Memoires 2000-B

[p. 192]

Parijs

26 december 2000

Ik ga bij de receptie naar een dokter vragen, want ik heb een spuit nodig, en als het helpt, blijf ik tot morgen.

Richard Gere zat op de Italiaanse televisie te praten over de dood - hij is zo ontzettend Amerikaans en een typische acteur - en als ik het goed begreep (uit het Italiaans, want het is allemaal nagesynchroniseerd) heeft hij er vertrouwen in. Hij ziet het als een gebeurtenis van alles of niets. Of je er nu wel of geen vertrouwen in hebt, je ontkomt er niet aan die tunnel door te gaan. Ik had eerder een natuurfilm gezien, waarin een adelaar een flamingo zat op te eten. Dus vertrouwen in de zin van na de dood ‘gered’ worden, ik begrijp niet waar Gere dat vandaan haalt.

President Clinton nadert het einde van zijn presidentstermijn en The Guardian signaleert dat hij voor zijn vertrek nog een grote, memorabele prestatie probeert na te laten.²⁵⁶ Ondanks dat de vredesbesprekingen afgelopen juli tussen Israël en de Palestijnen op niets zijn uitgelopen, heeft hij beide partijen hals over kop een nieuw voorstel toegestuurd waarover zij zich kunnen buigen. Beide partijen hebben tot 10 januari de tijd om bij Clinton op bezoek te komen om over het plan te onderhandelen. Zowel Clinton als Carter hebben de Israëlisch-Palestijnse problemen erger gemaakt met hun optimisme, terwijl ze niet volledig begrepen waar het conflict nu eigenlijk om ging. Een conflict dat niet oplosbaar is zonder een grote oorlog waarbij Israël totaal van de kaart zal worden geveegd.

Het grote nieuws van vanochtend is dat volgens verschillende mediabedrijven Al Gore Florida gewonnen heeft.²⁵⁷ Via de Freedom of Information wetgeving hebben zij toegang gekregen tot de stemmen en zijn zelf gaan tellen. Geen woord erover op cnn.

Eerste Hulparts dokter Sahakian gaf me een spuit met een pijnstiller. Ik ben er zeker van dat de pijn in mijn rug nu voorbij zal zijn. Dokter Sahakian zei dat twee dagen in bed het beste zou werken.

256 The Guardian, 22 december 2000.

257 The Guardian, 24 december 2000.

[p. 193]

Ik liet mijn haar knippen en kocht twee truien, al kon ik niet de kleur vinden die ik wilde hebben.

Will Hutton noemt de overwinning van Bush een coup van rechts waarvoor de vs zich moeten schamen.²⁵⁸ De Republikeinen voeren aan dat het wantrouwen van Gore in de verkiezingsuitslag en de eis tot hertellingen in Florida, ondermijnend is voor de Amerikaanse democratie, zowel in het binnenland als daarbuiten. In Florida wordt op veel plaatsen gestemd met een machine die bij de kandidaat van keuze een gaatje prikt in het stembiljet. Er is bekend dat dit niet altijd tot volledig doorgeprikte biljetten leidt, welke vervolgens als ongeldig worden beschouwd. De wetgeving in Florida staat toe dat stemmen herteld worden en dat daarbij de ongeldige stembiljetten worden beoordeeld op de intentie van de kiezer. Het Amerikaans Hooggerechtshof heeft deze wetgeving genegeerd en bepaald dat die ongeldige stemmen niet mogen worden meegeteld. Verschillende media zijn dus bezig die ongeldige stemmen wel mee te tellen en komen tot een duidelijke voorsprong voor Gore. Hutton waarschuwt dat het een veel grotere bedreiging is voor de democratie om deze volgens het Hooggerechtshof ongeldige stemmen te negeren, en dus Bush tot winnaar uit te roepen terwijl duidelijk is dat Gore in Florida, maar ook landelijk veel meer stemmen heeft gekregen dan Bush. Hij noemt het toekennen van de overwinning aan Bush door tussenkomst van het door Republikeinen gedomineerde Hooggerechtshof een cynische manier van machtsmisbruik waar iedereen van zou moeten schrikken. Hutton slaat met zijn analyse de spijker op zijn kop en de hele gang van zaken in de vs maakt me razend.

