Logo DBNL
Memoires 2000-A (2022)

Memoires 2000-A

(2022)–Willem Oltmans–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Amsterdam

1 januari 2000

07:30 uur, Westerkade

Egypte is aan haar zevende millennium begonnen. Op alle televisiestations was ter gelegenheid van ons derde millennum uitsluitend hol vermaak te zien, leeg gebral en imbeciele popsterren. De wereld spiegelt zich nog steeds aan Amerikaanse wezenloosheid. Alleen in Londen werd een nieuw gebouw, de Millenium Dome, geopend door koningin Elisabeth ii en prins Philip, en dat getuigt van heel wat meer wasdom dan de Oranjes laten zien. Die zijn met Máxima in India gaan zitten. Die familie heeft altijd op de verkeerde momenten ants in their pants gehad.

Het zijn gewoon walgelijke dagen.

Eerst heb ik het kaartje voor het benefietconcert teruggebracht naar Marijke Foudraine. Ik legde uit dat mijn kibbelende advocaten me tot andere bezigheden dwongen.

Als een donderslag bij heldere hemel ontving ik ineens een brief van professor Willem Albeda. Ik had totaal niet meer aan hem gedacht, maar misschien wil hij de derde arbiter zijn. Ik zal het hem vragen. Ik wil morgen nog één keer naar Aart van der Want als het enigszins kan.

De eerste brief van dit jaar gaat naar Sukmawati. Ze is de enige van al Bapaks kinderen in wie ik werkelijk Sukarno herken. Ik schreef haar dat Megawati is verraden door Wahid en nu betrokken is bij de vernietiging van Sukarno's levenswerk.

Twee doden en vijftig gewonden dankzij de lol van vuurwerk. Ze leren het nooit. Honderd miljoen is weer de lucht in geschoten. Wat een blamage. Ik sloot de beide blinden, trok de stekker van de telefoon eruit en probeerde me zoveel mogelijk voor deze gekte af te sluiten.

Ik denk trouwens, of liever, ik ben ervan overtuigd dat Peters shocktherapie jegens mij, volgend op onze droomvakantie in Kaapstad, bedoeld was om mijn opvatting uit te drijven dat Peter zijn levensstijl moet veranderen omdat hij anders mee verzuipt in het geklooi van Edwin. Ik heb Peter een briefje geschreven dat ik naar Florida ga en hoop als ik terugkom een voorschot te krijgen van de Staat, nu met de arbitrage het einde

echt in zicht is. Dan ga ik misschien meteen door naar Djakarta, of nog een keer naar Florida. Als hij zin heeft om ook naar Miami te komen, moet hij het maar zeggen, dan koop ik wel een ticket voor hem.

Ik heb stapels brieven verwerkt en ga nu een sauna pakken.

15:30 uur

Ik zag Ellen op de fiets, maar alles wat ik deed was zwaaien. Ik bespaar me liever weer een Röell-gesprek. Ik liep in de zon naar het Centraal Station en terug.

Roel Martens belde. Hij begreep er weer niets van. Hij dacht dat Poetin via Tsjernomyrdin op het toneel is verschenen, maar Poetin is kgb. Tsjernomyrdin is uitgespeeld, behalve dan dat hij het verraad van Kosovo nog orkestreerde. ‘Neeee!’ riep Roel. Het zijn ook allemaal naïeve, goedgelovige Thomassen. Ziek word ik ervan.

Foudraine belde - om te controleren of het goed met me ging en ook om te vertellen hoe walgelijk hij alles vond wat op televisie te zien was gisteren. Ook vandaag was er weer alleen troep te zien. Zelfs het Nieuwjaarsconcert in Wenen (te zien op vier tv-stations) is hoempapamuziek van Strauss.

Ook weer zo gezellig. Een natuurfilm laat zien hoe een arendsjong een zwakker jong doodt en vervolgens opeet. Dat is dan mooie natuur. Intussen knetteren de kippenpoten in de pan. Wat een afschuwelijke dagen.

2 januari 2000

Ik blijf verbaasd over de plotselinge brief van Albeda, zou het een valstrik zijn? Ik kan ook spoken zien natuurlijk. Albeda zou wel eens een betere arbiter dan Pierre Vinken kunnen zijn. Trouwens, Vinken heeft taal noch teken gegeven op mijn twee brieven aan hem. Daarom schreef ik hem dat ik, ondanks dat hij twee eerdere brieven van mij onbeantwoord liet, toch graag van hem zou willen weten of hij de arbitragecommissie voor zou willen zitten.

