Reize door het aapenland (onder pseudoniem J.A. Schasz)

Regelnummers proza verbergen

Twee en dertigste hoofdstuk
De vrijwillige afzetting

2017De Zon, die lieve, blinkende Troosteres van alles wat met oogen en 2018gevoelzenuuwen begaafd is, hief even den schoonen kop boven de²⁰¹⁸ 2019zigtbaare afperking van Hemel en Aarde en keek naauwlijks het

2020Aapenland in, of herrinnerde zig, de voorvallen van eenige dagen, 2021die zij reeds bescheenen had. Zij stotterde op den gezigteinder,²⁰²¹ 2022als 't ware, en scheen van zins te weezen, om, vol veröntwaardi- 2023ging, weder te rug te keeren, om de Aapen niet in de schaduuw te 2024multipliceeren, toen haar, - even gelijk een zwangere Vrouw, -²⁰²⁴ 2025schielijk een vreemde lust bevong: - zij wilde de geschiedenis van²⁰²⁵

2018 gevoelzenuwen: hier wel in letterlijke zin; zie WNTIV, 1977.

2021 stotterde: talmde (?); WNT geeft slechts de betekenis van een bepaald spraakgebrek.

2024 multipliceeren: vermenigvuldigen.

2025 een vreemde lust: het niet toegeven aan de vreemde lust van zwangeren heeft in de volksmond een kwalijke invloed op het kind; zie K. ter Laan, Folkloristisch woordenboek van Nederland en Vlaams België, 's-Gravenhage 1949, p. 493.

[p. 131]

2026deezen dag zien, zonder gezien te worden. - zij bedagt zig der- 2027halven, en -

2028Doch, om mijn Leezer niet langer optehouden; ik wil hem bedui-²⁰²⁸ 2029den, dat de zon dien ganschen dag zig agter de wolken verborg,

2030zonder dat er echter een wonderwerk plaats had, want het waren²⁰³⁰ 2031de donkere dagen voor kersmis.

2032De Aapen waren al vroeg op. Veelen hunner hadden dien gan- 2033schen nagt niet kunnen slaapen: deels, om de blijdschap die zij 2034gevoelde over de groote plegtigheid der afkapping, die heden ge- 2035beuren moest; en deels om dat een zeker iets hen om 't hart draaide,²⁰³⁵ 2036dat zij geen naam konden geeven, en zijn oorsprong nam uit het 2037denkbeeld van evenwel hun staart te moeten laaten afhakken.

2038De Nommerééniaanen, welker getal zeer gering was, waren bit- 2039terlijk bedroefd. Zij overzagen al de gevolgen van deeze dolligheid; 2040en vervloekten de eerste Drijfveeren van dit verwoestend Enthu-²⁰⁴⁰ 2041siasmus! - dan, helaas! tot de laatste oogenblikken toe, bespot-²⁰⁴¹ 2042tede men hen.

2043Tegens den middag vergaderde het Aapendom op het Veld, 't 2044welk men zeer netjes afgemaaid had. In deszelfs midden had men 2045een hoogte van vijftig a zestig voeten opgeworpen: op welks vlak- 2046ken kruin de plaatsen voor de Aapenhoofden, die van de afkapping 2047vrij zouden zijn, bestemd waren: ook stond er een vervaarlijk 2048grooten trommel, waarop, in stede van een kalfsvel, een Elephants- 2049huid gespannen was. Boven denzelven was een soort van wip, door 2050middel van welke men een zwaaren kogel, aan een touw vast- 2051gemaakt, schielijk op den trommel liet vallen, en dan wederom

2028 om mijn Leezer niet langer optehouden: bescheidenheidstopos die vooral aan het eind van een literair werk wordt gebezigd; zie Ernst Robert Curtius, Europäische Literatur und lateinisches Mittelalter², Bern 1954, Kap. V, paragraaf 5 (‘Schlusstopik’). Voor nederlandse vbb. zie J.C. Brandt Corstius, De muze in het morgenlicht, Zeist 1957, p. 43-44.

2030 zonder dat... wonderwerk plaats had: in de bijbel is herhaaldelijk sprake van het niet opgaan of niet schijnen van de zon als gevolg van een wonderbaarlijk ingrijpen van Jahweh, bijv. Job 9:7; Ezech 32:7; Luk. 23:45; Hand. 2:20, 13:11, 27:20; Openb. 9:2.

2035 om 't hart draaide: onpasselijk maakte; zie WNTVI, 10.

2040 Enthusiasmus: geestdrift. WNT III, 4148, geeft alleen enkele vbb. van enthousiasme, met als oudste bewijsplaats de roman Cornelia Wildschut (1793-1796) van Wolff en Deken.