Rechter Sandra Day O'Connor van het Hooggerechtshof is volgens Newsweek zwaar door de mand gevallen.²⁵⁹ De hoogste rechters worden geacht boven de politiek te staan om een onpartijdige rechtspraak te garanderen. Deze O'Connor was op 7 november op een verkiezingsfeestje met familie en vrienden waar zij op televisie zag dat Dan Rather van cbs Al Gore als winnaar van Florida uitriep. O'Connor riep uit dat ze dat verschrikkelijk vond en dat de verkiezingen nu over waren. Met een gezicht vol walging stond ze op om een bord eten te gaan halen, waarmee ze haar man opzadelde met de verbaasde gezichten van hun tafelgenoten. Zijn vrouw was van streek, zo verklaarde hij haar gedrag, omdat de geplande pensionering en daarop verhuizing naar Arizona niet kon doorgaan nu Gore

258 The Observer, 24 december 2000.

259 Newsweek, 25 december 2000.

[p. 194]

president wordt. Zijn vrouw, ooit de Republikeinse meerderheidsleider in de senaat van Arizona en in 1981 door Reagan benoemd als rechter van het Hooggerechtshof, wil niet dat een Democraat haar opvolger mag kiezen. Twee getuigen hebben dit voorval aan Newsweek verteld. Een walgelijk verhaal, zeker als je bedenkt dat zij enkele weken later een van de beslissende stemmen had in de uitsprak dat Florida moest stoppen met de hertellingen en de ongeldige stemmen niet mocht heroverwegen, waardoor Florida toch voor Bush zou zijn.

Ik heb nu ook pijnstillers voor mijn rug en slaappillen gekocht, maar ik hoop dat ik ze niet nodig heb.

Ik ben een uurtje gaan liggen, maar er is weinig verbetering. Misschien moet de dokter morgen nog een keer komen.

Ik ben niet naar restaurant Atlas gegaan om te lunchen, want ik had geen zin om er vragen over Peter te moeten beantwoorden.

Ik kocht een boek over Boris Berezovski en val van de ene verbazing in de andere.²⁶⁰ Wat is er in hemelsnaam met de goede oude Sovjet Unie gebeurd? Alle heldere geesten stonden erbij en keken ernaar.

Vanmiddag ben ik opnieuw een uurtje gaan liggen. Ik moet er niet aan denken deze dag in Amsterdam te moeten hebben doorbrengen.

Ik lees al de hele middag in een zetel onder de glazen koepel van het overdekte binnenpleintje van InterContinental in dit misselijkmakende boek. Ik kan me Rusland in die toestand niet voorstellen. En terwijl ik dat aan het lezen ben, passeren er me twee zeer chique uitziende Russisch babbelende vrouwen, gekleed naar de laatste Westerse mode. Eigenlijk zouden er ‘natuurfilms’ moeten worden gemaakt over mensen, en hoe ze zich gedragen in de jungle van de menselijke maatschappij.

Bij het lezen van dit boek denk ik steeds weer aan Alexandr Romanov die me jaren geleden al waarschuwde dat de Kaukasus van cruciaal belang zou worden vanwege de oliewinning. Trouwens, tijdens mijn ontmoeting met Van Aartsen sneed ik ook Gladio en minister Van der Stoel aan, maar het was duidelijk hij niet wist waar ik het over had. Als hij een examen had moeten afleggen om minister van Buitenlandse Zaken te kunnen worden, was hij nooit geslaagd. Ik schreef hem een briefje dat ik In het land der blinden..., waar Gladio en Van der Stoel ook ter sprake komen, aan hem zal opdragen en hem graag het eerste exemplaar op het ministerie kom overhandigen.

260 Paul Klebnikov, Godfather of the Kremlin: the Life and Times of Boris Berezovsky, Houghton Mifflin Harcourt, Boston, 2000.