Peter Nicolaï zei, in zoveel woorden, dat Ellen steeds zijn woorden verdraaide, en er geen land meer met haar te bezeilen was. Ik weet dat precies, maar nu zei hij dus hetzelfde. Hij had Ellen gevraagd welke grote zaken mr. Herbert Verhagen had gedaan, maar daar had ze geen antwoord op. Ellen haalde Verhagen erbij via een secretaresse, die voor haar werkte.

Ik schreef Aart drie pagina's instructies voor de arbitrage en wees hem op valse acties van Den Haag, mogelijke valkuilen die hij kan tegenkomen en wat mijn minimale financiële (en

andere) eisen zijn.1 Nu twijfel ik of ik hem nog moet bezoeken om met hem over professor Albeda te spreken.

Ik schreef Paul de Ridder ook nog even de laatste stand van zaken, en maakte duidelijk dat ik zijn houding niet goed vond. Ik geloof best dat hij van de ene in de andere keelontsteking rolt, maar dat wil niet zeggen dat hij geen contact met mij kan onderhouden.

Ondanks alles heb ik het zeer met Ellen te doen. Ze zag me gisteren de Brouwersgracht afkomen. Zij fietste rond om me tegen te komen, maar alles wat ik deed, was naar haar zwaaien. Ik kon niet anders.

Ik vraag me nog steeds af of Peter alle brieven die ik hem stuur wel krijgt, want met de heer Van Wijk weet je het dus nooit. Zou Trees dit niet eens kunnen uitzoeken? We zullen zien. Ik breek mijn hoofd nog steeds over de vraag hoe Peter in godsnaam in de val die Edwin van Wijk heet, heeft kunnen lopen. Helaas had Gerard Croiset honderd procent gelijk toen hij me ooit zei dat Peter nooit echt van de grond zou komen.2 Overigens heeft Adèle Croiset niet geantwoord op mijn kerstkaart; Liny Enkelaar daarentegen wel.

Nu begint een nieuwe wijze van dagboekschrijven voor mij. De nieuwsitems van dag tot dag zullen langzaam verdwijnen en ik ga me meer concentreren op reflectie en grondig lezen.

Het boek van Peter Schweizer over hoe de regering Reagan in het geheim een oorlog tegen de Sovjet Unie voerde, is simpelweg niet te geloven.3 Ik moet een anti-naïviteit boek schrijven. Mijn nieuwe boek zal dit allemaal moeten omvatten.

Het wemelde gisterenavond letterlijk van de jonge mensen - vooral buitenlanders - in het Warmoeskwartier. Al die gezichten waren ontzettend gevarieerd: sommige, zoals gewoonlijk, intrigerend. Tegelijk zijn er op deze feestdagen teveel amateurs op pad in bijvoorbeeld Thermos of Adonis. Je pikt Amerikaanse ‘experts’ er meteen uit.

Ik heb drie potten erwtensoep gekregen van Ien Struwe - absoluut heerlijk.

Er was vanavond voor een keer een concert op televisie, maar dan met meer dan afschuwelijke muziek, dat jonge luisteraars - bijna in tranen - eindeloos scheen te ontroeren.4 De musici

zelf keken alsof hun laatste uur had geslagen. Het was werkelijk afschuwelijk, niet om aan te horen. Maar er werd gejuicht, gefloten - zoiets leek mij geheel nieuw - en veel geklapt. Bij de ncrv nota bene.

Er wordt nog steeds over Big Brother doorgezemeld op televisie, wat op zichzelf al een vorm van waanzin is. Het hele idee was om te beginnen al belachelijk. Ik denk dat het Foxprogramma waarbij Reinout Oerlemans en ik onvoorbereid in een keuken werden gezet, een voorloper van Big Brother was.

