslint
 
Hebben, hadt al nae heuren wil ghegaen. Ga naar voetnoot6-7 Ga naar voetnoot7
 
Ouer lang (siet) hadmen op ons sien slaen Ga naar voetnoot8
 
Heur boosheyt fel, (soo seer syn sy verblint) Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Ghelijck der zee baren rou en ontsint. Ga naar voetnoot10
 
 
 
Ouer lang (siet) souden heur stroomen groot,
 
Ouer ons hoot hebben gheslaghen saen. Ga naar voetnoot12
 
Maer lof heb Godt die ons heeft by ghestaen, Ga naar voetnoot13
 
En die syn volck in der vyanden macht
15[regelnummer]
Niet en verliet, soo syt hadden ghedacht. Ga naar voetnoot15
 
 
 
Wy syn verlost ghelijck den voghel teer, Ga naar voetnoot16
 
Die hem ontwerdt wt den strick die hem hielt. Ga naar voetnoot17
 
Den strick die ons houden wou, is vernielt: Ga naar voetnoot18
 
Alsoo heeft Godt die Hemel, Locht en Meer Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
Gheschapen heeft, ons verlost tsynder eer. Ga naar voetnoot20

Psalm CXXIIII.

1Dat volck Godts wt een groote gheuaerlickheit verlost 2 sijnde, bekent, dat het niet gheschiedt sij, doer menschelicke 3 kracht, maer alleyne, doer Godts goetheit: Ende verhaelt 4 wt wat gheuaerlickheit dat het verlost sij gheweest.

 
Men magh nu wel segghen in Israel,
 
Hadd' ons de Heer' selue niet by ghestaen,
 
Hadd' hy ons saeken niet ghenomen aen,
 
Als ons die volcken ouervielen fel,
5[regelnummer]
Om ons wt te roeyen end te verslaen.
 
 
 
Leuendigh waeren wy verslonden wreedt,
 
Want in toorne waeren sy seer verstoort,
 
Wy waeren langh' in dat water versmoort:
 
Want die baeren ghinghen hoogh' ende breedt,
10[regelnummer]
Die hadden ons ouerdeckt rechte voort.
 
 
 
Die stroomen hadden gegaen met ghewelt,
 
Ouer onse hoofden ter seluer tydt:
 
Maer ghedanckt sij Godt die ons heeft bevrydt,
 
End syn volck in der macht niet heeft ghestelt
15[regelnummer]
Sijner vianden vol van haet end nydt.
 
 
 
So die voghel den voghelvangher snel
 
Ontkomt: so is onse siel' ontgaen reyn:
 
T'strick is ontwee, t'welck' ons omvingh' ghemeyn,
 
Wy sijn vry, Godt helpt ons, end niemant el,
20[regelnummer]
Die hemel end d'eerd' heeft ghemaeckt alleyn.

Pseav. CXXIIII. th. de be.
Nisi quia Dominus.

1Le peuple de Dieu sortant d'vn grand peril, recognoist 2 n'auoir pas esté sauué par sa force, ains par la faueur de 3 Dieu: et raconte le danger duquel il est eschappé.

 
Or peut bien dire Israel maintenant,
 
Si le Seigneur pour nous n'eust point esté,
 
Si le Seigneur nostre droit n'eust porté,
 
Quand tout le monde à grand' fureur venant
5[regelnummer]
Pour nous meurtrir, dessus nous s'est ietté.
 
 
 
Pieça fussions vifs deuorez par eux,
 
Veu la fureur ardente des peruers:
 
Pieça fussions sous les eaux à l'enuers,
 
Et tout ainsi qu'vn flot impetueux
10[regelnummer]
Nous eussent tous abysmez & couuers.
 
 
 
Par dessus nous leurs gros & forts torrens
 
Eussent pieça passé, & repassé.
 
Loué soit Dieu, lequel n'a point laissé
 
Le peuple sien tomber entre leurs dents,
15[regelnummer]
Pour le manger comme ils auoyent pensé.
 
 
 
Comme l'oiseau du filé se desfait
 
De l'oiseleur, nous sommes eschappez,
 
Rompant le laqs qui nous eust attrappez:
 
Voila comment le grand Dieu qui a fait
20[regelnummer]
Et terre & ciel, nous a desueloppez.

Den 125. Psalm.

1De Propheet bewyst dat daer niemandt beter versekert Ga naar voetnoot1 2 en is inden noot, dan alleen de Gheloouighe, welcker Ga naar voetnoot2 3 benautheydt maer eenen ooghenblick en duert: Hy roept 4 oock Godt aen ten trooste der vromen ende straffe der 5 Godtloosen.

 
Ga naar margenoot*Alle mensch die op onsen Heere
 
Wel vast betrouwen sal,
 
Is beurijdt voor den val: Ga naar voetnoot3
 
Hy sal op Godt betrouwen seere
5[regelnummer]
Ghelyck Sion den berch seer hooghe,
 
En sterck in d'ooghe. Ga naar voetnoot4-6 Ga naar voetnoot6
 
 
 
Ghelijck Ierusalem rontsomme Ga naar voetnoot7
 
Met berghen is bevrijt, Ga naar voetnoot8
 
Als met mueren seer wijt: Ga naar voetnoot9
10[regelnummer]
Alsoo is Godt oock van de somme
 
Synder cudden een vast beschermen Ga naar voetnoot10-11 Ga naar voetnoot11
 
Tseghen d'allermen. Ga naar voetnoot12
 
 
 
Want hy en laet met onghelucken Ga naar voetnoot13
 
De syne niet altoos
15[regelnummer]
Quellen van het volck boos: Ga naar voetnoot15
 
Van anxt dat heur het lang verdrucken Ga naar voetnoot16
 
Int laest' niet heur en doe verlaten
 
Des Heeren straten. Ga naar voetnoot16-18
 
 
 
Helpt Heer de menschen goet van leuen,
20[regelnummer]
Maer straft de boose quaet, Ga naar voetnoot20
 
Die quaet doen vroech en laet:
 
Met al' die heur moetswils begheuen Ga naar voetnoot22
 
Tot alle quaet, maer v volck mede
 
Gunt peys en vrede. Ga naar voetnoot23-24

Psalm CXXV.

1De Prophete bewyst, dat daer niemant beter versekert is 2 in den noot, dan alleyn die gheloouighen, welcker benauwt-3heit maer eenen ooghenblick gheduert: Hy roept oock Godt 4 aen ten trooste der vromen ende straffe der godtloosen.

 
Die op den Heere vast betrauwen,
 
Die sullen niet vergaen,
 
Maer eewigh blyuen staen:
 
Iae so vast' in allen benauwen,
5[regelnummer]
Als die berghen van Zion pleghen,
 
Sonder beweghen.
 
 
 
Ghelyck Ierusalem rontsommen,
 
Met berghen is bevrydt,
 
So sal oock t'aller tydt,
10[regelnummer]
Godt sijn kindren te hulpe kommen,
 
In haeren noot, nae sijn oorkonden,
 
Tot allen stonden.
 
 
 
Godt sal t' leuen niet altydt laeten
 
Der sijner, in der handt
15[regelnummer]
Van den wreeden Tyrant:
 
Op dat hen die vrome niet gheuen
 
Tot quaet, end die handt niet wtsteken,
 
Tot veel ghebreken.
 
 
 
Helpt Heer' die vrome vroegh end spaede,
20[regelnummer]
Maer straft die menschen loos,
 
Die gaen in weghen boos,
 
Met hen die lust hebben in quaede.
 
Doch Israel sal hebben vrede,
 
End voorspoet mede.

Pseav. CXXV. th. de be.
Qui confidunt in Domino.

1Le Prophete monstre qu'il n'y a rien tant asseuré que le 2 croyant, duquel l'affliction n'est qu'à temps: puis inuoque 3 Dieu pour les bons, et contre les meschans.

 
Tout homme qui son esperance
 
En Dieu asseurera
 
Iamais ne versera:
 
Ains aura si grande asseurance,
5[regelnummer]
Que Sion montagne tres-ferme,
 
N'est point plus ferme.
 
 
 
Comme Ierusalem est ceinte
 
De monts de toutes pars,
 
Ainsi que de rempars:
10[regelnummer]
Dieu autour de sa troupe sainte
 
Est, & sera, qu'on ne l'offense,
 
Seure defense.
 
 
 
Car ce n'est à tousiours qu'il laisse
 
Les siens entre les mains
15[regelnummer]
Des tyrans inhumains:
 
De peur qu'vne trop longue oppresse
 
En fin ne les force de faire
 
Mauuais affaire.
 
 
 
Aide toute bonne personne,
20[regelnummer]
Traine, ô Dieu, ces peruers,
 
Cheminans de trauers,
 
Auec ceux dont le coeur s'addonne
 
A tout mal, & tiens accorde
 
Toute concorde.

Ga naar margenoot*Den 126. Psalm.

