't Afgerukt mom-aansight der tooverye

(1725)–Abraham Palingh– rechtenstatus

Register

Het eerste getal beteyckent de folio van ‘t bladt, het tweede getal de nommer aen de kant van ‘t bladt, ofte de onderscheyde redenen.

A.

AEnraken, of men daer mede yemant schaden en betoveren kan, wort ontkent	117-60. 61. 118-62
Afgoderye is een gedeelte van Tooverye	29-82.
Almachtigh is Godt, maer onmachtigh de Duyvel en menschen	144-105.
Wat antwoorden de Tooverrechters de beschuldighde door de Pijnbanck afdwingen	327-308. 328-310.

B.

Bedroch, met bedroch en bedriegen, behelpen haer de Toovenaers ende Tooveressen	18-60. 20-64. 21-72. 22-74. 23-78. 30-84. 47-125. 204-80.
Bedroch wordt ghepleeght by Joden ende Heydenen in voorseggen en tekenbedieden, onder schijn van Godsdienst	34-92. 36-98. 37-103. 39-107. 43-116.
Bedriegers in de Noordsche Landen stonden het bedroch te samen	143-105.
Bedroch wierdt oock gepleeght van de Priesters ende Priesterinnen tot Delphos	65-155.
Die en hebben geen antwoort van de Duyvel ontfangen	66-156.
Bedroch van bezetenheydt	55-140. 60-147. 62-150. 281-227.
Dit bedroch wort ontdeckt	57-142. 59-146. 60-148. 287-237.
Gewaende bezetenheydt maer uyt natuurlijcke oorsaken	137-98.
Beschuldigingh: Schotsche maniere ghevonden om beschuldigingh te krijgen van Tooverye	339-338.

Beschuldigingh van Tooverye	242-149. 298-265. 303-275.
Redenen van de onmogelijckheydt dier dingen, waer mede de Wijven als Tooveressen beschuldight worden	321-298.
Van die seyden betoovert te zijn, ende andere met onwaerheydt beschuldighden	203-76. 241-146. 245-157. 265-187. 270-195.
Betooverde menschen zijn die, die haer verstandt bedorven wordt door lichtgeloovigheydt	338-327.
By-een-komsten der Toovenaers ende Tooveressen zijn verciert en leugenachtigh	89-31.
Het bewijs daer van wordt ondersocht	91-33. 95-36. 96-37. 105-41.
Bekentenissen gedaen van dingen die onredelijck, onnatuurlijck en onmogelijck zijn	122-72.
Wat de oorsaecken zijn dat sulcke bekentenissen ghedaen worden, namentlijck, boos bedroch, ydelheydt van sinnen	127-81. 83. 128-85. 129-87.
Verruckingh des ghemoedts onverstandt, of swackheydt des verstandts, bedorven sinnen en ander oorsaken	134-91.
In wat persoonen dit meest plaets heeft	123-75 134-93. 95. 136-97. 137- 99. 140-103.

D.

Datter Duyvelen zijn wordt bekent	1-2.
Des Duyvels quaethaeydt schaedt niemandt die hem niet en volght	2-4.
Dat de Duyvel de Tooveressen (selfs tegen haren wille) drijft tot quaedt-doen, wordt ontkent	2. 6.
Godt heeft geen Duyvelen maer Engelen gheschapen	3-8.
Waer door de Engelen duyvelen geworden zijn	3-10.
Wie door de Duyvel verstaen wordt	4-12.
Eygenschap des Duyvels	6-18

Dat hy den menschen niet kan doen al dat hy wil	8-23. 9-25. 26.
Kan geen toekomende dingen voorseggen	10-29. 30.
Item, alleene hoe	11-32.
De Duyvel kan niet doen buyten den reghel der natuure	9-25. 19-62.
Spreeckt niet door de Afgoden	43-118.
Gesondtheydt en sieckten komen niet van den Duyvel, maer van Godt	81-19.
Dat de Duyvel een oudt Wijfs subject soude willen zijn, is ongeloovelijck	110-49.
Die Godt niet ghehoorsaem zijn wil, sal gheen oudts Wijfs onderdanen willen wesen	201-68.
De Duyvel is gheen Schepper van lichamen, noch voor hem selven noch voor anderen	84-23. 89-29. 120-69.
Duyvelen hebben gheen macht door quaedtheydt van haer wesen, noch door werckelijckheydt in den mensche, om yemandt te konnen dooden, anders soude ons leven en doodt aen de Duyvelen, en door de Duyvelen aen de menschen hangen	195-62.
Om sonden te straffen gebruyckt Godt geen Duyvelen, want de Duyvel Godts wederpartye is, en sal selfs de straffe Godts met de boose menschen dragen, maer Godts wil is sijn werck	199-68.
De Duyvel kan gheen menschen lichamen onghevoelijck maecken	332-322.
Reden daer van	334-323.