3 januari 2000

Ik keek The Prince of Tides, een film met Barbra Streisand en Nick Nolte, over de psychiatrische behandeling van een vrouw, die als meisje van dertien werd verkracht. Haar tweelingbroer (Nolte) barst uiteindelijk in tranen uit bij de psychiater (Streisand) van zijn zus. Bij het zien van die scene moest ik sterk terugdenken aan hoe Theo in tranen uitbarstte toen hij vlak na mams overlijden met Nellie in Bilthoven arriveerde. Misschien was zijn opgekropte verdriet al jaren oud. Of zoals Hendrik me in tranen ontving op het vliegveld van Kaapstad in 1998 en zei: ‘I am losing my marbles.’ En ik? Ik kan niet meer huilen - misschien overmant de droefenis, in zijn algemeenheid, me wel eens als ik muziek luister. Maar zelfs de hevige botsing met Peter twee maanden geleden in Kaapstad bracht geen tranen, slechts droefheid, want ondertussen weet ik hoe het ervoor staat.

Op cnn noemde Clinton admiraal Zumwalt, die is overleden, een persoon van ‘genuine humanity’. Dat zegt hij dan over de man die bleef volhouden dat het gebruik van Agent Orange in de oorlog in Vietnam mensenlevens heeft gespaard. Wie zaait, zal oogsten, zou de titel moeten zijn van mijn nieuwste boek in wording, en dan zal ik vanaf mijn 75ste alleen nog in mijn dagboek schrijven. Verder op die zender een gesprek over ‘global justice backed up by military force’ en dat zou dan in de 21ste eeuw moeten gebeuren. Krijg dat maar eens voor elkaar, al zal het wel moeten als we willen overleven.

Vervolgens Jesse Jackson en F.W. de Klerk op cnn: ‘We realized we could not build a country on injustice.’ De Klerk zegt dat apartheid vooral schade heeft toegebracht aan Zuid-Afrika. Sancties hebben de hervormingen vertraagd. De Klerk doet alsof er geen economische apartheid is, maar kijk dan eens wat er in de vs gebeurt, en dat is een land zonder apartheidssys-

teem. De Klerk is voor ‘balanced black empowerment’. Hij is nog steeds strijdlustig. Ik moet nu ineens aan Casper Venter denken. Waar zou hij zijn?

Ik heb Albeda per fax gevraagd of hij (indien hij door de twee arbiters gevraagd zou worden) als voorzitter van de arbitragecommissie zou willen optreden. Daarna belde Ellen. Toen ik vertelde over Albeda begon ze over Verhagen die haar een specialist had getipt, een hoogleraar Mediarecht, wat prima klonk, en hij leek zelfs beter geschikt dan Albeda. Maar ondanks haar positieve inbreng, bezorgde dit telefoongesprek me weer een knallende hoofdpijn. Ik schreef Ellen hierna dat ik absoluut de tekst van Verhagen over mijn zaak wil lezen voor hij in de voorbereidingscommissie van de arbitrage stapt. Als dat niet kan voor ik vertrek, moet zij de boel maar vertragen tot 23 januari, als ik weer terug ben. Ik vroeg haar ook of zij nog met Sillevis Smitt had gesproken over een accountant om voor mijn vertrek een schadeberekening op te stellen.

4 januari 2000

Vanmorgen belde Sillevis Smitt. Hij had tegen zijn broer gezegd dat Luns mij ‘een éénmotorige mug’ had genoemd. Ze hadden er hard om gelachen. Maar toen ik vroeg of een voorschot mogelijk was, hield hij de boot af.

Bij Struwe lag een fax van Albeda, die bedankte voor het vertrouwen, maar schreef niet de juiste ervaring te hebben en daarom niet beschikbaar is om voorzitter van een arbitragecommissie te zijn.5

Het commentaar van de Volkskrant op het aanbod middels een brief op hoge poten van Van Aartsen aan Indonesië om te helpen met de handhaving van de orde op de Molukken is bezopen: eerst aardig doen tegen Van Aartsen die het met zijn aanbod allemaal zo goed bedoelde en dan een hoop onzin schrijven over Wahid en zijn vreedzame bedoelingen.6 Alsof de Indonesiërs Wahid serieus nemen, terwijl hij een absolute idioot is, die vooral veel van vliegen op staatskosten houdt. Van Aartsen gaat op 17 en 18 januari naar Wahid toe. Dat is volkomen onverantwoord.