1Dat volck wt de geuanckenisse wederkeerende, danckt Ga naar voetnoot1 2 den Heere, ende biddet dat hy de aengeuangen verlossinge 3 volbrenghen wille, ende leert, dat Godt na groote be- Ga naar voetnoot34nautheden eenen heerlyken troost den synen laet toe-5comen. Ga naar voetnoot4-5

 
Als Godt verlost heeft Israel Ga naar voetnoot1
 
Wt de gheuanckenisse fel Ga naar voetnoot2
 
Soo docht ons dat wy vastelyck Ga naar voetnoot3
 
Maer wat en droomden blydelyck.
5[regelnummer]
Ghenoech hadden toens onse monden Ga naar voetnoot5
 
Te doen om syn eer' te verconden,
 
Ieghelyc sey als hy dit sach: Ga naar voetnoot7
 
Dit is Gods werck, soomen sien mach. Ga naar voetnoot8
 
 
 
Godt gaf ons seker op die tijt
10[regelnummer]
Veel goets en rusten met iolijt. Ga naar voetnoot10
 
Van hem alleen ontfanghen wy
 
Al tgoet dat wy nou hebben vry. Ga naar voetnoot12
 
Hier om brenckt weer wt met verblyden Ga naar voetnoot13
 
V volck noch gheuanghen in lyden Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
Ghelyck oft ghy veldt, berch en dal
 
Met dau veruersté ouer al. Ga naar voetnoot16
 
 
 
Sy die in tranen ierst ghesaeyt Ga naar voetnoot17
 
Hebben, sullen worden ghepaeyt, Ga naar voetnoot18
 
En eerbaerlyck worden verheucht, Ga naar voetnoot19
20[regelnummer]
Als den Maeytyt aencoemt met vreucht. Ga naar voetnoot20
 
Maer wel is waer dat sy in weene Ga naar voetnoot21
 
Saeyen sullen heurlier saet reene: Ga naar voetnoot22
 
Maer al verheugende sullen sy draghen Ga naar voetnoot23
 
Heurlieder schoouen met behaghen. Ga naar voetnoot24

Psalm CXXVI.

1Dat volck wt die gheuanghenisse wederkeerende, danckt 2 den Heere, ende biddet dat hy die aengheuanghen verlos-3singhe volbringhen witte: ende leert, dat Godt nae groote 4 benauwtheden eenen heerlicken troost den sijnen laet toe-5kommen.

 
Als Godt Zions gheuanghen al,
 
T'saem verlost heeft nae sijn gheual,
 
So waeren wy verhueght al t'saem,
 
Ghelyck sy die droomen bequaem.
5[regelnummer]
Onse mondt is gantsch vol ghewesen,
 
Van vrueghdt end lofsanghen ghepresen,
 
Dan sprack t'volck allesins, wel aen,
 
Godt heeft sijn volck wat groots ghedaen.
 
 
 
Godt die heeft op dit mael voorwaer,
10[regelnummer]
By ons ghedaen een werck seer klaer,
 
Daer in dat wy tot deser tydt
 
Hertelick vroo sijn end verblydt.
 
Heer wilt ghenaedelick afwenden,
 
Ons gheuanghenis end elenden,
15[regelnummer]
Dat wy moghen wesen ghelyck,
 
Een schoon wel ghewatert eerdtryck.
 
 
 
Sy die met traenen end verdriet,
 
Haer goet saet saeyen, so men siet,
 
Sullen wederkeeren met vrueghdt,
20[regelnummer]
End dat maeyen sijnde verhueght.
 
Sy saeyen haer goet saet met weenen,
 
End sullen haest groot ende kleene,
 
Kommen end bringhen met vrueghdt groot,
 
Haer volle schoouen in den schoot.

Pseav. CXXVI. th. de be.
In conuertendo.

1Le peuple retournant de captiuité, remercie Dieu, et le 2 prie d'acheuer la deliurance: monstrant qu'apres l'affliction, 3 vient tant plus grande consolation.

 
Alors que de captiuité
 
Dieu mit Sion en liberté,
 
Auis nous estoit proprement,
 
Que nous songions tant seulement.
5[regelnummer]
Bouches & langues à suffire
 
Auoyent dequoy chanter & rire:
 
Chacun disoit voyant ceci,
 
Dieu fait merueilles à ceux-ci.
 
 
 
A dire vray, Dieu pour ce coup,
10[regelnummer]
Des biens nous ottroye beaucoup,
 
Et d'iceluy nous receuons
 
Tout le plaisir que nous auons.
 
Ramene donques toute entiere
 
Ta gent n'agueres prisonniere,
15[regelnummer]
Comme arrousant tout au trauers,
 
Les pays plus secs & deserts.
 
 
 
Ceux qui auecques larmes d'oeil
 
Auront semé, perdront le dueil,
 
Se trouuans ioyeux & contens,
20[regelnummer]
Quand de moissonner sera temps.
 
Vray est qu'en douleur bien amere
 
Semeront leur semence chere:
 
Mais tous ioyeux ils porteront
 
Les gerbes qu'ils en cueilliront.

Den 128. Psalm.

1Dauid leert, dat die Godtvreesende int openbare ende Ga naar voetnoot1 2 int verborghen recht gelucksalich syn.

 
Salich moet die man wesen, Ga naar voetnoot1
 
Die den Heer' wel ontsiet, Ga naar voetnoot2
 
En syn weghen ghepresen Ga naar voetnoot3
 
Houdt, en hem eeré biet:
5[regelnummer]
Want van dwerck synder handen
 
Sal hy met vrolyckheyt Ga naar voetnoot6
 
Leuen, en vry van schanden
 
Wort hem voorspoet bereyt.
 
 
 
Als den wyngaert vruchtbare
10[regelnummer]
Sal syn huysvrouwe syn,
 
Brenghend' int openbare
 
Vruchten voorts goet en fyn: Ga naar voetnoot11-12 Ga naar voetnoot12
 
Ga naar margenoot*Als plantkens der olyuen Ga naar voetnoot13
 
Sullen staen ghemaniert Ga naar voetnoot14
15[regelnummer]
Syn kynders sonder kyuen Ga naar voetnoot15
 
Om syn taflé verchiert. Ga naar voetnoot16
 
 
 
Siet met alsulcker eere Ga naar voetnoot17
 
Wordt hy ghebenedijt Ga naar voetnoot18
 
Die vreesende den Heere,
20[regelnummer]
Tquaet schout tot alder tijt: Ga naar voetnoot20
 
Den Godt van Sion hooghe Ga naar voetnoot21
 
V deés' weldaden doet,
 
Dat noch sien sal v ooghe
 
Ierusalems voorspoet.
25[regelnummer]
Ghy sult wt uwen sade
 
Dubbelen voorspoet sien, Ga naar voetnoot26
 
En gheluck en ghenade
 
Aen Israel gheschien. Ga naar voetnoot27-28

Psalm CXXVIII.

1Dauid leert, dat die Godtvreesende in 't openbaere ende 2 in 't verborghen recht ghelucksaeligh sijn.

 
Saeligh is hy beuonden,
 
Die Godt vreest end dient recht
 
Die ooc gaet t'allen stonden,
 
In sijnen weghen slecht.
5[regelnummer]
Doer t'werck, t'welck ghy sult dryuen,
 
Wert ghy hier wel gheuoedt,
 
V' doen sal wel beklyuen,
 
Spoedigh met ouervloedt.
 
 
 
V' wyf sal ghelyck wesen,
10[regelnummer]
In v' huys seer verblydt,
 
Den wynstock wtghelesen,
 
Die vrucht draeght t'sijner tydt.
 
Aen den disch in een kroone,
 
Sullen v' kinders staen,
15[regelnummer]
Als olyfspruyten schoone,
 
Nae melckandren voortaen.
 
 
 
Dese schoone weldaeden,
 
Ontfanght hy in 't ghemeyn,
 
Die met t'quaet niet belaeden
20[regelnummer]
Is, maer vreest Godt alleyn.
 
Godt wt Zion ghepresen,
 
V dees ghenaede doet,
 
Dat ghy sult sien nae desen,
 
Ierusalems voorspoet.
25[regelnummer]
Ghy sult wt uwen saede,
 
Kindtskindren sien seer wel,
 
Ende doer Godts ghenaede,
 
Veel vred' in Israel.

Pseavme CXXVIII. Cl. Ma.
Beati omnes qui timent Dominum.

1Il dit que ceux qui vrayement craignent et aiment Dieu, 2 sont heureux, soit en public soit en priué.

 
Bien-heureux est quiconques
 
Sert à Dieu volontiers,
 
Et ne se lassa onques
 
De suiure ses sentiers.
5[regelnummer]
Du labeur que sais faire,
 
Viuras commodément:
 
Et ira ton affaire
 
Bien & heureusement.
 
 
 
Quant à l'heur de ta ligne,
10[regelnummer]
Ta femme en ta maison
 
Sera comme vne vigne
 
Portant fruict à saison.
 
Et autour de ta table
 
Seront tes enfans beaux,
15[regelnummer]
Comme vn reng delectable
 
D'oliuiers tous nouueaux.
 
 
 
Ce sont les benefices,
 
Dont sera iouissant
 
Celuy qui fuyant vices
20[regelnummer]
Craindra le Tout-puissant.
 