E.

Het begin van de executien over Tooveressen, is altijdt aen menschen met ghebreckelijcke sinnen geschiedt, die oock andere in haer rasernye door dwangh hebben beschuldight

85-23. 86-26. 89-29.

Godt is oorsaeck ende wesen van alle ghedaenten, niet De Duyvel of Mensch	19-62.
Godt is aen geen ordre gebonden	20-66.
Hy heeft gheen Duyvelen in materie van bekeeringe tot dienaers van noode	37-100.
Godt schept de Duyvel te gheval hem gheen lichaem	85-23.
Godt mach niet genoemt worden van de gene die op Toover-maeltijden komen	98-38.
Gebedt tegen Tooverye	245-157.

I.

Imaginatie, kan zijn uyt een verdorven temperament, en in onkuysche ghemoeden vreemde uytwerckinghen veroorsaecken, de sinnen werden verruckt, tot dinghen te sien, te hooren, jae te ghevoelen, die niet en zijn	89-29. 119-67. 140-103.
Imaginatie wordt veroorsaeckt uyt verdorven bloedt, en wat daer uyt in de herssenen ontstaet	180-40.
De Imaginatie is oorsake van Tooverye ende vallende sieckte	117-61. 63.
Van Krancksinnigheydt	140-103.
Van besetenheydt	136-97. 137-99.
Door imaginatie kan de mensch sijn sinnen krencken en sieck worden	140-102.
Dese zijn de miserabelste onder alle sieckten	181-40.
Exempelen	141-103.
Lichtgeloovigheyt is oorsaecke van verkeerde en onredelijcke imaginatie	240-141.

K.

Kranckhoofdige menschen hooren en sien dickmael (door inwendigh gebreck) dat andere niet en hooren noch sien, noch gesien kan worden, Exempelen

122-73. 123-75.

M.

Manasse was een Tovenaer	29-81.
Menschen konnen buyten den regel der natuuren niet gaen	19-61. 62.
Mirakelen doen Toovenaers ende Tooveressen door bedroch	18-60.
Mirakelen van Moses,* geschieden door Godts kracht: Item, het onderscheydt der mirakelen van Moses en de Egyptische Toovenaers*	20-64.

N.

Van de Nachtmerry	147-116.
Wat dese quellingh is, en hoese ontstaet uyt natuurlijcke oorsaecken	148-117.

O.

Ondersoecken mach men de wercken der menschen, maer niet de wercken Godts	20-66.
Ondersoecken mach men de Geleerden, en van haer reden eysschen, van weghen ‘t ghene sy vast stellen	221-111.
Ondersoecken machmen de wercken der Menschen en Duyvelen, en oordeelen na reden en mogelijckheydt	359-357.
Soo de versierde en ondoenelijcke Tooverye wel ondersocht wierdt, soo soude der onnoosele onschuldt blijcken	403-432.
Exempelen van onnoosele, onschuldighde, doch verdachte, maer vroome en Godtvruchtige, die van de Overheydt selfs gheraden wierden te vertrecken, om onheyl te ontgaen	404-433.
Onmogelijckheydt, dat de Duyvel de lichamen der Menschen onghevoelijck soude maecken	332-322. 334-323. 335-326.

Onmogelijck is het gene, ‘t ghewyde Was (of Agnus Dei) toegeschreven wordt	335-326. 338-327.
Onmoghelijck, onwaerachtigh, ende ondoenlijck is ‘t gene door den Pijnbanck afghedwongen en beleden is	364-367.
Godt is oorsaeck ende Wesen van alle ghedaenten	19-62.
Oorsaeck van Toover-sieckten	275-209.
Onvoorsichtige daet van een vrouw	205-83.

P.

