Memoires 1999-B

[p. 157]

[Kaapstad (vervolg)]

weg te stoppen, voor de garantie in het geval het ding stuk zou gaan. Hij werd achterdochtig en boos en deed het in een doos, waarop ik zei dat hij het op een veilige plek, in een laatje ofzo, moest wegstoppen. Dat veroorzaakte bij Peter een enorme woedeuitbarsting. ‘Ik laat me niet dwingen... Je behandelt me als een kind...,’ en meer van dat soort verwijten. Het was niet te geloven. Dit was de derde keer dat ik keet met hem kreeg hier in Hillbrow! De maat was voor mij vol. Ik begon mijn spullen te pakken om te vertrekken. Peter verliet het appartement en Edwin zei: ‘You get mugged.’ Edwin zei tot overmaat van ramp dat Peter alleen gestresst was vanwege diens show deze week in Pretoria. Eduard en ik gingen rond 22:00 uur weg en ik sprak tot middernacht met hem op zijn kamer in Sandton Holiday Inn. Peter belde rond 23:30 uur naar Eduard om zich ervoor te verontschuldigen dat hij getuige moest zijn van die scène.

10 november 1999

Nadat ik vanmorgen de kranten geknipt had, probeerde ik te vergeten dat ik me verschrikkelijk voelde. Ik nam het besluit dat ik Peter - zolang hij met Edwin is - niet bij de stichting voor mijn levenswerk (de uitgave van mijn Memoires) ga betrekken, zoals ik recentelijk met Aart heb besproken.

Ik ben niet bereid zo'n uitbarsting van wie dan ook te accepteren. Toen Ed en ik arriveerden bij het huis van Vernède stelde ik voor de auto onder een boom te parkeren, maar Eduard reed door. Toen ik hem vroeg waarom hij dat deed, ontplofte hij en beet me toe waarom ik zelf niet reed. We hadden dus ruzie toen we aankwamen, maar toen Margriet verscheen was alles weer in orde. Ik vraag me nu toch af of het niet allemaal mijn fout is, die ontploffingen van Eduard of Peter. Nou ja, ik ben er redelijk op voorbereid alleen verder te gaan. Zoals Hendrik ook zegt, geef ik steeds meer de voorkeur aan alleen te zijn - het zit misschien in de familie.

Toen Peter gisteravond laat belde om zich te verontschuldigen tegenover Eduard, luisterde deze vooral, zei bijna niets en probeerde het gesprek een andere wending te geven door over mijn vertrek morgen te beginnen. Voor Peter was het daarmee klaar, hij kon weer rustig slapen, maar voor mij is het te laat. Ik vertrek alleen. ‘Realiseer je je wel dat het misschien de laatste keer is dat je Peter zult zien,’ zei Eduard. Misschien, maar ze voor de derde keer met ruzie verlaten is genoeg. Ik heb tegen Peter gezegd: ‘We hadden een heerlijke tijd in Kaapstad, maar alleen hier in Circle Court gedraag je je weer als een dwaas.’

[p. 158]

Dit allemaal door die klootzak die Peters leven al 24 jaar verwoest.

Eduard zei dat zijn moeders zuster 44 jaar getrouwd is geweest met een dronkenlap die was afgestudeerd aan de universiteit van Delft. Hij kreeg ooit een ongeluk waarna hij zeven maanden in het ziekenhuis lag. In die tijd raakte zijn tante weer in haar normale doen. Maar de tweede dag nadat haar man uit het ziekenhuis was, werd zij weer gek. Ze was haar eigen identiteit volledig verloren. Peter zei wel dat Edwin niet zijn baas is, maar Peter is niet in staat uit de valkuil van Van Wijk te geraken.

13:45 uur

Ik begon aan een laatste brief aan Peter waarin ik duidelijk maakte dat ik het nu echt niet langer kan aanzien dat hij zijn leven vergooit met Edwin, en dat ik er niet aan twijfel dat deze destructieve relatie in Nederland gewoon verder zal gaan. Daarna ging ik met Eduard naar het winkelcentrum voor een croissant, ik kocht vier bandjes voor de walkman en nu ga ik weer aan het werk.

Eduard begint me ervan te overtuigen dat het echt toeval is dat hij hier is, maar het lijkt nog steeds zeer vreemd (hij had anderhalf jaar niet op Zuid-Afrika gevlogen). Hij wil niet tussen twee vuren zitten, maar blijft zeggen dat het moeilijk is een verhouding vol misbruik te verlaten. Ik weet het, maar ik weiger nog een dag langer hierbij betrokken te zijn. Niet weer. Eduard vond het erg triest en had bijna tranen in zijn ogen, maar ik blijf bij mijn standpunt, want het is een grote ellende. Ik voelde me bikkelhard, en zal dat gevoel vol blijven houden. ‘Dat heb ik al vaker gehoord,’ zei Eduard, maar dat heeft hij niet. Ik heb nooit eerder gesteld dat zolang Peter met Edwin samen is, hij niet meer op mij hoeft te rekenen.