De Sion Dieu sublime
 
Te fera tant de bien,
 
De voir Ierosolyme
 
En tes iours aller bien.
25[regelnummer]
Et verras de ta race,
 
Double posterité,
 
Et sur Israel grace,
 
Paix & felicité.

voetnoot*
een vrije bewerking naar Ronsards ode ‘A sa Maistresse’ (Odes I, 17)
voetnoot1
Flora: godin van de bloemen en van het voorjaar; heur gaet spoeyen: zich gaat spoeden
voetnoot2
t'amallieren: veelkleurig te maken
voetnoot4
verteiren: verteren, wegkwijnen (van liefde)
voetnoot6
desen dach: (hier) vanmorgen
voetnoot7
een goey poose: een hele tijd
voetnoot8
mocht syn ghedoken: zich verborgen zou kunnen hebben
voetnoot10
al: alle; ontdaen: afgevallen
voetnoot12
claer: heerlijk (een stoplap)
margenoot*
[D.7.vo
voetnoot13
groote schade: erg jammer
voetnoot14
af gheresen: afgevallen
voetnoot15
yemanden: aan iemand
voetnoot16
ghebruycken: genieten; weert ghepresen: waardig om geprezen te worden (behoort bij reuck)
voetnoot17
iaet: (ja het) ja
voetnoot19
laet my toe.... noeme: gun het mij, dat ik u naar waarheid (d.w.z. naar de feitelijke toestand) mag noemen
voetnoot20
bermhertich: nl. omdat gij medelijden met mijn liefde hebt en daaraan tegemoet komt; in eeren: (stoplap) in alle eerbaarheid
voetnoot21
wilten toch nemen ware: wil hem toch waarnemen, wil er toch gebruik van maken
voetnoot22
recht: juist
voetnoot23
op dat met v niet en vare: opdat het met u niet ga
voetnoot24
voerschreuen: bovengenoemd.

voetnoot2
de hooghe staten: de hoge ambten, waardigheden
voetnoot4
gheprint: geprent, gedrukt
voetnoot7
Cepter: scepter; verheuen: machtig
voetnoot8
ootmoedich: zachtmoedig, vriendelijk.

voetnoot1
schichte: pijl
voetnoot3
tsuet ghesichte: het zoet aanschouwen
voetnoot4
excellent: verheven
voetnoot5
reene: schoon
voetnoot6
minlyck: vriendelijk
voetnoot7
dus: aldus
margenoot*
E.j.vo
voetnoot9
bruyn: donker
voetnoot11
dooghen: lijden
voetnoot14
granaet: granaatappel
voetnoot19
weerdich ghepresen: waardig om geprezen te worden
voetnoot21
eerlyck: eerbaar
voetnoot22
bedryuen: doen en laten; vry: edel
voetnoot25
weer.... oft: òf.... òf (ook in reg. 27)
voetnoot28
de weertste: de liefste
voetnoot30
wt ionsten puer: uit zuivere liefde
voetnoot31
begheuen: in de steek laten
margenoot*
E.ij.ro
voetnoot37
wachten: bewaren
voetnoot39
al: alles.

voetnoot*
Vgl. Baïf: ‘Si ce n'est pas Amour, que sent donques mon coeur?’, dat weer vertaald is naar Petrarca, sonnet 102: ‘S'amor non è....’ (Baïf, Amour de Francine I, 22)
voetnoot2
mach: kan
voetnoot3
hert: hard, wreed
voetnoot5
danc: wil (ook in reg. 6 en 9)
margenoot*
E.iij.ro
voetnoot8
vol ioleyts: vol blijdschap; verfelt: wreed geworden
voetnoot9
moecht ghy: vermoogt gij
voetnoot10
dus velé: zoveel
voetnoot11
dan laster ik, mij ten onrechte beklagende, ten onrechte de liefde
voetnoot12
leet: onaangenaam
voetnoot13
gheuule: gevoel
voetnoot14
suke: zoek; om slauen ick wule: om slaaf te worden span ik mij in.

voetnoot1
ruren: roeren, bewegen
voetnoot2
nemmermeer: nooit
voetnoot3
in des werelts landouwe: op aarde
margenoot*
[E.4.ro]
voetnoot11
Atropos geruchten: de faam van Atropos, de Schikgodin die de levensdraad der mensen afsnijdt. Of staat hier geruchten onder invloed van het rijm voor gerichten, zodat de zin zou wezen ‘de beschikkingen van Atropos’?
voetnoot12
niet keeren en sullen, ick en sal....: niet zullen beletten, dat ik zal....
voetnoot13
geprint: gedrukt, afgebeeld.

voetnoot*
Vgl. voor het eerste kwatrijn het sextet uit Ronsards ‘Petit barbet, que tu es bienheureux’ (Amours I, 78)
voetnoot1
onbesneden: onbehouwen
margenoot*
[E.4.vo]
voetnoot4
verchierde: fraaie
voetnoot5
tonvreden: in onrust
voetnoot6
staen t'uwer genaeyen: tot uw beschikking staan, geheel van uw wil afhankelijk zijn
voetnoot7
vast: snel; ghenuchten: genoegens
voetnoot13
dick: dikwijls
voetnoot14
na: naar.

voetnoot*
Naar zijn vorm herinnert dit sonnet aan Petrarca's ‘O passi sparsi, ò pensier uaghi, & pronti’, dat zowel door Clement Marot, Louise Labé als Baïf werd vertaald. Daar slechts van Baïf invloed op Het Bosken vaststaat, wordt hier met diens sonnet ter vergelijking volstaan (Amour de Francine II, 44)
voetnoot1
sware fantasyen: droeve mijmeringen
voetnoot3
minlyck: vriendelijk
voetnoot4
eerlyck: eerbaar
voetnoot5
ghenuchelyck lyen: vreugdevol lijden
voetnoot6
vercrenken: verzwakken
voetnoot7
weerwenken: terugwenken
voetnoot8
suren peys: onaangename vrede
voetnoot9
al: alles; bequame: aangenaam
margenoot*
[E.5.ro]
voetnoot11
v liefde: de liefde voor u.