Emile Bode schreef een reportage over Jan Wijenberg, Nederlands ambassadeur in Saoedie-Arabië. Wijenberg beschuldigt het ministerie van Buitenlandse zaken van ‘leugens, bedrog en ambtelijke stommiteiten’. Op 1 oktober vorig jaar werd Wijenberg door Van Aartsen uit zijn functie ontheven met het ver-

zoek terug te keren naar Den Haag. Aanleiding was volgens Wijenberg zijn onderzoek naar C.M. Coops, de tweede man op de ambassade die volgens Wijenberg had geknoeid met de ambassadestempel voor het verlenen van visa van Saoedi-Arabië naar Nederland. Coops diende een klacht tegen hem in en werd in het gelijk gesteld. Van Aartsen verwijt Wijenberg inmiddels zijn vertrek te traineren, terwijl Wijenberg het ministerie verwijt wel de klacht van Coops te hebben behandeld, maar zijn klacht tegen Coops te negeren.7 Ik schreef Emile Bode dat zijn verhaal me deed denken aan de jaren zeventig, toen Piet Schaepman als ambassadeur in Singapore in conflict kwam met Max van der Stoel. Buitenlandse Zaken stuurde een arts op Schaepman af met de bedoeling hem gek te laten verklaren, maar daar trapte die arts niet in. Het gevolg was een conflict van achttien jaar waar Schaepman drie jaar geleden aan kapot is gegaan. Buitenlandse Zaken volgt steeds hetzelfde patroon, lastige mensen worden voor gek verklaard, Schaepman is gek, Oltmans is gek. Bode had die rode draad in zijn verhaal moeten laten zien.

Marina had me gebeld dat Stephan Landshoff kanker heeft en erg ziek is. Ze vroeg me hem te schrijven. Ik heb hem mijn medeleven laten blijken en kort mijn zorgen over Rusland uiteengezet.8

Ik heb Sillevis Smitt vanmiddag toch nog maar een brief gestuurd om aan te dringen op een voorschot en uit te leggen waarom ik hem had gevraagd een register-accountant te regelen. Sillevis Smitt mocht natuurlijk niets doen, maar Ellen heeft er voor morgen wel een weten te arrangeren: G.J.W.M. Derckx. Ze liet een kopie van haar bericht van vandaag aan hem, waarin ze de kwestie uiteenzet, zojuist bezorgen. Dat is toch niet mis. Hoe dan ook, ik ga er morgen meteen heen. Ik ben meteen een overzicht voor hem aan het maken met de belangrijkste gebeurtenissen en acties van de Staat tegen mij.

De ncrv belde of ik in een muziekprogramma wilde. Ik heb gezegd erover na te willen denken, maar dat ik niet voor 24 januari kan.

Ook het commentaar in nrc Handelsblad op de actie van Van Aartsen richting ordehandhaving op Ambon is slap. Verder dan Van Aartsen als olifant in de porseleinkast wegzetten, durven ze niet te gaan, laat staan dat ze schrijven over een brevet van onkunde.9

Rob Hof komt met een documentaire, De Stille Diplomaat, over de droogkloot Van der Stoel. Hof weet van niets en niemand, en zo zit er weer een geschiedvervalsende reportage in de archieven, die de lul Van der Stoel tot grootheid verheft.10

5 januari 2000

Ik was vanmorgen vijftig minuten bij Guido Derckx, een prettige jongeman, bij wie Nicolaï op advies van Van Mierlo vorig jaar al was geweest. Hij was het ermee eens dat het van vitaal belang was wie de arbitrage zou voorzitten.

Ellen blijft maar vragen of Aart sterk genoeg is. Dat weet ik dus niet. ‘Hij is voldoende verontwaardigd over wat me is overkomen om zijn poot stijf te houden,’ antwoordde ik. Ik hoop maar dat hij standvastig is. Ik had ook weer een hele discussie met Ellen over ‘je verlagen tot methodes van de tegenpartij’ - dus puur geklets - en ik sluit me op dit punt bij Nicolaï aan. De 461 pagina's brieven van mejuffrouw Buringh Boekhoudt zullen verdwijnen, onder de voorwaarde dat ze me nu verder met rust laten en een acceptabele, eerlijke regeling treffen.