Ik kocht voor Eduard een rood adresboekje, for red hot numbers, als souvenirtje van deze reis.

Wat me ook verraste was dat beide katten gisteravond opgesloten werden. Het verbaasde me echt hoezeer Poes me herkende. Eduard zei dat de twee katten met de klm naar Nederland kunnen komen, en dat inslapen helemaal niet nodig is. Hij begreep niet dat ik goed had geslapen, maar ik zei hem dat mijn geweten zuiver is richting Peter, en dat ik niets verkeerd gedaan heb.

We reden naar Pretoria en arriveerden om half vijf bij het Holiday Inn waar Peter en Edwin zouden zijn, in verband met Edwins optreden. Eduard wilde niet tussen twee vuren zitten

[p. 159]

dus ik ging met hem mee naar binnen om mijn brief aan Peter af te geven. Maar bij de receptie zeiden ze dat Peter en Edwin niet als gast waren geregistreerd. We konden het bijna niet geloven, aangezien ze, zoals ze altijd doen, op mijn naam goedkoop hadden gereserveerd.

Ik belde vervolgens Christo Landman, die aan de andere kant van Pretoria woont, of hij ons eerder kon komen ophalen bij het Holiday Inn, wat hij deed. Christo reed voor Ed en gidste ons naar zijn huis, toen ik me realiseerde dat ik mijn gele klm-tas met mijn dagboekschrift was vergeten. Christo reed me terug naar het hotel terwijl Ed langs de kant van de weg op ons wachtte. We konden de tas niet vinden in het hotel en toen we bij Ed terugkwamen, vertelde hij dat hij intussen al tweemaal door politie was ondervraagd. Ik zei hem dat we de tas niet hadden gevonden, waarop hij zei dat ik die tas wel niet bij me zal hebben gehad. Ik schaamde me dood.

We hadden een geweldige tijd met de Landmans, waar we ook aten. Ik liet Het zwarte schaap zien, wat ze geweldig vonden. Christo zei dat Joa Calkoen onzin praatte dat het oude Zuid-Afrika kapot gaat, ‘maar ik hoop natuurlijk dat hij gelijk krijgt.’ Christo zei dat hij na zijn getuigenis in Den Haag persona non grata geworden was bij Froger, waarop Marietje zei dat zij nog altijd een goed contact had met mevrouw Froger. Christo liet zich verder ontvallen dat hij misschien een ambassadeurspost zou krijgen.

Generaal Du Toit is hertrouwd met een professor in de sociologie van de Randse Afrikaanse Universiteit en was zo verliefd als een tiener.

Met Ed op weg naar ons hotel in Johannesburg panikeerde ik dat ik mijn portemonnee vergeten was, maar ik bleek hem toch bij me te hebben. Toen ik de kamer binnenkwam, was de portemonnee toch weg. Ik had de portemonnee in de auto nog aan Ed laten zien, die ook niet begreep waar die nu was. We zijn twee keer teruggegaan naar de auto om te zoeken, zelfs met een zaklamp. Eduard dacht dat het zwarte magie was.

Ik probeerde tevergeefs Elfra Erasmus en Nelson Botile te bereiken.

Ik schrijf een nieuwe brief aan Peter. Misschien zou ik liever niets zeggen, maar ik besloot toch dat ik een brief moet sturen omdat het hem misschien wakker maakt.

11 november 1999

07:15 uur, Sandton Holiday Inn

Eduard is met de bemanning naar Kaapstad vertrokken.

[p. 160]

Ik ga de brief toch niet versturen. Ik stuur alleen de video terug.

10:50 uur

Ik liep heen en weer naar Sandton Mall om Peter Het zwarte schaap terug te sturen - zonder brief. Ik bleef me maar afvragen wat ik verkeerd gedaan kon hebben. Ze hadden mijn kamer prachtig voorbereid, maar ze praatten weer tot 05:00 uur, dus zat ik daar maar tot ik uiteindelijk om 11:30 uur kon ontsnappen met Joa Calkoen. Geen wonder dat ik niet tot maandagavond wilde blijven, maar naar Sandton Holiday Inn wilde, waar Ed ook verbleef. Hoewel ik hier lange tijd over twijfelde. Ik had duizendmaal liever de voorkeur gegeven aan Peter, om bij hem te kunnen blijven.