voetnoot3
in stryden oft in raden: als krijgsman of als overheidspersoon
voetnoot4
vergheten blyuen: vergeten raken
voetnoot5
den tyt verwinnet al: de tijd overwint alles, doet alles verdwijnen
voetnoot6
mach: kan; veel: veelal, dikwijls; Tropheen: zege- en gedenktekens
voetnoot9
colomnen fraey besneen: fraai met reliëfwerk versierde zuilen
voetnoot10
al: alles
voetnoot12
d'anticken: de antieke bouwwerken(?); d'Arabisken: de Arabische bouwwerken(?) (Van der Noot wil blijkbaar zeggen: de Egyptische, Grieks-Romeinse en Arabische monumenten ter ere van bepaalde personen of feiten)
voetnoot13
gheschal: geraas
voetnoot15
de menschen: (datief!)
margenoot*
F.ij.ro
voetnoot19
het gheleert ontfouwen: de kundige uiteenzetting
voetnoot22
de goy: de goeden, de verdienstelijken; leuende houwen: (nl. in de herinnering van het nageslacht)
voetnoot23
veerskens bequaem: welluidende verzen
voetnoot24
mach: kan
voetnoot25
gheleerde: naar de regelen der kunst samengestelde
voetnoot26
schriften sonder blaem: voortreffelijke geschriften
voetnoot27
ghesusters eersame: de Muzen
voetnoot28
ontrent: in de nabijheid van
voetnoot28-29
de fonteyne Phegasis: de door het dichterpaard Pegasus met een hoefslag veroorzaakte dichterbron Hippokrene
voetnoot29
pleyne: vlakte
voetnoot30
sonder blame: op edele wijze
voetnoot31
Phebus: Apollo, de god der dichtkunst en leider der Muzen; minioot: bevallig, liefelijk
voetnoot33
deur v ionste: door uw gunst
voetnoot34
nae: naar
voetnoot35
schiere: aanstonds, nu
[tekstkritische noot]40. volck, - T volck 42. sweerde - T sweerde.
voetnoot37-40
O Brabant, schone moeder, die gelukkig zijt en vruchtbaar in het voortbrengen van een groot aantal dichters (een gheleerde schare) en van een dapper volk, neem gij de lauwerkrans aan....
margenoot*
F.ij.vo
voetnoot44
sonder myden: onverwijld
voetnoot46
Francois: Fransman
voetnoot48
in syn eere: in zijn waardigheid als legeraanvoerder
voetnoot49
die: nl. Egmont
voetnoot51
bequaem van iaren: op de juiste leeftijd, (hier:) in de kracht van zijn jaren
voetnoot55
hem vont besloten: zich ingesloten vond
voetnoot56
omringhelt: omsingeld
voetnoot57
van: door; somme: aantal
voetnoot58
onuerdroten: zonder daardoor de moed te verliezen (behoort bij hy uit reg. 55)
voetnoot59
riep: toeriep
[tekstkritische noot]72. lof, - T lof. 74. benden - T benden. 81. ghevraecht: - T ghevraecht
94. monde: - T monde
voetnoot61
prys: roem
voetnoot62
alleene met hem liep: bevond zich alleen bij hem
voetnoot64
bespronghen: aangevallen
voetnoot65
ras: plotseling; ouerdronghen: in het nauw gebracht
voetnoot67
van: door; grof: ruw
margenoot*
F.iij.ro
voetnoot68
pyken: pieken
voetnoot69
bussen: vuurroeren; stauen: stokken
voetnoot70
strauen: straffen, (hier:) wonden
voetnoot72
heur weren met lof: zich moedig verweren
voetnoot75
schenden: letsel toebrengen
voetnoot76
verslaghen: verslaan, doden
voetnoot81
aenueerden: aanvielen
voetnoot84
isser bleuen: is gedood
voetnoot85
gheplaecht: in 't nauw gebracht
voetnoot86
een stuck van trouwen: een staaltje van trouw
voetnoot88
by desen: bovendien
margenoot*
F.iij.vo
voetnoot91
beuonde: bemerkte
voetnoot93
onsoete: gewelddadige
voetnoot94
met heussen monde: hoffelijk
voetnoot98
tis v siet: zie, het is voor u
voetnoot101
het Fransoys gheslachte: de Fransen
voetnoot102
sadt op met veerde: sprong snel te paard
voetnoot104
hy: nl. Van der Noot
voetnoot107
wt gheslepen: uit het gevecht gesieept
[tekstkritische noot]110. ghebonden - T ghewonden (wat echter onder de ‘Fauten’ verbeterd wordt, zij het ook dat daar abusievelijk de ‘5. sye’ van de lettre F’ wordt vermeld in plaats van de ‘6. sye’) 112. ghewinne - T ghewinne, 118. abondant, - T abondant. 122. vochten - T voechten
134. ghespuys, - T ghespuys.
voetnoot109
met wysen sinne: met schrander verstand
voetnoot111
den slincken: de linkerhand
voetnoot112
tsynen ghewinne: tot zijn voordeel
margenoot*
F.iiij.ro
voetnoot116
met seer snellen fatsoene: op zeer snelle wijze
voetnoot117
ende soo schynden: (lees:) ende die soo schynden (= vernielen)
voetnoot118
abondant: overvloedig
voetnoot120
omworpen: omver werpen
voetnoot123
de Boergoensche: de Bourgondiërs, (hier voor:) de soldaten van Philips II als Bourgondische Habsburger
voetnoot124
sloeghen: verdreven; de Gaschoensche: de Fransen
voetnoot129
vloet wt den spele: vlood uit de strijd
voetnoot130
het verstranghen: de overweldiging
voetnoot131
beschadicht: gehavend; nae: naar
voetnoot132
soo sy oock hadden gheuaren: zoals het hun ook was gegaan
voetnoot133
ouer twee halué Iaren: vóór een jaar (nl. in de slag bij St. Quentin)
voetnoot136
Sinte Quintens beleghen: het belegerde St. Quentin
voetnoot138
fraey Cadetten: pronkerige adellijke jonge officieren
margenoot*
F.iiij.vo
voetnoot139
meest: merendeels
voetnoot140
corts daer na: kort daarop
voetnoot141
presen: hoogschatten
voetnoot142-143
Chattelet, Han: plaatsen, die eveneens door de Spanjaarden en Nederlanders op de Fransen werden veroverd (Hooft vermeldt nog: ‘Nojon, Chauly en andere’)
voetnoot143
ander vercoren: andere, hun dierbare sterkten
voetnoot147
vroem: dappere
voetnoot148-149
dat gij niet van geringe afkomst zijt
[tekstkritische noot]176. Onder de ‘Fauten’ wordt deze regel gewijzigd in: ‘en hebben dies torconden’ 189. vande Nooten - T vande Nooten.
voetnoot151
vry van onuromen: vrij van ongeluk, (dus:) gelukkig
voetnoot153
rycken: gebieden
voetnoot154
eel: edel; vry: edelgeboren
voetnoot155
ouer: vóór
voetnoot156
hem: zich
voetnoot155-157
Vgl. wat Van der Noot daarover zegt in zijn gedicht ‘De Vrijagie ende het houwelyck van Messer Luciaen dela Noce’ op pag. 57 vlgg., en Bijlage II
voetnoot158
waer af: uit wie (nl. de gehuwden uit reg. 154-157)
voetnoot159
goy: goede, dappere
voetnoot160
vromen: moed
voetnoot161
vry: zeer
margenoot*
[F.5.ro]
voetnoot165
gheeerdé: geëerde
voetnoot166-167
die altijd in het belang van het land werkzaam zijn geweest
voetnoot168
som.... som (171): sommigen.... anderen
voetnoot169
goedertieren: edel(aardig)
voetnoot170
wel bedocht: bedachtzaam
voetnoot172
offichieren: ambtenaren
voetnoot174
pleynen: velden
voetnoot175
heerlyck hebben ghebout: als grote heren hebben gewoond
voetnoot178
voor heur deelen: in hun bezit
voetnoot182
om te prysen: (het object is ‘dit goet edel gheslacht’, r. 185)
voetnoot183
na de Thebaensche wysen: in de vorm van een ode (Pindaros van Thebe was de grote oden-dichter der Oudheid)
margenoot*
[F.5.vo]
voetnoot187
dit self: dit zelfde
voetnoot189-190
my myden vande Nooten te prysen: mij er van onthouden de Nooten (de Van der Nooten) te prijzen
voetnoot190
nae: naar
voetnoot191
veughen: voegen, passen
voetnoot192
na myn ghenughen: naar welgevallen
voetnoot195
sonder letten: zonder mankeren
voetnoot201
niet om vercleeren: onovertrefbaar (in glans)
voetnoot202
sonder beswaren: zonder dat men het daarover oneens kan zijn
voetnoot203
soé: zo, aldus
voetnoot205-206
vliet de smerte.... bloó: vlucht voor de pijn der schande, die een laf hart veroorzaakt
voetnoot209
Phoebus secreten: de geheimen van Phoebus Apollo, de god der dichtkunst, (hier voor:) de poëzie
voetnoot211
in heur: nl. in de Nederlanden; ierst: als eerste
voetnoot212
(lees: en dat ick singhendé op de wyse...)
voetnoot214
nae Horaciums meynen: naar de wijze van Horatius (de grote odendichter der Romeinen)
voetnoot215
na Pindarus ghyse: naar de wijze van Pindaros (de grote oden-dichter der Grieken)
voetnoot216
dus: aldus.

voetnoot*
Vgl. Ronsards ‘Si tu es viste à souper’ (Traduction de quelques autres epigrammes Grecs nr. 11, in Gayetez) Titel. vireyn: kwatrijn
voetnoot1
sydy: zijt gij
voetnoot2
int ontcnopen: in het loskomen(?)
voetnoot3
wel: op de goede wijze.
voetnoot3-4
De bedoeling is: dan moet gij, om de juiste verhouding te herkrijgen, de zaak omkeren, door bij het eten de traagheid van uw voeten toe te passen en bij het lopen de snelheid van uw tanden
voetnoot2
Tuscaens: de taal van Toscanië (hoofdstad Florence)
voetnoot3
Francois: Frans
voetnoot4
met d'aldersuetste voys: op de meest welluidende wijze
voetnoot5
duyts: Nederlands.

voetnoot*
Vgl. Ronsards ‘Aux creanciers ne deuoir rien’ (Traduction de quelques autres epigrammes Grecs nr. 2, in Gayetez) Titel. epigramme: kort kernachtig gedicht
voetnoot1
niemanden niet: aan niemand iets
voetnoot2
dat is ghepresen: dat wordt geprezen als
voetnoot3
ghehout: gehuwd
voetnoot4
maeschap: maagschap, bloedverwantschap; fyn: (adv.) volkomen, geheel en al
voetnoot5
hem can wachten: zich (daarvoor) in acht kan nemen
voetnoot6
hem achten: zich beschouwen als
voetnoot7
wel: zeer
voetnoot8
deur vreets verpachten: omdat hij de vrede in pacht heeft, durend bezit.

voetnoot*
probleme: gedicht, waarin een vraag wordt gesteld
voetnoot2
suet: zoet; int aenschyn: van gelaat
voetnoot3
dooge: het oog
voetnoot4
lachende fyn: liefelijk lachende
voetnoot5
berueren: bewegen
voetnoot6
minlyck: vriendelijk; wreet: streng, bars
voetnoot7
om te doen... uren: om hem, die haar ziet, altijd in vurige liefde te doen branden
voetnoot8-9
om gheluckich.... vast: om met zekerheid gelukkig te zijn in standvastige liefde
voetnoot9
met hem vueren: bij zich hebben.

voetnoot*
Vgl. Emblema CLXXXIII van Andreas Alciatus (1492-1550), de grondlegger van de tijdens de Renaissance zo populair geworden emblemata-literatuur. De eerste druk van de Emblemata verscheen in 1531 te Augsburg, de eerste volledige uitgave in 1551 te Lyon. Van der Noot kan echter gebruik hebben gemaakt van een te Antwerpen (bij Plantijn) uitgegeven herdruk van 1565. De op zijn gedicht volgende ‘Wtlegginghe’ is een vrije weergave van enkele gedeelten uit de later aan Alciatus' Emblemata toegevoegde commentaar van Claudius Minos.
voetnoot2
wreet: bloeddorstig
voetnoot3
ghegheuen: (hier voor) afgebeeld, geschilderd
voetnoot5
fel: wreed, bloeddorstig
voetnoot6
voorts ghedreuen: aangedreven
voetnoot7
vroet: wijs, verstandig
voetnoot8
draghen: (nl. als hun wapenembleem); goet: edel
voetnoot9
net: rein, zuiver.

margenoot*
[G.7.ro]
voetnoot1
Signes: Cygnus, zoon van de Ligurische koning Stheneleus, werd door Apollo in een zwaan veranderd, ter bevrijding van zijn hartstochtelijk verdriet om de dood van Phaëton; hier voermaels: vroeger
voetnoot2
Phaëton: de ongelukkige bestuurder-voor-één-dag van Helios' zonnewagen, die de wereld door zijn onervarenheid dusdanig in brand zette, dat Zeus hem met zijn bliksem moest treffen; seer suetelyck (= liefelijk) singhende: volgens de klassieke voorstelling hief de zwaan kort voor zijn sterven een klaaglied aan, schoner dan de zang van alle andere vogels
voetnoot3
Phebo toeghewydt: gewijd aan Phoebus Apollo, de god der dichtkunst en der muziek; Prince: vorst, leider
voetnoot4
die welcke: welke (nl. de poëten)
voetnoot5
eel: edel; heerlyc: voornaam; met lauriere: met een krans van de aan Apollo gewijde laurier (Renaissancistische hulde voor kunstenaars en in het bijzonder voor dichters)
voetnoot6
ghebruycken: genieten; sulcken: zulk een
voetnoot7
int doen ghebruycken: genieten bij hun handelingen, daden
voetnoot8
wapen: wapenen
voetnoot9
bemden: beemden, weiden; lustige: aangename, schone
voetnoot10
suyuer ende blinckende: onbevlekt en schitterend wit (beide in figuurlijke zin).