Pijnigen is de middel om de luyden tot bekentenisse te brengen	327-308. 328-310.
Een doodt gepijnight	330-314.
Gruwelijcke, ende vreemde manieren van pijnighen	331-318.
Een mensche twintighmael gepijnight eer hy bekende	334-323.
Andere wel vijftienmael gepijnight, maer en bekenden niet	340-330. 368-375.
Gruwelijcke tormenten door pijnighen gedaen, maer en bekenden noyt	395-417.
Die gepijnight zijnde weder loghenden, mochten de Rechters sonder nieuwe beschuldigingh, op de voorgaende bekentenisse tot de torture brenghen	339-328.
Een mensche soo gepijnight, dat hy pooght hem selven de tonge af te snyden, om niemandt te melden, niet konnende spreecken, dwinghen hem de Rechters tot schrijven	351-349.
Door de Pijnbanck tot haer voornemen niet konnende komen, soeckende uyt te locken met tweesinnige woorden	345-343.
Oock met valsche beloften en bedroch, maer de Rechters houden haer woordt niet	341-332.
Sommige willē alleen op ‘t geruchte ymant tot de pijn-

banck brengen, sommige op een ghetuyge, al isse niet eerlijck, andere op twee getuygen	324-302.
Watse onder het pijnighen de Lieden af vraghen	327-308.
Plaghen ende straffen komen niet van oude Wijven, die sy Tooveressen noemen, maer komen uyt ons selven, om dat wy niet en doen als ‘t behoort	200-68.
Poeder van den Duyvel ontfanghen, daerse Menschen en Vee mede dooden	112-51.
Hoe dit poeder gemaeckt wordt	112-51. 52. 192-61. 62.
Proeve of een Vrouw Tooveresse is, is onseecker	260-179. 326-306.

Q.

Quaedt doen, dat Godt toe soude laten, dat de Duyvel de Vrouwen soude dwinghen tot quadtdoen, is ongeloovelijck	120-69.
Kan niet zijn, nae de goedtheydt ende rechtveerdigheydt Godts	121-70.
Dat de Duyvel, als de Vrouwen niet quaedts genoegh en doen, haer slaen soude, is ongelovelijck	121-71.

R.

Rechters ghelooven licht het seggen, dat yemant een Tooveres is, of dwinghen ‘t haer af door pijnighen	109-45. 328-310. 329-312.
De Rechters beschuldigen de onnosele van onmogelijcke dingen	321-298.
Die gewaerschouwt zijnde vluchten, confiskeren de Rechters hare goederen	345-341.
Rechters willen gheen teghenspreecken lijden	352-349.
Willen niet dat yemandt de ghevanghen bystaet, al

is ‘t Vader, Moeder, Vrienden, of houdense mede voor Toovenaers	353-349.
Wanneer onrust ontstaet, laten de Rechters predicken, dat niemandt soude murmureren of vreesen, alsoo sy niemandt deden vangen, als die van acht of thien getuygen beschuldigt waren, dat anders is gebleecken	373-379.
Als rijcke Persoonen ghevangen worden, die tegen de Rechters soecken te procederen, soo mach het haer niet ghebeuren, maer komen gheleerde om de saeck te ondersoecken, doch konnen niet accorderen.	375-381.
Rechters geven over eenighe Sententie	380-391. 388-405.
Oock over een die veelmael was ghepijnight, maer noyt bekende	392-411.
Rechters ghebruycken practijck om Appel te ontgaen	397-421.
Rechters tot Atrecht, worden van den Procureur Generael van den Koningh van Vranckrijck gheciteert, om voor het Parlement haer te komen verantwoorden	399-425.
‘t Hof van Parijs neemt informatie van ‘t doen des Rechters tot Atrecht, en haelt uyt de gevangenis na Parijs, de Heer van Beaufort	402-427.
Oock andere	406-435.
Der Rechteren grouwelijcken handel wordt ‘t Parlement vertoont	405-435.
Recht-plegingh binnen Atrecht door Commissarissen van Parijs	407-437.
Guiliame le Febure wordt vry ghekent, moghende sijn Recht vorderen, om sijn Eere verbetert te hebben	408-437.
Rechters van Atrecht worden door den Bisschop afgheset, die niet toestaet ‘t ghene sy aengaende de Tooverye hadden gedaen	410-441.