[p. 195]

27 december 2000

09:00 uur

Ik heb bijna twaalf uur in bed gelegen. De pijn in mijn rug lijkt langzaam af te nemen. Het regent wederom.

Ik ben totaal verbaasd om te lezen dat in Houston bij een vrouw het hart eruit is gehaald en in ijs is gelegd, waarna de kankercellen uit het hart werden verwijderd, om het hart vervolgens weer terug te plaatsen.²⁶¹ Het is jammer dat je na je dood niets meer meekrijgt van alle nieuwe uitvindingen.

Ik heb een gevoel (en ik hoop) dat Vijaya naar Singel 111 komt.

261 International Herald Tribune, 27 december 2000.

11:10 uur, Café de la Paix

Ik ging naar Madeleine om twee kaarsen te branden. Eén voor Peter, dat hij ooit tot inzicht zal komen en eindelijk zijn leven in eigen hand zal nemen. Maar je kunt je niet echt concentreren als er een vrouw pal naast je komt staan. Ik dacht aan mijnheer Hemmick en zijn privékapel in Palazzo Doria.²⁶²

Twee Japanse meiden lopen het café binnen op meer dan belachelijk hoge hakken, ze klinken als ss-soldaten

Gisteren, en zojuist weer, liep er een jonge Japanse jongen met een mooi gezicht, lang haar en een donkerblauw ski-jack langs. Je kunt ze niet allemaal kennen, laat staan hebben.

262 Zie Memoires 1953-1957.

14:40 uur, luchthaven Charles de Gaulle

Ik was hier vroeg genoeg om een fijne, gezonde lunch te nemen en nu maar hopen dat het vliegtuig op tijd vertrekt - dat zou ongeveer nu moeten zijn.

15:15 uur, Air France

Eindelijk, we vliegen. Er werd gevraagd of ik champagne of zogenaamde jus d'orange wilde. Ik wilde geen van beide en vroeg om water. Terwijl ik terugreisde naar Amsterdam besloot ik voortaan - insja'Allah - elke Kerst in Parijs door te brengen, om alleen te zijn en te lezen.

Het boek van Klebnikov zet het verhaal van Rusland in de jaren 1990-2000 goed in perspectief. Het lezen ervan doet me denken aan de aasgieren in Zuid-Afrika die zijn neergedaald op het karkas van de Sovjet Unie. Voor mij is dit een van de grootste drama's van de twintigste eeuw, samen met de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, Hirosjima en de ontdekking van de waterstofbom. Goed dat Aurelio niet meer heeft meege-

[p. 196]

maakt wat er met de autofabriek in Togliatti, die hij met Gvishiani had opgezet, zou gebeuren. Ik denk tijdens het lezen over deze Russische rovers en dieven constant aan de grote meerderheid van beschaafde, normale, mensen die zich netjes aan de regels hielden, maar aan het eind van de rit aan de heidenen waren overgeleverd en de slachtoffers zijn van deze immense fraude. Het is zo walgelijk dat ik er bijna van moet kotsen. Ik herinner me de gezichten van de mensen uit alle windstreken van de Sovjet Unie waar ik ben geweest - en nu dit, deze schoftenstreken, deze schande....

16:00 uur, Amsterdam, Singel

Ik ben totaal van slag van wat er onder Jeltsin in Rusland heeft plaatsgevonden. Ik schreef daarom Volodja Molchanov dat ik totaal geschokt ben door het boek over Berezovski en liet weten te overwegen weer naar Moskou te komen. Ik voel me bijna schuldig dat ik de draagwijdte van wat er in Rusland is gebeurd niet heb begrepen. Het is meer dan schokkend.

Ik hoop dat Ricardo de nieuwe inkt in mijn printer komt plaatsen, want ik wil nu vol gas verder.

Ricardo kwam 's avonds langs. Hij stonk naar drugs, maar heeft de inkt geplaatst en ik kon pagina 174 en 175 printen.