voetnoot*
apodixe: kort gedicht, waarin een onweerlegbare waarheid wordt uitgesproken
voetnoot1
goey fame: een goede faam
voetnoot3
sonder blame: zonder schande.
voetnoot4
de goey menscen bequaem: de goede en beminnelijke mensen
voetnoot5
voorsichtich: met bedachtzaamheid
voetnoot6
meest: vooral
voetnoot7
voorts worden ghedreuen: worden (aan)gedreven
voetnoot8
van: door.

voetnoot*
Vgl. Emblema CIX van Alciatus. De bij dit vers behorende ‘Wtlegghinghe’ is een vrije weergave van enkele gedeelten uit de commentaar bij Alciatus' emblema. Titel. dialogisme: ‘samenspraak-vers’, waarin een vraag gesteld wordt en de aangesprokene daarop antwoord geeft; Prosopopeye: stijl-figuur, waarbij onbezielde voorwerpen, doden, afwezigen enz. als handelend en sprekend worden voorgesteld
voetnoot1
v boghen en v pylen: Cupido wordt gewoonlijk afgebeeld met een boog en een pijlkoker, die de (liefdes)-pijlen bevat welke hij op de harten der mensen afschiet
voetnoot2
des iongers: van de jonkman; me: mee
voetnoot3
hout: houdt; croonen: kransen
voetnoot4
sydy: zijt gij; met de vierde: nl. met een vierde krans; playsant: op bevallige wijze
voetnoot5
hou van: houd het met; de ghemeyn goddinne: ‘de eertsche Venus’ uit de Wtlegghinghe (ghemeyn: gewoon, waarmee ieder in aanraking komt)
voetnoot6
onsuyuer: onkuis, wellustig
voetnoot7
onsteeck: ontsteek
voetnoot7-8
het vier der wysheyt: het vuur (de liefde) voor de wijsheid
voetnoot8
heur: nl. de wijsheid; ghemeyn: geheel en al
voetnoot9
vier croonen der deucht: zie de Wtlegghinghe; berey ick: bereid ik (nl. voor wie alzo de wijsheid eert); sonder smette: (behoort bij croonen)
voetnoot10
vgl. de Wtlegghinghe.

margenoot*
[G.8.ro]
voetnoot1
Plato: nl. in zijn Symposion, cap. 8; Venus: (meervoudsvorm)
voetnoot2
erts: aards
voetnoot3
verderffelycke: vergankelijke
voetnoot4
als syn: als daar zijn
hoocheden: hoge waardigheden
voetnoot7
der welcker.... syn: waarvan er in het algemeen zeven zijn (bedoeld worden de zeven hoofddeugden);
voetnoot8
waeraf: waarvan; met dander dry principael: met de andere drie voornaamste deugden (nl. geloof, hoop en liefde; merkwaardig is, dat Van der Noot deze drie hoofddeugden zo uitdrukkelijk noemt, ook al doet Alciatus zelf dit niet en al wordt de symboliek van de éne krans op het hoofd daardoor vertroebeld)
voetnoot9
Iusticie: rechtvaardigheid
voetnoot11
gheschildert: (hier voor) afgebeeld.

voetnoot*
Vgl. Emblema CX van Alciatus, waarvan dit vers een zeer vrije weergave is. Titel. Epigramme in Apodixe: kort, kernachtig gedicht, waarin ditmaal tevens een onweerlegbare waarheid is verwerkt
voetnoot1
Nemesis: godin der (wrekende) gerechtigheid; vroet: op verstandige wijze; d'een liefde d'ander tseghen: de ene Cupido aan de andere vijandig (vgl. over deze twee Cupido's de ‘Wtlegghinghe’ hierboven)
voetnoot2
in alle weghen: overal
voetnoot3
benemt: een einde maakt aan
voetnoot4
plaecht: doet afbreuk aan
voetnoot5
schichten: pijlen; des anders: (de pijlen) van de ander
voetnoot10
theurder baten: tot (hun) hulp.

voetnoot1)
Ook Remy Belleau heeft ditzelfde emblema tot een ‘Dialogue’ verwerkt (Oeuvres Complètes de Remy Belleau, ed. A. Gouverneur, tome I - Paris et Nogent-la-Rotrou 1867 - pag. 154-155), maar zonder toevoeging van de ‘Wtlegghinghe’.

margenoot*
[I.7.ro]
voetnoot*
sommighe: enkele; by: door; in Duytsche: in het Nederlands; nae de Fransoyse wyse: op de Franse melodie (nl. die van de Hugenootse Psalmberijming door Clément Marot en Théodore de Bèze)

voetnoot1
verworpende: verwerpende
voetnoot2
heur geuen: zich er op toeleggen
voetnoot3
daer nae: daarnaar
voetnoot1
raet: raadsvergadering
voetnoot2
ins boosheyts paden quaet: op de kwade wegen der boosheid
voetnoot3
noch niet en heeft: noch heeft
voetnoot5
vierich ouerpeyst: vurig, ernstig overdenkt
voetnoot6
wel: zeer; ongheueyst: zonder veinzerij, waarlijk
voetnoot8
ontrent: nabij
voetnoot9
voorts brenghende is: voortbrengt; goy: goede
voetnoot10
waeraf: waarvan (slaat terug op ‘boom’ in reg. 7); door sdoods suchten: (de dood wordt hier vergeleken met de wind, waarvan reeds een ademtocht voldoende is om het dorre blad te doen vallen)
voetnoot11
sulck: zulk een
margenoot*
[I.7.vo]
voetnoot13
sulcken goet: zulk een geluk
voetnoot15
sy: nl. de bozen; heur: zich
voetnoot16
die sy heur onderwinden: die zij ondernemen
voetnoot17
int recht ghans om worden ghekeert: in het gericht volkomen worden vernietigd (lett.: ondersteboven gekeerd)
voetnoot18
hy: de boze (na de meervoudsvorm van reg. 15 wordt hier teruggegrepen op het enkelvoud in reg. 13)
voetnoot19
wel: goed; die oprechte: de eerlijke, rechtvaardige mens
voetnoot20
sorghe draecht: Hij draagt zorg
voetnoot22
trueren: treuren
voetnoot23
lyf: leven
voetnoot24
verworpt: verwerpt.

voetnoot2
onghetwyfelde: ontwijfelbare
voetnoot2-3
profecye ons Heeren I. Chr.: profetie omtrent onze Heer J. Chr.
voetnoot1
beruert: in beroering
voetnoot2
dus: aldus (ook in reg. 3)
voetnoot3
bekuert: in verleiding gebracht
voetnoot4
dwaesheyt groot t'ordonneren: grote dwaasheid te beramen
voetnoot5
Princen: vorsten
margenoot*
K.j.ro
voetnoot6-7
alsulcken ouermoet te muyten: zulk een verwatenheid, dat zij dorsten te muiten
voetnoot7
ia: zelfs; t'aenueerden: te beginnen
voetnoot8
goet: edel
voetnoot9
gelyck: tegelijk, ter zelfder tijd
voetnoot10
me: mee; bynden: binden
voetnoot11
verworpen wy van ons: laten wij van ons afwerpen; in elcken wyck: overal
voetnoot12
daer sy ... brillen: waarmee zij ons willen bedwingen
voetnoot14
niet: niets (anders); met heur: om hen
voetnoot15
veel min dan een boone: volstrekt niets
voetnoot16
niet: niets
voetnoot17
ghestoort: vertoornd
voetnoot18
met groot ghecrijs: met schrikaanjagende luide stem; straffelyck: streng, bars
voetnoot20
inde bane: op het slagveld (waar de koningen zich voor de strijd tegen Hem hebben verzameld)
voetnoot22
dus erch: zó kwaad, zó schandelijk
voetnoot25
ick: (hier spreekt de door God verkozen en gezalfde koning zelf)
voetnoot26
sal... gegheuen: zal het oordeel uitspreken, dat door Hem is geveld
voetnoot27
onuersaecht: (hier enkel een versterking bij ‘gheseyt’, ongeveer in de betekenis van:) zonder aarzeling, onomwonden
voetnoot28
doe leuen: het leven schenk
voetnoot29
t'eender eruen: als erfdeel
margenoot*
K.j.vo
voetnoot30
haest: spoedig
voetnoot32
dat sal gaen: dat het zich zal uitstrekken
voetnoot33
roey: roede, schepter
voetnoot34
heur: hen
voetnoot35-36
en lustet v... tot schanden: en wanneer gij wilt, zult gij hen, die immers uw eigendom zijn, verbrijzelen als een aarden vat ter onere (vgl. Romeinen 9:21; de bedoeling is: als een stuk aardewerk, bestemd voor weinig eervol gebruik)
voetnoot37
Princen: vorsten
voetnoot38
voorts: voortaan
voetnoot39
van: over
voetnoot40
neemt v less' ...tyt: leert hieruit thans uw les
voetnoot41
stelt v Dienaers: gedraagt u als dienaars
voetnoot43
syn te syn verheucht v alle seer: verheugt er u allen zeer in, de Zijnen te zijn
voetnoot44
hebbende ... versaghen: terwijl gij er altijd bang voor zijt Hem te vertoornen
voetnoot45
seyndt: zendt
voetnoot46
dat hy hem ...druckelyck: opdat Hij Zich niet hartstochtelijk vertoorne
voetnoot49
onuerhuets: onverwachts; synen tooren heet: Zijn brandende toorn
voetnoot50
eer mens hem soude wachten: eer men er op verdacht zou zijn
voetnoot51
ghereet: ongetwijfeld, stellig
voetnoot52
op syn heyl sullen achten: zich zullen bekommeren om Zijn heil.