De Rechters verlaten Atrecht, om des volcks haet	411-443.
Der Rechters valscheydt ende boosheydt, ende de onnooselheydt en onschuldt van de ge-executeerde ende noch ghevangenen wierdt openbaer door dat middel, Guiliame le Febure, Schepen van Atrecht, beschuldight van Tooverye, vlucht, gaet tot Parijs in de Gevangenisse om hem tegen sijne beschuldigers te verantwoorden	396-419. 398-423.

S.

Salve, Smeeren met Toover-zalve en haer kracht	90-32. 93-34. 94-35. 97-38.
Dat dit leugenachtig is	110-49. 147-116. 361-361.
Hoe de Smeer-zalve ghemaeckt wordt	145-111. 356-351. 388-405.
Onmogelijckheydt van soodanige kracht	147-116. 361-361.
Scheppinge is een werck Godts, niet des Duyvels	157-62.
Godt heeft de Duyvel geen lichaem geschapen, noch de Duyvel kan hem selfs gheen lichaem scheppen, reden	84-23. 151-120.
Datter Tooversieckten zijn, wordt bekent	247-207.
Zegenen in Tooverye	52-134.
Maniere van zegenen	196-63.
Van die gedwongen wierden te zegenen	265-188. 271-200.
Strafbaer te zijn wordt toegestaen, die menschen of beesten met vergift beschadigen	322-300

T.

Toovenaers ende Tooveressen zijnder altijdt geweest

1-2.

Wie onder de Toovenaers gherekent moghen worden	15-48.
Wie Toovenaers in de heylige Schriftuure ghenoemt worden	168-22.
Toovenaers van Paulus beschreven	35-94.
Toovenaers en Tooverye is altijdt geweest	16-52.
Wat Tooverye is, na des Autheurs gevoelen	16-50.

Verscheyden soorten van Tooverye.

Als mirakelen doen.	18-60.
Waerseggen of voorseggen	23-75.
Afgoderye	29-82.
Gewaende Tooverye maer uyt natuurlijcke oorsaecken	137-99.
Nieuwe Tooverye van de Smeer-zalf in de Heylige Schriftuure niet bekent	106-41.
Tooverye in de Schriftuure vermelt is, als men met vergift om gaet, om door vergifs bereydinghe yemandt leedt te doen, ‘t zy in onvruchtbaerheydt, verkorting van leven, of om sijn verstandt en sinnen te bederven	190-57. 191-59.
Bedriegerye is Tooverye	203-78. 335-326.
Niet lijdelijck maer werckelijck	204-80.
Tooverye wordt in de Schriftuure genoemt dat bedroch, daer men met Goddelijcke dingen spot, en is de aldergrootste soorte van Tooverye	47-126.
Dit bedroch wordt beschreven	47-126. 64-154. 335-325. 326.
Toovenaers zijn Landtloopers	30-84. 116-57. 240-241.
Item, bedriegelijcke Medicijn-meesters, exempelen van soodanige	241-242. 276-207.
Toovenaers zijn die bedrieghelijck met Goddelijcke dingen spelen	158-10. 291-245.

En datse doen, niet en doen door Godt of den Duyvel, maar door eygen wille ende boos voornemen	158-8.
Nader bewijs	158-10.
De grootste Toovenaers zijn onder de Kerckelijcke en Gheestelijcke persoonen, wanneerse boos van leven zijn. Item, hoe die met de Schriftuure omgaen	317-193.
Bodijn een geleert man is selfs een Toovenaer gheweest, bedroghen zijnde, heeft veel onnosele om ‘t leven gebracht	17-54.
Dat onder Tooverye te straffen, dickmael de alderbooste Tooverye is bedeckt geweest	87-27.
Egyptische Toovenaers, haer bedroch	18-60.
De Tooveresse tot Endor, haer bedroch	23-75.
Toovenaer was Manasse	29-81.
Die haer met Tooverye behelpen, hebben ‘t altijdt met Godts-dienst bedeckt	294-252.
Soo is altijdt gedaen van Heydenen, Joden, en Christenen	294-253.
Daer in volgende de aert der Duyvelen	294-255.

Exempelen van bedriegelijcke Tooverye.

