Syntaktische-elementenlijst

te + ow

Er zijn drie types:

1. lvm-achtig onweglaatbaar te + ow:

(dat stuur) (is) door een goeie fietsemaker nog wel [te maken}

Het hoofdww moet hier per se overgankelijk zijn (hij maakt dat stuur), en de door-bep. beantwoordt aan het ond. van de bvm.

Hulpww's zijn zijn, vallen en blijven.

2. ander onweglaatbaar te + ow

Er zijn vijf ondertypes:

a. blijken, lijken, schijnen hebben geen pv-geb. wijs, en zijn in om-zinnen uitg.:

(blijk) jij maar te werken (uitg.)
door te blijken te werken (uitg.)

b. proberen heeft die twee wel:

(probeer) (jij) maar te werken
door te proberen te werken

c. komen ‘toevallig gebeuren’

Ook dat kent geen pv-geb. en geen vra. wijs en is in om-zinnen uitg.:

(kom) jij maar hier te zitten (uitg.)
door hier te komen te zitten (uitg.)

(Komen ‘je opzettelijk bewegen’ kent die twee mogelijkheden wel.)

d. enkele sterk beperkte types met hebben

α. een type met onmisbaar niet-woord (‘streng verbod’) (vgl. Haeseryn e.a. [1997]: 1030)

(hij) (hééft) hier niet te lopen
(je) (hébt) nergens de boel [vuil] [te maken}
(niemand) (heeft) er in dat lokaal [te kommanderen}
(we) (hebben) nooit de wetten [te overtreden} (uitg.)

Alleen een onbep. wijs (met tweede hoofdvorm) is hier mogelijk; ook toevoeging van andere ww's is uitgesloten:

	(had)	(je)	hier	niet	[te lopen}?	(uitg. of moeilijk)
	(had)	Ø	hier maar	niet	[te lopen}	(uitg.)
(je)	(zou)		hier	niet {hebben}	[te lopen}	(uitg. of moeilijk)
(jij)	(had)		daar	niet	[te lopen}

Ook met een ander ww als hebben zijn er geen mogelijkheden.

β. een type zonder onmisbaar niet-woord (‘gebod’, ‘voorschrift’)

(je)	(hebt)	[je pas]	[bij je]	[te hebben}
	(dient)
	(hoort)

Verder gelden hier dezelfde beperkingen als bij α.

3. soms weglaatbaar te + ow

Hulpww's van de grootste groep zijn hangen, liggen, lopen, staan, zitten. Ze betekenen ‘duratieve lichaamshouding’, maar - afgezien van hangen - ook ‘zijn’ of helemaal niks:

(hij) (hangt) aan de ringen [te slingeren}	‘duratief’
(hij) (ligt) de hele tijd [te vervelen}	‘duratief vervelen’; ‘verveelt voortdurend’ of ‘verveelt’

Te is hoogstens weglaatbaar na een meervoudige achter-pv of na een ow:

als jullie hier telkens	(staan) [te	kletsen}
	(staan)	{kletsen}
jullie kunnen hier soms uren	{staan} [te	kletsen}
	{staan}	{kletsen}

b. Hoeven staat helemaal apart:

als jullie niet	(hoeven) [te komen}
als jullie niet	(hoeven) {komen}	(voor mij uitg.)

Zie 2.2.5v.