margenoot*
K.ij.ro
voetnoot1
van een groote heercracht: door een grote legermacht
voetnoot2
verbaest hem met den iersten: is aanvankelijk ontsteld
voetnoot3
nae den male dat: nadat
voetnoot5
hem: zich; tseghen: tegen
voetnoot1
wat synder al: wat zijn er aldoor
voetnoot2
suecken: zoeken
voetnoot3
stooren: hinderen, kwellen
voetnoot5
te velde maken haer: trekken te velde
voetnoot6
heur: zich
voetnoot7
sien icker by: zie ik er daaronder
voetnoot8
al: aldoor
margenoot*
K.ij.vo
voetnoot16
diet wil verstaen: (ik zeg dit voor ieder) die het wil horen
voetnoot17
die maeckt: degene die maakt; mach: kan
voetnoot26
vry: verheugd, blij
voetnoot28
voort: vervolgens, daarna; ontwaeckt: gewekt
voetnoot29
vry onghelaeckt: volkomen ongeschonden, ongedeerd
voetnoot31
hondert duysent versaemt: honderdduizend man bijeenverzameld, een leger van honderdduizend man
voetnoot33
hoe syt dryuen: hoe zij het ook aanleggen
voetnoot35
besluyten: omsingelen
voetnoot36
beschaemt blyuen: te schande gemaakt, verslagen worden (ook in reg. 32 gaat de betekenis van ‘beschaemt’ in de richting van ‘verslagen’)
margenoot*
K.iij.ro
voetnoot40
kinnenbacken: wang, kaak
voetnoot41
heur: hun
voetnoot42
ontstucken: stuk, kapot.

voetnoot1-2
als Absalon den oproer teghen hem maeckte: vgl. 2 Samuel 15-18
voetnoot3
roeptse tot leetwesen: vermaant ze tot berouw
voetnoot3-4
voorts sluytende seyt: vervolgens besluit hij met te zeggen
voetnoot4
hem: zich; wel: goed, zeer
voetnoot4-5
Gode te rechte betrout: op de juiste wijze op God vertrouwt
voetnoot2
gherechtheyt: gerechtigheid
voetnoot3
doet mijn .... oorboren: doe mijn zwakke (zieke) hart vreugde genieten
voetnoot4
verstoren: verdelgen
voetnoot5
verheft: hef tot U op
margenoot*
K.iij.vo
voetnoot7
dus: aldus; misval: ongeluk
voetnoot8
boosheyt stranghe: strenge, wrede, boosheid
voetnoot9
de leughens ... pranghe: de leugens, de knellende banden van de ijdelheid
voetnoot10
groot en smal: gij groten en kleinen, aanzienlijken zowel als onaanzienlijken
voetnoot12
sonder ghetal: ontelbaar
voetnoot13
voor: tot
voetnoot14
die: (slaat terug op ‘God’ in reg. 11)
voetnoot17
tseghens: tegen
voetnoot18
nou bemercken: nauwkeurig aandacht schenken aan
voetnoot19
niet om verstercken: onovertrefbaar sterk
voetnoot22
met verneerder herten en moet: met ootmoedig hart en gemoed
voetnoot23
maeckt van v misdaden schande: schaamt u over uw misdaden
voetnoot24
goederhande: goedertieren
voetnoot26
tonser leeren: tot onze lering
voetnoot28
nae v goetheyt: naar (in overeenstemming met) Uw goedheid
margenoot*
K.iiij.ro
voetnoot29
de claerheyt: het licht, de heerlijkheid
voetnoot30
myne: de mijnen
voetnoot34
met vollen ganghen: in overvloed
voetnoot37
seer wel gherust: volkomen rustig
voetnoot38
vuecht dat soo mede: schikt, bestuurt ook dit (nl. het slapen) zo
voetnoot39
op deés stede: op dit ogenblik, nu
voetnoot40
ghebieden sal met lust: (eenmaal) in vreugde zal heersen.

voetnoot*
In deze Psalm is tussen vss. 35 en 36 blijkbaar een strofe weggevallen
voetnoot3
pluymstryckers: vleiers; ontrent: bij; stiert: zendt op
voetnoot4
hem seluen: zichzelf
voetnoot2
verstaen: horen (ook in reg. 6)
margenoot*
K.iiij.vo
voetnoot3
wel neerstich: heel ernstig; gade slaen: er op letten
voetnoot4
dus: aldus
voetnoot6
ghestadich: (behoort bij ‘clachte’)
voetnoot8
alleene: (behoort bij ‘V’ in reg. 9); met aendacht: in vroomheid
voetnoot13
sonder ghestoor: zonder door iets gestoord te worden, (of:) zonder mij door iets te laten storen
voetnoot15
sonder vertraghen: zonder daarin te verslappen
voetnoot19
seden: levenswijze
voetnoot21
nummermeer: nooit
voetnoot22
heur: zich; doruen: durven
voetnoot23
voor, naer ende nv: vroeger en later (voor en na) zowel als nu
voetnoot24
ghenade: ootmoed
margenoot*
K.v.ro
voetnoot27
ghemeyn: allen tezamen
voetnoot31
deucht: goedheid, gunst
voetnoot34
daer: waar; deur desen: hierom
voetnoot36
haer: hun (nl. van de bozen uit reg. 27. en 28)
voetnoot37
erch: boosaardig; fenyn: vergift
voetnoot39
tot allen stonden: altijd
voetnoot40
gheueyst: geveinsd, huichelachtig
voetnoot41
betoont heur: bewijs hun
voetnoot42
opset: plan
voetnoot44
verstaelen: versterken, verharden
voetnoot45
tseghen v paelen: tegen Uw verordeningen
margenoot*
K.v.vo
voetnoot50
tot elcken keere: telkens weer
voetnoot53
alle dat: alles wat
voetnoot54
den schilt ons is behoedich: het schild ons behoedt.

voetnoot1
vanden: door de
voetnoot2
op hem: over zich
voetnoot3
ontlast: (daarvan) verlost; verfraeyt: verblijd, (hier) getroost
voetnoot4
hem beclaghende: zich er over beklagende
voetnoot5
hem: nl. God; hy: = God; hem: = David
voetnoot6
wten perykele des doots: uit het doodsgevaar; hem: zich
voetnoot7
gratie: genade
voetnoot7-8
keert syn redene tot: richt het woord tot
voetnoot8
heur: zich; verblijden: (imperfectum van verbliën).
voetnoot1
toren: toorn
voetnoot4
in euelen moede: in gramschap
margenoot*
[K.6.ro]
voetnoot12
deur mijnder sonden stanck: wegens de stank (fig. voor: veelheid en vuilheid) van mijn zonden
voetnoot13
coemt my berueren: bevangt mij
voetnoot14
trueren: treuren
voetnoot17
ontladen: bevrijden
voetnoot20
dit swaer verseeren: deze zware pijn
voetnoot25
in des doots afgrysen: in de verschrikking van de dood
margenoot*
[K.6.vo]
voetnoot27
bequaem: op gepaste wijze
voetnoot32
deur duchten: uit angst (behoort bij ‘kermen’ en ‘suchten’)
voetnoot34
legher: legerstede, bed
voetnoot35
sonder beyen: zonder uitstel of oponthoud, voortdurend
voetnoot36
onsacht: onaangenaam, (hier) bitter
voetnoot37
ghedaente: uiterlijk voorkomen; met allen: volkomen
voetnoot40
siende: omdat ik zie
voetnoot41
verblyen: zich vrolijk maken
voetnoot44
gaet stryken: verwijdert u
voetnoot46
schoone: stralend, heerlijk
voetnoot47
clachté ghewoone: voortdurende klacht
voetnoot48
goedertier: goedertieren
voetnoot49
verslaghen: neergeslagen, afgewezen
margenoot*
[K.7.ro]
voetnoot54
en veel bet: en veel méér (beter) dan dat
voetnoot57
dus lastich syn: zoveel moeite veroorzaken
voetnoot59
oneere: schande
voetnoot60
sueticheyt fyn: zuivere goedertierenheid.