Dirrickjen Gerrits, tot Haerlem	49-134.
Dese Tooverye ontdeckt ende gheholpen	53-136. 59-146.
Item, vande Butter, tot Haerlem	159-14.
Jan van Gochs kinderen, een merckelijck exempel, tot Haerlem	242-149.
Dese Tooverye ontdeckt	245-157.
Sententie van de Magistraet	255-173.
Item	258-176.
Een Man in de Geerstraet tot Haerlem, hem veynsende een ellendige quellingh te hebben	270-193.
Abraham Joris, tot Haerlem	295-258.

Dese Tooverye ontdeckt	306-279.
Sijn Schriftelijcke bekentenisse	307-279. 311-287.
Bedrieghelijcke Tooverye t’ Amsterdam, met braecken van Spellen, die ontdeckt en geholpen	268-193.
Wat het verschil is, over de questie van Tooverye	322-300.
Kort verhael van de redenen, teghen de ghewaende Tooverye, Nachtmerrye, veranderen in beesten, Weer-maecken	314-289.
Datter een kunst van Tooverye is, die van de Duyvel wordt geleert, waerom veele van de Rechters zijn veroordeelt, wordt bewesen
Ten eersten, om dat veel Autheuren segghen, hoe dat verbondt maecken met den Duyvel toegaet	70-8. 71-10.
Dit wordt ontkent	69-3.
Wordt in de Schriftuure niet gevonden	70-7.
Vorder redenen	72-11.
Dat het quaedt dat de Menschen doen, niet en komt uyt het verbondt met den Duyvel ghemaeckt	190-58.
De reden is, om dat in der Duyvelen noch in der Menschen macht niet en is de krachten te veranderen, die van Godt in de stoffen zijn ingheschapen	190-59.
Noch kan in de stoffe noch woorden niet wesen	193-62.
Dat in de kunst van Tooverye, yet Goddelijcks niet kan wesen, of dat boven de natuure en ‘t vermogen des Menschen gaet	207-87.
Ten tweeden wil men de Tooverye bewijsen, uyt de willighe bekentenisse, van die sulcks segghen ghedaen te hebben	71-8. 85-24.
De onwaerheydt hier van wordt uyt de omstanden getoont	85-25.
Oock uyt de leughenachtigheydt, datse de Duyvel

voor sijn achterste kussen, en met hem wellust des vleeschs bedrijven	87-27.
Exempelen van de bekentenisse eener oude Vrouwe tot Meenen, ghenoegh betoonende te komen uyt bedwelmde herssenen	323-300.
Hebben oock meest altijdt ten laetsten ontkent datse eerst bekent hadden	366-373. 389-405.
Ten derden, wil men de Tooverye bewijsen uyt de straffe diese daerom hebben geleden	71-8.
Dese straffe (jae tyrannye) wordt betoont gheschiedt te zijn als de Wereltlijcke Heeren, de gierighe en schijndeughdelijcke Geestelijckheydt te veel betrouwden	394-345.
Ende dit wort bewesen met het exempel tot Atrecht, dat wijdtloopigh verhaelt wordt: namentlijck, hare bekentenissen met den pijnbanck afgedwongen, ten laetsten altijt wederroepen	353-349. 389-405.
De bekentenissen openbaer gelesen	355-351.
Wederroepense, seggen bedrogen te zijn	358-355.
Bewijs-redenen, dat de Confessien onwaerachtigh zijn, ende dies weghen de Sententien valsch ghewesen	360-358. 360-361.
‘t Gevolgh van dese daedt in andere	362-363.
Beschuldighde, sonder verhoort te zijn, verbrandt	363-365.
Ja sonder van de Wereltlijcke Rechter ondersocht te worden	366-370. 388-405.
In noch andere	368-377.
Teghen die vluchten procedeert men als verwonnen	371-379.
Een Man als Toovenaer verbrandt, beschuldight sijn Vrouwe als Tooveres, doch sy wordt los ghelaten	578-387.
Bewijs van ‘t verschil in eenige Sententien	386-403.
Een veelmael ghepijnight, bekende noyt, als hy uytbreeckt, oordeelen hem schuldigh, maer door veel