Ik heb een goddelijke dag op het terras. Mijn gedachten zijn voortdurend bij Peter, die zich op eigen kracht zal moeten losmaken uit deze oneerlijke, onevenwichtige relatie. Ik heb voldoende wegen bewandeld om Peter te laten zien wat er gebeurt, dus nu moet hij handelen, beslissen voor zichzelf. Daarom moet ik geen brief schrijven, gewoon zwijgen, omdat het uit hemzelf moet komen.

Joa kwam langs met foto's van zijn zoon Laurent Calkoen, die aan het racen was in een kartkarretje. Hij vond dat De Klerk op tijd de veranderingen in Zuid-Afrika heeft ingezet, voordat de economie in duigen lag. Gorbatsjov was te laat. Je kunt de zaak niet opbouwen wanneer het al een puinhoop is. Het is geen wonder wat hier is gebeurd, vond Joa, het is met voorbedachte rade en weloverwogen gedaan. Hij dacht ook dat de vs Mbeki zullen steunen, aangezien ze de mineralen nodig hebben. ‘Mbeki gaat slim te werk. Hij vertelt de zwarten het ene verhaal en de blanken het andere. Hij is een goede politicus.’ Hij dacht dat in Zuid-Afrika niets veranderd zou zijn als de Sovjet Unie niet uiteen was gevallen. ‘Cyril Ramaphosa heeft gedaan wat Kok deed: samenwerken met de cia. De economie is stabieler dan 30 jaar geleden en de inflatie is nu stabiel, voor het eerst sinds de jaren zestig.’

Door het wegvallen van de controle vanuit Pretoria, krijgt het land steeds meer te maken met criminaliteit van buitenaf, zoals uit Nigeria, en misdadigers worden steeds vaker door Kangaroo courts veroordeeld. Het Europese rechtssysteem, waarbij je twee jaar na de misdaad voor de rechter komt, wordt niet begrepen. Zuid-Afrika is bezig een Afrikaans land te worden, gestoeld op een Westerse economie. ‘Het gaat onder Mbeki steeds beter,’ zei Joa.

[p. 161]

Dit is de laatste volle dag hier. Was een goddelijke reis. Maar hoe triest dat het opnieuw zo met Peter moest lopen. Het is de derde en laatste keer. Ik ben deze zaak uit mijn geheugen aan het bannen, net als ik moest doen met Hofland en met zoveel anderen. Het is goed. Al heeft het me diep getroffen. Het is pijnlijk, maar ik zal er niet meer over praten. Ik heb genoeg aan mijn eigen zaken om te regelen en op te lossen.

Het slot van mijn koffer (het sleuteltje zat in de verloren portemonnee) was met een knip door. Er zit nu een ander slot op. Toen ik om vijf uur terugkwam in mijn kamer, brandde het rode lampje van de telefoon. Er was dus gebeld, waarschijnlijk Peter, maar er was geen boodschap achtergelaten.

19:10 uur

Dit is de enige keer dat ik een buffet heb genomen (heb goed gekauwd, zoals Peter altijd adviseerde; en dan reageerde ik nooit dat hij me als een kind behandelde), maar ik heb met lange tanden gegeten en er niet echt van genoten. Ik heb op Peters advies zinktabletten gekocht.

19:15 uur

Eigenlijk zouden Peter en ik alleen (zonder Edwin of Eduard) moeten praten voor ik naar het vliegveld vertrek.

Ed kwam terug uit Kaapstad en had de International Herald Tribune en nrc Handelsblad meegenomen. Het cabinepersoneel had gevraagd of ik ook op het borreluurtje voor het personeel wilde komen. Ik zal tegen het einde even gaan, maar eigenlijk heb ik er geen zin in.

20:45 uur

Eduard heeft met Edwin en Peter gebeld. Edwin begon hoe een succes de voorstelling gisterenavond was geweest. Ze zeiden wel in het hotel gezeten te hebben en waren zelfs een paar maal beneden wezen kijken. Na Edwin kreeg hij Peter aan de lijn, die zei niet met me te willen spreken: ‘Hij moet begrijpen dat ik voor Edwin kies.’ Goed, dan begrijpt hij er in ieder geval dus nog altijd niets van. Ik had gelijk: uit het raam ermee. Dit is het einde van de lijn. Ik wil niet verder bij Peter betrokken zijn zolang die basterd hem van zijn eigen spoor haalt. Ik verander het testament: alles gaat naar de publicatie van de Memoires. Peter wilde niet met me praten. Het moest eerst allemaal betijen.

Ik zie de rel van dinsdagavond als een uitbarsting in Peters geest, niet wetende hoe hij met zijn emoties naar Edwin en met die jegens mij om moet gaan.