voetnoot1
de Propheet': nl. David
voetnoot2
sett voort: zet uiteen
voetnoot3
beschaemtheyt: schande
voetnoot4
eyndelinge: tenslotte; met: door middel van
voetnoot5
danckter Godt af: dankt er God voor
voetnoot3
vyanden fel: meedogenloze vijanden
voetnoot5
Prins': vorst
margenoot*
[K.7.vo]
voetnoot6
vernype: dood knijpe
voetnoot10-11
dat sy... tyghen aen: (in) datgene, wat zij mij vol vreugde nahouden en waarvan zij mij beschuldigen
voetnoot12
sulcken boosheyt: zulk een boze daad
voetnoot14
soo: zoals; tonrecht: ten onrechte; schelden: (hier voor) verwijten
voetnoot15
hem: nl. mijn vijand (Van der Noot singulariseert plotseling het meervoudige ‘sy’ uit reg. 10 en 14); deucht ghedaen: gunst, dienst bewezen
voetnoot16
voor: in plaats van, ter vergelding voor; ontfaen: ontvangen, (hier) ondervonden
voetnoot19
verwinder: overwinnaar
voetnoot21-22
verheft v ouer dese: sta tegen hen op
voetnoot23-24
dat ick gheset sy int recht: dat ik in het recht gesteld worde, het recht verkrijge
voetnoot25
vergheren: samenkomen
voetnoot26
niet om vercleren: onovertrefbaar in schitterende heerlijkheid
voetnoot27
en: als, wanneer
margenoot*
[K.8.ro]
voetnoot30
by desen: bij deze gelegenheid
voetnoot32
naer mijn verdienste weerdelyck: overeenkomstig wat ik verdiend heb
voetnoot35
inder herten gaet: tot in het hart doordringt
voetnoot36
kent de selue goet oft quaet: dit kent als goed of slecht
voetnoot40
heur: hen
voetnoot41
tallen stonden: altijd
voetnoot42
die: wie
voetnoot43-44
dies ghelijcx... quelt: (maar) evenzo is Hij ook een rechtvaardig rechter over wie Hem moeite aandoet, bedroeft
voetnoot45
ist: is het (zo gesteld); beschayen: schade berokkenen
voetnoot46
hem drayen: zich (af)wenden
voetnoot48
om raken: met de bedoeling om de schuldige te treffen
voetnoot50
tsamen gaen paren: verzameld, bijeengezocht
voetnoot51
schichten seer snel: zeer snelle pijlen
voetnoot52
fel: meedogenloos, wreed
voetnoot53
d'ander: de anderen
margenoot*
[K.8.vo]
voetnoot54
die hem... blaken: die zich in het doen van kwaad tot het uiterste inspannen
voetnoot55
voorts brenghen: voortbrengen; verdriet: moeite
voetnoot56
syn: (singularisering van het meervoud uit reg. 53 en 54); ongheual: ongeluk
voetnoot58
sorchfuldichlyck: nauwgezet, met zorg
voetnoot59
met misual: rampspoedig, ongelukkig
voetnoot62
sal hem ouer syn hooft verspreyden: zal zich boven zijn hoofd uitstrekken
voetnoot64
dalen onsoet: hard neerkomen
voetnoot67
iont: toestaat, schenkt
voetnoot68
mynen mont: (nominativus).

voetnoot3
die hem ghelieft heeft: die het Hem behaagd heeft; tsegens: ten aanzien van
voetnoot5
weten: kennen
margenoot*
[L.j.ro]
voetnoot2
in alder manieren: in ieder opzicht
voetnoot3
in dit eertsche dal: op deze aarde
voetnoot4
heerlyck maeckt: verheerlijkt, (hier) verkondigt
voetnoot5
in al: in alles; uwer cracht veel ghetuyghen: vele getuigen (bewijzen) van Uw macht
voetnoot7
en maeckt: en Gij maakt; verneert: vernederd
voetnoot8
blaemt: lastert, minacht
voetnoot9
ouermercken: nadenken over
voetnoot11
al: alle
voetnoot12
op heur oort: op hun plaats
voetnoot13
als dan .... seere: dan zeg ik in mijzelf, zeer verbaasd
voetnoot14
wat ist toch van den mensché: wat is er toch met de mens
voetnoot17
sonder blame: zonder tekort, (dus) waarlijk
voetnoot18
niet en feelt: niets ontbreekt; dan Godt te syn bequame: dan (zelf) God te zijn (‘bequame’ is hier slechts een stoplap: op gepaste wijze)
voetnoot19
met glorien ghelaeft: met heerlijkheid verkwikt
voetnoot20
met goet vervult: van het goede voorzien; begaeft: begiftigd
voetnoot22
tallen tye: altijd
margenoot*
L.j.vo
voetnoot23
al: alles; sonder t'wtnemen iet: zonder iets uit te zonderen
voetnoot24
onderdaen: onderworpen; alsoomen: zoals men
voetnoot25
huyen: huiden
voetnoot26
al: alle (slaat terug op ‘ossen, schapen’); voeyt: voedt; cruyen: kruiden
voetnoot27-28
ouer al Heer ghestelt van dat den cost sueckt: tot heer gemaakt over alles wat zijn voedsel zoekt (Wij zullen ‘Heer’ wel moeten opvatten als tweezijdig verbonden: ‘tot heer over alles, [tot heer] van wat zijn voedsel zoekt’)
voetnoot30
dringhen: (hier voor) schieten
voetnoot32
onderworpt.... leeft: ja zelfs alles wat leeft, onderwerpt Gij aan hem
voetnoot34
met recht: naar recht en billijkheid; in alder manieren: in alle opzichten
voetnoot36
kenlyck: (her)kenbaar.

voetnoot1-2
datse comen: (pluralisering van het collectivum ‘Gemeynte’).
voetnoot1
al: allen
voetnoot2
verschoont: verheerlijkt
voetnoot3
ghenuechelyck: met vreugde
voetnoot4
erm ende ryck: gij armen zowel als rijken
voetnoot6
sonder ons: buiten ons eigen toedoen; maeckt ghesont: (in geestelijke zin:) van zonden verlost
voetnoot7
syn eyghen: Zijn eigendom
voetnoot8
fyn: schoon (behoort bij ‘weyden’)
voetnoot9
gaet in syn poorten: trekt binnen in Zijn stad
voetnoot10
t'alder tyt: altijd (ook in reg. 15)
voetnoot11
bequaem: op gepaste wijze
voetnoot13
vol alder deuchden: vol van alle weldadigheden
voetnoot14
gheduert: duurt, blijft.

voetnoot1
verweckinge: aansporing
voetnoot2
van: voor
voetnoot3
waerachticheyt: getrouwheid aan Zijn woord; tot alle tyen: steeds
voetnoot2
Heydenen hem ghebenedyt: heidenen, prijst (verheerlijkt) Hem
margenoot*
L.ij.vo
voetnoot4
oueruloet: overvloedig, mild
voetnoot5
warachticheyt: getrouwheid aan Zijn woord.

voetnoot1
Tis eenen Loefsanck: dit is een lofzang; quaden: rampen
voetnoot2
Coninck: tot Koning
voetnoot3
openbaerlyck: openlijk, in het openbaar; inden Tabernakel des verbondts: in de heilige tent, waarin de Ark des Verbonds stond (vgl. 1 Kronieken 16, waar deze episode uit Davids leven wordt medegedeeld)
voetnoot4
daer: waar; met grooter herten: van ganser harte; belydt: erkent
voetnoot6-7
bewysende hem....wesen: aantonende dat hij (= David) hier duidelijk een voorafschaduwing van Christus is
voetnoot2
suet: goedertieren; sonder verwyt: zonder dat Hem in dit opzicht een verwijt kan treffen, (dus:) volkomen
voetnoot3
tot elcken keere: telkens weer
voetnoot4
ghestadich: bestendig; tot alder tyt: altijd
voetnoot5
sy ghedachtich: er aan denke
voetnoot6
iolyt: vreugde
margenoot*
L.iij.ro
voetnoot9
thuys van Aron: nl. de priesterschap; veruaren: ervaren
voetnoot11
niet om verclaren: onovertrefbaar in heerlijkheid
voetnoot13-14
sy singhen: (coniunctivus) dat zij zingen
voetnoot14
sonder respyt: zonder uitstel, (of:) voortdurend
voetnoot15
syn weesen: Zijn verweesde (= in droevige omstandigheden verkerende) kinderen
voetnoot17
soo: toen
voetnoot18
moghentheyt: macht, majesteit
voetnoot19
op dié stondé: terstond
voetnoot21
siende: wanneer Hij ziet
voetnoot23
my te versaghen: bevreesd te sijn
voetnoot24
fenyn: venijn
voetnoot25
hem veughen: zich voegen, zich scharen
voetnoot26
met die.... vercleert: tezamen met hen, die mijn vrienden gebleken zijn
voetnoot27
partye: tegenpartij
voetnoot28
al t'gheen dat mijn hert begheert: nl. hun ondergang
voetnoot29
al beter: volstrekt, in alle opzichten beter; eest: is het (ook in reg. 31)
voetnoot30
de crancke menscheyt bloot: het zwakke en weerloze mensdom
margenoot*
L.iij.vo
voetnoot32
Princen: vorsten; groot: machtig
voetnoot33
dits een seker sake: dat is zeker
voetnoot34
sterckelyck: met kracht, met inspanning van al hun kracht
voetnoot35
was toens mijn sprake: zeide ik toen
voetnoot36
van my.... veriaecht: zullen zij toch door mij worden verjaagd
voetnoot37
vast besloten: nauw ingesloten
voetnoot38
beset: omsingeld
voetnoot39
vry onuerdroten: in het geheel niet ontmoedigd (behoort bij ‘my’ in reg. 40)
voetnoot40
van my.... gheuelt: zullen zij toch door mij worden geveld
voetnoot41
besloten: ingesloten
voetnoot42
d'onwyse: de dwazen (die dit gedaan hebben); versmacht: (hier) vernietigd
voetnoot43
van: door; tvyer: het vuur; onuerdroten: zonder zich te laten ontmoedigen
voetnoot46
op my gheloopen: mij aangevallen; onghespaert: aanhoudend
margenoot*
L.iiij.ro
voetnoot54
niet: niets
voetnoot55
seet: zegt; veerdich: sterk, in staat
voetnoot56
Vander Noot: uit de nood (woordspeling van de dichter met zijn eigen naam)
voetnoot57
cloecke: (hier) sterke; heur: zich
voetnoot58
hy: God
voetnoot59
deucht: daden van dapperheid
voetnoot60
sulcx is.... sanck: zo is (de inhoud van) de zang der rechtvaardigen, zo zingen de rechtvaardigen
voetnoot63
vry vander schanden: nl. van de schande ten gevolge van een nederlaag
voetnoot64
voor alle lien: vóór, ten aanhoren van alle mensen
voetnoot67
maer en heeft niet: maar Hij heeft niet
voetnoot68
eeuwelyck: voor eeuwig
voetnoot70
den goeden bereyt: die ter wille van de rechtvaardigen gebouwd is
voetnoot71
tot mynen loone: te mijner beloning
voetnoot72
van my: door mij; gheseyt: uitgesproken, (hier) gezongen
voetnoot74
certeyn: gewis, zonder twijfel
margenoot*
L.iiij.vo
voetnoot75
oprechten: deugdzaam
voetnoot76
deuré: door; al ghemeyn: allen gezamenlijk
voetnoot77
wordy: wordt Gij; van: door
voetnoot81
weerleggen: afkeuren, verwerpen
voetnoot82
van die.... belast: door degenen aan wie het bouwwerk was opgedragen
voetnoot83
gheueucht: gevoegd, geplaatst; sonder weersegghen: zonder tegenspraak
voetnoot84
voor den.... ghepast: als zeer goed aangebrachte hoeksteen
voetnoot85
van: door
voetnoot86
glorioselyc: heerlijk
voetnoot87
teere: zwakke
voetnoot88
diet wel besiet: voor hem, die dit goed beschouwt
voetnoot89
van: door
voetnoot91
ghenuechte rapen: vreugde scheppen, ons verblijden
voetnoot92
van herten fyn: met een rein hart
voetnoot96
uwen Coninc gade slaen: Uw aandacht schenken aan Uw koning
margenoot*
L.v.ro
voetnoot97-98
is hy die ghecomen syt: (wonderlijke constructie, die alleen te verklaren valt als contaminatie van ‘is hy die ghecomen is’ en ‘syt ghy die ghecomen syt’)
voetnoot99
van Gods huys eersame: behorend tot Gods heilig huis
voetnoot100
wel moet ghy varen t'alder tyt: moge het u altijd wèl gaan
voetnoot101
goederhande: goedertieren
voetnoot102
verlichten: licht geven
voetnoot103
byndt: bindt
voetnoot107
suyuer en reene: heilig en rein
voetnoot108
vermeeren: vermeerderen
voetnoot110
suet: goedertieren; sonder verwyt: zonder dat Hem in dit opzicht een verwijt kan treffen, (dus:) volkomen
voetnoot111
tot elcken keere: telkens weer
voetnoot112
ghestadich: bestendig; tot alder tyt: altijd.