voorbiddens, condemneren hem in een 20 jarighe ghevanghenisse	392-411.
Als eenige Vrienden van Vermoghende voor ‘t Parlement tot Parijs appelleren, worden verscheyden los gelaten, waer van sommige al bekent hadden, andere niet	392-413. 393-415. 394-417.
Eenighe vluchtende worden inghedaeght, maer niet komende, worden als verwonnen Toovenaers ge-excommuniceert	398-421.
Dese Excommunicatie van ‘t selve jaer weer-roepen	398-423.
Alle ghevangens worden ontslagen, maer het Proces ofse tot haer schuldt of onschuldt gevangen waren, bleef hangen	407-435.
De ge-excommuniceerde komen weder met Brieven van den Paus, stellen haer ter purge, blijven ongestraft	409-439.
Naer 30 jaren procederens komter Sententie van het Hof, alle voorgaende handelingen worden tot niet gedaen, de Luyden in haer naem en goet herstelt, de Rechters gecondemneert	413-447.

V.

Veranderen van den Duyvel, in Bock, Aep of Mensche, is ongeloovelijck	21-69. 100-38. 119-67.
Mede is ‘t ongeloovelijck, de Toovenaers in Wolven, ende de Tooveressen in Katten veranderen	154-126. 175-5. 160-16.
Dit wordt bewesen	161-18. 167-22. 171-28.
Geschiedt altijdt in verre Landen	196-26.
Historie van veranderingh, ende des selfs onwaerschijnelijckheydt	184-48. 185-50. 51.
Veranderingh in de natuure kan de Duyvel niet maken, daerom is ‘t valsch dat men van ‘t verknopen des nestelinghs seydt	234-132.

Duyvel, Enghel, noch Mensche, konnen ‘t secreet der natuuren niet veranderen, noch van gewassen, mineralen, &c.	257-207. 359-357.
Dit kan niemandt doen dan Godt	182-42.
Hoe Nebucadnesar* verandert is*	187-53.
Bewesen met een exempel deses tijdts	189-54.
Verbondt maecken met den Duyvel is uyt de Schrifture onbewijselijck	83-21.
Is rasernye van kranckhoofdighe menschen, of door de Pijnbanck afgedwongen	83-21. 85-23.
Is onmogelijck	84-23.
Nader bewijs	89-29.
Vervoeren en kan de Duyvel den mensche niet, noch met lichaem en ziele, noch de ziele uyt het lichaem	143-105.
Vliegen door Smeer-zalve	93-34.
Door kracht van woorden	100-40.
Voorseggingen	57-142.
Konnen niet geschieden als door Godts Geest	26-78.
Is meest bedroch	31-86. 43-116.
Dat de jonghe Dochter Acto. 16. niet door Godts Geest, noch door de Duyvel heeft voorseyt, maer met bedroch omgegaen	35-96. 36-98.
Vraghen die de Rechters willen beantwoordt hebben.	327-308.
Vrouwen sieckte is oorsaeck van veel quellinge	136-97. 137-99.

W.

Waerseggen een deel der Tooverye	48-126.
Van de Waerseghster tot Endor	23-78.
Van ‘t waerseggende Meysken, Acto. 16.	35-96.
Waerseggers haer bedriegherye	39-106. 107.
En wreedtheydt	40-110. 41-112.
Wesens veranderingh is alleen in Godt te soecken	19-62.

Wetenschap, hoe de Tooverye geschiedt, is niet schadelijck	18-58.
Noch oock het lesen van Toover-boecken	20-68.
Weer-maecken, ende Windt te verkoopen is maer valsheydt, ‘t strijdt tegen de Schriftuure, en is niet in ‘s menschen vermogen	208-89.
Weer en Windt verkoopen van de Laplanders en Finnen, is maer bedroch	227-116. 227-118. 119. 228-121.
Godt is Autheur van Windt	208-91.
Godt maeckt Reghen ende Windt, gheen Vrouwen	348-343.
Onwaerheydt van ‘t Weer-maecken der Vrouwen wordt bewesen, daerom een valscheydt des Rechters dat ondersocht wordt	215-109. 221-111.
Ondersoeck, dat men niemandt met woorden helpen noch schaden kan	196-64.
Dit kan niet zijn, noch ten aensien van de persoonen, noch van de woorden, anders soude Godt een Dienaer des Duyvels zijn	197-64.
Strijdt oock teghen de Goddelijcke aert, en Christelijcke reden	198-66.

E Y N D E .

Vorige Volgende