2041 dan: echter.

[p. 132]

2052ophaalde; 't welk een sterk, doordringend en brommend geluid 2053maakte, dat wel drie uuren verre kon gehoord worden. Deeze 2054Machine moest men gebruiken tot het geeven der algemeene 2055seinen.

2056Toen de Aapen allen bij elkander waren, begon men den kring 2057te formeeren.

2058Om mijn Leezer een duidlijk denkbeeld van de zaak te geeven, 2059moet hij zig voorstellen, dat zestienhonderd Aapen zig rondom de 2060hoogte, waarop het seintuig staat, schaaren, elk met zijn blokje 2061onder de eene, het kapmes in de andere poot, en met de pikpleister 2062tusschen de tanden.

2063Deeze Aapen formeeren dus een kring, waarna zij rechtsom 2064maaken en agter elkander gaan zitten, zo dat de een vlak op den 2065rug van den anderen ziet. Elk zet daarop zijn blokje tegen het 2066agterkwartier van zijn voorzitter en vestigt het oog op het seintuig.²⁰⁶⁶

2067Een tweede kring slaat om deezen eersten zig heenen, waarin zig 2068honderd Aapen meer, en dus zeventien honderd bevinden: De 2069Manoeuvres van deezen kring zijn gelijk aan die van den eersten.

2070Een derde kring doet hetzelfde, een vierde, vijfde, zesde en zo 2071vervolgens insgelijks; wordende elke kring geduurig honderd 2072Aapen talrijker.

2073En nu berekene de Leezer het getal der Aapen. Er waren²⁰⁷³ 207418005467 kringen, doch in den buitensten kring waren 15 Aapen 2075meer dan er eigenlijk in behoorden.

2076Het Aapendom zat dus zo regelmaatig en zo digt in elkander, 2077als het met mooglijkheid zitten kon. Het maakte eene ontzagver-

2066 agterkwartier: achterwerk; in WNT I wel genoemd in deze betekenis maar zonder bewijsplaatsen.

2073 En nu berekene de Leezer: Het gestelde probleem is op te lossen door toepassing van de somformule voor de rekenkundige reeks:





waarbij n het aantal kringen met apen voorstelt, t₁ het aantal apen in de eerste kring en t_n dat in de laatste kring minus 15. Hier geldt dus: n = 18005467; t₁ = 1600 en t_n = 1600 + (n - 1) × 100 = 1800548200. Als we deze waarden in de formule invullen vinden we: S = 16209870002878300. het getal der apen wordt dan S_n + 15 = 16209870002878315. Wanneer een dergelijk absurd hoog aantal apen gelijkmatig over het aardoppervlak verdeeld kon worden, zou dit betekenen dat er 32 apen per m² plaats zouden moeten nemen. (Mijn dank geldt hier het universitair rekencentrum te Nijmegen).

[p. 133]

2078wekkende vertooning, eene geheele Natie, even als een groote, 2079opgerolde koussenband, bijéén vergaderd te zien.

2080Aller Aapenöogen waren nu geslagen op de Seinmachine: veel- 2081er Aapenharten klopten geweldig: - het zou er nu op aan komen. 2082- Hunne staarten gingen, voor eeuwig, - helaas! - voor eeuwig 2083verlooren!

2084De zwaare kogel verhief zig in de hoogte. Men staarde hem na. 2085- Hij viel. - De trommel gaf een vervaarlijke brom. - fluks lag 2086elke Aap den aangegreepen staart van zijnen voorzitter op het 2087blokje.

2088Het tweede Sein, de bromming van den trommel, volgende, ver-²⁰⁸⁸ 2089hieven zig al de bijltjes in de hoogte.

2090Nu jaagde mijn kloppend hart mij bijna ten boezem uit. - Ik 2091zag de moordtuigen opgeheven! - gereed om oogenbliklijk toe 2092te slaan! - en - Hemel! - een gansch geslacht te bederven! - o 2093Aapen riep ik uit, - bedenkt wat gij doen wilt, gij zult, -

2094Dan het laatste Sein werd gegeeven! de slag, de geweldige slag, 2095- waarvan het gansche Aapenland dreunde, - volgde! - en de 2096Aapen werden de Menschen gelijk, - doch alleen daarin, om zig 2097van hunne Agterrechten vrijwillig te berooven.

2098Mijn staart werd niet afgekapt, - dus was het geen eigen- 2099belang, - maar, bij al wat heilig is, kan ik betuigen, dat, toen de 2100bijlen nedervielen, het evenëens ware, als of ik ook een staart had, 2101die door de scherpte des bijls, van mijn lighaam werd afgescheiden.

2088 bromming: het gebrom; zie WNT, III, 1516.