voetnoot1
van: door
voetnoot2
vlietich: vurig, naarstig
margenoot*
L.v.vo
voetnoot3
die hem vynt seer beladen: die zich in grote verlegenheid bevindt
voetnoot4
nae syns Meesters paden: naar de voetsporen van zijn Meester, (d.w.z.) naar zijn meester
voetnoot5
soo: zoals; d'ioncwyf: de dienstmaagd
voetnoot6
heur vynt: zich bevindt
voetnoot8
wachtende: verwachtende
voetnoot9
elaes: helaas (ook in reg. 11)
voetnoot13
sulcken: zulk een; de grootste: de aanzienlijk(st)en
voetnoot14
vercrimpen: verschrompelen, (hier) vergaan
voetnoot15
veruult met het misprysen quaet: (over)vol, (over)verzadigd van de boze minachting
voetnoot16
dit hooueerdich saet: dit hovaardig geslacht.

voetnoot1
perykel: gevaar; bekent: erkent, belijdt
voetnoot2
sy: (pluralisering op grond van het verzamel-begrip in ‘volck’ uit reg. 1)
voetnoot3
ghedraghen: gesteund; die gheneest: die redt, behoudt (behoort bij ‘onse Godt’ in reg. 2)
voetnoot4
veruult: vervuld
voetnoot5
met stryt: (hier) met wapengeweld
margenoot*
[L.6.ro]
voetnoot6-7
ons leuendich al verslint hebben: ons allen levend verslonden hebben
voetnoot7
hadt al nae heuren wil ghegaen: als alles volgens hun begeerte was gegaan
voetnoot8
ouer lang: reeds lang; hadmen sien slaen: zou men hebben zien slaan
voetnoot9
heur boosheyt fel: hun meedogenloze boosheid
voetnoot10
ghelyck der zee baren rou en ontsint: als de onstuimige en woedende golven der zee
voetnoot12
hoot: hoofd; saen: schielijk, snel
voetnoot13
heb: hebbe
voetnoot15
soo syt hadden ghedacht: zoals zij (nl. de ‘vyanden’ uit reg. 14) dat hadden gemeend
voetnoot16
den voghel teer: de zwakke vogel
voetnoot17
hem ontwerdt: zich loswart; hielt: gevangen hield (vgl. ook reg. 18)
voetnoot18
den strick: (nominativus)
voetnoot19
Meer: zee
voetnoot20
tsynder eer: tot Zijn eer.

voetnoot1
versekert: beveiligd
voetnoot2
de Gheloouighe: (meervoud) de gelovigen
margenoot*
[L.6.vo]
voetnoot3
beurijdt voor: beschermd tegen
voetnoot4-6
Vgl. Psalm 125:1. ‘Die op den Here vertrouwen, zijn als de berg Sions, die niet wankelt, maar blijft in eeuwigheid’
voetnoot6
sterck in d'ooghe: sterk van aanzien
voetnoot7
rontsomme: rondom
voetnoot8
bevrijt: beschermd
voetnoot9
mueren seer wijt: zich ver uitstrekkende muren
voetnoot10-11
de somme synder cudden: het geheel van Zijn kudde, al de Zijnen
voetnoot11
beschermen: bescherming, beschermer
voetnoot12
tseghen d'allermen: tegen de gevaren
voetnoot13
onghelucken: rampen, (door anderen veroorzaakte) schade
voetnoot15
van: door
voetnoot16
van anxt: uit vrees
voetnoot16-18
dat heur het lang verdrucken.... straten: dat de lange onderdrukking hen tenslotte de wegen des Heren zou doen verlaten (er staat in deze regels eenmaal ‘heur’ te veel)
voetnoot20
de boose quaet: de slechte bozen
voetnoot22
die heur moetswils begheuen: die zich uit vrije verkiezing overgeven
voetnoot23-24
maer v volck.... vrede: maar schenk tevens aan Uw volk vrede (peys = vrede).

margenoot*
[L.7.ro]
voetnoot1
dat volck: het volk; geuanckenisse: (bedoeld wordt hier de) Babylonische ballingschap
voetnoot3
volbrenghen: voltooien
voetnoot4-5
toecomen: ten deel vallen
voetnoot1
als: toen
voetnoot2
gheuanckenisse fel: harde gevangenschap (nl. in Babylon)
voetnoot3
docht ons: meenden wij; vastelyck: in hoge mate
voetnoot5
toens: toen
voetnoot7
ieghelyc: ieder; als: toen
voetnoot8
soomen sien mach: zoals men zien kan
voetnoot10
rusten met iolijt: rust en vreugde
voetnoot12
vry: waarlijk
voetnoot13
brenckt weer wt: verlos
voetnoot14
V volck noch gheuanghen: Uw volk, dat nog gevangen zit
voetnoot16
veruersté: verfristet
voetnoot17
ierst: eerst, aanvankelijk
voetnoot18
ghepaeyt: tevreden gesteld, vertroost
voetnoot19
eerbaerlyck: op eervolle wijze
voetnoot20
Maeytyt: maaitijd, oogsttijd
voetnoot21
in weene: in droefheid
voetnoot22
heurlier saet reene: hun zuiver zaad
voetnoot23
verheugende: zich verheugende, blijde
voetnoot24
heurlieder schoouen: hun schoven; behaghen: vreugde.

voetnoot1
die Godtvreesende: de Godvrezenden
voetnoot1
moet wesen: zal wezen
voetnoot2
wel ontsiet: vreest zoals dit behoort
voetnoot3
ghepresen: (behoort adiectivisch bij ‘weghen’)
voetnoot6
vrolyckheyt: vreugde
voetnoot11-12
brenghend' int openbare voorts: voortbrengend, voor iedereen zichtbaar
voetnoot12
fyn: edel
margenoot*
[l.8.ro]
voetnoot13
plantkens der olyuen: jonge olijfplanten
voetnoot14
ghemaniert: zedig, (hier) schoon
voetnoot15
sonder kyuen: in onderlinge vrede
voetnoot16
om syn taflé verchiert: om zijn van alles welvoorziene tafel
voetnoot17
met alsulcker eere: met zulke eer
voetnoot18
ghebenedijt: gezegend
voetnoot20
schout tot alder tijt: steeds vermijdt
voetnoot21
den Godt van Sion hooghe: de God van het hoog-gelegen Sion
voetnoot26
dubbelen voorspoet: d.w.z. kinderen en kleinkinderen
voetnoot27-28
(versta: en geluk en genade zult gij aan Israël geschieden zien).


Vorige

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Algemene gebruikersvoorwaarden
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

titels

  • Het theatre oft toon-neel

  • Het bosken en Het theatre


auteurs

  • W.A.P. Smit


Over dit hoofdstuk/artikel

lied

  • Naar de Nederlandse Liederenbank

  • Naar de Nederlandse Liederenbank

  • Naar de Nederlandse Liederenbank

  • Naar de Nederlandse Liederenbank