Vandaag kwam er een reactie van Paul de Ridder, die heel december ziek in bed heeft gelegen. Hij heeft geen goed gevoel over de arbitrage en is bang voor ‘dirty tricks’.11 Ik heb geantwoord dat ik een wekenlange stilte van hem niet prettig vond, en verder dat ik zijn zorgen om dirty tricks deel, maar dat ik daarvoor de brieven van mejuffrouw Buringh Boekhoudt achter de hand heb, waar dingen in staan die men absoluut niet naar buiten wil zien komen.

Beau van Erven Dorens sprak met de advocaat van Hans van Dam, de man die zeven jaar in een Indiase cel zat wegens smokkel van hasj. Van Dam eist 1,3 miljoen van de Staat omdat hij vindt dat de Staat te weinig voor hem heeft gedaan terwijl hij daar in mensonterende omstandigheden gevangen zat, en zelfs hiv opgelopen heeft. Beau zegt dat ik ook al negen jaar procedeer, om aan te geven dat dat wel eens een lang traject kan worden.12

Mies Bouwman zat gisterenavond bij Ivo Niehe, met zijn valse lach, en antwoordde dat Jeroen Pauw volgens haar de ‘mooiste’ journalist was.13 Dat is hij niet, maar wel de meest intelligente.

Ik dineerde met Aart bij de Chinees. Ik heb benadrukt dat als

hij zich niet kan vinden in een voorzitter, ik erop reken dat hij zich dan als arbiter terugtrekt. Dan moeten we maar de grootste smeerlap in town vinden, die een voorzitter van onze keuze kan doordrukken.

6 januari 2000

Ik heb erg veel zin even weg te gaan: lezen, lezen, lezen en nadenken over een nieuw Den Vaderland Getrouwe: ‘De eindafrekening’.

De gek die naast me op 2H is komen wonen en er iedere avond een gooi- en smijtfilm van maakt, probeer ik nu te ‘dresseren’ door met potten en pannen te slaan zoals indertijd bij de overlast van de familie Lokhoff op Amerbos.14 God mag weten hoe lang deze affaire nu weer zal duren.

Ik zag op tv De Stille Diplomaat, de mythevorming van Max van der Stoel, mede gefinancierd door Stichting Het Parool.15 Bas Soetenhorst noemde het ‘een kritiekloze documentaire die Van der Stoel heilig verklaart’.16 Ik schreef Soetenhorst dat hij als enige recensent van Maxjes film een beetje in de buurt van de werkelijkheid kwam over deze loopjongen van Washington. Toch blijft het voor mij een raadsel waarom ze allemaal, dus ook hij, geen letter wijden aan zijn optreden in de jaren zeventig en het feit dat hij de laatst Gladio-baas in Nederland was. Kon het toch niet laten de brief af te sluiten met de vraag waarom hij na zijn stukje over mijn zaak vier jaar geleden nooit meer iets van zich heeft laten horen, laat staan nog over mijn gevecht heeft geschreven.

Ik heb de gok gewaagd en Trees een brief geschreven of zij tussen neus en lippen aan de telefoon met Peter kan proberen te achterhalen of hij mijn post wel krijgt, of dat deze misschien toch verdwijnt. Ook heb ik haar nog eens precies uitgelegd waarom ik zo stellig tegen Peter ben geweest en hem heb duidelijk gemaakt dat ik met Edwin niets meer te maken wil hebben, ook als dat betekent dat ik Peter nooit meer zal zien.

Tot slot heb ik nog een klein bedankje aan Jan Willem van Cruysen gestuurd, want zonder hem en vips zou de reis naar Florida die ik zo meteen ga maken niet mogelijk geweest zijn. Ik heb er ook naar gehint graag nog een paar opnamen te maken voor eind maart, zodat ik nog een paar centen kan verdienen.

12:12 uur, trein naar Schiphol

Ik schreef Van Aartsen of hij tijdens zijn tripje naar Indonesië eens met ambassadeur Van Heemstra in Djakarta kan overleggen hoe mijn rode kaart in Indonesië te laten verdwijnen. Nu Alatas weg is, moet ik maar afwachten of ik niet aan de grens met het eerste het beste vliegtuig weer wordt teruggestuurd naar Nederland. Ik kon het niet laten af te sluiten met mijn zorg over het uiteenvallen van Indonesië met straatvechter Wahid aan het roer en de incapabele Megawati aan zijn zijde. Ik stuurde Van Aartsen ook Chaos in Indonesië om deze zorg te ondersteunen.