[p. 162]

Eduard gaf subtiel aan dat hij het op prijs zou stellen als ik naar beneden zou komen. Ik haat het, want ik wil mijn tijd anders besteden. Op het borreluurtje was een zekere Monique. Ze was een grote blonde vrouw, had haar beide ouders aan kanker verloren toen ze 42 waren. Ze is gescheiden na een huwelijk van 20 jaar met een oudere man. Ze had Nieuwsnet gezien met Willem-Alexander en Máxima en refereerde aan mijn opmerking ‘oefening baart kunst’. Er was ook een Indisch meisje (afgestudeerd in psychologie ontdekten we later) met haar vriendin (moeder van twee kinderen) waar we mee spraken tot 23:00 uur. Ook was er een blonde jongen bij het klm-personeel, erg sensationeel.

12 november 1999

‘Je zult moeten accepteren dat Peter voor Edwin kiest,’ zei Eduard gisterenavond in bed.

‘Dat doet hij al 24 jaar. Hij moet nu voor zichzelf kiezen,’ antwoordde ik en ik sliep als een blok. Ik word een behoorlijke expert in het achter me laten van de menselijke ellende. Ik ontbijt met koffie en luister naar Chopin.

Twee jonge Chinezen - hij half-half, zij volbloed - hebben ruzie bij het ontbijt. Ik las het op hun gezichten. Ik ken die situatie maar al te goed. Zo gaat dat in het leven.

Vanmorgen om half negen schreef ik een lieve afscheidsbrief van twee pagina's aan Peter.²⁰⁹ Einde verhaal.

209 Zie bijlage 32.

12:00 uur

Ik heb de hele ochtend met Ed in het winkelcentrum in Sandton doorgebracht. Ik gaf Ed 100 gulden, zodat hij de tas van 260 gulden die hij eerder deze week zag, voor zijn moeder kon kopen. Ik kocht een nieuwe armband en een leren veter voor om mijn nek. Het verwondert me steeds (Ellen Thomassen had dat ook) dat voor vliegtuigpersoneel iedere cent telt. Zo verloor ik een telefoonkaart waar volgens mij geen tegoed meer op stond. Maar volgens Eduard stond er nog 20 rand op, wat hij maar bleef herhalen.

Nu het moment van vertrek nadert, voel ik me beklemd Peter waarschijnlijk voorgoed te verlaten. Kaapstad was zo geweldig - waarom moet het dan toch zo eindigen?

01:00 uur, Johannesburg - Amsterdam

Consternatie ten top toen ik wilde inchecken. Het ticket wat

[p. 163]

ik bij me had, bleek Peters ongebruikte ticket van Johannesburg naar Kaapstad te zijn. Mijn eigen ticket naar Amsterdam kon ik nergens vinden. Ik wist niet wat ik moest doen en werd erg nerveus, maar Eduard (die al aan boord was) stelde zich garant en ik werd aan boord gelaten. Eerst zat ik op A9, zogenaamd als Eds oom, maar na even wachten mocht ik naar stoel 77A, business class op het bovendek. Purser Monique Waterham bracht me vier Delfts blauwe huisjes, die ik allemaal aan Ien Struwe zal geven.²¹⁰

Ik blijf maar met Peter bezig en doe het licht aan om te schrijven, als enige. Ik liep ook eens weg bij Lonis, vanwege een ruzie met Peter en Edwin, wat Eduard nog precies wist. Als ze in Tilburg gaan wonen, zal de ellende zich herhalen. Ik kan het beter eindigen. Peter is verloren aan deze jongen. Ik zal het openlijk bespreken met notaris Meijer, want het is niet acceptabel. Na 32 jaar, the chickens come home to the roost. Het klinkt verschrikkelijk, maar beter geen Peter dan een Peter onder de vloek van deze idioot - die behoorlijk gestoord is, dat is zeker. ‘Ik lieg nooit,’ zei hij maandagavond. ‘Ik word rood,’ zei hij en hij kwam met meer smoesjes, Eduard hoorde het ook duidelijk. Hij liegt niet? Hij vervormt de waarheid tot in het extreme. Het is een verhalenverteller en hij spreekt iedere dag tot 05:00 uur met Peter.

En dat Edwin na Peters explosie die avond tegen Eduard en mij zei: ‘Hij is nerveus over mijn optreden morgenavond...’. De idioot.

210 Redactie: Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw geeft KLM Delfts blauwe miniatuurhuisjes cadeau aan iedereen die business class met hen vliegt. De huisjes zijn een kopie van bestaande huizen en ieder jaar komt er een nieuw huisje bij.

04:15 uur

Monique kwam me eerder al vier huisjes brengen, nu krijg ik nog een vijfde voor Ien Struwe.

Het vriest twee graden in Amsterdam. Bah.