Jim Hoagland schreef vandaag dat Poetin ‘must conduct genuine elections,’ en ‘he must include Chechnya's elected president’.17 Zielig. Amerikanen denken dat Moskou - en alle anderen - verplicht zijn om naar hen te luisteren, de idioten.

13:00 uur, Schiphol

Ik ben veel en veel te vroeg. Het vliegtuig vertrekt pas om 15:45 uur.

Ik heb er zin in, ontspannen, lezen, wat muziek luisteren en misschien een of twee leuke jongens aan de haak slaan.

Bij een broodje paling en café au lait lees ik in het kerstnummer van Vrij Nederland hoe Van Aartsen het heeft over een nieuw evenwicht en doet alsof ‘de’ internationale gemeenschap bestaat uit Washington, Brussel en Den Haag. Allemaal slap gelul.

15:30 uur, KL 0625 naar Memphis

Ed vond dit een vervelend toestel om in te werken. Het is bijna tien uur vliegen, net als naar Johannesburg. Bij het inchecken kreeg ik stoel D9 en daar was ik allang blij mee. Marina heeft daar Business Class van weten te maken en nu vlieg ik op een plaats van 5.000 gulden (enkele reis) naar Memphis. Marina had zelfs een klm-agenda voor me. Ze vroeg: ‘En vlieg je dan voortaan Business Class?’ toen ik haar vertelde dat het einde van mijn zaak in zicht was. ‘Natuurlijk niet, ik ben van het volk.’ Ik moest toen ook even aan Peter denken, die mijn geld straks zal erven. Als hij maar niet zo idioot doet.

Ik heb wel eens over nanoseconden gelezen, maar nog nooit over ‘nanobots’. Dit zijn robotjes zo klein als een bacterie die in het menselijk lichaam bijvoorbeeld hartkleppen of spieren kunnen herstellen. Sommige futuristen verwachten dat dit over

30 tot 50 jaar werkelijkheid is.18 Gestoord. Maar in dit nieuwe millennium zal mijn standpunt daarover wel als stompzinnig worden gezien.

17:50 uur

Voor het eerst in lange tijd heb ik weer absoluut heerlijk gegeten aan boord. Ik mocht kiezen uit hert, eend of zalm. Ik koos voor de zalm.

Het boek van Peter Schweizer is niets meer dan een verslag van hoe misdadig Reagan en zijn jongens op het internationale toneel bezig zijn geweest. Walgelijk. Het maakt me razend. Het hoofdstuk over de Sovjet oliepijplijn schokt me alleszins. Je wordt compleet misselijk van de misdadigheid van Washington. McCarthy was kinderspel vergeleken bij Reagan.

23:30 uur

Ik heb zoveel gelezen, ik voel aan mijn hoofd dat ik nu moet stoppen.

Wanneer je leest over cia-directeur Bill Casey's criminele gedrag en denken over Russen, dan bedenk je dat hij waarschijnlijk nooit gewone Russen heeft gezien, die door deze ‘grote Amerikaanse mensenvrienden’ worden neergezet zoals de Hollanders de Javanen beschouwden in de negentiende eeuw. Maar straks ben ik weer in dat land en zal de idioten observeren, die denken dat er alleen Amerika is, en dan een hele tijd niets, en dan pas de ‘underlings’ of ‘playthings’, zoals Lord Cromer de Egyptenaren noemde.

Ik twijfel of ik ga slapen in een hotel of in de club. Ik ben nu toch al van slag dus de club is het beste. Dan rond 14:00 uur op vrijdag naar een hotel om echt uit te rusten en dan zaterdag en zondag weer in de club. Maandag en dinsdag in een hotel, enzovoort. Ik heb 3.400 dollar voor vijftien dagen.

Dirk Vlasblom publiceert een interview met Kwik Kian Gie, voormalig ondernemer en tot voor kort economisch adviseur van Megawati.19 Kwik Kian Gie schreef al jaren over de corruptie en financiële wantoestanden bij grote bedrijven en de Indonesische overheid en waarschuwde voor de desastreuze gevolgen daarvan. Nu heeft hij de opdracht de financiële sector en de economie van Indonesië weer op de rit te krijgen. Hij had president moeten worden. Kwik Kian Gie is de enige positieve bijdrage van Megawati.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

datums


Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen


datums